5o KRAMA Festival: Μια παρουσίαση

Ήταν το 2019 όταν από μια ανάρτηση του Σάββα του Μεταξά είδα πληροφορίες για το πρώτο φεστιβάλ του KRAMA στο χώρο του Εμπρός, μου φάνηκε ως μια απόπειρα να στηθεί ένα αυτοσχεδιαστικό φεστιβάλ, αλλά εν μέσω αλλαγών και προβλημάτων εκείνης της εποχής δεν πρόλαβα δυστυχώς ν' ασχοληθώ περισσότερο. Θα μεσολαβήσει όλο το χάος που έφερε ο κοροναϊός και με το τέλος της πανδημίας θα έβλεπαν το φως δύο ακόμα φεστιβάλ στο KEIV και στο Communitism, τα οποία έδειχναν ότι δεν ήταν μια φωτοβολίδα αλλά μια προσπάθεια να στερεωθεί ένα ετήσιο φεστιβάλ, ας μου επιτραπεί ο όρος, "πειραματικής μουσικής".

Με αφορμή τη φετινή διοργάνωση που θα λάβει χώρα στην ΠΛΥΦΑ στις 22 & 23 Ιουνιίου ζήτησα από την ομάδα που βρίσκεται πίσω από τη διοργάνωση λίγες πληροφορίες για αυτό...

«Το KRAMA ξεκίνησε το 2019 με κύριο στόχο την ανάδειξη της σύγχρονης κλασικής μουσικής σκηνής και της αλληλεπίδρασής της με την πειραματική ηλεκτρονική και αυτοσχεδιαστική μουσική. Στην πορεία εξελίχθηκε σε μια πλατφόρμα για καλλιτέχνες από ένα ευρύ φάσμα δημιουργικών πρακτικών (εικαστικούς, visual artists, designers κτλ), φιλοξενώντας στις διοργανώσεις μας εγκαταστάσεις, workshops και ψηφιακά artworks που συνοδεύουν τα μουσικά acts σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας εμβυθιστικής εμπειρίας. Η επιθυμία μας είναι η δημιουργία χώρου (υλικού ή άυλου) για σύμπραξη, συνομιλία και πειραματισμό, με απώτερο σκοπό τον σχηματισμό κοινοτήτων που εξερευνούν τα κοινά σημεία αλλά και τη διαφορετικότητά τους στα όρια της mainstream κουλτούρας. Πήρε μορφή ως ετήσιο φεστιβάλ το 2019, το 2022 και το 2023, έχοντας φιλοξενήσει έως τώρα περισσότερα από 45 μουσικά σχήματα και 30 εικαστικούς καλλιτέχνες σε χώρους όπως το Communitism, το Ρομάντσο και το Θέατρο Εμπρός. Η κολεκτίβα έχει επίσης επιμεληθεί μια οπτικοακουστική έκθεση στο KEIV το 2021 καθώς και τη μουσική στα εγκαίνια της έκθεσης του Viron Erol Vert "The Hermit" στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα το 2023, ενώ η ραδιοφωνική εκπομπή KRAMA Entries φιλοξενείται κάθε μήνα στο Stegi Radio. Το επόμενο φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στις 22 & 23 Ιουνίου 2024 στο χώρο του ΠΛΥΦΑ."

Σίγουρα, όπως και αρκετά φεστιβάλ, αντιμετωπίζει προβλήματα σε κάθε διοργάνωση του, ιδίως σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε και σε ένα ρευστό τοπίο με τις αλλαγές που γίνονται καθημερινά το θέμα της βιωσιμότητας ενός φεστιβάλ είναι μια τεράστια πρόκληση (δεν είναι τυχαίο ότι τουλάχιστον δύο ή τρία ετήσια φεστιβάλ που γίνονταν σε διάφορα μέρη της χώρας, φέτος δε θα διεξαχθούν λόγω οικονομικών προβλημάτων που καθιστούν αδύνατη τη διεξαγωγή τους), η ομάδα του KRAMA απαντώντας στην απορία μου, είπε "ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει μια τέτοια δράση είναι σίγουρα το οικονομικό καθώς αποτελεί βασικό τροχό για τη βιωσιμότητα του, η σημασία της ανεξάρτητης συλλογικής δράσης βρίσκεται εξαρχής στον πυρήνα της κολεκτίβας, ενθαρρύνοντας τη σύμπραξη διαφορετικών ομάδων για το σύνολο των δράσεων της. Η στήριξη που έχουμε λάβει από καλλιτεχνικούς κύκλους, από τις ομάδες που συμμετέχουν στις παραγωγές μας αλλά και την εγχώρια μουσικόφιλη κοινότητα είναι συγκινητική και παραμένει το βασικό κίνητρο για τη συνέχεια της προσπάθειας μας. Παρ’ όλα αυτά, λόγω της DIY προσέγγισης μας και της απουσίας οποιασδήποτε θεσμικής υποστήριξης ή οικονομικής βοήθειας από εξωτερικούς παράγοντες, τα κυριότερα προβλήματα που έχουμε συναντήσει έως τώρα αφορούν τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος. Για εμάς, είναι επιτακτικό να βρεθεί ο τρόπος με τον οποίο θα καταφέρουμε να διασφαλίσουμε την ύπαρξη και εξέλιξη του KRAMA για τα επόμενα χρόνια με ένα οργανικό μοντέλο που στηρίζεται σε ανθρώπους που συμμετέχουν ή έρχονται ως θεατές να παρακολουθήσουν τις διοργανώσεις μας. Εκεί στοχεύουμε να επικεντρωθούμε το ερχόμενο διάστημα, εξερευνώντας πιθανές συνεργασίες με άλλες συλλογικότητες (εγχώριες και μη) καθώς και ευκαιρίες χρηματοδότησης από προγράμματα που στηρίζουν εναλλακτικές μορφές δράσης στον πολιτισμικό τομέα."

Έχοντας παρατηρήσει ότι από το ξεκίνημα του κάθε χρόνο το φεστιβάλ διεξάγεται και σε διαφορετικό χώρο ομολογώ ότι είχα την απορία για αυτό το θέμα, έχοντας βέβαια στο μυαλό μου το πρόσφατο κλείσιμο του Communitism, δεν ήξερα όμως εάν ήταν απόφαση να γίνεται σε διαφορετικό χώρο κάθε χρόνο ή απλά λόγω συγκυριών έγιναν κατ' αυτό τον τρόπο οι διοργανώσεις έως τώρα, όπως μου διευκρίνισαν τα παιδιά από το KRAMA «η θέληση μας είναι να βρούμε ένα μόνιμο σπίτι για το ετήσιο φεστιβάλ μας, τουλάχιστον για μερικά χρόνια. Η ομάδα του Communitism μας στήριξε πάρα πολύ στη διοργάνωση του 2022 και στόχος μας ήταν να το κάνουμε και το 2023 εκεί, αλλά το κλείσιμο του χώρου άλλαξε τα σχέδια μας και το περσινό φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε τελικά στο φιλόξενο χώρο του Ρομάντσο. Αποφασίσαμε για το 2024 να ψάξουμε ένα διαφορετικό χώρο στο κέντρο της Αθήνας με πιο “φεστιβαλική” αύρα και καταλήξαμε στο ΠΛΥΦΑ που προσφέρει έναν ευμεγέθη εξωτερικό χώρο καθώς και εσωτερικά stages με τη χαρακτηριστική industrial αισθητική του. Ανυπομονούμε!"

Εκ μέρους του MiC ευχόμαστε στα παιδιά καλή επιτυχία!! Με αφορμή το φετινό φεστιβάλ ακολουθούν και συνεντεύξεις με κάποιους από τους καλλιτέχνες που θα εμφανιστούν. Μακάρι να υπήρχε χρόνος να πάρω συνεντεύξεις από πολύ περισσότερους. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την ομάδα του KRAMA για τη βοήθεια που μου προσέφερε, την Κατερίνα Τριχιά (χάρη σε μια κουβέντα μαζί της γεννήθηκε η ιδέα αυτού του μικρού αφιερώματος).

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ, εισιτήρια εδώ

Blip

Ένα από τα σύνολα που τράβηξαν αμέσως την προσοχή μου από το φετινό KRAMA ήταν οι Blip. Η περιγραφή του ήχου τους και ο τρόπος δουλειάς τους (αυτοσχέδια ηλεκτρονικά, συσκευές, αυτοσχέδια 'μουσικά' όργανα, κ.ά.) άγγιξε κατευθείαν μια αγαπημένη ευαίσθητη χορδή θυμίζοντας μου αγαπημένα σύνολα αυτού του είδους. Οι Blip (Γιώργος Στενός και Γιώργος Σταυρίδης) και ο Γιώργος Μιζήθρας αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης κολλεκτίβας που ξεπετάχτηκε στην Κέρκυρα πριν από μια δωδεκαετία, τους Κ.Ε.Δι.Μου.Ρα. Με αφορμή τις εμφανίσεις τους στο KRAMA με εξιτάρησε η ιδέα μιας μικρής συνέντευξης όπου θα λένε λίγες πληροφορίες τόσο για τα σετ που θα δούμε όσο και για τις δραστηριότητες τους, είτε συλλογικά, είτε ατομικά ο καθένας τους.

- Πως προέκυψε η ανάγκη της Κε.δι.μου.ρα; Θα θέλατε να μου δώσετε λίγες πληροφορίες για τις δράσεις σας των τελευταίων 11 χρόνων;

Το Κ.Ε.Δι.Μου.Ρα (Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης Μουσικής Ραδιουργίας) προέκυψε στην Κέρκυρα το 2012 από την κοινή ανάγκη των μελών του για μια σταθερή, μεγάλη ομάδα, στο πλαίσιο της οποίας θα δοκιμάζαμε μουσικές ιδέες εν είδει συλλογικού εργαστηρίου με επίκεντρο τον αυτοσχεδιασμό. Συστήματα κανόνων, λεκτικές και γραφικές παρτιτούρες, μουσικά παιχνίδια, ομαδικές ασκήσεις, ανοιχτές συνθέσεις δικές μας και άλλων, βίντεο-παρτιτούρες, και εντός αυτού του πλαισίου ενίοτε εύρισκε τη θέση της και μουσική που δεν ήταν αυτοσχεδιαστική αλλά μας ενδιέφερε. Καταλύτης στάθηκε η ανακάλυψη του Cobra, του μουσικού παιχνιδιού του J.Zorn, όπου μας έδωσε ένα στιβαρό πλαίσιο μέσα στο οποίο συνεχίσαμε να εξερευνούμε ακόμη περισσότερο τα όρια των οργάνων μας και την δοκιμή καινούργιων, τις φωνές μας, αντικείμενα, την εξωμουσική περφόρμανς, ενώ κρατιόμασταν σταθερά από τους κανόνες του παιχνιδιού. Ήρθε και ο πειραματισμός με την ίδια τη δομή του παιχνιδιού, εξελίσσοντάς το σε κάτι που αισθανόμασταν δικό μας πλέον, και μετά από μια περίοδο παρουσιάσεων αυτού του ιδιότυπου Cobra, το Κ.Ε.Δι.Μου.Ρα είχε πια προχωρήσει: Μέσα από τη 15μελή ομάδα μας είχαν δημιουργηθεί πολλά μικρά υποσύνολα, ανοίγοντας το δρόμο σε μια πολυετή φρενίτιδα δράσεων με μεγάλη ποικιλία, στην Κέρκυρα, με βάση μας το ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ, ενίοτε και σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Μικρά φεστιβάλ πειραματικής μουσικής, παρουσιάσεις αυτοσχεδιαστικής μουσικής σε πάμπολλες μορφές, συναυλίες από γκρουπ της κολλεκτίβας, εργαστήρια,  ζωντανή μουσική επένδυση ταινιών και περφόρμανς, κ.ά.

- Εκτός από τη συλλογική δουλειά ως κολλεκτίβα, εικάζω ότι κατά καιρούς και αναλόγως με τις ιδέες που προκύπτουν εμφανίζεστε με διάφορα γκρουπ ή εκφάνσεις (σόλο, κλπ). Θα θέλατε να μου δώσετε λίγες πληροφορίες για τα βασικά σύνολα της κολλεκτίβας; Παίζετε συχνά όλοι μαζί πλέον ή όχι; Καθώς εικάζω ότι παραβλέποντας το κόστος μετακίνησης, κ.ά. μπορεί κάποιος να στήσει ένα μικρό φεστιβάλ με εναλλασσόμενα σχήματα μεταξύ σας.

Πολλά από τα μέλη των Κ.Ε.Δι.Μου.Ρα τις χρονιές 2016-2017 δραπέτευσαν από το νησί της Κέρκυρας, οπότε εξ ανάγκης ο χαρακτήρας και η δομή της κολεκτίβας μεταμορφώθηκαν. Η κολεκτίβα αυτή τη στιγμή θυμίζει περισσότερο ένα δίκτυο καλλιτεχνών με δικά τους πρότζεκτ και αισθητική, οι οποίοι όμως βρίσκονται πάντοτε διαθέσιμοι για τυχόν συνεργασίες και συλλογικά εγχειρήματα. Παράλληλα, στο δυναμικό του Κ.Ε.Δι.Μου.Ρα έχουν προστεθεί καινούργιοι συνεργάτες με τους οποίους ενώ δεν είναι επίσημα μέλη μοιραζόμαστε κοινή αισθητική, κοινές μουσικές ανησυχίες και έχουμε συνεργαστεί με επιτυχία στο παρελθόν (και ελπίζουμε και στο μέλλον). Την πιο ολοκληρωμένη έκφανση της κολεκτίβας αυτή τη στιγμή αποτελούν οι Trigger Happy, ένα κουαρτέτο που αποτελείται από 4 ιδρυτικά μέλη της κολεκτίβας (Γιώργος Σταυρίδης, Μάνθος Κάρρας, Γιώργος Μιζήθρας, Γιώργος Στενός) και δραστηριοποιείται στο χώρο της πειραματικής μουσικής περίπου από το 2017. Ταυτόχρονα, τρέχουμε και μία ραδιοφωνική διαδικτυακή πλατφόρμα, το loskop.radio, το οποίο βασίζεται σε θεματικές, διερευνητικές εκπομπές σε μορφή podcasts και είναι ένα πρότζεκτ που μας δίνει τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε το μέσο του ραδιοφώνου ως ΚΕ.Δι.Μου.Ρα, και να συνεργαστούμε με εξ αποστάσεως με καλλιτέχνες που μας ενδιαφέρουν από όλο τον κόσμο. Από 'κει και πέρα τα side-projects, οι σόλο δουλειές και οι συνεργασίες που προκύπτουν στο ΚΕ.Δι.Μου.Ρα είναι τόσες πολλές που θα χρειαζόταν ένα περίπλοκο γράφημα και κάμποσες σελίδες κειμένου για να απαντήσουμε. Αντ' αυτού, εδώ μπορεί κανείς να βρει λινκ για τα πιο αντιπροσωπευτικά πρότζεκτ καθώς και τις προσωπικές σελίδες των μελών.

Η ιδέα ενός ΚΕ.Δι.Μου.Ρα Fest είναι κάτι που μας απασχολεί όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός και ειδικά όταν βλέπουμε την ποικιλομορφία των πρότζεκτ που υπάρχουν στο ευρύτερο πλαίσιο της ομάδας, καθώς και πόσο ανοίγει το καλλιτεχνικό πλαίσιο δημιουργίας, αφού τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μία σαφής μετατόπιση με μέλη να καταπιάνονται όχι μόνο με παραδοσιακές μορφές μουσικής δημιουργίας αλλά και με ηχητικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια, ραδιοτέχνη, διαδικτυακή τέχνη κλπ. Υπάρχει, δηλαδή, ένα υπόβαθρο να στηθεί μία σειρά καλλιτεχνικών δράσεων η οποία στο πυρήνα της βασίζεται στον ήχο και στη ζωντανή μουσική αλλά εκτείνεται σε διάφορες μορφές πειραματικής και ηχητικής τέχνης. Φυσικά, εκτός του οικονομικού για να στηθεί ένα φεστιβάλ απαιτείται, τρέξιμο και διαχείριση τα οποία δεν είναι μέρος της δουλειάς μας ή της καλλιτεχνικής μας πρακτικής. Αυτός είναι και ο σημαντικότερος λόγος που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο να ανακοινώσουμε, αλλά ποτέ δεν ξέρεις :).

- Πως προέκυψαν οι Blip; Μπορείτε να δώσετε λίγες πληροφορίες; μπορεί δυστυχώς να μην έχω ακούσει αρκετό υλικό αλλά τα λίγα βίντεο και πληροφορίες μου φέρνουν στο νου αγαπημένα ντουέτα αυτοσχεδιαστικών ηλεκτρονικών την αυτοσχεδιαστικής σκηνής.

Με τον Γιώργο συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια σε διάφορα πρότζεκτ, και δημιουργήσαμε το ντουέτο μας με σκοπό να εξερευνήσουμε συστηματικά μουσικές επιθυμίες που είχαν ριζώσει για καιρό μέσα μας. Οι πρώτες ύλες μας έρχονται από το περιβάλλον: είναι οι ίδιοι οι τόποι και τα υλικά/αντικείμενα που συναντάμε, ακουστικά και ηλεκτρονικά. Το αισθητικό μας όργανο αρέσκεται να αναζητά υφές, χειρονομίες, ρυθμούς, ηχητικές και μορφολογικές εκπλήξεις. Την δημιουργική πρακτική μας διαπερνά εξίσου ο αυτοσχεδιασμός, η σύνθεση, η ακρόαση και η κατασκευή, σαν αλληλένδετες διαδικασίες. Παρουσιάζουμε δουλειά μας παράλληλα σε 3 άξονες: Performance (site-specific και stage), εργαστήρια και installations. Αμέσως μετά το KRAMA, στις 29 Ιούνη, θα φτιάξουμε ένα φανταστικό ηχοτοπίο/εγκατάσταση στο ήσυχο, βραχώδες ακρωτήρι του Λαιμού Βουλιαγμένης. Τον Αύγουστο θα είμαστε στο Μουσικό Χωριό, στο Πήλιο, με το εργαστήριό μας Διευρυμένη Ακρόαση, Ηχητική Περφόρμανς και Ηχοτοπίο. Πληροφορίες και newsletter βρίσκονται στην ιστοσελίδα μας.

-  Στο φετινό KRAMA, Γιώργο θα παρουσιάσεις μια ακόμα σόλο δουλειά σου, θα ‘θελες να δώσεις λίγες πληροφορίες για αυτή; Θα έχει σχέση με το ύφος των προσωπικών σου δουλειών, αποδόμηση και αναδόμηση υλικού από κασσέτες, δίσκους και άλλα μηχανήματα ή να περιμένουμε κάτι διαφορετικό;

Μετά την κυκλοφορία του δίσκου μου ‘Music Behind Music’ (ΤΟΠΟΤ 2022) τα έργα του οποίου είναι και η πρώτη μου απόπειρα να ασχοληθώ με έκπτωτα μέσα και να χρησιμοποιήσω δημιουργικά τεχνολογίες ηχογράφησης και αναπαραγωγής προηγούμενων δεκαετιών συνέχισα να ερευνώ και να δημιουργώ μουσική σε αυτό το πεδίο. Τα τελευταία δύο χρόνια παίζω με ένα custom σύστημα sampling σε ζωντανό χρόνο που έχω φτιάξει στο Max/MSP. Με αυτό το σύστημα κυρίως (αλλά όχι μόνο) σαμπλάρω το πικάπ μου και τα διάφορα προετοιμασμένα βινύλια που έχω στη συλλογή μου, είτε σπασμένους δίσκους, είτε αυτοσχέδιους δίσκους από χαρτόνια με εναλλαγές στις επιφάνειες τους, είτε δίσκους με διαφορετικά αντικείμενα κολλημένα επάνω τους. Αναφέρω αυτό το σύστημα sampling γιατί πραγματικά έχει ανοίξει πολύ τις δυνατότητες και το παίξιμο μου, μετατρέποντας τα live-sets μου σε αυτοσχεδιαστικά, αφού πολλές φορές το μηχάνημα με οδηγεί σε μουσικά μονοπάτια που δε θα μπορούσα ο ίδιος να είχα συνθέσει ούτε σε 500 χρόνια. Αυτή η αυτοσχεδιαστική προσέγγιση στα λάιβ μου έχει δημιουργήσει πολύ πιο ενδιαφέρουσες συνθήκες σε σχέση με τα fixed πράγματα που έπαιζα παλιότερα. Εκτός από το ίδιο το μηχάνημα και το μουσικό υλικό, είμαι πολύ πιο ανοιχτός στη δυνατότητα να επηρεαστεί η μουσική μου από το κοινό, από το ηχοσύστημα και την ακουστική του χώρου, αλλά και από το πλαίσιο της συναυλίας. Είναι μία συναυλία απόγευμα ή μεταμεσονύχτια; Σε κλαμπ ή σε γκαλερί;

Για το φετινό KRAMA λοιπόν αυτό που θα να κάνω είναι μία προεργασία στο υλικό μου υπό τη μορφή της επιλογής των δίσκων, της προετοιμασίας τους καθώς και της επιλογής των υπολοίπων βοηθητικών οργάνων που θα έχω μαζί για τη συναυλία μου. Τα δεδομένα είναι πως θα παίζω στο προαύλιο του ΠΛΥΦΑ στο εξωτερικό stage, λογικά με καύσωνα και ανθρώπους που κάθονται έξω να πιουν τη μπύρα τους και να καπνίσουν το τσιγάρο τους. Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να έχω μία πιο ποπ-κολάζ προσέγγιση στο υλικό μου και να αφήσω λίγο στην άκρη το ηχοχρωματικό παίξιμο με υφές και πυκνότητες. Θα παρώ μαζί σπασμένα δισκάκια disco, λιωμένους δίσκους rave, ακαπέλα raps, δισκούς με ρυθμικούς βιομηχανικούς ήχους, instrumentals και dubs από διάφορες ηλεκτρονικές μουσικές των 90's και 00's και θα κάνω μία απόπειρα να υποδυθώ τον πειραματικό DJ, δημιουργόντας ένα ρυθμικό τουρλουμπούκι με θραύσματα και παραμορφώσεις της ποπ κουλτούρας των προηγούμενων δεκαετιών.

Ελένη Πούλου

Γνώριζα τη δουλειά της Ελένη Πούλου με τους Fall, των οποίων υπήρξε βασικό τους μέλος, αλλά αγνοούσα παλιότερες συνεργασίες και προσωπικά της έργα. Άρχισα να την προσέχω πριν από λίγα χρόνια, όταν είδα να αναφέρονται σε αυτή, άτομα όπως ο Brian Turner που έπαιζε κομμάτια της στην εκπομπή του, και κυρίως μετά την συνεργασία της με τον Ούγγρο Zsolt Sores στο σύνολο Etude. Με τον Zsolt είμαστε αρκετά χρόνια φίλοι λόγω κοινών φίλων και αγάπης για τις ίδιες μουσικές, οπότε άρχισα να παρακολουθώ με μεγαλύτερο ενδιαφέρον τις ηχογραφήσεις της, είτε σόλο είτε σε συνεργασίες. Αν μη τι άλλο, κάτι που απόλαυσα σε αυτή τη μικρή κουβέντα που ακολουθεί αναφορικά με το φετινό KRAMA, είναι η σχεδόν κοινή μας αντίληψη για τη μουσική. Όπως πολύ ωραία μου είπε σε μια σύντομη τηλεφωνική μας επικοινωνία, "η μουσική είναι διάλογος, να κάνεις ερωτήσεις - απαντήσεις, είναι σα να μαγειρεύεις!"

Μια ματιά και μόνο στις συνεργασίες της και στα διάφορα project που είναι ανακατεμένη το επιβεβαιώνει. Η παρακάτω συνέντευξη έγινε μέσω μηνυμάτων και (εν μέρει τηλεφώνου) ενώ η Ελένη ταξίδευε για συναυλίες. Την ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που αφιέρωσε.

- Μου έκανε τρομερή εντύπωση όταν είδα αναφορά στο Karta στον Sack (Harald Ziegler) ως αφορμή για ν’ αρχίσεις να δουλεύεις, ήδη από τη δεκαετία του ‘90, σε τέτοιου είδους μίξεις. Φταίει ότι σ΄ έχω συνδυάσει στο μυαλό μου περισσότερο με πλήκτρα ή με φάνζιν, ποίηση και ραδιοφωνικές εκπομπές. Θα ήθελες να μου δώσεις λίγες περισσότερες πληροφορίες για την κυκλοφορία και πως αποφάσισες να μπλέξεις ποντιακά, παραδοσιακές μουσικές, κ.ά. με άλλους ήχους;

Ο Harald Sack Ziegler είναι φίλος μου από την εποχή που έμενα στην Κολωνία στις αρχές του ‘90 η οποία είχε τότε πιο καλή σκηνή από το Βερολίνο - μουσική, τέχνη, συναυλίες, το περιοδικό SPEX που έγραφε για όλα αυτά. Τότε έκανα μουσική για το Lothar Hempel στη Galerie Buchholz και έπαιζα με τους Zen Faschisten.

Από μικρή ήμουνα μεγάλη φαν της ανάμειξης των μουσικών ειδών και μου φάνηκε λογικό να υπάρχουν ποντιακά στα rave ας πούμε και προσπάθησα να κάνω κάπως drum'n'bass με ποντιακά. Μπορείς να διαβάσεις ένα άρθρο για τη σκηνή της Κολωνίας των 90s εδώ.

Με ενδιαφέρει να ενώνω τους ανθρώπους και δεν καταλαβαίνω πως υπάρχουν κλειστές σκηνές μουσικής και τεχνών. Όπως, για παράδειγμα, κάνουμε με την art κολλεκτίβα μας Honey Suckle Company και το ντουέτο μου με τον Petr Step Kišur -που ενδιαφέρεται για κλασσική ινδική μουσική και για τα ρεμπέτικα, οι NOHE NOSHE όπου υπάρχουν μουσική, τέχνη, μόδα και φιλμ μαζί. Και με τους Fall προσπάθησα να κάνω καινούργιες version από ρεμπέτικα τραγούδια και έκανα και αναφορά στα ποντιακά, σε κομμάτι που έγραψα και τους στίχους (μπορείς να δεις το κομμάτι εδώ).

Επίσης μου δίνει μεγάλη χαρά η συνεργασία με τον φίλο μου Hilary Jeffery, με τον οποίο εδώ και δυο χρόνια παίζουμε μαζί ως ORGANZA RAY (μπορείτε να δείτε και να ακούσετε υλικό εδώ και εδώ)

Μαζί επίσης κάναμε και το ένα έργο για το οποίο έκανα μια σύνθεση για την μπάντα του Ζinc & Copper γράφοντας αρχαία ελληνική μουσική για συναυλία στο Μεξικό με το Κorg PS3100 μου που με αφήνει να κάνω tuning κάθε νότα αλλιώς.

- Είναι concept που δουλεύεις τα τελευταία χρόνια ή μια ακόμα ιδέα η οποία υλοποιήθηκε μετά από καιρό παράλληλα με άλλες ιδέες και project που τρέχεις;

To concept αυτό το δουλεύω εδώ και 30 χρόνια και αυτή την στιγμή προσπαθώ να ενώσω ήχους από γκάιντες με λόγια και τα ηλεκτρονικά όργανα μου.

- Τι να περιμένουμε στην εμφάνιση στο KRAMA; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ιδέα ή με βάση tapes, ηχογραφήσεις ποντιακών και παραδοσιακών μουσικών θα στήσεις ένα ηχητικό κολλάζ; Είναι έργο που θα παρουσιάσεις μόνη σου ή να αναμένουμε συνεργασία και με άλλους μουσικούς;

- Μερικές από τις ιδέες που προανέφερα θα παρουσιάσω στο KRAMA. Μαζί με καινούργιους στίχους που πάντα περιγράφουν την καθημερινή ζωή μου ζωή εξωτερικά και εσωτερικά και λειτουργούν σαν ένα ταξίδι στον χρόνο. Για μένα οι στίχοι είναι πολύ σημαντικοί στη μουσική.

https://elenipoulou.bandcamp.com/
https://nohenoshe.bandcamp.com/

https://organzaray.bandcamp.com/
https://theresapatzschkeelenipoulou.bandcamp.com/
https://hiljef.com/band/etude/
https://bombsniffingdogs.bandcamp.com/audio

Γιάννης Αράπης

Το όνομα του Γιάννη Αράπη για χρόνια το έβλεπα σε διάφορες κυκλοφορίες και αναφορές. Μέλος ως επί το πλείστον σε διάφορα σύνολα παίζοντας (ή αυτοσχεδιάζοντας πιο σωστά) με την κιθάρα του, συμμετέχοντας στα ηχητικά σύμπαντα που δημιουργούσε κάθε project. Το σύνολο που μ' έκανε να αρχίσω να προσέχω περισσότερο τη δουλειά του ήταν το Ahanes και το CD 'Petrichor' στην πορτογαλική Clean Feed (μπορείτε να το ακούσετε ή αγοράσετε εδώ) όπου τον βρίσκουμε να συμπράττει με την Νίκη Κόκκολη (σαξόφωνο) και Σουηδούς αυτοσχεδιαστές οι οποίοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουν σχέση και με τον ήχο της σουηδικής Thanatosis.

Αυτές οι συμπράξεις του ήταν η αφορμή να ακούσω περισσότερες κυκλοφορίες του είτε προσωπικές (μπορούν να βρεθούν στο bandcamp του) ή σε συνεργασίες στη δική μας Submersion. 

Χάρη σε αυτό το ενδιαφέρον προέκυψε και η κάτωθι συζήτηση με αφορμή το KRAMA.

Πως άρχισες να ασχολείσαι με την κιθάρα και ιδιαίτερα με τον αυτοσχεδιασμό; Υπήρξαν συγκεκριμένοι μουσικοί που σ' επηρέασαν για αυτή τη διαδρομή;

Οι μουσικές μου σπουδές ξεκίνησαν με πιάνο σε μικρή ηλικία, αλλά διακόπηκαν στα 13 μου όταν ξεκίνησα μαθήματα ηλεκτρικής κιθάρας. Ο λόγος που ξεκίνησα ήταν ότι ήθελα να κάνω συγκρότημα και να παίζω σόλο! Βέβαια ο δάσκαλός μου, ο Πάνος Γκιων, πήρε αυτόν τον ενθουσιασμό μου και σιγά σιγά με ώθησε σε πιο δημιουργικά μονοπάτια. Θυμάμαι χαρακτηριστικά στα τέλη του Γυμνασίου, όπου του είπα ότι έχω βαρεθεί την μουσική που ακούω (ροκ, μέταλ και Tom Waits, Nick Cave από τον θείο μου) και θα ήθελα να μου προτείνει κάτι διαφορετικό. Αυτός τότε μου πρότεινε να πάρω την ιστορία της κλασικής μουσικής από την αρχή.. Εκείνο το καλοκαίρι λοιπόν, ξεκίνησα από μπαρόκ, κλασική, ρομαντισμό αλλά κατέληξα με μεγάλο ενδιαφέρον και θαυμασμό στην σύγχρονη κλασική. Έψαχνα την δουλειά συνθετών όπως ο Luigi Nono, Gyorgy Ligeti και John Cage μεταξύ άλλων. Την επόμενη χρονιά λοιπόν με πιάνει μια στεναχώρια ότι η ηλεκτρική κιθάρα δεν βρίσκεται πουθενά σε αυτές τις "σοβαρές μουσικές" καθότι την γνώριζα μόνο ως όργανο του ευρύτερου ροκ. Τότε, ο Πάνος μου λέει να ακούσω έναν δίσκο της ECM (Terje Rypdal, Miroslav Vitous, Jack Dejohnette 1978) και να ψάξω γενικά τους κιθαρίστες αυτής της δισκογραφικής. Ένα νέο σοκ για εμένα εμφανίζεται ακούγοντας αυτούς τους ήχους, ενώ παράλληλα πέφτω πάνω στον Bill Frisell που για κάποιο λόγο, σε ένα μουσικό σάιτ, έλεγε ότι έχει επηρεαστεί από τον Eric Dolphy. Βλέποντας λοιπόν την χαρακτηριστική φωτογραφία του Dolphy και διαβάζοντας για αναφορές σε Bela Bartok και free jazz θεώρησα ότι εκεί βρήκα το σπίτι μου. Έτσι, λοιπόν, το αυτί μου και το ... μάτι μου με ωθούσαν στο να ψάξω όλο και πιο περίεργα πράγματα, και να αρχίσω να παίζω αντιστοίχως. Δεν έπαιζα ποτέ ρεπερτόριο γιατί πάντα δημιουργούσα δικές μου συνθέσεις ή αυτοσχεδίαζα. Τελειώνοντας το λύκειο, είχα ήδη βρει τον δρόμο μου.

- Παρατηρώντας κάποιος τη δουλειά σου σε βλέπει να παίζεις σε διάφορα πεδία και είδη, που περιστρέφονται από τον κόσμο της κιθάρας και τον ομαδικό αυτοσχεδιασμό όπως στους Ahanes ή VO, σε πιο ελεύθερες φόρμες όπως με τους Ramdat ή The Coal αλλά και σε πιο 'κλασσικές' φόρμες όπως η συνεργασία με τον Noel Akchote. Σου αρέσει να πειραματίζεσαι με διάφορες φόρμες ή θεωρείς ότι έχεις κατασταλάξει στον δρόμο που θες να ακολουθήσεις στο μέλλον όσον αφορά τις μουσικές σου;

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία 8 χρόνια οι κυκλοφορίες μου έχουν να κάνουν κυρίως με τον κόσμο της free jazz και του free improvisation. Παρόλα αυτά παίζω και άλλα πολλά είδη όπως noise rock (Mammock, Gryenjo) αλλά και πιο "ευάκουστα" ιδιώματα της jazz. Στο μέλλον όμως είμαι πλέον ανοιχτός να εξερευνήσω διαφορετικές μουσικές ως δημιουργός αλλά και ως εκτελεστής.

- Θα ήθελες να μου δώσεις μερικές πληροφορίες για τα βασικά σύνολα με τα οποία παίζεις αυτή την εποχή καθώς και για το τρίο με το οποίο θα παίξετε στο KRAMA; Να περιμένουμε κάτι διαφορετικό από τη σύμπραξη σας με τον Μιχάλη Σιγανίδη; Ούτως ή άλλως κατά καιρούς έχεις παίξει σε διάφορα σύνολα μαζί του αλλά αναρωτιέμαι αν αυτή τη φορά υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ιδέα που θα δοκιμάσετε ή όχι.

Αυτή την εποχή τα βασικά μου σύνολα είναι το κιθαριστικό ντουέτο "Βασιλάραψ", οι Mammock, το σόλο μου και το νέο τρίο που δημιούργησα με τους Νίκο Παπαβρανούση και Δημήτρη Βεντουράκη που και θα παίξουμε στο KRAMA. Αυτό το τρίο το έφτιαξα με σκοπό να παίξω μία μουσική που είχα χρόνια ως απωθημένο, την πρώιμη free jazz. Αυτή η μουσική έχει σαφή αναφορά στην jazz, τα θέματα που έχω γράψει έχουν φτιαχτεί μέσα στην δεκαετία που μας πέρασε, αλλά δεν είχα βρει ποτέ τον χρόνο και τα άτομα (ίσως και το θάρρος) για να υλοποιήσω αυτό το εγχείρημα. Είναι επηρεασμένο κυρίως από Eric Dolphy, Ornette Coleman, Gateway trio, Steve Lacy, Mal Waldron αλλά και όλες τις άλλες επιρροές που φέρνει ο καθένας από τους τρεις μας στο παίξιμο. Η συνεργασία μας με τον Μιχάλη Σιγανίδη παραπέμπει σε ένα περίεργο και σουρεαλιστικό τζαζ κουαρτέτο, όπου το παίξιμο και οι φράσεις είναι στα όρια του χιούμορ, της ασυμμετρίας και της καταστροφής. Θα παίξουμε κομμάτια του τρίο και του κυρίου Σιγανίδη με έναν τρόπο ιδιαίτερο και τολμηρό. 

Επιλεγμένη δισκογραφία και βιντεογραφία: 

https://giannisarapis.bandcamp.com/album/-

https://voooo.bandcamp.com/album/the-sounds-of-v

https://www.youtube.com/watch?v=kdIVCgX0xvU

https://ramblerecords.bandcamp.com/album/4-four-kaminetti-for-guitar-duet

https://ramblerecords.bandcamp.com/album/slow-arrow

Γιώργος Μωραΐτης

Τη δουλειά του Γιώργου του Μωραΐτη την πρωτογνώρισα μέσα από εγκαταστάσεις και κάποια βίντεο που είχε αναρτήσει με ηχητικά πειράματά του. Τα τελευταία χρόνια πειραματίζεται με πηνία τέσλα δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο οπτικοακουστικό θέαμα στις συναυλίες του..

- Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη σύγχρονη μουσική και να αρχίσεις να δημιουργείς τα δικά σου ηχοτοπία ή, για να το θέσω καλύτερα, τα δικά σου συστήματα και εγκαταστάσεις;

Ο βασικός κορμός της δουλειάς μου αφορά τη γλυπτική με την ευρύτερη έννοια και την σχέση της τον ήχο. Αυτό προέκυψε σταδιακά μέσα στα χρόνια κυρίως από την στιγμή που άρχισα να πειραματίζομαι με την κίνηση σε σχέση με τη γλυπτική, είτε με τη μορφή ηχητικών γλυπτών είτε με τη μορφή οπτικό-ακουστικών εγκαταστάσεων, συνδυάζοντας αντικείμενα και μέσα, τα οποία ενεργοποιούνται είτε ηλεκτρονικά (παράγοντας ήχους από αυτόματους μηχανισμούς όπως μοτεράκια και άλλα), ή, σε άλλες περιπτώσεις, μέσω φυσικής επαφής των αντικειμένων. Και αρχίζει να με αφορά κυρίως από το σημείο που η γλυπτική αποσπάται από την αναπαραστατική δομή της εικόνας και αντίστοιχα ο ήχος από το πεδίο της μουσικής, δηλαδή εκεί όπου αναδεικνύεται ο ίδιος ο ήχος ως φαινομενολογικό αντικείμενο προς διερεύνηση, ως οργάνωση ήχων.

- Οι παλιότερες δουλειές σου έχουν περισσότερο σχέση με μεταλλικά ή ηχητικά γλυπτά και παιχνίδια με μπομπίνες, tapes, μπομπινόφωνα. Τα τελευταία χρόνια πέρασες σταδιακά στη χρήση πηνίων tesla και ένα πολύ ωραίο παιχνίδι μεταξύ ηλεκτρισμού και ήχου που από μόνο του και ως οπτικοακουστικό θέαμα είναι φανταστικό, σαν να βλέπεις με φρέσκια ματιά ιδέες που (δυστυχώς) έμειναν ημιτελείς για περισσότερο από ένα αιώνα. Πώς έγινε αυτή η μετάβαση στο σημερινό σου σετ; Κάποιες ιδέες που προϋπήρχαν και υλοποιήθηκαν ή κάτι που ξεκίνησε εντελώς τυχαία και εξελίσσεται;

Θα μπορούσα να απαντήσω ίσως μέσα από δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Οι ηχητικές και γλυπτικές συνθέσεις που φτιάχνω αποτελούν κατά κάποιο τρόπο απτικές συνθέσεις, δηλαδή ηχητικά περιβάλλοντα που πραγματεύονται πέρα από την ακοή, την οπτική, αλλά και την απτική αίσθηση, ένα υβρίδιο οργάνωσης αισθήσεων όπου θα μπορούσαμε να πούμε οι ερμηνείες και οι συσχετίσεις του ακροατή υποκινούνται ενεργά.

Από την άλλη, και αυτό αφορά την αρχαιολογία των μέσων, κάθε τεχνολογικό μέσο έχει την δική του υπόσταση, τα δικά του χαρακτηριστικά ή, να το πω και αλλιώς, κάθε μέσο έχει τον δικό του θόρυβο. Δεν είναι θέμα υψηλής ευκρίνειας, τεχνολογικής εξέλιξης ή πιστής απόδοσης του ήχου, αυτά αφορούν τις εταιρίες. Τα μπομπινόφωνα, τα wire recorders, τα πικ-απ και άλλα, δεν τα αντιμετωπίζω ως μηχανήματα αναπαραγωγής αλλά ως μουσικά όργανα ή γλυπτικά αντικείμενα όπου το κάθε ένα έχει τη δική του ηχητική ταυτότητα, το δικό του θόρυβο. Άλλο θόρυβο έχει το scratch από το βινύλιο και άλλο από τη μαγνητοταινία. Από κάπου εκεί ίσως οδηγήθηκα στο αναζητήσω το θόρυβο που υπάρχει πριν και πίσω από αυτά, στις συσκευές που μεταφέρουν την ηλεκτρική ενέργεια, στο φαινόμενο του ίδιου του ρεύματος.

Για να το καταφέρω αυτό, τα τελευταία χρόνια δημιούργησα μια σειρά από γυάλινα μουσικά όργανα τα οποία ενεργοποιούνται από ειδικούς μετασχηματιστές και πηνία τέσλα. Το ενδιαφέρον με αυτά είναι ότι δημιουργείται ένα οπτικοακουστικό φαινόμενο όπου τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και οι ηλεκτρικές εκκενώσεις που βλέπεις αποτελούν και το οπτικό ισοδύναμο των ήχων και θορύβων που ακούς. Αυτό που ακούς είναι και αυτό που βλέπεις και vice versa. Η ηχητική σύνθεση, η οποία απευθύνεται στο αφτί μας, οδηγεί στην οπτική σύνθεση που απευθύνεται στο μάτι, είναι σαν να συναντώνται δυο διαφορετικές μουσικές- μία οπτική και μία ακουστική. 

- Θεωρείς ότι το ηλεκτροακουστικό (ας το πω οπτικοακουστικό καλύτερα) παιχνίδι με τα πηνία τέσλα έχει κάποιο όριο ή μπορεί να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο και τι να περιμένουμε από το σετ στο φετινό KRAMA;

Θεωρώ ότι δεν έχω φτάσει ούτε στο 1% των δυνατοτήτων του, αυτό το καιρό δουλεύω αυτό το πρότζεκτ σε συνεργασία με καθηγητές των τμημάτων Υψηλών Τάσεων και Ηλεκτρικής Ισχύος του Ε.Μ.Π., και θα δούμε μέχρι που μπορεί να φτάσει. Στο KRAMA θα παρουσιάσω για πρώτη φορά μια οπτικοακουστική εκδοχή με live video projections και πειράματα με ηλεκτρομαγνητικά πεδία.

Christina Vantzou

Τη δουλειά της Christina Vantzou την πρόσεξα πριν από λίγα χρόνια, όταν κυκλοφόρησε το No 4 στην Kranky. Ως τότε το όνομα της το είχα συναντήσει μόνο σε καταλόγους mail order, αλλά ελλείψει χρόνου δεν είχα ακούσει τη δουλειά της. Μ' εντυπωσίασε η χρήση μικρών συνόλων και από ορχήστρες, και ο τρόπος που τα αναμιγνύει στη μουσική της δημιουργώντας ατμόσφαιρες που βγάζουν ένα ιδιαίτερο λυρισμό. Έτσι, άκουσα σχεδόν όλες τις κυκλοφορίες της καθώς με ενθουσιάζει η χρήση ορχήστρας (είτε δομημένη είτε αποδομημένη) στη λεγόμενη "πειραματική' μουσική.

Μπορείτε να ακούσετε υλικό της εδώ και να πάρετε περισσότερες πληροφορίες για τη δουλειά της εδώ

- Πώς άρχισες να δημιουργείς τις δικές σου συνθέσεις; Είχες κάποια μουσική παιδεία από μικρή ηλικία ή προέκυψε απότομα μέσω της μουσικής που σου άρεσε; Θα ήθελες να μου πεις και λίγα λόγια για τις επιρροές σου;

Η σύνθεση είναι κάτι που προέκυψε σταδιακά. Αφότου αποφοίτησα από την Καλών Τεχνών και από κάποιες εμπειρίες που είχα αποκτήσει περιοδεύοντας με διάφορες μπάντες. Επίσης ήταν κομβικό σημείο το να ακούω από τη γιαγιά μου τα μοιρολόγια που τραγουδούσε. Άκουγα και ακούω μουσική μανιακά σε όλη μου τη ζωή, πήγαινα σε συναυλίες από πολύ μικρή ηλικία και φυσικά ασχολήθηκα και με την τεχνολογία γύρω από τη μουσική. Το πικάπ, το γουώκμαν, το CD player, όλα τα μέσα αναπαραγωγής της : CD, κασσέτες, VHS (βιντεοκασσέτες). Πέρασα αρκετό χρόνο με όλο αυτό το υλικό στο σπίτι ξοδεύοντας άπειρες ώρες ακούγοντας μουσική ως έφηβη.

- Μου αρέσει ο λυρισμός που υπάρχει στη μουσική σου, ειδικά αυτή η μίξη ήχων ορχήστρας ή μικρών ορχηστρικών ήχων (και μουσικών) στις περισσότερες από τις ηχογραφήσεις σου. Μου φαίνεται ότι απολαμβάνεις να παίζεις με ήχους, τον περιβάλλοντα χώρο σου (ακόμα και με το χρόνο κατά μια αφηρημένη έννοια) στις συνθέσεις σου.

Ναι! Ο χώρος παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη μουσική. Είμαι τυχερή που μπορώ να παίζω σε τόσο όμορφα μέρη. Με ενθουσιάζει πολύ ο χώρος αλλά και ο ρόλος του στην ακουστική. Η ακρόαση είναι επίσης ένας τρόπος να δημιουργείς χώρο. Μου αρέσει να πειραματίζομαι με μια ευρεία έννοια του τι μπορεί να είναι η μουσική.

Η ατμόσφαιρα της ορχήστρας έχει αυτό το μαζικό συναίσθημα και τα (ορχηστρικά) σύνολα μου είναι τόσο οικεία. Και επειδή μου αρέσουν πάρα πολύ τα συμπεριλαμβάνω στη μουσική μου. Ο χρόνος είναι σχεδόν απών από τις συνθέσεις.

- Τι να περιμένουμε από τη συναυλία σου στο KRAMA;

- Λίγο πριν την εμφάνιση μου στο KRAMA θα περάσω δύο εβδομάδες στη Λέσβο με τη μητέρα μου. Η ανάμνηση αυτού του νησιού θα ταξιδεύει μέσα μου στη διάρκεια της συναυλίας. Θα έχω ένα μικρόφωνο, πλήκτρα, το λάπτοπ μου και ίσως και ένα μικρό modular σύνθι και ένα drone box και άφθονες νέες ηχογραφήσεις πεδίου.