Metal machine music
Θα τρίζουν τα κόκαλα του Λέστερ Μπανγκς. Οι Zeitkratzer κατάφεραν το ανέφικτο. Να μεταγράψουν και τον τελευταίο ήχο από το ανοσιομεταλλούργημα του Λου Ριντ σε παρτιτούρα. Κι έπειτα, να το αποδώσουν λάιβ.
Στο ξεκαρδιστικό κείμενο του Μπανγκς για το ΜΜΜ ονόματι 'How to Succeed in Torture without Really Trying' ο Ριντ υποστήριξε πως το άλμπουμ είναι συμφωνική μουσική, νότα προς νότα. Μάλιστα επέμενε ότι μπορείς άνετα να αναγνωρίσεις μέρη από Μπαχ, Μπετόβεν, Βιβάλντι. "Ήταν ψιλοστάνταρ οι επιλογές μου", επεσήμανε και συνέχισε να αμπελοφιλοσοφεί σχετικά με το θεωρητικό του υπόβαθρο και τις περγαμηνές του. Φυσικά ο Μπανγκς στο τέλος τον γείωσε μ' ένα απλούστατο "Δε με πείθεις".
Άλλωστε κι ο ίδιος ο Ριντ πλάκα έκανε. Ενώ είχε προφανώς ξεχάσει αυτήν τη συνέντευξη, όταν οι Zeitkratzer του εμήνυσαν το σχέδιό τους, σκέφτηκε πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Κι όμως...
Η διασκευή αυτή βεβαίως δεν επαληθεύει τους ισχυρισμούς του. Ούτε συνεπάγεται ότι το ΜetΜachΜus πλησίασε έστω και ελάχιστα την έννοια "μουσική". Ή τέλος πάντων, "μελωδία", για να μη δυσανασχετούν οι απανταχού αβανγκαρντίστες. Κι η πλάκα είναι (η 3η πλάκα, αν το καλοσκεφτώ) ότι η εκτέλεση των Zeitkratzer κάνει το πρωτότυπο να μοιάζει πιο 'ποπ'. Η δε... 4η πλάκα είναι πως ακούγοντας ξανά το ορίτζιναλ ΜΜΜ δικαιώνεις τον Λου Ριντ, σ' ό,τι αφορά τα αποσπάσματα από κλασικούς συνθέτες!
Αλλά ας σοβαρευτούμε (λίγο): κατ' αρχάς ορισμένες σημειώσεις για το δίσκο του '75 διότι, αν και επανακυκλοφόρησε το 2000 σε 'σπέσιαλ επετειακή έκδοση', ενδέχεται οι περισσότεροι να μην έχετε ακούσει ούτε ένα κομμάτι του. Στο άρθρο που ανέφερα πιο πάνω, ο Ριντ παραδεχόταν ως σπουδαίες επιρροές του τον ΛαΜόντε Γιανγκ (το όνομα του οποίου, παρατηρεί ο Μπανγκς, είναι γραμμένο λάθος στο οπισθόφυλλο του ΜΜΜ), τον Ξενάκη και τον Κέιτζ. Η αλήθεια είναι πως στις πιο 'καρυοθραυστικές' συνθέσεις των πρώτων Velvet, όπως το European Son ή το Sister Ray, μπορεί να ανιχνευθεί μια παρόμοια επίδραση. Ποιος ξέρει όμως αν δεν οφειλόταν σε δάκτυλο του Κέιλ;
Το πιθανότερο είναι ότι ο Ριντ, σκατοπάνκης από τα γεννοφάσκια του, ήθελε απλά να σοκάρει ή -απλούστερα- να τη σπάσει στην RCA, κι όποιες δηλώσεις έκανε τότε ή εκ των υστέρων δεν αξίζει να τις πάρουμε στα σοβαρά. Όπως και να 'χει το lp, φόρος τιμής στο φίντμπακ, αποσύρθηκε τρεις εβδομάδες μετά από την εμφάνισή του και μάλλον κατέχει το ρεκόρ επιστροφών στην ιστορία της δισκογραφίας. Βέβαια, με το δίκιο τους οι εξαπατημένοι φαν ζητούσαν αποζημίωση: δε φτάνει που το περιεχόμενό του ήταν ανήκουστο, με όλες τις πιθανές σημασίες της λέξης, αφενός είχαν προηγηθεί ποπ κυκλοφορίες όπως το Transformer και το Sally Can't Dance και αφετέρου το εξώφυλλο έφερε μια καταπληκτική φωτό του Ριντ (με γυαλί ηλίου, δερματινιά, μικρόφωνο) η οποία σε προετοίμαζε για κάποια λάιβ ηχογράφηση που θα έσκιζε. Όσο για το τελευταίο, ήταν γεγονός. Κατά τα άλλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκείνη την εποχή ούτε Wire υπήρχε για να το ανακηρύξει αυτομάτως "άλμπουμ της δεκαετίας" ούτε μπορούσε να διανοηθεί κανείς πως κάποτε θα προέκυπτε νόιζ σκηνή με καθιερωμένα διεθνώς ονόματα.
Αλλά τα χρόνια περνούν, οι καιροί αλλάζουν (κι εσύ, όπως περίπου θα το έθετε κι ο Αρκάς, μονίμως ν' αναρωτιέσαι πού έχεις πιαστεί μαλάκας), και να που σήμερα έρχεται το εντεκαμελές γερμανικό σχήμα Zeitkratzer για να μας μεταφέρει... έναν αιώνα πριν.
Θέλω να πω ότι, υπό μια έννοια, η αβάν γκαρντ προσέγγισή τους στο υλικό του Ριντ φέρνει στο νου συναυλίες του Στραβίνσκι που κατέληγαν σε κλωτσοπατινάδα. Η σύνδεση έτσι κι αλλιώς υπάρχει: μια βόλτα στο κέντρο κάποιας σημερινής μεγαλούπολης, όπου κυριαρχεί η παρακμή, η πρέζα, τα μικροεγκλήματα δίπλα στα λαμπερά φώτα και τα πολυτελή καταστήματα κάθε είδους, αντανακλά εικόνες του Μπερλίν Αλεξάντερπλατς ή του Μανχάταν Τράνσφερ. Άρα αυτό που αλλάζει ίσως δεν είναι οι καιροί μα η πρόσληψή τους. Το κοινό των Zeitkratzer, αντί να γκρεμίσει το συναυλιακό χώρο, ακούγεται να χειροκροτάει ένθερμα (επί τη ευκαιρία, έχετε προσέξει πόσο είναι της κλάκας και του μπιζαρίσματος στα κοντσέρτα εις την Εσπερίαν; Στη Γαλλία τουλάχιστον, με το παραμικρό σόλο το χειροκρότημα πέφτει βροχή).
Η ηχογράφηση έλαβε χώρα το 2002 στο Φεστ-σπιελχάους του Βερολίνου. Είναι εξ ολοκλήρου λάιβ, γεγονός που καθιστά το εγχείρημα ακόμη πιο εξωπραγματικό ενώ συμμετέχει και ο Λου Ριντ στο τρίτο και τελευταίο μέρος. "Το Μetal Μachine Μusic έχει μια ιδιαίτερα ορχηστρική δομή, λέει ο πιανίστας των Zeitkratzer, Ράινχολντ Φριντλ, και γι' αυτό σκεφτήκαμε ότι άξιζε να το ερμηνεύσουμε ζωντανά. Είχαμε συνεργαστεί και παλιότερα με νόιζ μουσικούς όπως ο Merzbow και ο Ζμπίγκνιεβ Καρκόβσκι κι έτσι είχαμε δουλέψει με τον ηλεκτρονικό ήχο, μεταλλάσσοντας και προσαρμόζοντας τις τεχνικές μας."
Το πρωτότυπο πράγματι έχει αναπαραχθεί με κάθε λεπτομέρεια, παρόλο που η ενορχήστρωση των Zeitkratzer αντιτίθεται στην αρχική βούληση του Ριντ, τουτέστιν τη δημιουργία απόλυτου χάους και την καταστροφή οποιουδήποτε νοήματος. Εδώ, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν επικρατεί πανδαιμόνιο, τα πάντα είναι προσδιορισμένα, προκαθορισμένα και στο έπακρο προβαρισμένα. Γι' αυτό και η ιδέα πως μπορούσες να τους παρακολουθήσεις να εκτελούν τούτο το υλικό σε συναυλία μοιάζει τόσο ελκυστική.
Από κει και πέρα, η ακρόαση κατ' οίκον προβληματίζει. Αυτό που αξίζει ενδεχομένως μια προσπάθεια είναι ν' ακούσεις το σύνολο των οργάνων και να μην εστιάσεις την προσοχή σου σε κάποιο, ν' ακολουθήσεις μια λογική αφαίρεσης. Θα πρέπει να απομακρυνθείς κάμποσο, δηλαδή, ώστε να δεις το άλμπουμ όπως θα κοιτούσες έναν ιμπρεσιονιστικό πίνακα. Ίσως το διπλανό δωμάτιο να είναι αρκετά μακριά. Διαφορετικά, ζήτα βοήθεια απ' τους γείτονες. Του απέναντι κτιρίου.
Κι ωστόσο δύσκολα θ' αποφασίσεις να πατήσεις το στοπ. Δεν ξέρω αν είναι η διαρκής αναμονή στην οποία σε υποβάλλει, η ταύτιση με μια πρωτόγονη όσο και πρωτοποριακή αποτύπωση της πραγματικότητας ή λόγω καταστροφικών ορμών και μαζοχιστικών τάσεων, πάντως και το καινούριο ΜΜΜ μοιάζει να έχει δική του ΖΖΖΓΚΖΖΖΓΚΡΖΖΚΛΝΝ υπόσταση ΤΡΛΤΡΛΝΙΙΙΙΙΧΣΧΣ που απειλεί να ΜΠΒΒΒΝΤΝΤ ΖΖΖΓΝΝ ω Θε μου ΓΚΖΜΠΒΓΚΖΖΖΦΦΦΝΝΝΝ It's alive! ΚΡΛΚΡΛ ΓΚΝΤΓΚΤΝΚΡΑΑΑΑΡΓΚΓΚΧΣ Adios amigos ΓΖΓΖΓΖΙΙΙΙΙΙΑΑΑΑΙΝΓΚΝΓΚΝ (ο βαθμός διαβάζεται και σε καθρέφτη, αναλόγως) ΓΚΝΓΚΝΓΚΝΝΙΙΙΙΙΝΝΝΝΓΓΡΑΑΟΥ ΚΡΛΚΡΛΚΝΚΡΛΚΡΛΓΚΝΝΝΝΝΝ.
