Punk on 45
Βιβλία με δισκογραφίες και εξώφυλλα δίσκων, πριν και μετά την έλευση του ίντερνετ. Του Μάνου Μπούρα
Φαντάζομαι ότι αν κοιτάξεις την ταυτότητα του Jon Savage, σαν επάγγελμα θα αναφέρει το "δημοσιογράφος". Υποθέτω όμως ότι αν έγραφε "πανκολόγος", δεν θα είχε πέσει και πολύ έξω... Βλέπετε, ο κύριος έτυχε να βρίσκεται εκεί, στην καρδιά των γεγονότων, όταν αυτά συνέβαιναν με όλη την τραχύτητά τους. Όταν ο κόσμος ερχόταν τούμπα (και δεν εννοώ μόνο ο μουσικός) αυτός βρισκόταν στο Λονδίνο και δημοσιογραφούσε για λογαριασμό της μουσικής εφημερίδας Sounds, παρουσιάζοντας όλα τα καινούργια σχήματα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έκαναν μια επανάσταση που έγινε αισθητή σε παγκόσμιο επίπεδο. Αρκετά χρόνια αργότερα, έγραψε το απόλυτο βιβλίο γύρω από την έκρηξη του punk, το England's Dreaming, το οποίο όχι μόνο κατέγραψε αρκετά αντικειμενικά τα συμβάντα στις κρίσιμες ημέρες του τέλους της δεκαετίας του '70 μα ανέλυσε και διεξοδικά όλα όσα προκάλεσαν αυτή την έκρηξη καθώς και τις συνέπειές της σε διάφορα επίπεδα. Δεν παρέθεσε ξερά ονόματα και δίσκους και συναυλίες, ούτε κι ευλόγησε τους Sex Pistols και τους Clash που μας έβγαλαν από ένα μουσικό τέλμα που είχε παγιδεύσει τους νέους στη Μεγάλη Βρετανία σε ατέρμονη βαρεμάρα. Έγραψε μια αντικειμενική κατά το δυνατόν ιστορία - αν και είμαι σίγουρος ότι αν ρωτήσεις την εκδοχή των πρωταγωνιστών της, θα πάρεις τόσες διαφορετικές γνώμες και απαντήσεις όσες και ο αριθμός τους... - με ιδιαιτέρες αναλυτικές δεξιότητες ως προς το πολιτικοκοινωνικό φόντο και το κλίμα της εποχής.
Αλλά αυτά τα ξέρατε ήδη, γιατί ποιος που θέλει να λέει ότι τον αφορά η μετά-το-1976 μουσική δεν το έχει διαβάσει; Αυτό που ίσως να σας έχει διαφύγει είναι ότι αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε ένα ακόμη βιβλίο που έχει επιμεληθεί ο Jon Savage από τις εκδόσεις της δισκογραφικής εταιρίας Soul Jazz με τίτλο Punk 45, μαζί με τον Stuart Baker της προαναφερθείσας ετικέτας, που συλλέγει εξώφυλλα επτάιντσων δίσκων από εκείνη την περίοδο. Ο υπότιτλος του βιβλίου τα λέει όλα: The Singles Cover Art Of Punk 1976-80. Παρατίθενται λοιπόν στις 366 μεγάλες σελίδες του εξώφυλλα από σινγκλς της εποχής, με σχετικά λίγες πληροφορίες για το κάθε ένα από αυτά. Μονάχα η σύνθεση του γκρουπ, η χρονιά και η ετικέτα στην οποία κυκλοφόρησαν και ο σχεδιαστής που το φιλοτέχνησε, αν το όνομά του δίνεται επάνω στο εν λόγω εξώφυλλο. Ο Savage έχει γράψει ένα μεγαλούτσικο εισαγωγικό σημείωμα, όπου αναλύει ικανοποιητικά τη φιλοσοφία πίσω από τα εξώφυλλα της punk και μετα-punk εποχής. Δίπλα στις εικόνες και το κείμενο αυτό, συναντά κανείς και κάμποσες (σύντομες) συνεντεύξεις με διάφορους παίκτες της σκηνής που οπωσδήποτε λένε ενδιαφέροντα πράγματα, όπως ο David Thomas των Pere Ubu, o Martin Mills της Beggars Banquet ή η Gee Vaucher των Crass, για να αναφέρουμε τρεις μόνο.
Το σχήμα του βιβλίου είναι μεγάλο με γυαλιστερές σελίδες, πρόκειται δηλαδή για ένα coffee table βιβλίο όπως λέγεται, να το βάλετε στο τραπεζάκι του σαλονιού για να το χαζεύουν οι φίλοι σας όταν έρχονται για να δουν εσάς κατά τα άλλα. Και δεν μπορεί κανείς παρά να επισημάνει την ειρωνεία του πράγματος, το πώς δηλαδή κάποια επτάιντσα με φωτοτυπημένα εξώφυλλα έφτασαν αρκετά χρόνια αργότερα να γίνουν το θέμα ενός καλλιτεχνικού βιβλίου. Φυσικά, αυτού του είδους τις σκέψεις τις έχουμε κάνει εδώ και χρόνια, από τότε που η punk αισθητική έφτασε να αποτελεί και θέμα αφιερωμάτων σε μουσεία, ανάμεσα σε δεκάδες άλλες διεισδύσεις της σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Δεν είναι ο χώρος και ο χρόνος να κάνουμε τέτοιου είδους συζητήσεις εδώ, ας γυρίσουμε στο βιβλίο. Εντός θα βρείτε εξώφυλλα από πασίγνωστα συγκροτήματα που δισκογράφησαν για λογαριασμό πολυεθνικών εταιριών, από τους Stranglers και την Patti Smith μέχρι τους Police και τους Ramones, σχήματα που όλοι λίγο ή πολύ γνωρίζουν (Human League, Wire, Devo και πάει λέγοντας) μέχρι πολύ άγνωστα γκρουπάκια του ενός δίσκου από διάφορες γωνιές του πλανήτη (τους Φινλανδούς Briard, τους Ελβετούς Nasal Boys ή ακόμη τους Legionaires Disease Band από το Χιούστον του Τέξας με το ένα και μοναδικό επτάιντσο). Από εκεί και μετά αρχίζει το ψάξιμο, πού θα μπορούσε να βρει κανείς να ακούσει όλα αυτά τα μικρά διαμαντάκια αλλά και πώς να τα αποκτήσει. Σ' αυτό το τελευταίο, θα πρέπει ασφαλώς να έχει κανείς υπόψη του ότι θα χρειαστεί απαξάπαντος τεράστια υπομονή και επιμονή κι οπωσδήποτε γερό πορτοφόλι.
Φρόντισε σε κάποιο βαθμό και η ίδια η Soul Jazz για να ακουστούν κάποια από όλα αυτά τα κομμάτια, συμπληρώνοντας το βιβλίο με μια συνοδευτική διπλή συλλογή με τίτλο Kill The Hippies! Kill Yourself! και υπότιτλο The American Nation Destroys Its Youth - Underground Punk In The United States Vol. 1 (που σημαίνει ότι θα υπάρξει και δεύτερο μέρος;). Στο άλμπουμ αυτό περιλαμβάνονται εικοσιένα κομμάτια από αντίστοιχα συγκροτήματα που υπάρχουν και στο βιβλίο, με πολύ περισσότερο κατατοπιστικές σημειώσεις γύρω από την κάθε μπάντα ξεχωριστά, όλα τους όμως από τις Ηνωμένες Πολιτείες όπως καθιστά σαφές ο τίτλος (προς πληροφόρηση, πέρυσι είχε επιμεληθεί μια ακόμη παρόμοια συλλογή με τίτλο Fame - Jon Savage's Secret History Of Post-Punk 78-81, με εξίσου απαραίτητα κομμάτια από κλασικά ονόματα του χώρου, τόσο αμερικάνικα όσο και βρετανικά). Δίπλα σε κάποια στανταράκια όπως το Chinese Rocks του Johnny Thunders και των Heartbreakers ή το The Modern Dance των Pere Ubu θα βρείτε εξαιρετικές επιλογές όπως το δεύτερο σινγκλ των Tuxedomoon με τίτλο Joeboy The Electronic Ghost ή τους Theoretical Girls του Glenn Branca και ιστορικά σχήματα σαν τους Urinals και τους Crash Course In Science. Θα τολμούσα να πω ότι ο δίσκος είναι πιο απαραίτητος από το βιβλίο που συμπληρώνει, ένα βιβλίο που, ας μη γελιόμαστε, δεν αποτελεί σημείο αναφοράς για το αντικείμενο που πραγματεύεται αλλά μόνο ένα κέντρισμα για να οδηγηθείς σε άλλα βιβλία όπου υπάρχει αληθινό "ψωμί" για ψάξιμο. Ποια είναι αυτά; Πλησιάστε κοντά μου και θα σας τα ψιθυρίσω στο αυτί... (αν και αμφότερα είναι εξαντλημένα, ας τα γνωρίζετε τουλάχιστον κι ας έχετε τα μάτια σας ανοιχτά μήπως και βρεθούν στο διάβα σας).
Για πάρα πολλά χρόνια, το καλύτερο βιβλίο αναφοράς σε ότι αφορά στις κυκλοφορίες από το 1976 και μετά ήταν το International Discography Of The New Wave των Bob George και Martha DeFoe. Το μεγάλο του μειονέκτημα είναι ότι φτάνει μόλις μέχρι τα μέσα του 1982. Από εκεί και πέρα, έχει μόνο πλεονεκτήματα: παραθέτει χιλιάδες μπάντες από κάθε απίθανη μεριά του κόσμου με τη δισκογραφία τους, συμμετοχές τους σε συλλογές, μια πλήρη λίστα όλων των συλλογών που είχαν κυκλοφορήσει μέχρι την ημερομηνία έκδοσης του βιβλίου, κατάλογο με Βρετανικά κι Αμερικάνικα labels, διανομείς, τίτλους από fanzines (!) και τέλος διευθύνσεις στην Αμερική με κλαμπ, στούντιο ηχογράφησης, καταστήματα δίσκων και διαφόρων άλλων διευκολύνσεων για την προώθηση ενός γκρουπ. Για πολλά χρόνια αυτή ήταν η Βίβλος των συλλεκτών του είδους, κι οτιδήποτε περιείχαν οι 736 σελίδες του αποτελούσαν αντικείμενα πόθου για όσους ενδιαφέρονται για την περίοδο που εξετάζουμε εδώ. Το είχα πάρει περίπου την εποχή του το βιβλίο, γύρω στο 1983/4, και το είχα καταβροχθίσει. Τη λογική με την οποία ταξινομούσαν στις σελίδες του τα συγκροτήματα είναι εκείνη που υιοθέτησα κι εγώ για τη δισκοθήκη μου, μέχρι το σημείο οι κασέτες γραπτώς να σημειώνονται ως {++} (καλό;). Ακόμη και σήμερα, που όλες σχεδόν οι πληροφορίες βρίσκονται ένα κλικ μακριά στο ίντερνετ, θεωρώ ότι το database που περιέχεται εδώ μέσα είναι αναντικατάστατο. Και όσοι το έχουν στην κατοχή τους πιστεύω ότι θα συμφωνήσουν...
Τον τίτλο της Βίβλου ήρθε με αξιώσεις να κλέψει από το άνωθεν βιβλίο μια έκδοση από την Ιταλία, στην Αγγλική γλώσσα γραμμένη ευτυχώς, το 2007. Τίτλος της 45 Revolutions και συγγραφέας του βιβλίου ο Mario Panciera. Απίστευτος συλλέκτης και γνώστης όσων συνέβησαν εκείνες τις ημέρες στη Μεγάλη Βρετανία, παραδίδει έναν ογκώδη τόμο που αριθμεί περισσότερες από χίλιες σελίδες που περιορίζονται μόνο σε επτάιντσα, μόνο από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιρλανδία, και μόνο από τις χρονιές 1976 έως και 1979! Είναι προφανές δηλαδή για πόσο λεπτομερειακή καταγραφή πρόκειται! Από τις σελίδες αυτές, οι 870 περιέχουν κείμενα και στο τέλος του βιβλίου καμία τριακοσαριά ακόμη, φωτογραφίες από τα εξώφυλλα, οπισθόφυλλα και ετικέτες των δίσκων που αναφέρονται εντός. Δεν πρέπει να λείπει τίποτα απολύτως από εδώ, δεδομένων των παραμέτρων που δίνονται παραπάνω. Όλες οι διαφορές που είχαν τα εξώφυλλα στις διαφορετικές εκτυπώσεις, οι κόπιες που είχαν κυκλοφορήσει σαν ελαττωματικές και κατόπιν αποσύρθηκαν, η σπανιότητα του κάθε δίσκου υπό τη μορφή βαθμολογίας με πιο σπάνιο τα πέντε αστέρια, πλάι φυσικά σε απαραίτητες παραθέσεις της σύνθεσης κάθε μπάντας, πού συμμετείχαν οι μουσικοί πριν και που συνέχισαν μετά, σε τι στυλ κινείται η κάθε μπάντα (πολύ σημαντικό, επειδή έχουμε πήξει τελευταία σε βιβλία που παραθέτουν ξερά στοιχεία ξεχνώντας το σημαντικότερο, τι στο διάβολο μπορεί να ακούσει κανείς από το γκρουπ στο οποίο γίνεται η αναφορά;) καθώς και κάθε ενδιαφέρον παρασκήνιο που μπορεί να συνδέεται με κάθε τραγούδι. Περιλαμβάνονται επίσης οι επτάιντσες συλλογές που φιλοξενούσαν δύο ή περισσότερα συγκροτήματα. Και πάλι, πρόκειται για ένα σαφάρι μέσα σε θαυμαστά δισκογραφικά μνημεία, που περιείχαν μουσικές που ξεχείλιζαν από νεανικότητα και ήχους που έδωσαν μια νεωτερικότητα στο ροκ εν ρολ. Πολλά από αυτά - για να μην πω όλα τους - κάνουν τα σάλια κάποιων από εμάς να τρέχουν, κι αποτελούν καρτ ποστάλ από μία εποχή που ήταν αληθινά δύσκολο να ηχογραφηθεί κάτι που να χαρακτηρίζεται ως αδιάφορο. Ακόμη κι αν διαφωνείτε με την άποψή μου, οι καταιγιστικές μουσικές που έβγαλαν όλες αυτές οι συμμορίες νέων σ' ολόκληρο το μήκος και πλάτος του πλανήτη είναι το λιγότερο ικανές να σας κάνουν ν' αλλάξετε γνώμη!
Stop the press!
Με ειδοποιούν μόλις απ’ το κοντρόλ ότι η Soul Jazz ανακοίνωσε και τον δεύτερο συνοδευτικό ηχητικό τόμο για το βιβλίο που κάνουμε λόγο στην παρούσα στήλη. Φέρει τον τίτλο There Is No Such Thing As Society και υπότιτλο Get A Job, Get A Car, Get A Bed, Get Drunk! Underground Punk in the UK 1977-81, θα κυκλοφορήσει στις 27 του τρέχοντος μηνός και θα περιέχει μόνο κομμάτια από τη Μεγάλη Βρετανία, εξισορροπώντας την αδικία που είχαμε αρχικά και λανθασμένα διακρίνει. Εικοσιτέσσερα στον αριθμό τα κομμάτια της, κι όπως και στην πρώτη, αμερικανοκεντρική περίπτωση μοιράζονται ανάμεσα σε πολύ γνωστά και κλασσικά (το Part Time Punks των Television Personalities ή το Radio Drill Time των Josef K, ακόμη και το Going Through The Motions των Prefects, που μετέπειτα έγιναν γνωστότεροι σαν Nightingales, που σπάνια λείπει από τέτοιου είδους συλλογές), σε αρκετά γνωστά από ονόματα που είπαν πειστικά μια δική τους ιστορία, όπως οι Lines, oι Swell Maps, ο Eric Random ή οι Art Attacks του γνωστού καρτουνίστα Savage Pencil / μουσικοκριτικού Edwin Pouncey, και σε κρυμμένα μυστικά από εκείνα που διαθέτει κατά δεκάδες η Γηραιά Αλβιώνα και δεν παύουμε να ανακαλύπτουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σαν τους Disturbed, τους Jermz ή τους Cigarettes, για να αναφέρουμε τρεις μόνο. Φοβερό υλικό και πάλι και μία ακόμη απαραίτητη προσθήκη στην όλη εμπειρία απόλαυσης αυτού του εξαιρετικού βιβλίου.
