Στην αυλή των θεαμάτων

Αντιγράφω από την Ελευθεροτυπία του Σαββάτου 3/11 τις απόψεις κάποιων Γάλλων κριτικών που αναδημοσιεύει:

Σερζ Καγκανσκί: «Η Αμελί δεν είναι λαϊκή ταινία, είναι λαϊκίστικη. Αν ο Λεπέν έψαχνε ένα κλιπ για να εικονογραφήσει τους λόγους του και να προωθήσει το όραμά του για το λαό και τη Γαλλία, μου φαίνεται ότι η Αμελί θα ήταν ιδανική υποψήφια. Το Παρίσι του Ζενέ είναι προσεκτικά «καθαρισμένο» από όλη την εθνική, κοινωνική, σεξουαλική και πολιτιστική πολυσημία του. Πού είναι οι Αντιγιέζοι, οι Βορειοαφρικανοί, οι Τούρκοι, οι Κινέζοι, οι Πακιστανοί; Πού είναι όλοι αυτοί που ζουν μια διαφορετική σεξουαλικότητα;» Και συνεχίζει στο ίδιο ύφος.

Φιλίπ Λανσόν: «Η Αμελί δεν έχει σχέση με το λεπενικό μύθο μιας αρχαϊκής Γαλλίας. Η επιτυχία της στερείται εντελώς ιδεολογίας: είναι μια σκέτη τεχνική, που τίθεται στις υπηρεσίες μιας αποτελεσματικής προπαγάνδας με αποδέκτη τους απελπισμένους. Ο σκηνοθέτης της χρησιμοποιεί τηλεοπτικές και διαφημιστικές φόρμες, κατάλληλες να εκμαυλίσουν τους «νέους» και όσους θέλουν να μείνουν νέοι και να ωραιοποιήσουν τη σύγχρονη κοινωνική μιζέρια».

Κάπως πρέπει να ξεκινήσω κι εγώ. Λοιπόν, αυτοί οι τύποι θα ήταν εκνευριστικοί αν δεν ήταν τόσο γελοίοι και ξεπερασμένοι από την εποχή τους (και από τον κόσμο που στη συγκεκριμένη περίπτωση γεμίζει τις αίθουσες και αγαπάει την ταινία). Το είδος είναι γνωστό, και ευδοκιμεί στη Γαλλία και στην Ελλάδα, μια που η πλειοψηφία των ντόπιων «διανοούμενων» και διαμορφωτών της κοινής γνώμης είναι γαλλοαναθρεμένοι και γαλλοσπουδαγμένοι. Πρόκειται για τους στρυφνούς, κομπλεξικούς, μαρξιστές και αφόρητα σνομπ κριτικούς. Είναι τόσο προβλέψιμοι και κουρντισμένοι, που ούτε τον ειρωνικό καγχασμό μας δεν μπορούνε πια να προκαλέσουν.

Τα κύρια χαρακτηριστικά τους; Δύο.

Α) Η πάση θυσία διαφοροποίηση από το κοινό αίσθημα και γούστο. Από την πλέμπα, όπως μας βλέπουν. Δεν είναι τυχαίο ότι τα δημοσιεύματα αυτά βγήκαν αφού η ταινία έγινε μεγάλη επιτυχία. Αν είχε περάσει απαρατήρητη, το πιθανότερο θα ήταν να την εκθείαζαν και να καυτηρίαζαν τον κόσμο που αγνόησε ένα αριστούργημα (το έχουν κάνει με βαρετές μετριότητες και απίστευτες πατάτες). Ψάχνουν με αγωνία να βρουν βαρύγδουπες λέξεις για να τις πετάξουν με σηκωμένο φρύδι σε 'μας τους αδαείς, ώστε να μας κάνουν να νιώσουμε ηλίθιοι. Με 'μένα το κατάφεραν μερικές φορές στο παρελθόν, που σαν περίεργος πιτσιρικάς διάβαζα ό,τι έπεφτε στα χέρια μου, γι αυτό και τους τα έχω κρατημένα. Μια τέτοια ευκαιρία έψαχνα...

Β) Η τάση να χειραγωγούν το κοινό, ώστε να αξιολογεί τα πάντα σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα. Να ασχολείται με ότι αυτοί νομίζουν σημαντικό. Να μένει κολλημένο στην καθημερινότητα και να ερμηνεύει τα πάντα με το δικό τους σύστημα αξιών. Πώς έγραψε κάποτε ένας Θεσσαλονικιός ποιητής της ίδιας νοοτροπίας «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας / Ποτέ δε λένε την αλήθεια / Ο κόσμος υποφέρει και πονά / Και σεις τα ίδια παραμύθια»; Το ίδιο πράγμα. (Το γεγονός ότι αυτοί που τραγουδούσαν τον πόνο του λαού πλούτιζαν από την εκμετάλλευσή του δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό του «ποιητή»). Πιστεύουν ότι η τέχνη πρέπει να είναι ρεαλιστική και κατακεραυνώνουν με τις φτωχές τους δυνάμεις όποιον πάει να κάνει κάτι διαφορετικό. Όπως ακριβώς έκανε ο Στάλιν (μόνο που αυτός είχε τεράστια δύναμη, και εδώ είναι το γελοίο της περίπτωσής τους). Αν είχαν εξουσία, θα φρόντιζαν να ελέγξουν την παραγωγή μήπως ξεφύγει τίποτα εκτός γραμμής. Όπως ο Χίτλερ. Αρνούνται στον καλλιτέχνη το δικαίωμα της προσωπικής οπτικής όπως αρνούνται στο κοινό το δικαίωμα της απόλαυσης χωρίς ενοχές. Όπως οι παπάδες και οι κνίτες.

Δεν θα το τραβήξω μακριά, και θα τα γράψω χύμα: Μην τρώτε παραμύθι. Μην πιστεύετε όποιους παρουσιάζονται σαν αυθεντίες. Προσπαθήστε να βρείτε κάποιους ανθρώπους που θα εμπιστευτείτε το γούστο τους και θα καταλάβετε το γράψιμό τους, ώστε να είστε σίγουροι τι θέλουν να σας πουν, και συνεχίστε το ψάξιμο. Αμφισβητήστε ό,τι διαβάζετε σε κριτικές (και όχι μόνο). Και όταν βρείτε κάτι που θα σας ενθουσιάσει, ξεσχίστε το και μην καταλαβαίνετε τίποτα. Πάρτε τα παραπάνω σαν συμβουλή από ένα φίλο που έσπασε τα μούτρα του πολλές φορές επάνω στην ανθρώπινη βλακεία και το κόμπλεξ. Και φυσικά, αμφισβητήστε και αυτό το κείμενο.

Και για να κλείσω εντός θέματος, η Αμελί είναι υπέροχη ταινία. Το έγραψε και το mic!