Jazz στη Fundacja Słuchaj

Fundacja Słuchaj. Δύσκολο όνομα ρε παιδί μου... είναι πολωνικό τι να κάνουμε... Μέχρι να καταφέρεις να το προφέρεις (και να το γράψεις) έχεις ξεχάσει τι ήθελες να πεις. Πρόκειται για το όνομα μιας από τις πιο συναρπαστικές σύγχρονες ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρίες που κυκλοφορούν. Με έδρα φυσικά την Πολωνία.

Αυτή λοιπόν η φοβερή εταιρία από το 2014 που ξεκίνησε τις δραστηριότητές της ασχολείται με τη τζαζ. Με τη τζαζ σήμερα. Τη τζαζ που καθόλου δεν έχει γεράσει, που υπάρχουν άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που ασχολούνται με αυτήν, είτε παίζοντας, είτε ακούγοντας, είτε μελετώντας. Η τζαζ όπως τη βλέπει η Fundacja Słuchaj δεν έχει συγκεκριμένη, απόλυτα οριοθετημένη κατεύθυνση. Δεν είναι free jazz, δεν είναι old school jazz, δεν έχει καμιά ετικέτα. Είναι η τζαζ ως μια σύγχρονη μουσική έτσι όπως αναπτύχθηκε μέσα στις δεκαετίες μέσα από όλα τα ιδιώματα. Περιέχει όλα τα χούγια των συντελεστών της και ενσωματώνει εμπειρίες διαφορετικές και καλά χωνεμένες. Είναι μια άποψη συνολική της τζαζ από ανθρώπους που ζουν σε μια χώρα που αγκάλιασε από παλιά αυτή τη μουσική και γέννησε πολλές φορές θησαυρούς. Και συνεχίζει.

Δηλαδή τι να πρωτοαναφέρει κανείς. Δες τα μεγάλα ονόματα που εμπιστεύονται τη Fundacja Słuchaj. Ο σαξοφωνίστας Evan Parker ας πούμε. Αυτός ο μέγας αυτοσχεδιαστής-σαρωτής της ευρωπαϊκής σκηνής. Βλέπουμε το όνομά του σε διάφορα άλμπουμ συνεργασίες της εταιρίας αλλά και σε δικά του πρότζεκτ όπως το φετινό με το Electro-Acoustic Ensemble που ηχογραφήθηκε στην Πολωνία βεβαίως το 2019. Το οποίο έχει μεγάλη ιστορία πια. Είναι ένα από τα σημαντικότερα σχήματα αλλά και τα πιο ρηξικέλευθα του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού. Ένας συνδυασμός των ακουστικών συνηθισμένων οργάνων της τζαζ με ηλεκτρονικά, αλλά και περαιτέρω ηλεκτρονική διαχείριση και εκμετάλλευση σε real time, άλλες φορές με αποτελέσματα εσωστρεφή, αφαιρετικά και εξωκοσμικά και άλλες φορές με εξπρεσσιονιστικές εντάσεις και κορυφώσεις ξυραφένιες που βγάζουν κατευθείαν εισιτήριο για τα άστρα.

Μετά υπάρχουν και οι εκδόσεις πρωτοεμφανιζομένων ηχογραφήσεων από το παρελθόν, όπως αυτές του Cecil Taylor, αυτού του τρισμέγιστου πιανίστα που δυστυχώς έχει πεθάνει. Τρεις έχουν δει το φως από πέρσι. Ένα ντουέτο με τον σπουδαίο ντράμερ Tony Oxley από το 2011, ένα κουιντέτο από το 1998 και ένα live στο Göttingen με μεγαλύτερο ensemble. Και οι τρεις είναι άξιοι εκπρόσωποι του ταραχώδους ύφους του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη ο οποίος μετατρέπει το πιάνο σε όχημα για το πολυπόθητο αλλού, σε εργαλείο μεταμόρφωσης της ακοής από αίσθηση σε διαδικασία ποιητικής εκμάγευσης. Ο Cecil Taylor έχει μάθει να ελέγχει το σχεδόν ανεξέλεγκτο, να παίζει τόσο άνετα και αβίαστα και ταυτόχρονα με τόση ακρίβεια για απίστευτα μεγάλες χρονικές διάρκειες (πάνω από ώρα) ασταμάτητα. Μακάρι να τον είχα δει από κοντά. Μια σίγουρη έκφανση του αγγίγματος της αισθητικής τελειότητας. Ειδικά στο live του Göttingen που γίνεται κυριολεκτικά της μουρλής.

Άλλος μεγάλος μάστορας που συμμετέχει πολύ ενεργά στις εκδόσεις της εταιρίας είναι ο κοντραμπασίστας Barry Guy, πολύ στενός συνεργάτης του Evan Parker για πολλά χρόνια αλλά και ένας μάγος του μπάσου ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι ο αυτοσχεδιασμός απαιτεί την απελευθέρωση του εκτελεστή από τα δεσμά και τις φοβίες των εξωγενών κανόνων. Είχα την μεγάλη τύχη να τον δω να παίζει. Απόλυτα απελευθερωμένος και άνετος και με τη σιγουριά της εμπειρίας και του μόχθου μετέτρεψε το μπάσο σχεδόν σε εξπρεσσιονιστικό όπλο. Με το οποίο φτιάχνει έναν πίνακα ζωγραφικής που πετάει σπίθες στους ακροατές. Αφού χρησιμοποιεί ακόμα και πινέλα (κυριολεκτικά) για να «προκαλέσει» τις χορδές.

Ένας από τους δίσκους που με έκανε πραγματικά να θέλω να ακούω οτιδήποτε κυκλοφορεί αυτή η εταιρία είναι η ηχογράφηση ενός πραγματικά απίστευτου κουαρτέτου των Francois Carrier (σαξόφωνο), Alexander Hawkins (πιάνο), John Edwards (μπάσο) και Michel Lambert (τύμπανα). Δε μπορείτε να φανταστείτε τι γίνεται μέσα σε περίπου 100 λεπτά και τέσσερα μεγάλα κομμάτια. Μιλάμε για ένα μεγάλο έργο με βάση τη free jazz, σαν αυτή του Coltrane στα τελευταία του ή σαν αυτή που θα έκανε ο Coltrane αν ζούσε λίγο παραπάνω. Πραγματικά σημαντική ηχογράφηση που πρέπει οπωσδήποτε να προσέξετε ακόμα κι αν δεν ακούτε τέτοια πράγματα (μετά μπορεί να αρχίσετε να ενδιαφέρεστε), μιας και γίνεται πόλεμος. Ένας καταιγισμός τόνων, ρυθμών, αντιθέσεων, αρμονικών φράσεων που ολοκληρώνουν τη γλώσσα της μουσικής. Καθόλου μικρό πράγμα.

Ο κατάλογος είναι ήδη μεγάλος και συνεχίζει η Fundacja Słuchaj ακάθεκτη (φτου να μην τη ματιάξουμε) μέσα σε ένα αντίξοο και εχθρικό για την τέχνη κόσμο να παρουσιάζει δίσκους που απορείς για την υψηλή τους- απ’ όλες τις απόψεις- ποιότητα. Χωρίς δευτεράντζες, χωρίς να χαρίζεται σε κανέναν. Δεν θα μπορούσε βέβαια μια πολωνική εταιρία να μην καταγράφει το τι γίνεται και στην τοπική σκηνή. Πολλά όχι ιδιαίτερα γνωστά (ακόμα) ονόματα όπως ο κιθαρίστας Marek Malinowski, ο βιολιστής Marcin Halat και το τρίο του “The Owl”, ο μπασίστας Maciej Garbowski, το καταπληκτικό γκρουπ Spontaneous Chamber Music, το σημαντικό πιάνο τρίο RGG και πολλοί άλλοι. Όλοι σημαντικοί κι ας μην τους έχετε συναντήσει ποτέ σε λίστες. Αξίζουν όλοι το δικό τους ξεχωριστό αφιέρωμα (που μπορεί και να γίνει εν καιρώ). Προς το παρόν θα αρκεστούμε σε μια απλή αναφορά σε αυτά τα ονόματα, ίσα ίσα για να γκουγκλάρει ή και να κατεβάσει όποιος θελήσει (και δεν θα χάσει) για να ανακαλύψει τι εστί τζαζ σήμερα και στην Πολωνία και παγκοσμίως, μακριά από μόδες, μακριά από hypes της κακιάς ώρας και μακριά από ανοησίες. Ένας κόσμος άγνωστος αλλά μεγάλος. Και αναβράζων. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Bandcamp