Stockhausen - Aus Den Sieben Tagen

Με τράβηξε το εξώφυλλο. Πάντα αυτή η σχεδόν ωμή απλότητα με τραβάει απ΄τη μύτη. Μαύρο (τι άλλο!) και επάνω στο μαύρο αραδιάζονται κάμποσοι χαρακτήρες μιας κατακόκκινης, τελείως basic γραμματοσειράς. Αν δεν σε ενδιαφέρει η γκλαμουριά και είσαι φαν του σχεδόν απολύτως λειτουργικού minimal design, εδώ θα βγάλεις το καπέλο σου και θα υποκλιθείς. State of the art που λένε, αλλά με το τίποτα. Βέβαια αυτό συνέβη όταν θεώρησα δεδομένο ότι θα ασχοληθώ πολύ με το συγκεκριμένο δίσκο αφού διαβάζει κανείς σε αυτά τα ωραία γράμματα το όνομα Keiji Haino. Άλλο ένα το κρατούμενο. Κι όμως... Tα στοιχεία ιδιαιτερότητας που παρουσιάζονται δεν τελειώνουν εδώ, καθώς πρόκειται για άλλη μια ηχογράφηση των Zeitkratzer και μάλιστα ΠΟΛΥ ξεχωριστή! Διότι όλοι μαζί αποφάσισαν να ασχοληθούν με τον κύριο Stockhausen.

Για τον Κeiji Haino τα έχουμε πει, είναι ένας από τους πιο συναρπαστικούς πρωταγωνιστές της σύγχρονης μουσικής. Του αυτοσχεδιασμού, έτσι όπως αυτός λαβαίνει χώρα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και της ελευθερίας ψηλάφησης του ηχητικού στερεώματος μακριά από τυποποιήσεις, σκαλώματα σε καθωσπρεπισμούς ή τρόπους-κανόνες και στερεότυπα. Η free jazz ήταν το ρυμουλκό αυτής της εμπνευσμένης εξέλιξης σε όλους τους ατρόμητους αυτούς Σαμουράι της μουσικής.

Όταν ο Haino συνευρίσκεται με τους Zeitkratzer το παιχνίδι χοντραίνει. Οι απαιτήσεις πληθαίνουν. Τοποθετούνται στο κάδρο στόχοι πιο υψηλοί και πιο ξεκαθαρισμένοι. Αυτό συμβαίνει γιατί οι Zeitkratzer δεν είναι μια συνηθισμένη ορχήστρα. Επιχειρούν να κινηθούν αισθητικά στα πλαίσια μιας νέας "κλασικής" μουσικής (καθόλου δε θα μας χάλαγε να τους δούμε κάποτε στο Μέγαρο), έχοντας όμως σπουδάσει ουσιαστικότατα τις πρωτοπορίες και τα περιφερειακά παρακλάδια που ριζώνουν στα πεζοδρόμια και όχι στα σαλόνια. Ρε παιδί μου, δεν είναι παπιονάκηδες οι άνθρωποι, γουστάρουν το "Metal Machine Music" του Lou Reed, τους Whitehouse, γενικότερα τη noise και industrial σκηνή και είναι όλοι τους δεινοί αυτοσχεδιαστές.

Άραγε με τον αρχιερέα της σύγχρονης σύνθεσης, τον Karlheinz Stockhausen, τα βγάζουν πέρα; Η αλήθεια είναι ότι ακόμα δεν έχω ακούσει πάρα πολύ Stockhausen... Έχω μία άλλη ηχογράφηση του "Aus Den Sieben Tagen" και ξανα-άκουσα και αυτή για να βγάλω κάποια συμπεράσματα. Σε γενικές γραμμές διακρίνει κανείς στο έργο του μια απίστευτη καθαρότητα. Οι ήχοι απλώνονται στον "καμβά" του με τέτοια ακρίβεια και σταθερότητα που όσο αφαιρετικά αλλά και μαξιμαλιστικά και αν διατυπώνονται (το αφαιρετικά δεν αναιρεί το μαξιμαλιστικά), τίποτα απολύτως δεν χάνεται. Τα πάντα καταλαμβάνουν τη θέση τους από τα πιο μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα. Χτίζεται έτσι μια ευκρινέστατη αίσθηση του χώρου.

Μην παραξενεύεστε που μιλώ με όρους των εικαστικών, οι μεγάλοι καλλιτέχνες, που σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο Karlheinz, δεν αυτοπεριορίζονται σε ένα είδος. Κάνουν κάτι το οποίο διαρρηγνύει τα όρια μεταξύ των τεχνών και σε οδηγούν να βλέπεις αντί να ακούς (και το αντίστροφο). Ανταπεξέρχονται οι Zeitkratzer με τον Haino σε αυτό το δύσκολο μυστήριο. Καταφέρνουν να συνδέσουν την έτσι κι αλλιώς πιο ελευθεριακή διάθεση τους με την διαύγεια αυτή του Stockhausen. Βοηθά βέβαια και το συγκεκριμένο έργο το οποίο δεν έχει απόλυτες οδηγίες, αφήνει τον εκτελεστή σχεδόν να τα βγάλει πέρα μόνος του, αφού δεν υπάρχει ούτε μια νότα να διαβάσει. Ή δεν βοηθά, θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος άλλος για τον ίδιο λόγο. Πρέπει ο μουσικός να είναι έτοιμος να δοκιμαστεί στο αν μπορεί χωρίς μπούσουλα να καταλάβει τι θέλει να εκφράσει ο συνθέτης. Θυμίζει φυσικά αυτή η διαδικασία και τις πρώτες συνθέσεις από τα 70ς και 80ς του John Zorn, όπου στην κυριολεξία έκανε τον τροχονόμο για να δίνει οδηγίες στους μουσικούς την ώρα της performance αντί να τους δώσει πεντάγραμμα. Τον θυμόμαστε και εδώ στο τέταρτο 3λεπτο κομμάτι του δίσκου με τις κοφτές αλλαγές και τα απότομα περάσματα και έναν Haino να μοιάζει με τα περίφημα duck calls.

Δεν τίθεται ζήτημα σχετικά με το αν είναι καλός ή όχι ο δίσκος αυτός εξ αρχής. Για όσους γνωρίζουν το έργο των συμμετεχόντων τουλάχιστον. Είναι οπωσδήποτε κάτι που αξίζει να αφιερώσεις χρόνο και ακόμα και να κουραστείς προσπαθώντας να το ανακαλύψεις. Η πραγματικά καλή μουσική έχει αυτή την ιδιότητα. Δε σου χαρίζει κάστανα ούτε σε γλύφει. Απαιτεί από τον ακροατή δουλειά και έρευνα. Όμως το κέρδος είναι πάντα μεγάλο και δεδομένο.