Cover Stories #2
5.King Crimson - Lizard 1970
Κλασική περίπτωση ψυχεδελικού εξωφύλλου, το Lizard των King Crimson, καλωσορίζει την δεκαετία του '70. Ο πλουραλισμός των σχεδίων και τα έντονα χρώματα, σε συνδυασμό με τον μουσικό τους παροξυσμό, σου περνούν το μήνυμα του: Έχω να σου πω πολλά και έχεις να ακούσεις περισσότερα... Έτσι εξηγείται γιατί η Βρετανική μπάντα αλλάζει τόσο συχνά μέλη και σχήμα. Το Lizard είναι το τρίτο τους άλμπουμ και το μοναδικό στο οποίο κατάφεραν να βρεθούν στον ίδιο κλειστό χώρο (στούντιο), ο τραγουδιστής-μπασίστας Gordon Haskell και ο ντράμερ Andy McCulloch. Ο παραγωγός Peter Sinfield παράγγειλε στον γραφίστα Gini Barris, να του σχεδιάσει το εξώφυλλο, παίζοντας με το όνομα της μπάντας. Ο Gini ζωγράφισε με κεφαλογράμματα την λέξη "King" από μπρος και την "Crimson" στην πίσω πλευρά, με μεσαιωνικά στολισμένους χαρακτήρες που στην ουσία συνθέτουν ένα παραμύθι, βγαλμένο από τους στίχους των τραγουδιών του δίσκου. Οι εικόνες στην λέξη "King" αναφέρονται στα τέσσερα τραγούδια της πρώτης πλευράς, ενώ η λέξη "Crimson" στο μοναδικό ενιαίο κομμάτι της πίσω πλευράς του δίσκου.
Η ιστορία ξεκινάει με τον μεσαιωνικό Βασιλιά Rupert (γράμμα Κ) και την περιβόητη μάχη του Glass Tears (γράμματα ING) και συνεχίζει στην πίσω πλευρά, με την αντιπαράθεση μεσαιωνικών και σύγχρονων σκηνών. Στο γράμμα "n" μπορείτε να δείτε το Rupert Bear να οδηγεί ένα κίτρινο αεροπλάνο. Το γράμμα "i" απεικονίζει τους Beatles, το οποίο αντιστοιχεί στο ψευδώνυμό τους από τους στίχους στο "Happy Family". Ενώ στο επιβλητικό "C" το τσίρκο συμβολίζει την πολυτάραχη δεκαετία του 60. Το εσωτερικό κάλυμμα του δίσκου αποτελείται από ένα ηλιοφέγγαρο μαρμάρινου ρυθμού και πιστώνεται στην Koraz Wallpapers. Το Lizard είναι ένα τρανό παράδειγμα αρμονικής και αλληλένδετης συνύπαρξης μουσικής, στίχου και εικόνας.
6. Led Zeppelin - Houses of the holy 1973
Το πέμπτο άλμπουμ των Led Zeppelin, αλλά το πρώτο με ονοματεπώνυμο. Αφιερωμένο στους οπαδούς τους, που συχνάζουν σε ανύποπτα ιερά στέκια τις Κυριακές. Σε αυτό το δίσκο χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά, πιο εξελιγμένες τεχνικές παραγωγής και τραγούδια σαν το "No Quarter" και "The Rain Song" σε συντροφεύουν στα όνειρά σου. Το εξώφυλλο είναι εμπνευσμένο από το βιβλίο "Childhood's End". Το παιδικό μυθιστόρημα του Arthur C. Clarke καταλήγει σε μια σκηνή, όπου αρκετές εκατοντάδες γυμνά παιδιά, προσπαθούν να φτάσουν στην κορυφή ενός λόφου. Ο παραλληλισμός της ανθρώπινης φυλής που φτάνει στις παρυφές του πολιτισμού για να τον κατακτήσει.
Η σύνθεση αυτού του μεγάλου κολάζ, καλύπτει και τις δύο πλευρές του δίσκου. Έχουν χρησιμοποιηθεί οι φωτογραφίες του Aubrey Powell, μέλους της σχεδιαστικής εταιρίας Hipgnosis, η οποία δημιούργησε πολλά από το εντυπωσιακότερα εξώφυλλα δίσκων της εποχής. Το Giant's Causeway στην Βόρεια Ιρλανδία, ήταν ο τόπος που επιλέχτηκε για την φωτογράφιση (εναλλακτική λύση το Περού). Μέσα σε δέκα μέρες ο Powell γέμισε πολλά φιλμ, ώσπου να καταφέρει να συλλάβει το φως της αυγής και του σούρουπου, αλλά το επιθυμητό αποτέλεσμα οφείλεται και στη συνεχή βροχή και τα σύννεφα. Τα αδέλφια Stefan και Samantha Gates που φωτογραφήθηκαν σε έντεκα διαφορετικές στάσεις σε ασπρόμαυρο φόντο και με μερικά τυχαία εφέ, έδεσαν αρμονικά με το συνολικό κολάζ. Η φωτογραφία στο εσωτερικό του δίσκου, είναι από το κάστρο Dunluce κοντά στο Causeway. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν απροσδόκητα εντυπωσιακό. Μόνο στον Jimmy Page δεν άρεσε, που δήλωσε ότι στην πραγματικότητα αυτή ήταν η δεύτερη εκδοχή του εξωφύλλου, η οποία επιβλήθηκε από την Hipgnosis που συνεργαζόταν με την Atlantic Records. Στην πρώτη εκδοχή ο καλλιτέχνης Storm Thorgerson ζωγράφισε ένα ηλεκτρικό (!) πράσινο γήπεδο τένις και παρομοίασε τα τραγούδια του δίσκου με τις ρακέτες του τένις. Φιλοτέλησε όμως τα επόμενα δύο άλμπουμ (Presence και In Through the Out Door). Η Atlantic Records επεμβαίνει για δεύτερη φορά και τελικά ο δίσκος κυκλοφορεί, με μια χάρτινη κορδέλα, που τον κυκλώνει εξωτερικά και γράφει τον τίτλο και το όνομα του συγκροτήματος. Εντελώς "τυχαία" όμως αυτή η κορδέλα κρύβει τους γυμνούς παιδικούς γλουτούς, σε μια συντηρητική Αγγλία, που λίγους μήνες μετά θα πενθήσει τον John Ronald Reuel Tolkien (ήταν θαυμαστής των Led Zeppelin).
7. Nirvana - Nevermind 1991
Με τον πρώτο τους δίσκο έγιναν γνωστοί στο Seattle και πίστεψαν ότι μπορούσε να φτάσει η χάρη τους μέχρι και την Καλιφόρνια. Η νέα μαμά Geffen όμως, τον Σεπτέμβριο του 1991, τους εκτινάσσει στην κορυφή του κόσμου, πουλώντας πάνω από 10 εκατομμύρια αντίτυπα και κατεβάζοντας παράλληλα το "Dangerous" του Michael Jackson από το no 1. Την ίδια εποχή στη Θεσσαλονίκη, άρχισαν να πληθαίνουν τα κλαμπάκια στα Λαδάδικα και το "Smells Like Teen Spirit" έγινε ο εθνικός ύμνος των εκκολαπτόμενων μαλλιάδων. Στην αρχή ο Kurt Cobain πρότεινε να ονομαστεί ο δίσκος "Sheep", υπονοώντας ως "πρόβατα" όλους αυτούς που δεν έκαναν τίποτα (!) για να αποτραπεί η Πρώτη "Καταιγίδα της Ερήμου" του Πρώτου George Bush. Ο μπασίστας όμως αντιπρότεινε να ονομαστεί "Nevermind", υποδηλώνοντας ότι ο κόσμος δεν νοιάζεται πλέον για τίποτα (ίσως γιατί φαντάστηκε ότι θα υπήρχε και Δεύτερη Καταιγίδα και Δεύτερος Bush).
Η φωτογραφία του εξωφύλλου δείχνει ένα μωράκι να κολυμπάει προς το χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου (φτήνια), πιασμένο από ένα αγκίστρι. Ιδέα του Cobain που την πήρε από ένα ντοκιμαντέρ του Grohl, με θέμα την γέννηση της ζωής κάτω από το νερό. Την υλοποίηση της ιδέας ανέλαβε ο Robert Fisher, καλλιτεχνικός διευθυντής της Geffen. Ο Fisher βρήκε μια κλασική φωτογραφία από ένα ιντερνετικό μαγαζί, αλλά του ζήτησαν ενοίκιο $ 7500 ετησίως, εάν έμπαινε στο εξώφυλλο. Έτσι έστειλε ένα φωτογράφο (Michael Lavine) σε μια δημόσια πισίνα για μωρά, ο οποίος τράβηξε πέντε μόνο στάσεις από τον μόλις τριών μηνών Spencer Elden (γιος του φίλου του). Η προσεκτική Geffen όμως πρότεινε να καλυφτεί το πέος του μικρού, διότι φοβόταν μην προσβάλλουν την αιδώ. Ο Cobain κατέστησε σαφές ότι ο μόνος συμβιβασμός που θα δεχθεί είναι ένα αυτοκόλλητο που θα καλύπτει το πέος και θα γράφει: "If you're offended by this, you must be a closet pedophile."
Στο οπισθόφυλλο του άλμπουμ βλέπουμε μια φωτογραφία από ένα ελαστικό πίθηκο μπροστά από ένα κολάζ που δημιουργήθηκε από τον Cobain. Το κολάζ συνθέτεται από βοδινά κομμάτια κρέας και εσωτερικές (!) φωτογραφίες του ιδίου παρμένες από μικροκάμερα του γιατρού του. Σε συνέντευξή του είπε: "If you look real close, there is a picture of Kiss in the back standing on a slab of beef". Σε αρκετές ψηφοφορίες στο internet το Nevermind ψηφίστηκε ως το καλύτερο εξώφυλλο όλων των εποχών.
8. Pink Floyd - Wish you were here 1975
Το σωτήριον έτος 1974 που στην Ελλάδα τα μπισκότα Παπαδοπούλου δεν τα έτρωγε κανείς, στην Αγγλία ο Roger Waters έγραφε τους στίχους του "Wish you were here" καταγγέλοντας την άσπλαχνη μουσική βιομηχανία. Το ομώνυμο τραγούδι είναι αφιερωμένο στον πρώην κιθαρίστα Syd Barrett. Η Harvest ανάθεσε στην Hipgnosis (πάλι αυτή?) την επιμέλεια του εξωφύλλου και ο γνωστός μας πλέον Storm Thorgerson, πρότεινε στην αρχή, το εξώφυλλο να είναι όλο από μαύρο ή σκούπο μπλέ πλαστικό (!), από το οποίο θα αποσπάται ένα κομμάτι και θα εμφανίζεται από κάτω μια μικρή φωτογραφία, στην οποία δύο ρομποτικά χέρια θα παρουσιάζουν σε αυτοκόλλητο τα τέσσερα στοιχεία της φύσης και το όνομα του συγκροτήματος. Τελικά υλοποιήθηκε η δεύτερη σκέψη του, η οποία έδεσε καλύτερα και με το περιεχόμενο. Από μπροστά μια φωτογραφία, όπου δύο επιχειρηματίες (ο ένας φλεγόμενος), σφίγγουν τα χέρια (1ο fire). Πίσω άλλη μια, στην οποία ένας απρόσωπος πωλητής, προωθεί προϊόντα των Pink Floyd στην έρημο (2o earth). Στο εσωτερικό δύο ακόμη φωτογραφίες. Στη μία φαίνεται αχνά η γυναικεία μορφή, πίσω από ένα ανεμοδαρμένο κόκκινο πέπλο, να τρέχει μέσα στο δάσος (3ο air) και στην άλλη ένας μισοβυθισμένος δύτης στην λίμνη Mono (4o water). Στις επανεκδόσεις του δίσκου και αργότερα στο βιβλιαράκι του CD, χρησιμοποιήθηκαν και άλλες παραλλαγές των φωτογραφιών αυτών, για να αποκτήσουν συλεκτική αξία. Όσο για την μουσική, δεν έχω να προσθέσω τίποτα παραπάνω από αυτά που ήδη έχετε ακούσει. Τον δίσκο θα τον κάνω δώρο το Πάσχα στον τριών Μαϊων Τζόκα, για να μάθει κιθάρα.
9. Nick Drake - Pink Moon 1972
Λένε ότι κατά τη διάρκεια της έκλειψης της σελήνης, η σκιά της γης ρίχνει ένα θαμπό κόκκινο φως στην περίμετρο του φεγγαριού και για μια μόνο στιγμή μοιάζει σαν ροζ δαχτυλίδι. Αυτή τη μοναδική στιγμή φαίνεται ότι "έπιασε" ο μελαγχολικός Nick Drake και του ήταν αρκετή για να συνθέσει μέσα σε δύο μέρες τα 11 κομμάτια του δίσκου. Η προφητική υπόσχεση ("Take a look/ You may see me in the dirt") στο ομώνυμο τραγούδι, απλά επιβεβαίωσε την επικείμενη αυτοκτονία του, δύο χρόνια μετά. Το εξώφυλλο του δίσκου όμως δεν σου δίνει την αίσθηση της απώλειας. Στον Drake δεν άρεσε η ζωγραφική δουλειά του Michael Trevithick (Painter Cover Art) αλλά τελικά τυπώθηκε με την παρέμβαση του φωτογράφου Keith Morris, ο οποίος απέσυρε το φωτογραφικό κολάζ που είχε φτιάξει. Ο Trevithick και στο εσώφυλλο ζωγράφισε υπαρκτά αντικείμενα και μη, που αναφέρονταν μέσα στους στίχους των τραγουδιών, με μια πιο ανάλαφρη αίσθηση, θέλοντας ίσως με αυτό τον τρόπο να αποτρέψει, έστω και για λίγο, τον Drake από την μελαγχολία του. Μόνο το πρόσωπο του αγέλαστου κλόουν θυμίζει το ύφος του περιεχομένου. Στο οπισθόφυλλο ο Drake πάει βόλτα τον μοναδικό του φίλο.
Αυτό το εξώφυλλο έκανε γνωστό τον Nick Drake σε αυτούς που δεν τον είχαν ακούσει ποτέ, με φυσικό επακόλουθο να είναι μέσα στα 10 καλύτερα cover art της δεκαετίας του '70, στις σχετικές λίστες.
10. Pixies - Doolittle 1989
Το 1982 δημιουργήθηκε η καλλιτεχνική εταιρία "23 Envelope" από τους Vaughan Oliver (graphic designer & typographer) και Nigel Grierson (photographer). Μέχρι το 1988 οι δύο καλλιτέχνες, με την συνεργασία πολλών ακόμη, έδωσαν στην 4AD (δισκογραφική εταιρία των Pixies, Cocteau Twins, Dead Can Dance, This Mortal Coil, Pale Saints κ.α) τον δικό της ξεχωριστό χαρακτήρα, με την δημιουργία μοναδικών εξωφύλλων. Στις αρχές του 1989, ο Nigel Grierson αποχώρισε ευγενικά (!!!) από την εταιρία, η οποία μετονομάστηκε σε "v23". Πανευτυχής πλέον ο νέος "v23" Vaughan, με νέους συνεργάτες, δημιούργησε το εξώφυλλο του Doolittle, που έγινε ένα ακόμη επιτυχημένο κολάζ στο παλμαρέ του. Οι Pixies δημιούργισαν ένα από τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών (σε λίστες είναι στα πέντε πρώτα) και ο Vaughan Oliver τους χάρισε μια μαϊμού στο εξώφυλλο, για να βρουν όλοι μαζί τον δρόμο για τον παράδεισο (Monkey Gone to Heaven).
Τραγούδια με στίχους γεμάτους σουρεαλισμό, βιβλική βία, βασανιστήρια και θάνατο, "ντυμένα" με κιθαριστικούς ήχους και μπόλικο μπάσο σαν το "Debaser" και το "I Bleed" ακόμα και τώρα μας κάνουν να "ματώνουμε" χορεύοντας. Από τους στίχους των πιο γνωστών τραγουδιών του δίσκου ("Here Comes Your Man" και "La La Love You"-!!!-) εμπνεύστηκε ο Vaughan Oliver, για να συνθέσει το τελικό κολάζ του εξωφύλλου. Η συνεργασία του με την 4AD έληξε το 1998 αλλά το στυλ της μέχρι τώρα δουλειάς του, δημιούργησε μια νέα σχολή.
Vaughan Oliver : Mουσική με χρώματα, του Αντώνη Ξαγά
Nick Drake documentary - A skin too few # 1
Nick Drake documentary - A skin too few # 4
Nick Drake documentary - A skin too few # 3
Nick Drake documentary - A skin too few # 4
