Εξπρεσιονιστικά τέρατα βγαίνουν απ’ τη ντουλάπα του Jad Fair

Τον έχω προσθέσει στους φίλους στο facebook τον Jad Fair εδώ και κάμποσα χρόνια. Θέλω να παρακολουθώ την απίστευτη, εκπληκτική και εντελώς προσωπική ζωγραφική-χαρτοκοπτική που ποστάρει σχεδόν αδιάκοπα. Ο άνθρωπος είναι μια πραγματικά ξεχωριστή περίπτωση που κινείται εντελώς ανεξάρτητα κυρίως μέσα από το facebook και μοιάζει λίγο σαν να μην τον προσέχει κανείς. Δεν ξέρω αν αυτό είναι μια πραγματικότητα, το ότι δεν τον προσέχει κανείς, εγώ ας πούμε τον παραπρόσεξα. Μιλάμε βέβαια για την εικαστική του δουλειά διότι είναι και μουσικός. Και ως μουσικός είναι αρκετά πιο γνωστός, κυρίως ως μέλος των Half Japanese, ένα ας το πούμε post punk σχήμα από αυτά που αξίζει να υπάρχουν.

Δεν είναι κα’νας νέοψ ο Jad. Είναι 60φεύγα και έχει δεκαετίες εμπειρίας στην πλάτη του και ως μουσικός και ως ζωγράφος. Αυτή η εμπειρία είναι ολοφάνερη στην τελευταία του δουλειά, αυτή τελοσπάντων που βγαίνει αυτό τον καιρό υπό το όνομά του στο bandcamp, μόνο ψηφιακά. Λέω βγαίνει αυτόν τον καιρό γιατί συνεχίζει να βγαίνει. Σχεδόν κάθε μέρα από ένα άλμπουμ από την αρχή του έτους και συνεχίζει ακάθεκτος! Τι να πρωτοπεί κανείς... Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Κάθε άλμπουμ έχει για εξώφυλλο ένα από τα εκπληκτικά ζωγραφικά έργα του που παρουσιάζει στο facebook. Μιλάμε δηλαδή για έργο που αφορά ταυτόχρονα και στα εικαστικά και στη μουσική επί ίσοις όροις. Απίστευτης δύναμης ασπρόμαυρες αντιθέσεις, κοφτερά και καθαρά σχήματα που ακουμπάνε σε μια παραφυσική, παρανόρμαλ, παραότι θέλετε πέστε την, θεματολογία, με ήρωες τα ζόμπι, τους δράκουλες, τις νυχτερίδες, όλα τα τερατάκια της παγκόσμιας σύγχρονης μυθολογίας.

Το ζωγραφικό του ύφος είναι απλό. Τις περισσότερες φορές ένα καθαρό και αδυσώπητο μαύρο δίπλα σε ένα εκκωφαντικό άσπρο. Τα σχήματα του είναι απόλυτα και το χρώμα πλακάτο δηλαδή χωρίς επεισόδια, ενιαίο, μονοκόμματο. Οι απεικονίσεις του είναι εντελώς γεωμετρικές και σχηματοποιημένες με ένα basic τρόπο χωρίς καμιά προσπάθεια για ωραιοποίηση ή ρεαλιστική αναπαράσταση. Σίγουρα θα θυμηθεί κάποιος τα κολλάζ του Henri Matisse και δεν θα έχει άδικο. Ή τον καθαρό μπρουτάλ εξπρεσιονισμό του A.R. Penck, ή ακόμα και τον Keith Haring. Όμως ο Jad έχει το δικό του όραμα. Ένας ιδιαίτερος κόσμος, σκληρός αλλά και παιγνιώδης που τον ακολουθεί πιστά είτε κάνει ζωγραφική, είτε μουσική.

O Jad Fair ανήκει σε μια ομάδα καλλιτεχνών αποσυνάγωγων, καλλιτεχνών (όπως ας πούμε ο Jandek) που αρνούνται τις νόρμες ακόμα και των πιο εξτρεμιστών αβανγκαρντιστών και καταφεύγουν σε μια υποσυνείδητη, απλοϊκή, μάλλον ναΐφ εκφραστικότητα που μέσα από την άρνηση των τεχνικών κανόνων (αλλά με χρήση κανόνων που οι ίδιοι έχουν επιστρατεύσει για το έργο τους και δεν προδίδουν) προκύπτει μια τραγουδοποιία η οποία δεν απορρίπτει τη φόρμα ωστόσο την μεταλλάσει και την επεκτείνει.

Ένα από τα καλύτερα έργα του που έχω ακούσει είναι το ep “Calling All Girls” με τους Half Japanese από το 1977. Από τότε, από την αρχή σχεδόν αναγνωρίζουμε όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και έχουμε μια δουλειά η οποία μπορεί με ευκολία να τοποθετηθεί στους αδάμαντες του post punk ή του no wave με την απίστευτη ενεργητικότητά της και την εκφραστική αγριάδα και διαολιά. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε και ο Jad Fair επιμένει εμμονικά στα ίδια μοτίβα και τα τραγούδια του τρυπάνε ακόμα με οξύτητα. Ίσως ακόμα πιο σκληρός, πιο basic, ένας πάνκης με αφαιρετικές κονστρουκτιβιστικές ευαισθησίες, άφοβος και θρασύς. Δύσκολος σε φάσεις. Μερικές φορές θυμίζει και τον Cpt. Beefheart του ‘Trout Mask Replica’. Ακόμα και οι πιο θαρραλέοι θα δυσκολευτούν να παρακολουθήσουν γραμμικά και κατ’ εξακολούθηση το παραλήρημά του. Ίσως όμως και να μη χρειάζεται, ίσως να ‘ναι καλλίτερα να παίρνει κανείς δόσεις, να ακούει αποσπασματικά, να δέχεται όσα χρειάζεται όταν χρειάζονται. Και να επενεργούν καταλυτικά δημιουργώντας περαιτέρω ερωτήματα στο μυαλό του ανήσυχου θεατή-ακροατή.

Αυτή τη στιγμή που γράφω έχει ξεπεράσει τα 40 άλμπουμ για φέτος! Ακούγεται σχεδόν μονομανία. Σχεδόν αυτισμός. Ένας μυστήριος ψυχισμός βυθισμένος στις αλλόκοτες σκέψεις του που διψάει όμως να τις μοιραστεί. Δεν θα τον ψέξουμε γι’ αυτό. Εγώ πάντως όχι. Απ’ ότι έχω ακούσει υπάρχουν κάποια πιο... στρωτά ας πούμε κομμάτια, που κάπως μοιάζουν με πιο συμβατικά τραγούδια (ποτέ όμως δεν ισχύει αυτό εντελώς, καραδοκεί πάντα στη γωνία το εξπρεσιονιστικό τέρας) και υπάρχουν και τα τελείως άναρχα, τόσο φευγάτα, πραγματικά σαν το παραλήρημα σαλεμένου νου. Εγώ αυτά βρίσκω πιο ενδιαφέροντα (τι περίεργο...).

Ας συνεχίσει αέναα αυτό το σχεδόν σουρεαλιστικό πρόγραμμα υπερέκθεσης και όποιος αντέξει ας τον γνωρίσει μιας και κάτι έχει να πει. Κάτι ζωντανό.

Bandcamp