Martina Verhoeven, Broken Flag, Roland Kayn, Οίκοι2310, Mark Vernon

Με τίτλο 'Indicator Light (Live at Paradox 2023) 'το κουιντέτο της Martina Verhoeven, βελγίδας πιανίστριας, φωτογράφου, μπασίστριας και συζύγου του Dirk Series, που σε αυτή την ηχογράφηση παίζει κιθάρα, μαζί επίσης με τους Gonçalo Almeida (κοντραμπάσο), Onno Govaert (ντραμς) και Colin Webster (σαξόφωνο) χτίζουν μια free jazz ατμόσφαιρα που στη σχεδόν 45λεπτη διάρκειά της θυμίζει αρκετά αγαπημένα ευρωπαϊκά σύνολα του είδους των 60s και των 70s. Ευρωπαϊκή παράδοση, θα πει κάποιος; Ίσως. Αναμασημένη τροφή; Όχι. Μπορεί η υφή της ηχογράφησης να ακούγεται έτσι, εξάλλου και να θες να ξεφύγεις από μια κατηγοριοποίηση του ήχου σου, καμιά φορά η ιστορία σαν τιμωρία σε περιμένει να σε κατατάξει κάπου. Όμως εδώ έχουμε ένα τρομερά δεμένο κουιντέτο που ξέρει πού πρέπει να στήσει ένα τείχος αυτοσχεδιαστικού θορύβου, πού να δώσει χώρο ο ένας στον άλλο να μιλήσουν, πώς να παίξουν σε πιο ήρεμες κλίμακες και πώς να φτάσουν ξανά στην κορύφωση τον αυτοσχεδιασμό τους. Από τις ηχογραφήσεις που δεν χορταίνω να ακούω τελευταία!

Αν και ποτέ δεν με τράβηξαν τα power και hardcore electronics, με εξαιρέσεις και φάσεις εποχής, και αυτή η εποχή αφορά κυρίως τα 90s και εταιρείες όπως η Tesco, Art Konkret, κ.ά. Σήμερα ίσως περισσότερο ν' ακούσω το ‘Leichenschrei’ των SPK, που είναι και ένας δίσκος που επηρέασε αυτό το είδος στη γέννηση του, παρά αρκετές άλλες ηχογραφήσεις του είδους. Υπάρχουν όμως εταιρείες που το στυλ τους μπορεί να κατηγοριοποιήθηκε περισσότερο σε αυτόν τον κλάδο, αλλά η επιρροή τους είναι εμφανής σε αρκετούς άλλους κλάδους λόγω του ύφους των κυκλοφοριών τους. Αναφέρομαι στην Broken Flag, εταιρεία που σε μεγάλο βαθμό (και όχι τυχαία) μυθοποιήθηκε τόσο για τις κυκλοφορίες της αλλά και για την αισθητική των εξωφύλλων της. Περισσότερο λειτουργούσε ως η εταιρεία των Ramleh γκρουπ του Anthony Di Franco, Gary Mundy, κ.ά. οι οποίοι από το ξεκίνημα τους πορεύτηκαν μαζί με κόσμο όπως ο Philip Best (Whitehouse, Consumer Electronics), κ.ά. Αρχικά βγάζοντας κασέτες των Ramleh για να συνεχίσει με ηχογραφήσεις και από άλλους περίεργους τύπους της εποχής, όπως οι Unkommunity, οι οποίοι στην ουσία είναι ο Tim Gardner των Stereolab λίγο πριν φτιάξει τους Stereolab, ή γκρουπ όπως οι Controlled Bleeding των οποίων κυκλοφόρησε κάποιες από τις πρώτες τους κασέτες (οι κυκλοφορίες τους εκείνης της πρώτης τους εποχής, που είναι πιο industrial, noise, cut - up και fake jazz, τις έχει επανεκδώσει η αμερικάνικη Deathbed και, με ένα πολύ μικρό αντίτιμο της τάξης του 1$, μπορείτε να τις βρείτε, ακούσετε, κατεβάσετε εδώ). Θα παρελάσουν διάφορα άλλα γκρουπ επίσης από τις κυκλοφορίες της εταιρείας όπως οι Mauthausen Orchestra, ο Maurizio Bianchi, o Giancarlo Tonniutti, κ.ά. Μπορεί σε κάποιους να φαίνεται σήμερα εταιρεία η οποία κινήθηκε περισσότερο προς ένα ηχητικό στυλ, ακούγοντας όμως κυκλοφορίες όπως το ‘La Mutazione’ του Giancarlo Tonniuti ή το ‘The Plain Truth’ του Maurizio Bianchi βλέπεις ότι φλέρταρε με την ηλεκτροακουστική και το άμπιεντ. Και φυσικά λόγω του ότι οι ιδρυτές της ήταν βασικότερα κιθαρίστες βρίσκουμε και τον Matthew Bower ο οποίος σε πιο παλιούς είναι γνωστότερος με τους Skullflower.

Θα πείτε πού πάει αυτός ο πρόλογος... πριν από λίγο καιρό η Korm Plastics κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με την ιστορία της εταιρείας. Το 'Even When It Makes No Sense', γραμμένο από τον Steve Underwood, ίσως έναν από τους ελάχιστους ανθρώπους που θα μπορούσαν να το γράψουν τόσο άψογα. Στην ουσία είναι επεξεργασμένο άρθρο του για την εταιρεία που εμφανίστηκε το 2010/2011 στο ανεπανάληπτο (και που δυστυχώς έβγαλε μόνο ένα τεύχος) As Loud As Possible φάνζιν που είχε σχέση με ακραία πειραματική μουσική. Ο Steve τρέχει την Harbinger που σε κάποιους είναι ίσως πιο γνωστή ως η εταιρεία που πρωτοέκδωσε και ανακάλυψε τους Sleaford Mods. Ο Steve σήμερα τρέχει το δισκάδικο Pressing Matters στο Hastings της Αγγλίας (μπορείτε να δείτε κάποια από τα πράγματα που πουλάει στο discogs). Για την έκδοση αυτή όχι μόνο ξαναδούλεψε το αρχικό κείμενο αλλά το ανέπτυξε κι άλλο αναλύοντας σχεδόν κάθε κυκλοφορία της εταιρείας και, στις περιπτώσεις που είχε να κάνει με γκρουπ ή καλλιτέχνες που δεν ήταν οι ίδιοι οι Ramleh, τον βρίσκουμε να παραθέτει μικρές συνεντεύξεις ή σχόλιά τους για την κυκλοφορία τους και για εκείνη την εποχή. Όντας οι περισσότεροι κάπου μεταξύ 15-18 χρονών στα μέσα των 80s, συχνά πυκνά το αναφέρουν επειδή κάποιοι ακολούθησαν άλλο δρόμο αργότερα ή άλλοι, λόγω του κλίματος της εποχής, έβγαλαν κι εκεί μια κασέτα όταν τους ζήτησαν να κυκλοφορήσουν υλικό τους. Σήμερα μιλώντας θα μου ταίριαζε ό,τι αναφέρει ο (δυστυχώς αυτόχειρας) Damian Brisciglia, γνωστός και με το όνομα Agog: δεν ήταν τόσο πολύ το στυλ μου ως ήχος και εταιρεία, καθώς ήμουν πιο κοντά στο ύφος του Adam Bohman για παράδειγμα και αυτής της σχολής αυτοσχεδιασμού. Από την άλλη, ανακάλυψα την Broken Flag από τις τελευταίες της κυκλοφορίες στις αρχές των 90s, όταν ήμουν 18, μέσα από ανταλλαγές με mail order πετυχαίνοντας το ‘Form Destroyer’ των Skullflower, το Christ Knows των Toll, κ.ά. Μπορεί να είναι δίσκοι που ήδη από τα μέσα των 90s τους είχα αφήσει πίσω μου (εξαίρεση το ‘La Mutazione’ του Giancarlo Tonniutti και θα έλεγα και το ‘Plain Truth’ του Maurizio Bianchi), μου άνοιξαν όμως τους ορίζοντες σε άλλα μουσικά στυλ και στη δουλειά περισσότερων πειραματιστών. Φυσικά εδώ θα πρέπει να αναφέρω και τις συλλογές της εταιρείας. Κλασσικές όπως το ‘Neuengamme’ (που κάποιοι όπως και εγώ έχουμε ακόμα την bootleg επανέκδοση της αυστριακής Recloose Organisation από τις αρχές των 90s) ή το ‘Never Say When’. Για να θυμίσω ότι πριν από κάποια χρόνια η Vinyl On Demand είχε κυκλοφορήσει μια κασετίνα - φόρο τιμής στην εταιρεία. Επίσης στα θετικά του βιβλίου είναι και ότι έχει συμπεριλάβει αρκετό υλικό από τα δελτία τύπου της εταιρείας που βοηθάει να πάρει κάποιος μια ιδέα για το στυλ, το ύφος και την αισθητική της.

O Roland Kayn που κατά καιρούς το όνομα του εμφανίζεται χάρη σε επανεκδόσεις ή εκδόσεις ηχογραφήσεων του, ήταν Γερμανός συνθέτης ο οποίος έζησε όμως το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και πέθανε στην Ολλανδία το 2011. Μέλος των θρυλικών Gruppo di Improvvisazione Nuova Consonanza (παρέα με τους Franco Evangelisti, Ennio Morriconne, κ.ά.) ασχολήθηκε περισσότερο με ένα είδος που ονομάστηκε 'κυβερνητική μουσική' (cybernetic music, μπορείτε να διαβάσετε ένα μικρό εισαγωγικό άρθρο για το είδος εδώ όσοι ενδιαφέρεστε) Ο Kayn άρχισε να ξαναγίνεται γνωστός σε ευρύτερο κύκλο ακροατών στα μέσα των 90s, όταν χάρη στα άρθρα και τα τοπ τεν της μινιμαλιστικής μουσικής του Alan Licht στο φάνζιν Halana (εδώ μπορείτε να βρείτε το πρώτο) και στη βοήθεια του Lee Ranaldo, o Roland Speckle της ολλανδικής Barooni, που τότε ήταν μέρος του κόσμου της Staalplaat επανέκδωσε σε 4πλό CD το έργο του ‘Tektra’, ίσως ένα από τα πιο προσβάσιμα έργα του. Και τότε άρχισαν να εμφανίζονται παλαιότερες δουλειές του και κυκλοφορίες που απλά για σχεδόν μια 20ετία μάζευαν σκόνη σε κάποια αποθήκη. Ήταν μια εποχή που αρκετοί συνθέτες των 60s και των 70s έβγαιναν από την αφάνεια που είχαν πέσει στα 80s, ξεχασμένοι ή υποτιμημένοι λόγω της τότε στροφής στο αρτ ροκ ή new wave. Από το 2017 το ίδρυμα που έφτιαξε η γυναίκα του προσπαθεί να συντηρεί τη δουλειά του ενώ από το 2020 σε συνεργασία με τον Jim O'Rourke που κάνει μάστερινγκ σε ηχογραφήσεις του αρχείου του Kayn εκδίδει σχεδόν σε μηνιαία βάση ένα έργο του ψηφιακά. Αυτή τη φορά λοιπόν βρίσκουμε το σχεδόν 48λεπτο ‘Dispersions’, ηχογραφημένο το 2006 και είναι μια ηλεκτροακουστική δουλειά που η δομή της μπορεί να φέρνει σε 'κλασσική' ηλεκτροακουστική μουσική, όμως ο Kayn τη διακοσμεί με αρκετούς λεπτεπίλεπτους ήχους που τη γεμίζουν στο παρασκήνιο. Είχα καιρό να απολαύσω ένα τόσο ωραίο ηλεκτροακουστικό έργο και ομολογώ ότι το καταχάρηκα!

Πίσω από το όνομα Οίκοι2310 δεν είναι άλλοι από τους Θανάση Χονδρό και Αλεξάνδρα Κατσιάνη, συνεπικουρούμενους από τα παιδιά τους Δανάη και Κωνσταντίνο. Έχουν εκδώσει διάφορες κυκλοφορίες τα τελευταία χρόνια. Πρόσφατα μας χάρισαν μια από τις καλύτερες ηχογραφήσεις τους το ‘Με Ταυ Κεφαλαίο’. Από τη μία ένα τρομερό πειραματικό έργο που είχα καιρό να απολαύσω από την εγχώρια σκηνή και από την άλλη μια καυστικότατη ματιά στο σήμερα και ιδίως στον κόσμο της τέχνης μέσα από απίστευτες ατάκες και αφηγήσεις τους. Αν μη τι άλλο κόσμος που τους παρακολουθεί είτε από την εποχή του Δημοσιοϋπαλληλικού Ρετιρέ ή ως ντουέτο ή από την εποχή της Άλλης Πόλης, κ.α. θα ξετρελαθεί. Αναζητήστε το εδώ.

Παράλληλα με την ηχογράφηση συνέπεσε και η έκδοση του νέου ποιήματός τους με μορφή περιοδικού και τίτλο "Σελίδες μιας άλλης μέρας" όπου αυτή η καυστική ματιά συνεχίζεται. Έχεις ένα βιβλιαράκι που αντί για φωτογραφίες έχεις πλαίσια με τη λέξη 'φωτογραφία' ανάμεσα τους, σου έρχεται έτσι να συμπεριφερθείς σαν ένα add and pass σκηνικό της mail art (χαρτί ή μικρό έντυπο που ταχυδρομεί ο ένας καλλιτέχνης στον άλλο και προσθέτει ο καθένας το δικό του κομμάτι του παζλ για να δημιουργηθεί ένα έργο στο τέλος. Θυμίζει την τεχνική, ίσως σε πιο εικαστική και ελεύθερη μορφή, του εξαίσιου πτώματος των σουρεαλιστών. Σε κάποιες περιπτώσεις βγαίνουν περισσότερες από μια σελίδες για ταχυδρόμηση που στέλνονται παράλληλα σε πολλούς παραλήπτες). Και κείμενα από αστεία ως σε σημείο που η καυστικότητα τους αγγίζει σημεία των καιρών και όχι μόνο όπως π.χ το γήρας.

Η δουλειά του Mark Vernon άλλοτε με στέλνει, άλλοτε μου αρέσει ή με αφήνει με την απορία αν αξίζει να ξανακούσω ένα έργο. Εύλογο όταν έχεις να προτείνεις μια ευρεία γκάμα ήχων και άμα παίζεις κυρίως με field recordings οπότε είναι φυσικό άλλα έργα να αρέσουν άλλα να είναι για συγκεκριμένες ώρες. Το πρόσφατο ‘Unfolded Errors’ όμως ανήκει σε μια κατηγορία έργων που με στέλνουν από τον πρώτο ήχο τους. Τρομερό εξώφυλλο και δουλειά της Vice Deforme που το έβγαλε. Οκτώ κομμάτια απαράμιλλης ομορφιάς και λυρισμού. Το πρόσεξα χάρη στη Manja Ristic που το ανέφερε στη σελίδα της στο Blue Sky και το άκουσα περισσότερο από περιέργεια, για να πιάσω τον εαυτό μου να έχει κολλήσει και να το ακούει συνέχεια. Θα μπορούσα να αναλύω με τις ώρες αυτήν την κυκλοφορία και να πιάνω κάθε κομμάτι αναλυτικά και να λέω τι μου θυμίζει εδώ κι εκεί αλλά, καθώς βαριέμαι τη φλυαρία, θα πω απλά ακούστε το και βυθιστείτε σε ένα μαγικό ηχητικό κόσμο. Εάν ψάχνετε και σας αρέσει δημιουργική μουσική που προκαλεί διάφορα αισθήματα τότε να ένα τέλειο παράδειγμα σαν καλοκατεργασμένο διαμάντι! Μου έφερε στο νου το τσιτάτο των Χονδρού και Κατσιάνη από το "Σελίδες μιας άλλης μέρας" που προανέφερα "οι τέχνες βασίζονται στην παραπλάνηση. Όλες οι τέχνες εκτός από τη μουσική, η μουσική μας ξεγυμνώνει". Δεν θα μπορούσα να το πω καλύτερα.

Μια που ο Φλεβάρης έχει και σχέση εκτός από την Απόκρια και με τον Άγιο Βαλεντίνο ο Dennis Tyffus της βέλγικης Ultra Eczema με αφορμή και μια έκθεση του Sven Ake Johansson, από τις παλιότερες και ιστορικές μορφές του ευρωπαϊκού αυτοσχεδιασμού, κυκλοφόρησε το μονόπλευρο LP με τίτλο ‘Sven Ake Johansson sings with strings'. Βρίσκουμε εδώ τον Sven Ake λοιπόν με τη συνοδεία του Axel Doerner και του Gordon Monahan να τραγουδάει και να παίζει τζαζ στάνταρ σε ένα πιο λυρικό και μουσικό στυλ που σχεδόν δεν έχει σχέση με ό,τι μας έχει συνηθίσει αλλά που πραγματικά φτιάχνει μια πανέμορφη ατμόσφαιρα!