Τραγούδια πριν το 1940
Οι συντάκτες του MiC επιλέγουν τραγούδια από εποχές που ήταν σίγουρα αγέννητοι
Χάρης Συμβουλίδης
Αντώνης Καλυβόπουλος - Πέντε Μάγκες Στον Περαία (Columbia, 1936)
Ο λιγομίλητος Αργύρης, ο Βαγγέλης ο λαθρέμπορος, ο Νίκος από τη Σαλαμίνα απέναντι –ο περιβόητος «τρελλάκιας»– ο βαρύς κι ασήκωτος ταξιτζής Μαρίνος και ένας από τους νταήδες αδερφούς Περιβόλα (όποιος δεν ήταν τότε στη στενή). Αυτοί πιστεύουμε ότι ήταν οι "Πέντε Μάγκες" του Γιοβάν Τσαούς, γιατί θεωρούμε ότι στίχους του έγραφε η γυναίκα του Αικατερίνη Χουρμούζη, αντλώντας πάντα από τη λαϊκή καθημερινότητά του Πειραιά, όπου ζούσαν διατηρώντας ουζερί. Κι εδώ ίσως βρίσκεται ένα θεμελιώδες «μυστικό» της διαχρονικής γοητείας που ασκεί αυτό το τραγούδι. Υπάρχει δηλαδή ένα γοητευτικά αξεδιάλυτο μπλέξιμο του ταλέντου του Γιοβάν Τσαούς (ο οποίος έπαιζε μοναδικά ένα παράξενο, αχλαδόσχημο μπουζούκι με ταστιέρα από κανονάκι) με τη βιωματική προσέγγιση στη μάγκικη σκληράδα του Μεσοπολέμου, την οποία εκφράζει με τον πιο συναρπαστικό τρόπο στο μικρόφωνο ο μηχανουργός Αντώνης Καλυβόπουλος, παρότι ερασιτέχνης. Όταν τραγουδάει δηλαδή «Εσύ νόμιζες πως έχεις τίποτα κορτάκηδες/ούτε πιτσιρίκια έχεις μήτε και πρεζάκηδες», οι χρωματισμοί της φωνής του απεικονίζουν κάτι από τον πραγματικό κίνδυνο που έσουρναν μαζί τους στους τεκέδες εκείνες οι φιγούρες του πειραιώτικου υποκόσμου.
Σταύρος Σταυρόπουλος
Γιώργος Κατσαρός - Βρε τι μάγκας που 'μαι 'γω (Victor, 1930)
Όπου, στα 1930, Τετάρτη 4 Ιουνίου, ο Γιώργος Κατσαρός (ή Θεολογίτης) ηχογραφούσε στο Camden του New Jersey το έκτο κατά σειρά δισκάκι του για την Victor. Στην άλλη πλευρά θα είχε το «Έρχομαι τον τοίχο - τοίχο». Ήταν ήδη 42 ετών, από τα 25 του στην Αμερική. Το παίξιμό του ιδιαίτερο, ρεμπετοκιθάρα, στις μπάσες χορδές να κρατάει τον ρυθμό. Μια γλυκιά μελαγχολία αναδύεται με τον ήχο του τραγουδιού, λίγο μπουζούκι, ελάχιστη Χαβάη. Θ’ ακολουθούσαν τα μετά την κρίση χρόνια, το πρώιμο Hollywood, οι χορεύτριες, ο βουβός κινηματογράφος, περισσότερα δισκάκια, μια φιλία με τον Andrés Segovia όπως διαβάζω (ελπίζω να μην είναι κάποιος μύθος όπως ο Hendrix που άκουσε τον Χιώτη ή ο KC (& The Sunshine Band) που γνώρισε τον Πετρολούκα. Ποιος ξέρει). Οι πρώτες ηχογραφήσεις με τα τότε διαθέσιμα τεχνικά μέσα, απ’ την Ελλάδα ορμώμενοι καλλιτέχνες, διασκεδαστές ομοεθνών τους εργατών, δημιουργούσαν έναν τεράστιο μουσικό θησαυρό κάθε γνωστού στα πάτρια είδους.
Δημήτρης Τσιρώνης
Ελληνική Εστουδιαντίνα - Απονιά (Orfeon Record Machine Comp, 1912)
Πριν από την ιστορία υπάρχουν μερικά μικρά κεφάλαια με λίγα στοιχεία που ονομάζονται προϊστορία! Έτσι οι μελετητές άρχισαν την καταγραφή του ρεμπέτικου απ' το 1922, όμως η πρώτη αναγραφή αυτής της λέξης σε δίσκο ήταν σε μια ηχογράφηση της Ελληνικής Εστουδιαντίνας (Estudiantina Grecque) στην Κωνσταντινούπολη. Η "Απονιά" λοιπόν που σε παρένθεση εξηγούσε ότι είναι ένα "ρεμπέτικο", εξιστορεί τα συμπτώματα ενός χωρισμού και αποτυπώθηκε σε δίσκο γραμμοφώνου το 1912 από την Orfeon Record Machine Comp. Χαρακτηριστικοί στίχοι: "...συμφορά για χαρά, μ’ αφήνεις, σκληρά, συμφορά και φριχτή απονιά, της καρδούλας μου φονιά".
Κώστας Καρδερίνης
Zangiku Monogatari - 残菊 物語 (1939/1tracktape New Moon Series, 2021)
Διθύραμβοι για χρυσάνθεμα, μουσική και διάλογοι από την ταινία ‘Η ιστορία του τελευταίου χρυσάνθεμου /Zangiku monogatari /The Story of the Last Chrysanthemum’ [1939 Ιαπωνία, 143λ] του πολύ και σπουδαίου δημιουργού Kenji Mizoguchi. Η ταινία, που είναι πλέον δημόσια διαθέσιμη χωρίς πνευματικά δικαιώματα, ασχολείται με τη θέση της γυναίκας σε μια ακραιφνώς ανδροκρατούμενη κοινωνία, όπου ακόμη και οι ηθοποιοί του θεάτρου καμπούκι είναι αποκλειστικά άνδρες.
Δυο ντουζίνες αιώνες πίσω, ο «αναρχικός» και [δήθεν] «μισογύνης» Ευριπίδης, τραγικός ποιητής της παρακμής, καμένος από δυο φαύλες ακόλαστες; συζύγους, γράφει και συνθέτει πολλές τραγωδίες με κεντρικά πρόσωπα γυναίκες δυναμικές και τσαούσες, που αποτολμάνε πράματα που δεν κοτά να κάνει μια ολόκληρη κοινωνία. Μην λησμονούμε ότι και στην αρχαία τραγωδία οι ηθοποιοί ήταν μόνον άνδρες κι ότι ακόμη και οι γυναίκες της παρακμιακής εποχής του συμμετείχαν ελάχιστα στον δημόσιο βίο και τα θεάματα.
Η ανατρεπτική αυτή κυκλοφορία του ιδιόρρυθμου σάουντρακ συνέβη με καθυστέρηση οκτώ δεκαετιών, στην πανσέληνο των λουλουδιών, γνωστή και ως υπερ-πανσέληνος [supermoon]. Οι τίτλοι των κομματιών φέρουν τα ονόματα των ηρωίδων του, κατ’ αλφαβητική σειρά.
Χίλντα Παπαδημητρίου
Χορωδία Ελληνική Εστουδιαντίνα/Αττίκ - Είδα Μάτια (1909/1926)
Στο πατρικό μου, το ραδιόφωνο ήταν μονίμως ανοιχτό. Οι γονείς άκουγαν τα επονομαζόμενα τότε «ελαφρά τραγούδια», σε αντιπαράθεση προς τα λαϊκά που δεν τα συμπαθούσαν καθόλου — με εξαίρεση τα περιβόητα ‘Καβουράκια’, το ‘Τραμ το Τελευταίο’, και ένα-δύο άλλα. Περίεργο, σκεφτόμουν τότε, πώς περνούσαν από τον Αττίκ και τον Γούναρη κατευθείαν στον Θεοδωράκη, χωρίς ενδιάμεση στάση. Αργότερα συνειδητοποίησα ότι η παράκαμψη οφειλόταν στις αριστερές εμμονές του πατέρα, την εχθρική στάση του σε ό,τι θεωρούνταν «υποκουλτούρα» της ταβέρνας. Τα ελαφρά τραγουδούσαν στις οικογενειακές γιορτές, στις εκδρομές και στα ταξίδια, τα οποία τότε τα κορόιδευα — επηρεασμένη από το swinging London και το καλοκαίρι της αγάπης, τη Good soul music και τα παραπονιάρικα blues. Αυτά όμως κατάφεραν να χαραχτούν στη μνήμη μου, θυμάμαι τους στίχους απέξω, και παρότι ποτέ δεν αγόρασα δίσκο του Αττίκ, για παράδειγμα, νομίζω ότι τις δικές του μελωδίες έχω συνδυάσει με εικόνες του αθηναϊκού μεσοπολέμου, όπως τον φαντάζομαι.
Θα διάλεγα το τραγούδι αυτό στην εκτέλεση της Δανάης, όλα τα τραγούδια του Αττίκ με ερμηνεύτρια τη Δανάη μού φαίνονται εξίσου μελοδραματικά, ήταν η πιο θεατρική τραγουδίστρια της εποχής της, εικάζω. Αργά ίσως ανακάλυψα τη δραματική ελαφρότητα των μελωδιών του Αττίκ που ζωντανεύουν με ένα σκέτο πιάνο. Εδώ ακούμε όμως μια εκτέλεση από το 1926, από την περίφημη Ελληνική Εστουδιαντίνα.
Μίλτος Τσίπτσιος
Peerless Quartet - I Didn’t Raise My Boy To Be A Soldier (1915)
Βρισκόμαστε στο 1915. Τη στιγμή που ο «μεγάλος πόλεμος» μαίνονταν στα Ευρωπαϊκά χαρακώματα, η αμερικάνικη κυβέρνηση διάλεγε τη μεσοβέζικη λύση των ίσων αποστάσεων και της συμφεροντολογικής ουδετερότητας. Όλοι όμως γνώριζαν πως οι οιωνοί δεν θα ήταν για πολύ ακόμη χρόνο ευνοϊκοί. Δυο χρόνια μετά θα μπει και αυτή στο χορό των χαρακωμάτων, με τις συνέπειες να είναι τραγικές για αυτήν και για όλη την ανθρωπότητα.
Την ίδια εποχή, εκεί κοντά στην αυγή του εικοστού αιώνα, οι Peerless Quartet, ένα περίφημο νεοϋρκέζικο φωνητικό κουαρτέτο, γνώριζε μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, τραγουδώντας μερικά από τα ομορφότερα και πιο χαρακτηριστικά άσματα της γενιάς τους. Η διαφαινόμενη συμμετοχή της πατρίδας τους στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο δημιούργησε ένα κίνημα αντίδρασης που μουσικά τουλάχιστον εκφράστηκε από μια σειρά αντιπολεμικών τραγουδιών μέσω των οποίων οι καλλιτέχνες εξέφραζαν τη δυσαρέσκεια και τον αποτροπιασμό τους για τα γεγονότα που επρόκειτο να ακολουθήσουν. Οι Peerless Quartet δεν θα έμεναν αμέτοχοι και θα έβαζαν και αυτοί το δικό τους λιθαράκι στον αγώνα για ειρήνη, με ένα τραγούδι διαμαρτυρίας, ίσως το σπουδαιότερο της εποχής.
Είναι το “I didn’t raise my boy to be a soldier”, το ήδη διάσημο από παλιότερες εκτελέσεις αντπολεμικό τραγούδι - ύμνος του Καναδού στιχουργού Alfred Bryan. Μέσα στα ελάχιστα λεπτά της διάρκειάς του, οι τέσσερεις τραγουδιστές καταφέρνουν με την ερμηνεία τους να μας μεταδώσουν το χωρίς υπεκφυγές ανάθεμά του, ενώ η αμεσότητα των στίχων του και το κάτι σαν επικό μουσικό του θέμα να μας βάλει στην θέση της χαροκαμένης μάνας, στην ικεσία, τον σπαραγμό της και την αντίθεσή της στη συμφορά που οσμίζεται πως έρχεται και που το θύμα θα είναι ο μονάκριβος γιος της. Και όλα αυτά εκφερόμενα χωρίς κάποιο δραματοποιημένο τρόπο, αντίθετα με υπέρμετρα απλό, σχεδόν απλοϊκό στυλ και χορωδιακή δομή, παράξενα ευχάριστο και χαρωπό για τα αυτιά μας που το ακούμε εκατό και βάλε χρόνια μετά, όντας συνηθισμένοι σε διαφορετικού τύπου τραγούδια διαμαρτυρίας.
Σεραφείμ Διακουράκης
Banda Republicana - Si me quieres escribir (1936)
Οι ‘Δημοκρατικοί’ στον Ισπανικό Εμφύλιο, μπορεί να έχασαν τελικά τον πόλεμο, να προδόθηκαν από φίλους και συμμάχους, να πήραν κατά χιλιάδες τον δρόμο της εξορίας και του διωγμού, να υπέμειναν σαράντα χρόνια φρανκικής χούντας και μέχρι και σήμερα ακόμη να είναι μάρτυρες του ‘πλυντηρίου’ της, να.. να.. να πέρασαν κοντολογίς των παθών τους τον τάραχο, ωστόσο σαν αμφίβολη παρηγοριά άφησαν πίσω τους τα καλύτερα τραγούδια (κάποια από αυτά τα μάθαμε από τους The Ex και το περίφημο δισκάκι τους 1936, εδώ ακούμε σε ηχογράφηση της εποχής μια παραδοσιακή ισπανική μελωδία, προσαρμοσμένη στο πνεύμα των καιρών, «αν με θέλεις γράψε μου, ξέρεις που θα με βρεις, στην πρώτη γραμμή της μάχης» λέει στην αγαπημένη του ο ψυχωμένος ήρωας του τραγουδιού).
Αναστάσιος Μπαμπατζιάς
Skip James - Devil Got My Woman (1931)
Πρόκειται για ένα συνταρακτικό (δε θα μπορούσε αλλιώς) τραγούδι από το 1931. 90 χρόνια πριν, ο διάολος έβαλε το χέρι του (ως συνήθως). Ο διάολος είναι πάντα ο ηθικός αυτουργός για να κάνει ο άνθρωπος αριστουργήματα. Η δημιουργική σκέψη, η εκφραστική πάλη, η ολοκληρωτικά λυτρωτική ποιητική είναι δώρα του ακατανόμαστου. Και δε δεχόμαστε αντιρρήσεις, ούτε ‘γω, ούτε ο Skip James. Tο πνεύμα καταλαμβάνεται, υποβοηθιέται για να πλάσει με μια κιθάρα και με μια τρεμάμενη από τη βαθιά συγκίνηση φωνή, ένα κάλεσμα. Μια πρόσκληση στο εσώτερο φως του θαύματος που μπορεί ο άνθρωπος να «πει».
Μαριάννα Βασιλείου
Billie Holiday - Strange Fruit (1939)
Οριακά πριν το χρονικό όριο της στήλης, καθώς ηχογραφήθηκε από την Billie Holiday τον Απρίλιο του 1939, είναι ένα τραγούδι τόσο παλιό και τόσο καινούριο ταυτόχρονα. Ένα ποίημα γραμμένο το 1937 από τον δάσκαλο Abel Meeropol με αφορμή την ανατριχιαστική φωτογραφία από το λιντσάρισμα των 1930 των Τόμας Σιπ και Άμπραμ Σμιθ στην Ινδιάνα, που το πήρε η Billie Holiday και το έκανε το πλέον εμβληματικό τραγούδι διαμαρτυρίας και την απαρχή του κινήματος των δικαιωμάτων των πολιτών. Αν ακούγοντάς το σήμερα, ογδόντα δυο χρόνια μετά την ηχογράφησή του, καίγονται τα σωθικά μας, δεν μπορώ καν να συλλάβω πώς ήταν να ακούει κανείς ζωντανά την Billie Holiday να κλείνει με αυτό το πρόγραμμά της στο Café Society, χωρίς ανκόρ, με το σέρβις σταματημένο, σε απόλυτο σκοτάδι και μόνο με έναν προβολέα στο πρόσωπό της με τα σφαλισμένα μάτια. Είναι αυτές οι στιγμές που η Τέχνη αλλάζει τον κόσμο – και ως εκ τούτου, επαναλαμβανόμενες μεν, ανεπανάληπτες δε.
Ελένη Φουντή
Mahalia Jackson - God's Gonna Separate The Wheat From The Tares (1937)
Η Mahalia Jackson άκουγε μπλουζ από παιδί, αλλά ποτέ δεν δέχτηκε να τραγουδήσει και της ζητήθηκε επανειλημμένα και επίμονα. Το 1937, στην αρχή της καριέρας της, ηχογράφησε τέσσερα τραγούδια στη Decca, μεταξύ αυτών και το "God's Gonna Separate the Wheat From the Tares", τα οποία δεν πήγαν καλά εμπορικά. Λιγότερο πιασάρικη η gospel, τι να κάνεις, ωστόσο και παρά τις πιέσεις της εταιρείας, η ίδια ήταν ανένδοτη. "Όταν τελειώνεις με τα blues, σου μένουν τα blues. Ενώ τα gospel σου δίνουν ελπίδα" εξήγησε κάποια χρόνια αργότερα. Βέβαια και βασίλισσα της gospel έγινε, και κάθε μουσική κορυφή κατέκτησε, και την πάλη για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων σημάδεψε με τον ακτιβισμό της και την έκαναν αστέρι σε κάθε walk και hall of fame. Η ίδια, εγγονή σκλάβων μεγαλωμένη μέσα στη φτώχεια, ποτέ δεν ξέχασε τις ρίζες της, πως τραγουδούσε από μικρή σε εκκλησίες μαύρων κι ας μην την πολυήθελαν οι συντηρητικοί κύκλοι γιατί ξεσήκωνε τους πιστούς. Εδώ έχουμε 1937 και η θεσπέσια αυτή φωνή δεν είναι παρά μια άγουρη εκδοχή του θαύματος που έρχεται, μια ουράνια χροιά in the making. Εκείνη έλεγε ότι τραγουδούσε τη μουσική του Θεού για να νιώθει ελεύθερη. Εγώ δεν βαριέμαι να λέω πως αν υπάρχει Θεός, έχει τη φωνή της Mahalia.
Μαρία Φλέδου
Blind Willie Johnson - John the revelator (1930)
'Τραγούδι πριν το 1940, μπλουζ ή ρεμπέτικο;' σκέφτομαι δυνατά. 'John the revelator' απαντάει η φωνή από το σαλόνι. 'Blind Willie Johnson, η πιο γκοθ βερσιόν'. Αυτό το κλασσικό γκόσπελ έχει ερμηνευτεί αμέτρητες φορές και έχει νομίζω μεγάλο ενδιαφέρον το πόσο διαφορετικά και δημιουργικά έχει αποδοθεί ανά τα χρόνια, από μπλουζ μέχρι ροκ soundtracks, την προσαρμογή των Depeche Mode ή την κάπως πιο αναμενόμενη tribute εκδοχή του Tom Waits. Η πρώτη ηχογράφηση του λοιπόν, μία ακατέργαστη μεταφορά βιβλικών αποσπασμάτων, κάπου ανάμεσα στη τραχιά βαθιά φωνή του ιεροκήρυκα και της συνόδου του και το επαναληπτικό μοτίβο της κιθάρας που όμως τρέχει όλο και πιο γρήγορα, μάλλον 'πιάνει' το mood της αποκάλυψης καλύτερα από όλες όσες ακολούθησαν.
Γιάννης Πλόχωρας
Django Reinhardt & Stéphane Grappelli - Minor Swing (1937)
Το ατίθασο τσιγγανάκι που βρήκε καταφύγιο στην τζαζ κατέληξε ο ιδιόρρυθμος τζαζίστας που διέδωσε την τσιγγάνικη μουσική. Το 1937, μαζί με τον αχώριστο βιολιτζή του Στεφάν Γκραπελί, παρουσιάζουν στην σκηνή του Παρισιού αυτό το κομμάτι. Η ακόμα εκκολαπτόμενη ευρωπαϊκή ποπ μουσική αποκτούσε μια απ τις πρώτες φιούζιον παραμέτρους της. Και τί παίξιμο! Κανένας ποτέ κιθαρίστας σαν τον Τζανγκό Ρεϊνάρ, Τζάνγκο Ράινχαρτ όπως τον μάθαμε!
Μπάμπης Αργυρίου
Duke Ellington - Caravan (1936)
Στη δύσκολη —εξαιτίας της οικονομικής κρίσης— δεκαετία του ’30 οι μεγάλοι της οικογένειας παρηγοριούνταν ακούγοντας τα σπαραξικάρδια μπλουζ του Blind Willie McTell, του Charley Patton και του Robert Johnson, εμείς οι νέοι όμως προτιμούσαμε πιο ελαφρά ακούσματα. To ‘Blue Moon’ των Last Drive, το ‘Night and Day’ των Tuxedomoon, το ‘My Man's Gone Now’ των Gun Club, το ‘Mack the Knife’ των Psychedelic Furs, το ‘September Song’ του Ian McCulloch, το ‘Dancing with Tears in My Eyes’ των X, το ‘My Funny Valentine’ των Girls Against Boys, το ‘Ding Dong (The Witch is Dead)’ του Klaus Nomi, το ‘Caravan’ των Thin White Rope – στις αυθεντικές εκτελέσεις, εννοείται. Το Caravan του Duke ήταν το πιο αγαπημένο μου, γιατί δεν αποτύγχανε ποτέ να με βγάλει απ’ τη μιζέρια μου και να με ταξιδέψει νοερά σε εξωτικούς προορισμούς, που ακόμα δεν είχαν ανακαλύψει οι χαρτογράφοι.
Παναγιώτης Αναστασσόπουλος
Ray Noble Orchestra & Al Bowlly - Midnight, the Stars and You (Victor Records, 1934)
Ειλικρινά, δεν έχω ιδέα πώς ένα ρομαντικό τραγούδι εποχής μπόρεσε να συνδεθεί με soundtrack ταινιών του ευρύτερου φανταστικού κινηματογράφου. Τι να είχε άραγε στο μυαλό του ο μαέστρος Stanley Kubrick όταν το επέλεγε για πρώτη φορά στο επικό The Shining, βάζοντάς το να ακούγεται στην επιβλητική σκηνή που η κάμερα περιφερόταν στην αίθουσα χορού και στο τέλος όταν εστίαζε στο πρόσωπο του Homer - Jack σε μια φωτογραφία από το παρελθόν; Και δεν ήταν ο μόνος που δε μπόρεσε να αντισταθεί στο μεγαλείο του τρομερού (εκτός από μεταφορικά, μπορώ να πω και κυριολεκτικά;) αυτού τραγουδιού, αφού το συναντάμε, μεταξύ άλλων, επίσης και στα φιλμ Doctor Sleep (με την Abra και τον Danny να συνεχίζουν την παράδοση), Colour, Behind the Mask: The Rise of Leslie Vernon, Snowpiercer, The Outsider και Ready Player One.
Ομολογώ ότι κι εγώ εξαιτίας του The Shining ήρθα σε επαφή με το αρχοντικό foxtrot “Midnight, the Stars and You”, πράγμα που σημαίνει ότι δεν το γνώρισα από τους «πατέρες» του Harry M. Woods, Jimmy Campbell και Reg Connelly, ούτε και από τις σύγχρονες της κυκλοφορίας του εκτελέσεις που έτυχε από τις ορχήστρες των Hal Kemp και Roy Fox, αλλά από τους Ray Noble Orchestra με τον γεννημένο στην εξωτική Μοζαμβίκη Al Bowlly στα φωνητικά. Όμως ήμουν ήδη κατάλληλα προετοιμασμένος από τη (αυστηρά δανειστική μόνο για όσο χρόνο χρειαζόταν να την αντιγράψω) «αρχαία» (με άλμπουμ με σκληρό εξώφυλλο) δισκοθήκη του κυρίου Μίνωα, λόγω της οποίας γνώρισα τις μεγάλες μπάντες, οπότε ο έρωτάς μου για το τραγούδι ήρθε με την πρώτη ματιά και ακόμα καλά κρατεί. Άλλωστε, το ότι το τραγούδι με είχε «διαλέξει», προφητευόταν κι απ’ τους στίχους του: “I know all my whole life through / I'll be remembering you / Whatever else I do / Midnight with the stars and you”.
Νάνσυ Σταυρίδου
Fred Astaire & Ginger Rogers - Let’s face the music and dance (1936, από την ταινία Follow the fleet)
Το τελευταίο Κάτι Παλιό της φετινής σεζόν είναι Χολιγουντιανή υπόθεση καθώς πρόκειται για ένα κομμάτι το οποίο γράφτηκε από τον μεγάλο Αμερικανό συνθέτη Irving Berlin για τις ανάγκες της ταινίας “Follow the Fleet” η οποία βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1936 από τη γνωστή εταιρία παραγωγής RKO pictures η οποία μεσουράνησε τη χρυσή εποχή του Χόλυγουντ. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο Fred Astaire και Ginger Rogers συνεργάζεται για 5η φορά και μας προσφέρει μια υπέροχη αισθητικά σκηνή στην οποία εκείνος τραγουδά προσπαθώντας να την πείσει το πρώτο 1,5 λεπτό να βάλει στην άκρη όλα τα προβλήματα και να χορέψουν, ενώ εκείνη φορώντας ένα λαμπερό με στιβαρό στυλ φόρεμα, παραδίνεται αβίαστα στον swing ρυθμό και ακολουθεί σταδιακά τα βήματα του παρτενέρ της σε ένα αρμονικό χορευτικό ντουέτο το οποίο εξελίσσεται τα επόμενα λεπτά χωρίς καμιά διακοπή. Το οπτικοακουστικό αποτέλεσμα δεν είναι απλά άρτιο, αλλά μαγικό - και πώς να μην είναι με τόσα μεγάλα ονόματα να εμπλέκονται;
Υ.γ. Spot the Greek – υπεύθυνος για τη χορογραφία ο ελληνοαμερικανικός Hermes Joseph Pan – από το Παναγιωτόπουλος
Τάσος Βαφειάδης
Minnie the moocher - Cab Calloway & His Orchestra (1931)
(Μια που πριν λίγες μέρες βγήκαν οι βαθμοί των πανελλαδικών εξετάσεων, να πούμε ότι) Η μητέρα του Cab Calloway ήθελε να τον κάνει δικηγόρο, σαν τον πατέρα του που πέθανε όταν ο Calloway ήταν μικρός. Ο ίδιος, βέβαια, είχε άλλα κατά νου, αλλά δεν ήθελε να χαλάσει και το χατίρι της μαμάς. Έτσι, το πρωί πήγαινε στα αμφιθέατρα της Νομικής και το βράδια σε τζαζ κλαμπ. Σε μια από εκείνες τις βραδιές γνώρισε τον Louis Armstrong, που του δίδαξε πολλά πράγματα πάνω στο τραγούδι, όπως το cat-singing. Έναν αυτοσχεδιασμό με τη φωνή, στον οποίο οι συλλαβές που λες δεν βγάζουν νόημα. Αυτήν την τεχνική σκέφτηκε όταν ξέχασε τα λόγια του “Minnie the Moocher”, κατά τη διάρκειας μιας εκπομπής που μεταδιδόταν ζωντανά από το εθνικό ραδιόφωνο. Κάπως έτσι γεννήθηκε ένα θρυλικό τραγούδι.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν τα δικαστήρια έχασαν έναν λαμπρό δικηγόρο, γνωρίζουμε όμως σίγουρα πως η μουσική κέρδισε έναν μεγάλο και πρωτοπόρο σόουμαν.
Χρήστος Αναγνώστου
Bing Crosby - Brother, can you spare a dime? (1932)
Δεν θα έλεγα ότι είμαι φαν του Bing Crosby, δεν τον αντιπαθώ, κάθε άλλο, απλά δεν έχω εντρυφήσει αρκετά για να έχω άποψη. Από την άλλη ο Σινάτρα παραμένει ο αγαπημένος μου crooner. Επειδή όμως η καριέρα του (Σινάτρα) απογειώθηκε ουσιαστικά μετά το 40 παραθέτω εδώ το παραπάνω κομμάτι γραμμένο για να δώσει ελπίδα σ’ ένα κατεστραμμένο λαό από το οικονομικό κραχ του 30. Αντιπαραβολή με το δικό μας σήμερα που έχουμε χίλιους και λόγους να μην αισθανόμαστε καλά. Στέκει ακόμη ως υπενθύμιση ότι κάτι καλύτερο θα έρθει αρκεί να μην σβήσει η διάθεση μας για προσωπική εξέλιξη. Α να σας αναφέρω και ένα «ανέκδοτο» στην κυριολεξία του, η πρώτη φορά που έμαθα για το κομμάτι ήταν από τον γιο του δημιουργού του που εισέπραττε ακόμη δικαιώματα και ας ήταν κάπου στα εβδομήντα του.
Αντώνης Ξαγάς
Mieczyslaw Fogg - Zagrajcie mi! (193?)
H συναισθηματική δύναμη της νοσταλγίας που μας κατακλύζει όταν βλέπουμε παλιές φωτογραφίες ακόμη και αγνώστων ανθρώπων, ή όταν ακούμε παλιές ηχογραφήσεις άγνωστων μας τραγουδιστών σε άγνωστες γλώσσες, με τις φωνές τους να ακούγονται πραγματικά σκονισμένες από χρόνο και στοιχειωμένες από την απουσία, δεν έχει εύκολη εξήγηση… Είναι ίσως το ανυποψίαστο που αποπνέουν, το ανέμελο που αγνοεί τα μελλούμενα, τα οποία εμείς από το βάθρο της εκ των υστέρων γνώσης τα γνωρίζουμε, τα έχουμε αναλύσει και κάνει Ιστορία. Είναι όμως και το άβολο και ανέκφραστο (προ)αίσθημα ότι κάπως έτσι θα μας κοιτάνε οι άνθρωποι του μέλλοντος, έτσι θα βλέπουν τις φωτογραφίες μας, έτσι θα ακούνε τις μουσικές μας. Νοσταλγικές του «παλιού καλού καιρού»… Όπως ακούμε κι εμείς π.χ. εκείνα τα γοητευτικώς μελωδικά ταγκό τα προπολεμικά (ή καλύτερα μεσοπολεμικά), το ταγκό γαρ ήταν από τους κυρίαρχους ήχους των καιρών εκείνων, τα διάφορα «ταγκό νοττούρνο» έφταναν σε κάθε γωνιά του κόσμου. Πολωνέζα το είχε πει το εμβληματικό αυτό ταγκό στα γερμανικά, εδώ διαλέγουμε ένα ανάλογο ταγκό, στα πολωνικά αυτή τη φορά, από έναν από τους δημοφιλέστερους Πολωνούς τραγουδιστές του προηγούμενου αιώνα, το οποίο είχα ανακαλύψει σε μια συλλογή με τίτλο «Polskie Tango 1929–1939» στα ράφια ενός ειδικευμένου σε πολωνικά και ρώσικα δισκάδικο, από αυτά που μόνο στο Βερολίνο τα βρίσκεις (και τα χάνεις). Δεν καταλαβαίνουμε λέξη, πειράζει όμως;
00:00 Αντώνης Καλυβόπουλος - Πέντε μάγκες
03:18 Γιώργος Κατσαρός - Βρε τι μάγκας που 'μαι 'γω
07:50 Ελληνική Εστουδιαντίνα - Απονιά
11:13 Ζangiku Monogatari 残菊 物語 – Άλκηστις
13:10 Χορωδία Ελληνική Εστουδιαντίνα/Αττίκ - Είδα μάτια
15:52 Peerless Quartet - I Didn't Raise My Boy To Be A Soldier
18:54 Banda Republicana - Si me quieres escribir
22:01 Skip James - Devil Got My Woman
24:58 Billie Holiday - Strange Fruit
28:01 Mahalia Jackson - God's Gonna Separate The Wheat From The Tares
31:07 Blind Willie Johnson - John the Revelator
34:23 Django Reinhardt - Minor Swing
37:30 Duke Ellington - Caravan
40:06 Ray Noble Orchestra & Al Bowlly - Midnight, the stars and you
43:28 Fred Astaire - Let's Face The Music And Dance
45:53 Cab Calloway - Minnie The Moocher
48:09 Bing Crosby - Brother Can You Spare A Dime
51:15 Mieczyslaw Fogg - Zagrajcie mi!