Μιχάλης Σιγανίδης

Ο ΑΚΡΟΑΤΗΣ (ή μάλλον πώς κόμπλαραν τα ηχογραφικά απέναντί του)

Σ' αυτή τη θέση είθισται να μπαίνει ένα βιογραφικό του καλλιτέχνη που συμμετέχει στην Ανοιχτή Ακρόαση. Τι βιογραφικό όμως να δώσεις για έναν άνθρωπο σαν τον Σιγανίδη χωρίς να τον περιορίσεις σε λέξεις μικρότερες της εμβέλειάς του; Άσε που τα έχουν ήδη πει άλλοι καλύτερα από εμάς, όπως ο Κώστας Καρδερίνης στη σχετική σελίδα του MiC.

Η σειρά "Ανοιχτή Ακρόαση" ξεκίνησε με τις καλύτερες διαθέσεις, αλλά δεν κατάφερε να φτάσει ακόμα σε διψήφιο νούμερο. Για λόγους καθαρά πεζούς και πρακτικούς: θέλει χρόνο, πολύ χρόνο που δυστυχώς δε διαθέτουμε. Στην περίπτωση του Μιχάλη Σιγανίδη, είχαμε και το παράδοξο να προσεγγίζουμε έναν άντρα με αύρα πολύ μεγαλύτερη απ' όποια χρειάστηκε να "διαχειριστούμε" αντίστοιχες φορές στο παρελθόν. Τα βγάλαμε όμως πέρα, γινόμενοι κοινωνοί-ακροατές απίστευτων ιστοριών και διηγήσεων που συνδύαζαν μοναδικά τη διαύγεια με την αναπάντεχη οπτική γωνία απέναντι στα πράγματα.

Όμως, τα ταπεινά μηχανήματα ηχογράφησης που είχαμε μαζί μας, δεν άντεξαν την αναμέτρηση. Παρότι δεν ήταν η πρώτη φορά που κάναμε ζωντανή συνέντευξη με τον συγκεκριμένο εξοπλισμό, παρότι κουβαλήσαμε δυο εναλλακτικούς τρόπους ηχογράφησης, τα τεχνικά ατυχήματα ξεκίνησαν νωρίς. Κι ενώ τελικά φύγαμε νομίζοντας ότι το μεγαλύτερο μέρος της συνομιλίας έχει καταγραφεί σε μια all-time-classic κασέτα, τελικά αποδείχθηκε ότι ένα μεγάλο μέρος της ήταν λευκός θόρυβος. Άλλη μια επιβεβαίωση ότι δεν είναι καθόλου καλή ιδέα να βάλεις μια αναλογική κασέτα κοντά σε κάτι (ή κάποιον) με μεγάλη ακτινοβολία.

Εκεί ξεκίνησε η οδύσσεια της απομαγνητοφώνησης, μια άσκηση υπομονής για τα αυτιά, στηριζόμενα στα δεκανίκια της μνήμης. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που η καθυστέρηση της παρούσας δημοσίευσης ήταν μεγαλύτερη από κάθε προηγούμενη φορά. Κι αν δε τα θυμόμαστε καλά εκείνα που δε γράφτηκαν; Κι αν τα κενά που συμπληρώνουμε δεν τα είπε ακριβώς έτσι; Πώς να επαναδημιουργήσεις από θραύσματα μια τόσο μοναδική ροή του λόγου;

Από την άλλη, ακόμα κι αν όλα είχαν καταγραφεί με ακρίβεια ηχοληψίας σε ακριβό στούντιο, πάλι θα μας ακολουθούσε η αμφιβολία του αν η μαγική ατμόσφαιρα μιας κατανυκτικά φιλικής συνάντησης μεταξύ των ακροατών κι ενός ινδάλματός τους πραγματοποιήθηκε στ' αλήθεια. Όπως με όλα αυτά τα πράγματα για τα οποία αισθάνεσαι τυχερός που τα 'χεις ζήσει.

 

Ο ΧΩΡΟΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ

Ο χώρος ακρόασης παρόλο που δεν ευνόησε το τεχνικό μέρος (βλ. ηχογράφηση) ήταν ο πλέον κατάλληλος για να μας χώσει στο trip αυτής της συνάντησης. Ένα ξενοδοχείο στο Θησείο σ' ένα δρόμο στον οποίο μόλις στρίβεις είναι σα να γύρισες δεκαετίες πριν. Ένα σκηνικό ικανό να κάνει δυο και τρεις γενιές ν' αγαλλιάσουν με το ανομολόγητο κοινό που τις ενώνει.

Η ακρόαση συνέβη σ' ένα "ουδέτερο" δωμάτιο κι όχι σ' εκείνο στο οποίο για δεκαετίες μένει ο Σιγανίδης όποτε επισκέπτεται την πρωτεύουσα. Και για το οποίο είναι ικανός να τσακωθεί αν τυχόν και είναι δοσμένο σε άλλους όταν περάσει από κει.

"Ξέρω γιατί θέλετε μόνο αυτό το δωμάτιο. Σας έχει κάνει μάγια ο γέρος" του είπε μια μέρα η ιδιοκτήτρια. Ο γέρος; Ποιος γέρος;

Κάποιο καιρό μετά, ο Σιγανίδης μαθαίνει ότι αυτό ακριβώς είναι το δωμάτιο στο οποίο εξίσου φανατικά έμενε σε κάθε κάθοδό του στην Αθήνα, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης.

 

Η ΑΚΡΟΑΣΗ

Angelique Ionatos - Όμορφη και Παράξενη Πατρίδα

Μ.Σ. Δεν είμαι σίγουρος ότι την ξέρω. Σαν μουσική από θεατρικό του Λόρκα μου ακούγεται. Κι ο στίχος είναι σαν μεταφρασμένος Λόρκα. Ενδιαφέρουσα ηλεκτρακουστική κατάσταση. Φοβερή η κιθάρα από πίσω, λες και παίζει κάποιος μπλουζίστας.

MiC Δεν είναι Λόρκα, είναι Ελύτης. Σας αρέσει ο Ελύτης;

Μ.Σ. Αρκετά. Δεν τον πολυχώνευα όταν ήμουν έφηβος, δηλαδή όταν ήταν πολύ "famous". Αλλά μετά... νομίζω ότι η καλύτερή του συλλογή είναι "τα ελεγεία της οξώπετρας" η τελευταία του, λίγο πριν πεθάνει. Εκεί μου φαίνεται σα να είναι άλλος ποιητής, υπάρχει εκεί μια άλλη πυκνότητα. Πολύ ωραία και τα υπόλοιπα και οι μεταφράσεις του.

 

Γιάννης Μουρτζόπουλος & Χρίστος Λάσκαρης - Λαϊκό Ζευγάρι

Μ.Σ. Φοβερός δίσκος. Η διασημότης, η κοσμικότης που χαρακτηρίζει νεόκοπους καλλιτέχνες οι οποίοι προτιμούν να συστήνονται με τα αρχικά των ονομάτων τους, δεν μπορεί να πλησιάσει τη λεπτότητα που έχει ένας Μουρτζόπουλος. Ο οποίος είναι παρανοϊκός ερευνητής των ήχων από μικρός. Είναι μάγκας, ναι, αυτό είναι, πράγμα σπάνιο αυτό, δεν το βρίσκεις ούτε μία στο εκατομύριο. Η πλειοψηφία είναι ή άχαροι ή σκύλοι. Ο Μουρτζόπουλος είναι γέφυρα. Αυτή την αγωνία την εκφράζει απολύτως. Του να γκρουβάρει το πράμα δηλαδή και στη γνώση και στη μεταδοτικότητα. Είναι όμως γρήγορος, έτσι τον έκανε ο Θεός. Εξάλλου, οδηγεί και γρήγορα. Είναι τάλαντο όλο αυτό. Μ' άρεσε πάρα πολύ αυτή η δουλειά.

Τον ξέραμε τον Λάσκαρη από τις επισκέψεις μας στην Πάτρα, έστω κι αν δεν τον είχα γνωρίσει προσωπικά. Τον ήξερε ο Γιάννης ο Μουγγολιάς, ο οποίος γράφει σε διάφορα περιοδικά, όπως το Jazz και Τζαζ κι είναι από την Πάτρα.

Ο αδερφός του ο μεγάλος, ο Παρασκευάς, βγάζει ένα εξαιρετικό περιοδικό, το "Μηνολόγιο" το οποίο και βγαίνει σε περιορισμένα αντίτυπα και συσκευασμένο σε χασαπόχαρτο. Δεν το πληρώνεις, λαμβάνεις έναν φάκελο, βγάζεις έναν πάκο με Α4 και διαβάζεις τις συμμετοχές. Είναι πολύ καλό. Έχω συμμετάσχει κι εγώ σ' αυτό.

Ο Παρασκευάς είναι ένας παλιός αναρχικός της Βορείου Ελλάδος, ανέμελος, φιλήδονος και ως δάσκαλος διαλέγει να διορίζεται κάθε χρόνο σε άλλο μέρος. Οπότε έχει γυρίσει όλη την Ελλάδα ως δάσκαλος. Πάει σε χωριά με τρία παιδάκια, στου διαόλου τη μάνα. Τους κάνει μάθημα π.χ. στο δάσος κι έτσι διαλέγει έναν τρόπο που του αρέσει να ζει. Κάνει τη δουλειά του, προσφέρει αυτά που είναι, πολύ συμπαθής, πάρα πολύ.

Ήξερε το Λάσκαρη, του μιλήσαμε κι εμείς, δεν θυμάμαι ακριβώς, πάντως είπε "θα πάω να βρω τον Λάσκαρη". Πήγε τον βρήκε, του ζήτησε να ηχογραφήσουν, σιγά σιγά κάνανε μια φιλία, πήγαινε, τον επισκεπτόταν -ο Λάσκαρης ήταν άρρωστος ήδη. Έχει ένα ή δυο χρόνια που πέθανε ο Λάσκαρης. Ο Γιάννης ο Μουρτζόπουλος τον ηχογραφούσε, πήγε δηλαδή τα μηχανήματα σπίτι και τον έγραψε. Μετά ζήτησε την άδεια της οικογένειας, τα δούλεψε και τα 'βγαλε.

Υπάρχει ένας πιανίστας, ο Federico Mompou. Συνθέτης, αιωνόβιος, 90-τόσο στο Παρίσι, Ισπανός. Ακούγοντας πώς ο Γιάννης προσεγγίζει αυτήν την ποιητική, θυμήθηκα πάρα πολύ τον Mompou, του το' λεγα κιόλας. Μιας μεγάλης ευαισθησίας συνθέτης. Είναι σα να γράφει. Έχει μια αίσθηση από καμπάνες το τραγούδι, μια κατάσταση απόκοσμη. Αλλά χρειάζεται φινέτσα γι' αυτό. Είναι σαν τις κυρίες, που δεν μπορούν όλες να φορέσουν πρετ α πορτέ το ίδιο ρούχο. Άμα δεν ταιριάζει...

Γι' αυτό αναφέρθηκα στους δημοφιλείς ηλεκτροακουστικούς συνθέτες της χώρας. Δεν το λέω για να γίνω εριστικός. Το λέω σε σχέση με την ευκολία με την οποία επιδίδονται στη σύνθεση. Ζητάει κανείς η πρόταση που γίνεται να έχει κι ένα αντίκρισμα ψυχικό, να μην είναι μόνο ένα στιλίστικο πράγμα. Όλοι μπορούν (κάθε χωριό και γυμναστήριο) να βάλουν τα μηχανάκια τα ντραμ μασίν να παίζουνε, ένα συνθ να παίζει μια πλάτη κι εκεί από πάνω με μια ωραία φωνή τύπου Αγγελάκα να λες ωραία λόγια, διάφορα, ποιητικά. Μαζικά. Δε ρισκάρουν κάτι. Δε ρισκάρουν να μην είναι αρεστοί στους φαν τους.

 

Ντίνος Σαδίκης - Είχα Έρωτες

Μ.Σ. Παγανιστικό Ελληνικό ροκ. Από Κρίστη Στασινοπούλου μέχρι Δαιμονία Νύμφη. Έπεσα μέσα; Δεν είμαι πολύ φαν εδώ ... Έχω βεβαίως μια χρόνια σχέση με τη Σαμοθράκη, με το μέρος το παγανιστικό που λέμε, σαν ψυχή. Έχω ας πούμε μια συμπάθεια, αλλά στο σπίτι μου δεν μπορώ να βάλω ν' ακούσω ας πούμε Δαιμονία Νύμφη. Είμαι λίγο πιο Χριστιανός απ' αυτό, είμαι στην άλλη πλευρά. Έχει μια δόνηση φολκ, είναι αλήθεια αυτό. Μάγκα ακούω στο σπίτι, στο φουλ. Μπορώ να βάλω Γιώργο Μάγκα και να κάνω πράγματα και να φχαριστιέμαι. Δεν ξέρω αν με εμψυχώνει πραγματικά αυτή η μουσική. Αλλιώς θα την άκουγα. Ενώ -λέω τώρα - ν' ακούσω π.χ. κάποιες ηχογραφήσεις της Δόμνας Σαμίου από παλιά, τη δεκαετία του 60 (έχει κάποιες πολύ καλές ηχογραφήσεις με Κώστα Ακριβό) αυτά σε δονούνε, εμένα τουλάχιστον. Αλλιώς παίρνω το πρώτο πράγμα, αλλιώς την μετέπειτα προσέγγιση, τον νεοχίπικο προφεσιονέλ ήχο. Μπορεί να 'μαι κι άδικος, δεν ξέρω. Ίσως και να έχω μια πιο -ας πούμε- αρχαιολατρική προσέγγιση. Γιατί κάποιος μπορεί να πει ότι το έθνικ όντως υπήρξε. Δεν ξέρω πόσο παλιά είναι αυτή η εκτέλεση. Θα μπορούσε να είναι απλά παλιά και να την πατάω εγώ ακούγοντάς τη σαν κάτι καινούριο.

 

Μαρία Βουμβάκη - Όταν Κατέβουμε

Μ.Σ. Είναι Πλάτωνος;

MiC Όχι.

Μ.Σ. Ποιος δίσκος ήταν αυτός με το προηγούμενο - του Σαδίκη; Μπορώ να έχω ένα αντίτυπο; Αυτή δεν την ξέρω καθόλου. Σας αρέσει; Μου φέρνει στο νου μερικά πράγματα. Ίσως γι' αυτό μου ήρθε στο μυαλό και η Πλάτωνος σαν άκουσμα, αυτό με τη γυναικεία φωνή που παραληρεί ψυχικά. Τα ηλεκτρονικά πάλι, τα midi ...δεν είναι στις συμπάθειές μου, δεν ακούω γενικά τέτοια μουσική. Δεν άκουγα ποτέ. Είμαι audio τύπος.

MiC Ναι, αλλά η Ionatos;

Μ.Σ. Εκεί μου άρεσαν οι κιθάρες πολύ. Είχε πάρα πολύ καλό ήχο. Τέτοιες κιθάρες.... θα μπορούσε να ήταν ο Πιλαλί. Δηλαδή σκέφτηκα μια τραγουδίστρια με κάποιον μπλουζίστα, υπάρχει αυτό το feeeling, αυτό είναι πολύ ωραίο. Αυτό της Ionatos φτιάχνει μια πρόταση. Ενώ αυτό που ακούμε αποτυπώνει κάτι το παγερό ... δεν ξέρω ... μου φαίνεται λίγο φορεμένο, δηλ. ότι το ξέρω πολύ καλύτερα από την Πλάτωνος ή από την Laurie Anderson.

MiC Κι εδώ το ποίημα ήταν Ελύτης.

Μ.Σ. Ναι,ε; Και ποια ασχολήθηκε με τους ποιητές;

MiC Η Μαρία Βουμβάκη

Μ.Σ. Α, μάλιστα. Το είχα ακούσει το όνομα. Νόμιζα ότι κάνει πιο ακουστική μουσική. Ίσως άκουσα γι' αυτόν τον δίσκο αλλά δεν περίμενα ότι έχει τέτοιον ήχο. Ο ήχος μού φαίνεται σαν - πώς τα λένε σαν αυτά που μαθαίνεις να ζωγραφίζεις και είναι έτοιμα - σα να είναι παζλ κι έχεις τα κομμάτια, δεν τα κατασκευάζεις. Λίγο προκάτ. Αλλά είναι και η αντιπάθειά μου προς το midi γενικώς. Δεν άκουγα ποτέ τέτοια. Ο Μουρτζόπουλος άκουγε πολύ. Σίγουρα θα το αισθάνθηκε η συνθέτρια του τραγουδιού αυτού τη συγγένεια με την Πλάτωνος.

Μα τίποτα δε ξέρω, ρε συ;

 

Lost Bodies - Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα

Μ.Σ. Αναγνωστάκης είναι, η ποίηση;

MiC Όχι.

Μ.Σ. Παίζουνε μήπως κάπου; Μπορώ να πάω να τους ακούσω; Απίθανοι. Πάρα πολύ ωραία. Μ' ενθουσιάζει. Ποιοι είναι να πάω να πάρω το δίσκο; Lost Bodies ε; Δεν τους ξέρω. Ωραίο όνομα, καταπληκτικό. Από πού είναι; Από ποια περιοχή; Αυτό είναι πάρα πολύ ωραίο και ζωντανό πράγμα. Και το κείμενο είναι εξαιρετικό κι έχει κατευθείαν το ύφος που υποβάλλει. Μπορεί να έχει μουσική ενώ δεν έχει μουσική, έχει ήχους. Μου φαίνεται θεραπευτικό. Σε αντιδιαστολή μ' αυτό που λέγαμε πιο πριν. Εδώ δηλαδή γιατί δε μ' ενοχλεί το midi; Γιατί δε μ' ενοχλεί αυτή η 'πλαστικούρα' των ηλεκτρονικών; Αυτό έχει να κάνει με την αφήγηση. Το ότι εδώ μου αφηγείται κάτι το κομμάτι που μου θυμίζει τον εαυτό μου, μου θυμίζει κάτι από μένα, οπότε έχω μια εγγύτητα και θέλω ν' ακούσω τι λέει.

Θυμάμαι τον Βαλερύ - το αναφέρω συχνά αυτό, αυτή τη ρήση του μεγάλου ανδρός που είπε το περίφημο "Ό,τι μ' ενδιαφέρει, δεν με αφορά." Κι έτσι μπορείς να βγαίνεις πλέον από το Μέγαρο Μουσικής μετά από συναυλίες σύγχρονης μουσικής που έχει παιχτεί φοβερή πατάτα, υπό την αιγίδα μεγάλης παραγωγής, και να μην αισθάνεσαι αυτή την ανασφάλεια "θα' πρεπε να μου αρέσει τώρα αυτό;" Το να σε αφορά κάτι, αυτό το κριτήριο αν έχει κανείς, νομίζω ότι είναι υγιής. Αυτό βλέπεις στους λαϊκούς ανθρώπους, τους δασκάλους μας, όλους αυτούς τους ανώνυμους ανθρώπους που τήρησαν αυτό το κριτήριο. Κάποτε, οι αυτού του κριτηρίου πετούσαν ντομάτες στους μάπα τραγουδιστές. Σήμερα έχει χαθεί κοινωνικά αυτό το πράγμα και γι' αυτό δεν υπάρχει αυτή η κοινότητα που να λέει "τι' ναι αυτό βρε συ;". Για τους μουσικούς, τους πολιτικούς, τα πάντα.

Πολύ ωραία φωνή. Θα μπορούσε με μια ελάχιστη παρέκκλιση να αποτύχει στην εκφορά του λόγου, αλλά δεν αποτυγχάνει.

Αν βάζατε κάποιο δικό μου δε θα το αναγνώριζε κανένας φαντάζομαι. Θα ήταν ανάμεσα σ' αυτά τα άγνωστα. Να βάλετε το aston klaston company από τις Μικρές Αγγελίες - έχει πολύ ωραία εισαγωγή. Πάντα φαντασιώνω ότι κάποια στιγμή κάνουμε μία τεράστια συναυλία στο Μέγαρο, έχω σκηνοθετήσει και την έναρξη - γι' αυτό ζω. Η επιτομή της σαχλαμάρας: το πρόγραμμα ανοίγει με το aston klaston company, η Σαβίνα εμφανίζεται με τα κατάλληλα ρούχα - θα έχουμε και ενδυματολόγο γιατί πρόκειται για ολόκληρη μουσικοθεατρική παράσταση - θα το ήθελα πολύ. Αν είχαμε λεφτά θα τα κάναμε όλα αυτά. Και γίνεται λαϊκό θεαμα στο τέλος.

Αυτό είναι το στοίχημα: ότι μπορεί να γίνει. Ο Στοκχάουζεν στα καφενεία ας πούμε. Κι όχι με καμία "Πράσινη Ανάπτυξη", όχι εξ' επί τούτου. Αλλά πώς αφομοιωμένος ο Στοκχάουζεν μπορεί να γίνεται λαϊκή μουσική, να γίνεται γλώσσα καθομιλουμένη. Αυτό είναι μανίκι, αλλά είναι και συναρπαστικό. Νομίζω ότι αυτό με κέρδισε σ' αυτήν την ιστορία μέχρι τώρα.

Είναι σα να έχεις μικρά ραντάρ σε πολύ ήσυχα μέρη και να παίρνεις έναν απόηχο. Το παρατηρώ αυτό, είναι σαν ημερολόγιο. Φαντάζομαι έναν ογδοντάχρονο που κοιτάει τα ημερολόγιά του από την εφηβεία. Αλλά έχει πλάκα γιατί είναι ταυτισμένο, είναι real time και καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής σου συμβαίνει να παρατηρείς τον απόηχο από αυτό το στοίχημα το οποίο είναι πολύ πυρηνικό εντός σου - πώς εξελίσσεται και πώς το κερδίζεις; Το χάνεις; Ή σε πάει μόνο η εμπιστοσύνη σ' αυτό; Αυτό είναι συναρπαστικό.

Και σκέφτομαι αυτούς τους μικρούς απόηχους. Για τις "μικρές αγγελίες" είχα ζητήσει απ' τον Σαββόπουλο να τραγουδήσει ένα τραγούδι του φίλου του Τάκη Σιμώτα, το "προσκλητήριο" το οποίο το είχα μελοποιήσει εγώ, μπάντα και ενορχήστρωση. Οι "Μικρές Αγγελίες" ήταν σαν ένα φιλμ μεγάλου μήκους όπου έχεις την παραγωγή και μπορείς να πάρεις όποιους ηθοποιούς θέλεις, τους καλύτερους- τον Σωκράτη, τη Σαβίνα, τον Αλκίνοο... Καθαρά σινεμά δηλ. και με στοίχημα του τύπου "όνομα του ρόδου". Μου άρεσε πολύ που είχε πει ο Έκο ότι το έγραψε έχοντας βάλει στοίχημα με τους φίλους του ότι μπορεί να κάνει ένα χιτ. Ότι μπορώ να βγω στα μαγαζιά και να πουλήσω μαζικά. Το πέτυχε. Είναι βέβαια μια δοκιμασία, δεν μπορείς να τα ξεζουμίσεις, αλλά τα τραγούδια βγήκαν και ήταν ο πιο καδραρισμένος δίσκος μου. Μπορεί να παιχτεί στο ραδιόφωνο ένα τραγούδι του και να στέκεται δίπλα στους Λος Κατσιμίχος και διάφορα τέτοια ονόματα.

Lost Bodies ε; Στο παλιό Yamaha που είχε ο Μουρτζόπουλος υπάρχει preset ήχος Lost Souls.

 

Fantastikoi Hxoi - Άνθρωπε

Sample είναι αυτό; Έχω ένα δίσκο ενός τύπου - θα μπορούσε να είναι δικό του, λέγεται Αντώνης Λιβιεράτος, τον ξέρετε; Κι ακούγω κανά δυο του μου αρέσουν.

Midi ρε παιδιά θα παίζουμε συνέχεια; Πρέπει να γίνεται κι απ' την ανάποδη. Να σας βάλω εγώ 5-6 κομμάτια. Σας έχω μερικά πολύ καλά - δε θα προδώσω τώρα τίποτε. Έχω εξαιρετικό πράμα. Και μάλιστα μου ανοίγετε τον ορίζοντά μου να ξέρω τι γίνεται. Έχω πλήρη απόσταση από πολλά πράγματα. Ακούω με τα ρανταράκια.
_____

Πολύτιμος συμμέτοχος σ' αυτή την Ανοιχτή Ακρόαση: Κώστας Αδαμόπουλος.

Φωτογραφίες του Μιχάλη Σιγανίδη: Χρυσός Νικόλας