Serial killer

- Υπάρχει άραγε απόλυτα ακριβής χάρτης; Τις παλιές εποχές σίγουρα όχι, υποθέτω όλοι έχετε εικόνες από παλιούς πορτολάνους, όπου η οικεία μας εικόνα για την Γη και τα σχήματα των ηπείρων είναι κάπως ...παραμορφωμένη, σε σημείο που να σκέφτεσαι ότι ήταν πραγματικό θαύμα που οι ναυτικοί κατάφερναν να φτάσουν τελικά στον προορισμό τους (ή που δεν ξεκινούσαν για τις Ινδίες και κατέληγαν να βρουν την Αμερική). Σήμερα όμως με όλη την τελευταία λέξη της τεχνολογίας διαθέσιμη, με τους δορυφόρους που υποτίθεται ξεχωρίζουν από το διάστημα κι ένα μπαλάκι του γκολφ; Η απάντηση μολαταύτα σε θεωρητικό επίπεδο θα ήταν και πάλι "Όχι", γιατί ένας χάρτης είναι εξ ορισμού και εκ φύσεως μία προσέγγιση, μια επιλογή από την "πραγματικότητα", κάποια στοιχεία της απεικονίζει και τονίζει μονάχα, τα περισσότερα τα παραλείπει, για λόγους χρηστικότητας προφανώς. Τέλειος λοιπόν και απολύτως ακριβής και αντικειμενικός χάρτης δεν υπάρχει.

- Εκτός εάν... Ανοίγουμε και διαβάζουμε τον τεράστιο Μπόρχες στο πολύ μικρό διηγηματάκι με τίτλο "Σχετικά με την ακρίβεια της επιστήμης": "Σ’ εκείνη την Αυτοκρατορία, η Τέχνη της Χαρτογραφίας άγγιξε τόση Τελειότητα, ώστε ο Χάρτης μιας και μόνης Επαρχίας καταλάμβανε μια Πόλη ολόκληρη, και ο Χάρτης της Αυτοκρατορίας, μια Επαρχία ολόκληρη. Με τον καιρό, αυτοί οι Εκτεταμένοι Χάρτες έπαψαν να ικανοποιούν, και τα Κολέγια των Χαρτογράφων ανέπτυξαν ένα Χάρτη της Αυτοκρατορίας που είχε το Σχήμα της Αυτοκρατορίας και συνέπιπτε με αυτήν, σημείο προς σημείο."

- Και συνεχίζει ο σπουδαίος Αργεντίνος μάστορας: "οι Επόμενες Γενεές σκέφτηκαν πως αυτός ο Εκπεπταμένος Χάρτης ήταν άχρηστος και, όχι εντελώς άκαρδα, τον εγκατέλειψαν στο Έλεος του Ήλιου και των Χειμώνων".

- Αν υπήρχε λοιπόν κάποιος τολμηρός σκηνοθέτης ο οποίος θα είχε σκοπό να φτιάξει ένα απόλυτα ρεαλιστικό σίριαλ, να δώσει χώρο για ανάπτυξη χαρακτήρων με μπορχεσιανούς όρους τουλάχιστον, ένας ...Υπερ-Φώσκολος ας πούμε, τούτο θα έπρεπε να διαρκεί κατά τα δεδομένα του μέσου χρόνου ζωής ενός ανθρώπου καμιά ...ογδονταριά χρόνια, ή και αιώνες ακόμη εάν επρόκειτο για καμία οικογενειακή σάγκα.

- Και κάπως έτσι, μέσω ...Αργεντινής φτάνουμε επιτέλους στο κεντρικό θέμα του κειμενακίου, με το MiCρόβιο να θέλει να ρίξει μια λοξή ματιά στο σύγχρονο ποπ trendy φαινόμενο της εποχής: Σειρές λοιπόν και κατεβάσματα, σίριαλζ και κύκλοι και συζητήσεις και νέα κατεβάσματα και νέοι κύκλοι που ανοίγουν και κλείνουν, και μια τόση δα δόση υπερήφανου ελιτισμού "εγώ δεν βλέπω τηλεόραση", εγώ κατεβάζω on demand και βλέπω στο πισί, σιγά μην βλέπω ότι η πλέμπα, που ζούμε, στην εποχή του Άγνωστου Πόλεμου και του συνταγματάρχη Βαρτάνη να αδειάζουν οι δρόμοι; Αφήστε που τώρα πλέον μιλάμε για Τέχνη... Κι ας γίνεται αυτή με τους γνωστούς κλασικούς τηλεοπτικούς κώδικες.

- Σε ένα καταπληκτικό του δοκίμιο (το οποίο εμπεριέχεται σε μια συλλογή με τίτλο "Περιμένοντας τους βαρβάρους" η οποία κυκλοφορεί μεταφρασμένη στα ελληνικά - που καλό θα ήταν διάφοροι κριτικώς ή και ακρίτως γράφοντες να ρίξουν μια ματιά μπας και αποφασίσουν να ακολουθήσουν καλύτερα μια αγροτική καριέρα) ο Ντάνιελ Μέντελσον σημειώνει με ιδιαίτερη οξυδέρκεια για την Ιλιάδα του μπάρμπα-Όμηρου: "...καταφέρνει [η Ιλιάδα] να διαφωτίσει τόσα πολλά επειδή εστιάζει τόσο έντονα σε μία πράξη, και είναι αυτό ακριβώς που της προσδίδει και την τρομερή της μεγαλοπρέπεια και το πελώριο ειδικό της βάρος". Γιατί πράγματι η Ιλιάδα με τα σημερινά δεδομένα δεν θα έστεκε ως "έπος" έτσι που ασχολείται μόνο με ένα επεισόδιο του Τρωικού Πολέμου, με την τσαντίλα του Αχιλλέα και τις μοιραίες συνέπειες της. Η Ιλιάδα δεν έχει μέσα ούτε κλοπές της ωραίας Ελένης ούτε Δούρειους Ίππους ούτε κι ένα σωρό άλλα επεισόδια που μαθαίναμε στη μυθολογία, και που ουσιαστικά έφτασαν στα αυτιά μας από άλλες επικές φιλολογικές δευτεράντζες που διασώθηκαν μόνο μέσα από περιλήψεις και μεταγενέστερες παραφράσεις (βλέπε "Κύπρια", "Μικρή Ιλιάδα" κ.ά).

- Μια βασική προβληματική με τις σειρές πάντως δεν είναι τόσο (ή μόνο) ότι απουσιάζει η εστίαση που παρατηρεί ο Μέντελσον. Αφορά τη διαχείριση του πιο βασικού σημείου στίξης στην Τέχνη: της τελείας. Η οποία, είτε μιλάμε για μουσική είτε για λογοτεχνία είτε για σινεμά, είναι εκείνη που δίνει σχήμα και μορφή σε ένα δημιουργικό όραμα, είναι το σημείο που το ολοκληρώνει, το που θα επιλέξει ο δημιουργός να την τοποθετήσει μπορεί ακόμη και να μετατρέψει μια τραγωδία σε κωμωδία ή τούμπαλιν.

- Μιλώντας όμως για κύκλους (οι οποίοι ως γνωστόν ούτε αρχή έχουν ούτε τέλος), η τοποθέτησή της σε μια τηλεοπτική σειρά έχει φύγει από τα χέρια του σκηνοθέτη-δημιουργού και έχει παραδοθεί απόλυτα στα χέρια στα χέρια αυτού που βάζει τα λεφτά, ήτοι του κοινού, "Εσύ Αποφασίζεις" (γιατί θυμήθηκα τώρα τον Γιάννη Βούρο;). Σε μια εντυπωσιακά απροκάλυπτη υπόκλιση της τέχνης στο σκληρό ολοκληρωτικό δόγμα της αγοράς, η συνέχεια ή το τέλος ενός έργου κρίνεται από τον αριθμό των views και των downloads (ειδικά αν δεν σε λένε David Lynch). Και κάπως έτσι ολοκληρωμένες υποτίθεται σειρές εκβιάζονται να συνεχίσουν με κάθε τραβηγμένο από τα μαλλιά εύρημα, άλλες αποχαιρετούν ήσυχα και διακριτικά τον μάταιο κόσμο, όπως το αείμνηστο Vinyl που ξεκίνησε και στα μέρη μας με ταρατατζούμ, καναπεδάκια και κρασιά και άρθρα καλεσμένων δημοσιογράφων και μετά από μονοψήφιο αριθμό επεισοδίων το έφαγε ο μαύρος όφις και η μαύρη λήθη.

- Και δεν μάθαμε και το τέλος... Ένα spoiler ρε παιδιά, έστω εκ των υστέρων!

- Και κάπως έτσι να που παρεισέφρησε στο κείμενο και τούτη η λέξη φόβος και τρόμος κάθε γραφιά και αναγνώστη: spoiler(s). Η υπέρτατη κλοπή της απόλαυσης συμπυκνωμένη σε μια μικρή λεξούλα.

- Στο σημείο αυτό θα ήταν ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η γενικότερη εμμονή με τα "spoilers" (πως άραγε θα μεταφράζαμε τη λέξη; ...χαλάστρες;) αλλά ακόμη και η ίδια η υπόσταση της έννοιας, δεν αποτελεί ένα διαχρονικό και "αυτονόητο" φαινόμενο στο κινηματογραφικό ή σειριακό πλαίσιο. Όσο κι αν μοιάζει για τέτοιο.

- Όπως λεν τα λεξικά, η χρήση της ξεκινά τη δεκαετία του '90, διόλου τυχαία παράλληλα με την ανάδειξη και την εξάπλωση του Παγκόσμιου Ιστού. Και θα μπορούσε κανείς να κάνει την επιφανειακή σκέψη ότι ένα από τα καινά δαιμόνια που έφερε το ιντερνέτ (sic) είναι η απελευθέρωση και ο πολλαπλασιασμός των απόψεων, δημιουργώντας έναν πληθωρισμό ο οποίος επέφερε συνακόλουθα και μια αύξηση του κίνδυνου για εκούσια ή ακούσια spoiler (κλασική ...σποϊλερατζού με την έννοια αυτή είναι η wikipedia)

- Περισσότερο όμως πιστεύω πως έχει να κάνει με μια πιο ουσιαστική, σχεδόν θεμελιακή μετάλλαξη του κινηματογράφου και κατά βάση του ίδιου του κοινού. Πλέον ο κινηματογράφος (και όχι μόνο ο μαζικός) μοιάζει να απευθύνεται σε ανθρώπους που λίγο ή πολύ πάσχουν μαζικά από σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (των δαχτύλων εν προκειμένω), ας αναλογιστούμε πόσοι μπορούν πλέον να συγκεντρωθούν σε ένα έργο, σε ένα κείμενο, σε μια παρέα ακόμη χωρίς ένα τσεκάρισμα στο κινητό, χωρίς έναν έλεγχο στο facebook, λες και εκεί, ένα κλικ παρακάτω, κρύβεται εκείνο που μας λείπει, μια έκπληξη, ένα νέο, κάτι το απροσδόκητο, κάτι να μας σώσει από την ανία, από τον εαυτό μας...

- Και κάπως έτσι οι ταινίες (και οι σειρές ακόμη πιο πολύ όπου κινητήριος δύναμη είναι ακριβώς το τι θα γίνει παρακάτω) έχουν γεμίσει με ανατροπές, ανατροπές πάνω στις ανατροπές, όλες τόσο "απροσδόκητες" ώστε να καταλήγουν να είναι προσδόκιμες. Ένας τρόπος που έχει περάσει και στη λογοτεχνία ακόμη, πολλά βιβλία είναι ξεκάθαρο ότι γράφονται πλέον εκούσια ή ακούσια βάσει των νεο-κινηματογραφικών αυτών κωδικών, σαν δυνητικά σενάρια.

- Ασφαλώς και ο παλαιότερος κινηματογράφος είχε το στοιχείο της πλοκής και του "τι θα γίνει παρακάτω", ιδιαίτερα ο λαϊκός ο οποίος είχε (και κατά βάση έχει ακόμη) τις συμβάσεις του που όλοι τις γνώριζαν από πριν, ο καλός θα κερδίσει, το αγόρι θα πάρει το κορίτσι και θα ανέβουν τα σκαλιά ης εκκλησιάς, ο τυφλός θα δει το φως του και θα βρει τη χαμένη στην Κατοχή μάνα κλπ κλπ.

- Όμως στον σπουδαίο, στον μεγάλο κινηματογράφο ποτέ δεν ήταν σημαντικό (ή ήταν έως και δευτερεύον) το τι γίνεται στο τέλος. Θα μπορούσα να παραθέσω ατελείωτη λίστα με ταινίες όπου το τέλος το ξέρεις, μπορεί να ξέρεις και ολόκληρη την πλοκή ακόμη. Και όμως. Τις σπουδαίες ταινίες μπορείς και να τις ξαναδείς και μία και δύο και πολλές φορές, ανακαλύπτοντας μάλιστα κάθε φορά μια νέα πτυχή. Γιατί εν τέλει η μαγεία του σπουδαίου κινηματογράφου είναι η ματιά, η εμβάθυνση, η εστίαση, το σκάλισμα, ο τρόπος, το νόημα. Κι ας ξέρεις τι θα γίνει στο τέλος...

- Όπως και στη ζωή δηλαδή. Όπου το τέλος είναι γνωστό (και δεν είναι και χάπυ το εντ). Έτσι για κλείσουμε όσο (αμπελο)φιλοσοφημένα ξεκινήσαμε....

- Άκουσα και μια γνώριμη μουσική από την τηλεόραση. Οι "Δυο ξένοι" πρέπει να είναι πάλι...

Το MiC-ρόβιο
Υπεύθυνος για την καλλιέργεια και την επώαση: Αντώνης Ξαγάς