An Anthology of Greek Experimental Electronic Music 1966-2016

Αν υπάρχει αρμόδιος στο εξωτερικό για να καταπιαστεί με τέτοια μεγαλεπήβολα σχέδια όπως μια ανθολογία για την πειραματική και την ηλεκτρονική μουσική από Έλληνες μουσικούς αυτός είναι σίγουρα η Sub Rosa records από το Βέλγιο. Sub Rosa εστί κάτι παραπάνω από δισκογραφική εταιρία. Μοιάζει πιο πολύ με έναν οργανισμό που πρωταρχικός του στόχος είναι η καταγραφή και η διάσωση της ηχογραφημένης μουσικής (και) σε ενεστώτα χρόνο. Οι δίσκοι της Sub Rosa τις περισσότερες φορές είναι ιστορικά ντοκουμέντα όπου είτε σταχυολογούνται και παρουσιάζονται καλλιτέχνες – ερευνητές του παρελθόντος όπως στην εξαιρετική σειρά «Early electronic music», είτε προβάλλονται καινούρια πράγματα που σπανίως έχουν την ευκαιρία να ακουστούν σε ένα λίγο μεγαλύτερο εύρος ακροατών, πάντα όμως με μια αισθητική πολύ υψηλού επιπέδου, και από άποψη επιλογής εκ μέρους της εταιρίας αλλά και από άποψη «ντυσίματος» και παρουσίασης. Μπορεί ο βασικός πυρήνας ενδιαφέροντος της Sub Rosa να είναι τα ηλεκτρονικά, ο πειραματισμός και η avant garde αλλά αν ρίξει κανείς μια ματιά στον κατάλογό της θα δει ότι τίποτα δεν λείπει. Κυριολεκτικά.

Από τις αρχές τις χιλιετίας η Sub Rosa έβαλε σκοπό να συγκεντρώσει τους άγιους πάντες της πειραματικής και ηλεκτρονικής μουσικής σε μια σειρά συλλογών. 7 το σύνολο. Σαφώς και είναι αδύνατον οποιαδήποτε τέτοια προσπάθεια να είναι ολοκληρωμένη όμως η Sub Rosa τα κατάφερε καλά. Αφού λοιπόν έλαβε τέλος η εργασία αυτή με το όνομα “An Anthology of Noise and Electronic Music”, όπου πραγματικά θα βρούμε τους πιο αντιπροσωπευτικούς γνωστούς και αγνώστους αυτού του τεράστιου χώρου, ήρθε η ώρα να εισχωρήσουμε πιο βαθιά και να δούμε τι γίνεται ξεχωριστά σε κάθε χώρα. Μετά την αχανή Κίνα (απίστευτη έκδοση) και την Τουρκία, ήρθε η σειρά της Ελλάδας. Το ελληνικό βόλιουμ λοιπόν επιμελήθηκε ο Μαρίνος Κουτσομιχάλης ο οποίος είναι ένας σύγχρονος ερευνητής του φαινομένου του ήχου και ο οποίος συμμετέχει στη συλλογή με το περίπου 6λεπτο κομμάτι “Sygxysis”. Οι συμμετοχές είναι αρκετές και κυρίως ενδεικτικές του τι συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας σχετικά με τον φασματικό αυτό χωροχρόνο που δημιουργείται από την εμπλοκή της ηλεκτρονικής τεχνολογίας με την τέχνη των ήχων. Δεν λείπουν βέβαια και οι «δάσκαλοι» (και πολύ καλώς) όπως ο Ιάννης Ξενάκης, ο Ανέστης Λογοθέτης, ο Μιχάλης Αδάμης. Από τον Ξενάκη ακούμε το 15λεπτο «Voyage Absolu des Unari vers Andomede» που είναι ένα από τα τελευταία του έργα και χαρακτηρίζεται από την πυκνότητα των ηλεκτρονικών βόμβωνπου μπαινοβγαίνουν μέσα στη σύνθεση αλλά και την οξεία και λεπτομερή ανάλυσή τους με απόλυτη ακρίβεια έτσι ώστεο ακροατής να λαμβάνει μια εντύπωση διαύγειας και καθαρότητας. Στιλπνή αφαίρεση. Ο Ανέστης Λογοθέτης με το “Wellenformen” και με παρόμοιους βόμβους που μπαινοβγαίνουνδημιουργεί μια κάπως πιο γήινη κατάσταση λιγότερο αφαιρετική από τον Ξενάκη που οφείλεται στην έντονη δραματικότητα και τελικά την υποψία ενός κάποιου πραγματικού γεωμετρικού χώρουή την υποβολή του τελοσπάντων.

Άλλοι σημαντικοί δημιουργοί που περιέχονται είναι ο Παναγιώτης Κόκορας, ο Γιώργης Σακελλαρίου, ο Coti K, o Δημήτρης Καμαρωτός, η Κατερίνα Τζεδάκη, ο Κωστής Δρυγιανάκης μαζί με τον Νίκο Βελιώτη, ο Νικόλας Μαλεβίτσης, ο Ilios κ.ά.

Η σύνθεση του Παναγιώτη Κόκορα είναι ηλεκτρακουστική και φυσιολατρική αφού ένα μεγάλο μέρος των στοιχείων της, χωρίς να είναι ηχογράφηση πεδίου, αποτελείται από κρωξίματα, κακαρίσματα και άλλα ζωικά …ίσματα. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που λειτουργούν οι απότομες μεταπηδήσεις από το ήπιο στο έντονο και δυναμικό στο κομμάτι αυτό. Ο Γιώργης Σακελλαρίου ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τις field recordings προσπαθώντας να αναδείξει την συνθετική τους ποιητική. Το 5λεπτο κομμάτι του που ακούμε εδώ είναι μινιατούρα για αυτόν, αφού συνήθως οι συνθέσεις του απλώνονται σε μεγάλες διάρκειες. Μιας και μιλάμε για field recordings, περνάμε σε άλλο ένα πόνημα του Απόστολου Λουφόπουλου αυτή τη φορά, που δεν είναι field recording αλλά μας οδηγεί στο να σκεφτούμε πόσο πολύ οι ήχοι της φύσης επηρεάζουν τους σύγχρονους πειραματιστές μουσικούς. Στο τρίλεπτο (απόσπασμα) «Bee» ο Απόστολος ουσιαστικά φτιάχνει μια απολύτως παραστατική σύνθεση όπου εξερευνάται το πέταγμα της μέλισσας όπως πιθανόν να το ακούγαμε αν ήμασταν μικροσκοπικοί κάπου πολύ κοντά της.

Δεν θα μπορούσαν να λείπουν από μια τέτοια συγκέντρωση ασύχαστων πνευμάτων οι Δρυγιανάκης και Βελιώτης οι οποίοι εμφανίζονται να συνεργάζονται αυτοσχεδιάζοντας στο κομμάτι «28-4-2001» (προφανώς η ημερομηνία ηχογράφησης). Ο Βελιώτης φυσικά ταλανίζει το τσέλο του (πριν το κονιορτοποιήσει σε μια performance) στα πλαίσια της αφαιρετικής σχολής του ευρωπαϊκού free improv, αφήνοντας όμως και νύξεις μιας διάφανης πνευματικότητας τύπου Giacinto Scelsi. Ο Δρυγιανάκης την ίδια στιγμή επεξεργάζεται με μαγνητοταινίες αυτό που γίνεται διασπώντας ουσιαστικάτις παραπάνω προθέσεις του Νίκου έτσι ώστε να απομακρύνονται και οι δύο από τον όποιον πιθανό ακαδημαϊσμό. Ο άλλος συνεργάτης του Βελιώτη είναι ο ILIOS από τους Mohammad. Εδώ όμως παίζει μπάλα μόνος του, φτιάχνοντας ένα εκπληκτικό noise 6λεπτο που ξεκινάει πάλι από το ζωικό βασίλειο, αυτή τη φορά με γαβγίσματα.

Ο Coti K είναι πιο γνωστός σε περισσότερο κόσμο (ή τουλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω) και καταπιάνεται με πολλά πράγματα όπως το πρόσφατο project «The Man from Managra» που είναι μεν pop music, αλλά αν ήταν έτσι όλη η pop θα ήμασταν ευτυχισμένοι άνθρωποι. Το παρελθόν του είναι βαθύ και αρκούντως πειραματικό. Στο «Αpnea» από το 1997 που ακούμε εδώ, και είναι άλλη μια συνεργασία με τον Βελιώτη, βυθιζόμαστε σε μια ηλεκτρονική λίμνη ξεχειλίζουσα από μια βαθιά ambient ατμόσφαιρα που διαταράσσεται από τα πλινκ πλονκ της idm της εποχής.

Πολύ πράμα γενικώς. Ντάξει δε θα σχολιάσω εδώ όλα τα κομμάτια, θα πω όμως αυτό για να κλείσω. Τέτοιες συλλογές έχουν ξαναγίνει στο παρελθόν, όπως για παράδειγμα η υποδειγματική «Ελληνική Ηλεκτρονική Μουσική-1» από το 1974 που περιέχει 6 κομψοτεχνήματα από τους Αδάμη, Τερζάκη, Βασιλειάδη, Μαμαγκάκη, Ξανθουδάκη και Βλαχόπουλο, ή μια εκπληκτική της ετικέτας «ΕΔΩ» του Κωστή Δρυγιανάκη με ηχογραφήσεις από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η ποικιλία όμως και η συνολική οπτική του θέματος έτσι όπως καταγράφεται στη συλλογή της Sub Rosa δε νομίζω να έχει προηγούμενο. Από τα πανεπιστήμια, τους χώρους έρευνας, τα στούντιο, τα εργαστήρια και τις αίθουσες συναυλιών, μέχρι το δρόμο, το underground,τις DIY διαδικασίες, την (λίγο πριν το dance) electronica (θα μπορούσε να έχει και κανένα techno εδώ που τα λέμε έτσι για δείγμα), όλα είναι μέσα και αλληλοϋποστηρίζονται σε ένα νέο αύταρκες και δυνατό αισθητικό πλαίσιο.