We Have Amnesia Sometimes

Μια γενική θέση για τα πράγματα είναι, ότι οι κάθε λογής κρίσεις λειτουργούν ως δημιουργικά χωράφια. Είτε πρόκειται για κρίσεις προσωπικότητας ή προσωπικής σφαίρας, είτε ευρύτερα για κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, γεωπολιτικές, θεσμικές ή περιβαλλοντικές κρίσεις (αν όλα αυτά διακρίνονται ή συμπλέκονται είναι συζήτηση άλλου άρθρου), όλες προσομοιάζουν με αυτό που ο Marx ονομάζει “καταστροφή κεφαλαίου”[1], ως αναγκαιότητα για να υπάρξει χώρος για το νέο κεφάλαιο.

Την αρχή αυτή την έχουμε δει να επιβεβαιώνεται άπειρες φορές στην καλλιτεχνική δημιουργία. Ειδικότερα, αυτό που επιβεβαιώνεται είναι η μηχανική του πράγματος. Η κρίση εκδηλώνεται ως μια “δημιουργική καταστροφή”, και στη θέση αυτού που καταστράφηκε, εμφανίζεται σταδιακά ένα βίαια ωριμασμένο Νέο. Eξπρεσιονισμός [2] από την μία και μεταμοντερνισμός [3] από την άλλη ήταν το Νέο για τον κόσμο της καλλιτεχνικής δημιουργίας μετά τον 1ο και 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο αντίστοιχα. Ενώ για την μουσική, τις αναλογίες θα βρούμε στην τριάδα της 2ης Σχολής της Βιέννης [4] (Berg, Schoenberg, Webern) στην πρώτη περίπτωση, και στα εγχειρήματα τύπου Stockhausen [5] ή Cage [6] στην δεύτερη.

Αναμφίβολα, η παγκόσμια επέλαση του SARS-Cov-2 λειτουργεί ως μια σύνθετη κρίση της κοινωνικής και προσωπικής σφαίρας. Και αργά ή γρήγορα, το ζήτημα θα ξεπερνούσε τις ανακλαστικές πρωτοβουλίες διαδικτυακών live και demo, ακουμπώντας στο δημιουργικό φάσμα. Και για να ακριβολογούμε, στο λίγο πριν από αυτό, στο στάδιο της δημιουργικής καταστροφής.

Για τους Yo La Tengo απαιτείται πολυσέλιδο αφιέρωμα του MiC (μπορεί και να υπάρχει κάπου στα αρχεία, υπάρχει όμως σίγουρα το πρόσφατο εξαιρετικό mixtape του Μπάμπη Αργυρίου [7]). Συνεπώς, μου φαίνεται μάταιο να αναλυθεί το ξεχωριστό μιας επιδραστικότατης μπάντας, που είτε την αγαπάς, είτε απλά την ΑΓΑΠΑΣ. Πως, όμως, συνδέονται οι YLT με τα παραπάνω;

Όπως, μάλλον, όλοι οι δημιουργοί που σέβονται τον εαυτό τους, τον καιρό της καραντίνας τον πέρασαν με ισχυρές δόσεις αντικαταθλιπτικού τζαμαρίσματος. Αυτό θα μπορούσε να έχει πλάκα. Στην περίπτωση των YLT, όμως είναι αρκετά βαθύτερο. Με βάση την δική τους αφήγηση [8], έστησαν στα τέλη Απρίλη ένα μικρόφωνο στη μέση του άντρου τους στο Hoboken (New Jersey) και για 10 ημέρες ακολούθησαν την δική τους… πεπατημένη, όταν μαζεύονται για να εμπνευστούν το κάθε φορά νέο υλικό τους. Δεν πρόκειται, συνεπώς για απλό τζαμάρισμα.

Αποφάσισαν, δε, το υλικό που προέκυπτε να το δημοσιοποιούν στην σελίδα τους στο bandcamp [9]. 5 κομμάτια, ένα για κάθε μέρα από Δευτέρα ως Παρασκευή. Ονομάζοντας τα κομμάτια αυτά με ακατανόητους τίτλους απλής καθημερινής καραντινικής διαβίωσης, και το όλο project “We have amnesia sometimes”. Αμνησία; Κάθε άλλο.

Αυτό που συμβαίνει, είναι μια εκούσια καταστροφή δικού τους κεφαλαίου. Που, ωστόσο, έχει έντονα τα στοιχεία της αποδόμησης και αναδιαπραγμάτευσης υλικού και ιδεών, που τους (και μας!) έχουν απασχολήσει, διατηρώντας στο προκείμενο την raw υφή ενός χαλάσματος. Το αποτέλεσμα δεν έχει δομικά song χαρακτηριστικά, αλλά λειτουργεί ως instrumental σπόρος. Δεν μπορείς να το χαρακτηρίσεις ούτε drone, ούτε αυτοσχεδιασμό, ούτε κομμάτι. Το χαρακτηρίζεις εύκολα, όμως, ως μυσταγωγία, ως ανα-εξερεύνηση και μικροσκοπική ανάλυση δικών τους μουσικών μορίων, που ελεύθερα αυτοδομούνται σε πρωτεΐνες ηχητικού RNA. Με στόχο όχι το χτίσιμο ενός νέου DNA, αλλά το εμπειρικό αλληλοταίριασμα, στο οποίο η ζωτική αλυσίδα δεν προκύπτει ως δομικό στοιχείο, αλλά ως ολιστική ατμόσφαιρα. Ως οργανισμός αδόμητος στα μέρη και ακέραιος στο όλο.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στην προαναγγελία των 2 livestreams που έγιναν την 18 και 19/7, αναφέρονται σε “performances of formless music”. Κι αυτό το στοιχείο, ίσως, είναι το δικό τους Νέο. Έχοντας πολλές φορές δώσει πινελιές ή και λεπτά ολόκληρα φαινομενικά ελεύθερης έκφρασης στην δισκογραφία τους, νιώθουν ότι είναι για αυτούς η στιγμή να αφήσουν για λίγο στην άκρη την δομή. Όχι για να τζαμάρουν, όχι για να εκφραστούν. Αλλά για να προσεγγίσουν το ηχητικό Όλο. Ψήγμα του οποίου, κατά την δική τους πάντα προσέγγιση, μας προσφέρουν στο 37λεπτο πόνημά τους.

Αν, από την δική μας πλευρά, το ζητούμενο είναι, κατά πόσο το πόνημα αυτό επηρεάζει τα όμορα μουσικά πράγματα, η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Ήδη με το συνολικό έργο τους, οι Yo La Tengo έχουν επιδράσει σε πολυάριθμους δημιουργούς, όντας από τις κύριες επιρροές για ρεύματα από το αμερικάνικο indie μέχρι το new weird america και παραπέρα. Επειδή, όμως, η δημιουργία δεν είναι γραμμή ούτε κύκλος, αλλά μάλλον fractal, η διαπίστωση δεν είναι ότι οι YLT κλείνουν τον κύκλο που οι ίδιοι (μαζί με πολλούς άλλους) άνοιξαν πριν από 3 και δεκαετίες. Περισσότερο ισχύει, ότι αλληλεπιδρώντας οι ίδιοι με το περιβάλλον, στην διαμόρφωση του οποίου ένα λιθάρι το έβαλαν, ανατροφοδοτούνται αποδομώντας και αναδομούνται ανατροφοδοτώντας. Και η διεργασία αυτή συμβαίνει πάνω σε ένα μουσικό πεδίο, το οποίο έτσι κι αλλιώς βρίσκεται σε κίνηση προς ένα άγνωστο ακόμη Νέο. Σε αυτό, δηλώνουν παρόντες. Κι όπως λέει το όνομά τους, “τό ‘χουν”!

Παραπομπές:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Creative_destruction#In_Marx's_thought

2. https://en.wikipedia.org/wiki/Expressionism

3. https://en.wikipedia.org/wiki/Postmodernism

4. https://en.wikipedia.org/wiki/Second_Viennese_School

5. https://en.wikipedia.org/wiki/Karlheinz_Stockhausen

6. https://en.wikipedia.org/wiki/John_Cage

7. http://www.mic.gr/mixtape/yo-la-tengo

8. https://pitchfork.com/news/yo-la-tengo-release-we-have-amnesia-sometimes-listen/

9. https://yolatengo.bandcamp.com