Σημεία, μύθοι και τέρατα #6

Τα bytes είναι κουφά

Στην προηγούμενη στήλη έγραψα για τον περιστρεφόμενο δίσκο τού iPod και τις (αυτο)καταστροφικές τάσεις του, προσπαθώντας να δείξω ότι η χρήση παρόμοιων συσκευών συνεισφέρει στην απαγκίστρωση της μουσικής αναπαραγωγής από το χρόνο. Σήμερα θα σταθώ σε κάτι που φαινομενικά βρίσκεται στο άλλο άκρο: στην φανατική αναζήτηση της 'απόλυτης' μουσικής αναπαραγωγής μέσω συσκευών υψηλής πιστότητας (Hi-End και γενικότερα Hi-Fidelity).

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τους "χαϊφιντελάδες": είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία τους άνδρες, με το απαραίτητο εισόδημα και ένα "κόλλημα" στην πιστή αναπαραγωγή του ήχου μακριά από τις αρχικές πηγές του. Άνθρωποι ταγμένοι στα πηνία και τα τρανζίστορ, αποφασισμένοι να μετατρέψουν το αστικό σαλόνι τους στη Σκάλα του Μιλάνου. Τα όσα λέω εδώ ας μη θεωρηθούν ως αφορισμός για όλους τους χομπίστες του ήχου - υπάρχουν σίγουρα και κάποιες συμπαθέστατες περιπτώσεις μερακλήδων ανάμεσά τους. Οι "χαϊφιντελάδες", όπως τους αναφέρω εδώ, είναι ένας ιδεατός τύπος μιας περασμένης εποχής (κάτι σαν τους "τρελούς επιστήμονες") κι όχι σα μια lifestyle ετικέτα μέσω της οποίας θέλω να βγάλω τα απωθημένα μου.

Οι φανατικοί οπαδοί των συσκευών Hi-End υπάρχουν και σήμερα, έστω κι αν όχι με τον τρόπο κάποιων δεκαετιών πριν. Η "θρησκεία" αυτών των ανθρώπων και η τυφλή πίστη τους είναι ότι υπάρχει ένας "τέλειος" τρόπος για να ακούγεται η μουσική εν οίκω. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν (κι έχουν) σκοπό ζωής το να μπορέσουν να κάνουν τα άψυχα μηχανήματα να αναπαράγουν το αίσθημα της "ζωντανής" εκτέλεσης. Η εμφάνισή τους συμπίπτει με την εποχή όταν οι νόμοι της ηλεκτροδυναμικής άρχισαν να εφαρμόζονται με ανάποδους τρόπους. Για παράδειγμα: μια αυτοσχέδια βόμβα προδίδει, με τον κρότο της, τους κανόνες τής φυσικής που τη διέπουν. Όμως στην περίπτωσή μας, οι εφευρέσεις του Hi-End δεν ήταν εκεί για να κάνουν κρότο οι ίδιες, αλλά για να κρύψουν αυτούς ακριβώς τους νόμους και να κάνουν τον ακροατή να ξεχάσει ότι κάτι επιστημονικό, τεχνολογικό κι εν τέλει άψυχο μεσολαβούσε μεταξύ της μουσικής και της αναπαραγωγής της.

Ως αποτέλεσμα αυτού του άνισου αγώνα, οι "χαϊφιντελάδες" κατέληγαν με τερατώδεις κατασκευές: δίμετρα ηχεία, μεταλλικές πρέσες, πηνία σε μέγεθος καρπουζιού, καλώδια με διάμετρο προβοσκίδας ελέφαντα κλπ. Όσο πιο μεγάλες κι εντυπωσιακές οι συσκευές, τόσο υποτίθεται ότι 'εξαφανιζόντουσαν' κι άφηναν τον ήχο να ρέει 'ως έχει'. Το επόμενο αυτής της παράδοξης κατάστασης ήταν ότι ακόμα κι εκείνοι που με το αυτί τους αδυνατούσαν να εκτιμήσουν την ηχητική αξία τέτοιων οικοδομημάτων, έμεναν εντυπωσιασμένοι από αυτό που έβλεπαν. Ένας ακόμα νέος κόσμος είχε γεννηθεί. Ήταν αγγελικά πλασμένος κι είχε μια ιδεατή ηχητική νιρβάνα στο τέλος του. Άλλο ένα κατασκεύασμα είχε ορθωθεί από ένα συνδυασμό γνωστών υλικών: το μεράκι (το οποίο η σημερινή μας κοινωνία αποτάσσεται μετά βδελυγμίας) και το κόλλημα με τις μηχανές (το οποίο οι τελευταίες γενιές προβάλουν με επιμονή στα μέλη τους -κυρίως στ' αγοράκια). Μετά τις πρώτες Hi-End κατασκευές ήρθαν και τα περιοδικά με κυκλώματα και κριτικές αναλύσεις. Κατόπιν ήταν θέμα χρόνου μέχρι το Hi-End να γίνει άλλη μια μόδα, ένας ακόμα τρόπος ζωής για λίγους κι εκλεκτούς. Αλλά και παράλληλα να γίνει το σημείο αναφοράς, το φως στην άκρη του τούνελ στο οποίο κατευθύνονταν όλοι οι 'σοβαροί' κατασκευές Hi-Fi. Ο πρωταρχικός σκοπός παρέμενε: να συρρικνωθούν τα ηλεκτρόδια, να εξαφανιστούν τα πηνία, να σωπάσουν τα τροφοδοτικά και να μείνει μόνο ο Ήχος.

Τελικά η ιστορία είχε αίσιο τέλος κι η κρυφή ευχή όλων αυτών των αγοριών έγινε πραγματικότητα. Ήρθε η μέρα που τα κυκλώματα όντως εξαφανίστηκαν. Έγιναν μικρά, πολύ μικρά, αγκάλιασαν το μηδέν (και το ένα) και μεταλλάχτηκαν σε χίλιες δυο συσκευές για τις οποίες το ζητούμενο δεν είναι πλέον η ποιότητα της ηχητικής αναπαραγωγής, αλλά η χωρητικότητα, η ευκολία χρήσης και η φορητότητα (βλ. micro συστήματα, home cinema, MP3 player κλπ). Κι όσο κι αν το άνω άκρο των κατασκευαστών και οπαδών του Hi-End εξακολουθεί και παραμένει αναλογικό και 'παλιομοδίτικο', η πλειοψηφία της γενιάς των "χαϊφιντελάδων" παράτησε σύντομα την αναζήτηση της τελειότητας αυτής καθαυτής και βούτηξε με ευχαρίστηση στη νιρβάνα που προσφέρει το αμέτρητο των νέων συσκευών κι η διαδικασία επιλογής τους. Πλέον το ζητούμενο δεν είναι η πιστότητα αναπαραγωγής, αλλά η πιστότητα δημιουργίας εμπειρίας - δώσε εφέ, δώσε surround sound, κάνε το σαλόνι να εξαφανιστεί και πάρε μας κι εμάς πάνω στα σύννεφα. Κι αίφνης - όπως συνηθίζεται όταν μπλέκονται φτηνά τσιπάκια και μια μεγάλη βιομηχανία στην υπόθεση, οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ χαϊφιντελάδων και κοινών θνητών τραυματίστηκαν ανεπανόρθωτα. Η νέα κατάσταση ευημερίας και υπερπαραγωγής είναι όχι μόνο για λίγους κι εκλεκτούς αλλά για όλους - παράδειγμα οι τιμές των τεχνολογικών καινοτομιών που από ένα σημείο και μετά συνεχώς πέφτουν.

Απόδειξη: όποιος θυμάται τα παλιά τεύχη του "Ήχος & Ηi-Fi" και τα συγκρίνει με τα σημερινά τεύχη τού "Ήχος & Εικόνα" μπορεί να δει ξεκάθαρα τι εννοώ. Δεν είναι μόνο η εντυπωσιακή στροφή του τίτλου από τον ήχο στην εικόνα. Δεν είναι μόνο τα δεκάδες συγκριτικά τεστ (ενώ παλιότερα είχες με το ζόρι δυο-τρία τεστ το χρόνο). Είναι κυρίως η αλλαγή ύφους που το συγκεκριμένο περιοδικό τόσο γλαφυρά καθρεφτίζει (όσο κι αν ακόμα καταφέρνει και κρατά τα πρωτεία στα προσχήματα:) από την αριστοκρατική έπαρση του χαϊφιντελά που το μόνο του πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος ανάλογα με τα (ηχητικά) μέτρα του, φτάσαμε στην παραζάλη της καταναλωτικής μανίας του νεοανερχόμενου Ευρωπαίου -Γιαπωνέζικης ιδιοσυγκρασίας.

Σα να λέμε ότι οι βαριοί δίσκοι βινυλίου πρώτης κοπής θάφτηκαν για πάντα κάτω απ' το σωρό των DVD που δίνουν ασταμάτητα οι εφημερίδες. Έτσι, μια μέρα, το άγχος τής τελειομανίας που δεν άφηνε τους χαϊφιντελάδες να κλείσουν μάτι αντικαταστάθηκε από το άγχος τού να έχεις όχι πιο πολλά, αλλά να τα έχεις όλα. Κι όχι μόνο να τα έχεις όλα, αλλά να μπορείς να τα επικαλείσαι εδώ και τώρα. Αυτό που κάνει ο κύκλος του iPod, δηλαδή. Έτσι κλείνει εδώ ο κύκλος τούτης της ιστορικής ανασκόπησης και φτάνουμε -από διαφορετικό δρόμο- στις διαπιστώσεις της προηγούμενης στήλης.

Είδος προς εξαφάνιση, οι "χαϊφιντελάδες" του παλιού καιρού σα να υπήρξαν μόνο και μόνο για να θυμίζουν σε μας ότι μια φορά κι έναν καιρό μια φυλή πίστευε σε μια ιδεατή μουσική - μία που μεταδίδεται μόνο με τον αέρα. Σαν τις συναυλίες μικρού μεγέθους, σαν τους ήχους των κολλητών μας μουσικών όταν μας φιλοξενούν στην πρόβα τους, σαν την ανάσα ενός φίλου πριν μας πει μια καλή κουβέντα.

27/1/06