B.D. Foxmoor: Μύθοι της αλεπούς του βάλτου #1
Η αφορμή ήταν ένα ρεπορτάζ για τη "Γειτονιά όπου γεννήθηκε το ελληνικό hip-hop" (ναι, το Πέραμα) που έκανα για το Nitro. Τον πήρα καμιά δεκαπενταριά φορές τηλέφωνο μέχρι να τον βρω. Δεν ήθελε να μιλήσει. Πήγα στο σπίτι/ στούντιο/ headquarters του. Είχε ένα μαύρο σκυλί απ' έξω που νόμιζα ότι θα με δαγκώσει. Όπως και ο ίδιος ο Μιχάλης. Τελικά τον έπεισα να μου μιλήσει. Αυτά είναι όσα είπαμε, όπως ακριβώς τα είπαμε. Και είπαμε πολλά.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟΔΟΣΗ ΜΙΧΟ
Είσαι γέννημα θρέμμα Περαματιώτης, σωστά;
Ναι. Γεννήθηκα στα χέρια της μάνας μου μετά από ένα γλέντι, που έπαιζε, αν θυμάμαι καλά ο Παπαϊωάννου, στου Χασανάκου την ταβέρνα εδώ στο Πέραμα. Μετά με πήγαν στο νοσοκομείο να δουν αν είμαι καλά.
Πως ήταν να μεγαλώνεις στο Πέραμα;
Κοίταξε, το Πέραμα γενικά είναι μια μεγάλη αντίφαση. Θες να φύγεις από τότε που καταλαβαίνεις τον εαυτό σου, αλλά πάντα κάτι συμβαίνει και ξαναγυρνάς. Δηλαδή με τους φίλους μου και με τα παιδιά που μεγαλώσαμε εδώ, τόπο της φυγής το λέγαμε το Πέραμα. Έχει αυτή την κατάρα, ή ευχή, όπως θες πάρ' το, που κουβαλάει ένας πρόσφυγας, γιατί είναι σκαρωμένο από πρόσφυγες το μέρος. Κάτι τέτοιο σέρνει και το περνάει σε όλους μας. Πάντα κάτι σου φταίει και πάντα κάτι σε ηρεμεί.
Τι σου έφταιγε εσένα;
Κάθε φορά μου φταίνε διαφορετικά πράγματα. Αλλά πάντα μου έφταιγε η αδιαφορία αυτών που κατά τύχη βρισκόντουσαν να κάνουν κουμάντο σε αυτόν τον τόπο, από δημάρχους μέχρι διοικητές. Ο Ο.Λ.Π. έχει κάνει απίστευτα εγκλήματα στο Πέραμα. Όπως και η Shell με τα καζάνια. Άθελά τους έχουν κάνει και διάφοροι άνθρωποι που ήρθαν εδώ να βρουνε δουλειά και χτίσανε βιαστικά ένα σπιτάκι, ίσα ίσα για να έχουν μία στέγη, μετά το δώσανε αντιπαροχή και γίνανε όλα αυτά που βλέπεις τώρα. Αλλά αυτοί σίγουρα το έκαναν άθελά τους. Και ο ναύσταθμος...μην ξεχνάς ότι ο ναύσταθμος "θέλει" το Πέραμα υποβαθμισμένο. Φαντάσου το ναύσταθμο κολλητά με τη Γλυφάδα. Δεν παίζει.
Μιλώντας με διάφορους Περαματιώτες, πιτσιρικάδες και νέους, διέκρινα από όλους μία φοβερή αγωνία να με πείσουν ότι το Πέραμα δεν έχει καμία σχέση με τις παράγκες της πλαγιάς, ότι εκεί δε μένουν Περαματιώτες και ότι όλοι οι αυθεντικοί Περαματιώτες είναι πολύ ευτυχισμένοι.
Σημασία έχει ότι πρέπει να είσαι λίγο ρεαλιστής και να βλέπεις αυτά που υπάρχουν γύρω σου. Γιατί όλοι αυτοί που σου μίλησαν, πολύ πιθανό να μην είναι Περαματιώτες, όπως ακριβώς και εκείνοι για τους οποίους μιλάνε έτσι. Παλιά, για να πει κάποιος ότι είναι Περαματιώτης, έπρεπε να μένει από τις γραμμές και κάτω. Οι άλλοι ήταν και καλά τυχάρπαστοι, που ήρθαν μετά. Μάλιστα το Πέραμα ήταν χωρισμένο, κατά παράδοξο τρόπο από τις διευκολύνσεις που έκανε στον κόσμο ο εκάστοτε πρωθυπουργός, η δικτατορία, ο βασιλιάς, σε γειτονιές. Εγώ θυμάμαι τον παππού μου να μην πηγαίνει ποτέ με τα πόδια στην κεντρική λεωφόρο γιατί αυτή την είχε "δώσει" η χούντα στους φασίστες. Μετά άρχισαν να ξηλώνουν όλο το δάσος που ήταν πάνω από την Πρόνοια, εκείνο το παλιό γηπεδάκι, και άρχισαν να κάνουν τερατουργήματα με τις απαλλοτριώσεις και όλα αυτά. Θυμάμαι πολύ καλά από το τρενάκι μέχρι το ότι κάναμε μπάνιο εδώ. Αλλά δεν κλείνω τα μάτια μου. Βλέπω ότι στο Πέραμα υπάρχουν και τα κοντέινερ, υπάρχουν και οι παράγκες, υπάρχει μόλυνση, ένας άρρωστος νοτιάς που κουβαλάει μεθάνιο στα πνευμόνια μας από την Ψυττάλεια. Και το να ωραιοποιείς μία κατάσταση χωρίς λόγο δεν έχει αξία. Δεν είμαστε τουριστική ατραξιόν. Αν όλοι αυτοί που σου μίλησαν, αγωνιούσαν για το Πέραμα, δε θα έπρεπε να βγάζουν αυτούς τους μαλάκες δημάρχους που βγάζουν τόσα χρόνια.
Είναι καλύτερα ή χειρότερα το Πέραμα τώρα σε σχέση με πριν από είκοσι χρόνια;
Σίγουρα είναι χειρότερα. Για μένα, πέντε καφετέριες, δέκα επιχειρηματίες και μερικές δουλειές παραπάνω, δε σημαίνει ανάπτυξη. Ο πολιτισμός ενός μέρους φαίνεται από το πως χτίζει τα σπίτια του και το πως θάβει τους νεκρούς του. Εμείς πάψαμε να θάβουμε κόσμο στο Πέραμα και χτίζουμε τα σπίτια μας όπως να 'ναι, άρα τι ψάχνεις; Παρ' όλ' αυτά, υπάρχει μαγεία στον τόπο και τα όμορφα πράγμα μπορείς να τα βρεις διάχυτα, φτάνει να ψάξεις λίγο. Αλλά πιστεύω ότι όλοι αυτοί που σου μίλησαν, προσπαθούν ακούσια να μεταφέρουν αυτό που υπάρχει στις ματιές των παλιών εδώ. Και αυτές οι ματιές έχουν πράγματι ομορφιά.
Σε ενοχλεί καθόλου που κάποιοι έχουν συνυφασμένο Πέραμα με την ιδέα μιας παραγκούπολης, μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν τέτοια σπίτια ψηλά στο βουνό;
Μόνο του αυτό, εξυπηρετεί δουλειές. Δε μπορείς να απομονώνεις από μία περιοχή κάτι. Αυτό δε γουστάρω. Όπως δε γουστάρω που μερικοί έχουν συνυφασμένο το Πέραμα με εμάς. Γιατί υπάρχει πολύς κόσμος που έρχεται εδώ, ταξιδεύει ακόμη και από το εξωτερικό για να δει που γεννήθηκε το πράγμα και πέφτουν πάνω σε κάτι διαφορετικό από αυτό που φανταζόντουσαν. Για μένα το Πέραμα είναι ουσιαστικά ένα πέρασμα και μία χρονορωγμή που δεν έχει να κάνει με το τι βλέπουν τα μάτια μας και το τι ζούμε καθημερινά. Έχει να κάνει με το πως ένας άνθρωπος λειτουργεί μέσα στη φυλακή του, δηλαδή αν έχει τη δυνατότητα να κάνει το κελί του όπως πρέπει. Εγώ, ακόμη και αν νιώθω σε αυτό το μέρος φυλακισμένος, τουλάχιστον κατάφερα να φτιάξω το κελί μου όπως θέλω, να προαυλίζομαι όπως θέλω και να μη με πειράζει κανένας από τους συγκρατούμενούς μου.
Πάντως μου κάνει εντύπωση το ότι... σου κάνει εντύπωση ότι πάρα πολύς κόσμος έχει ταυτισμένο το Πέραμα με εσένα, την ομάδα σου και το low bap.
Δε ζήτησα ποτέ κάτι τέτοιο. Αυτό θα βόλευε κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με την πολιτική. Έτυχε να είναι εδώ το μέρος μου, το απάγκιο μου και από δω δε θέλω τίποτα παραπάνω. Τίποτα απολύτως.
Και γιατί αποφάσισες να εκφραστείς μέσα από αυτή τη μουσική και όχι μέσα από το ροκ, ας πούμε;
Εδώ πράγματι παίζει ένα μεγάλο ρόλο το Πέραμα. Εκείνη την εποχή το Πέραμα, έχοντας βιώματα από το παλιό καλό λαϊκό τραγούδι και από το ροκ των late 70s, τουλάχιστον σαν θεματική γύρω από τη ζωή μας, μας έδινε πάντα κάτι "γήινο", απτό, λαϊκό. Λαϊκό με την έννοια ότι μπορεί να το αντιληφθεί ο καθένας. Άρα αυτό που θα έκανα εγώ αν αποφάσιζα να ασχοληθώ με τη μουσική, θα ήταν σίγουρα κάτι άμεσο. Έτυχε να ξέρω τον κώδικα του hip-hop από τη γέννησή του. Μετά όταν αποφάσισα να κάνω το δικό μου hip-hop ήθελα να έχει κάποια σχέση με μένα, άρα και με τον τόπο μου. Κοίταξα να κρατήσω τον κώδικα από εκείνες τις εποχές του τόπου αυτού. Και ο πιο βασικός όλων ήταν να προσέχεις τι λες γιατί θα το ανταμώσεις μπροστά σου. Το low bap, λοιπόν, έχει στηριχθεί πάνω σε αυτό το κάποτε αυτονόητο, που καλό είναι μερικές φορές να μας το θυμίζει κανείς, έτσι για την ισορροπία μας, όχι για ψυχαναγκασμό.
Υπάρχουν όμως ακόμη πολλοί που ακόμη δεν καταλαβαίνουν γιατί εσύ βαφτίζεις low bap αυτό που κάνεις. "Δηλαδή δεν είναι hip-hop;" σκέφτονται...
Φυσικά και είναι hip hop. Ίσως το πιο ατόφιο και ειλικρινές hip hop που υπάρχει στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Το hip hop, άσχετα με αυτά που λέει η μουσική βιομηχανία και το lifestyle, είναι το να αποδίδεις με ήχους κάτι, μια μουσική ενότητα βασισμένη στη φιλοσοφία του DJ. Το ραπ είναι άλλη κατάσταση, το break dance είναι άλλη κατάσταση, το graffiti είναι άλλη κατάσταση. Όσα διαφορετικά πράγματα και αν κατάφερε να πάντρεψε εκεί στα τέλη των 80s η μουσική βιομηχανία για να τα λανσάρει με όρους lifestyle, αυτό εγώ δεν το ασπάστηκα ποτέ. Άρα hip hop είναι και κάτι που μπορεί να είναι και instrumental, δε χρειάζεται σώνει και καλά να μιλάει κάποιος.
Μεγάλωσες έχοντας ήρωες στη μουσική;
Φυσικά και είχα ήρωες. Αλλά όχι με τη λογική του να θέλω να γίνω σαν κι αυτούς. Ήταν άλλα τα μεγέθη τους. Μετά βέβαια μου προέκυψε να κάνω κάτι που να έχει σχέση με αυτούς τους ήρωες. Ένας μεγάλος μου ήρωας ήταν ο James Brown. Έχω χορέψει χιλιάδες ώρες με τραγούδια του. Γενικά η soul και οι φανκιές εκείνης της εποχής. Μετά όταν άρχισα να σκέφτομαι λίγο παραπάνω κάποια πράγματα, κόλλησα με τον Gil Scot Heron και διάφορους άλλους που μιλούσαν και σε άλλο επίπεδο. Παράλληλα παρακολουθούσα το ska της Αγγλίας - αγαπάω πολύ τους Specials - ανακάλυψα τους τροβαδούρους του San Francisco, κόλλησα και με το punk της Αμερικής, Dead Kennedys και τα ρέστα. Και την εξέλιξη της jazz. Έτσι κι αλλιώς το hip hop δανείζεται αίσθηση από όλα αυτά. Και με έναν διαφορετικό τρόπο να φτιάχνεις σα χαλί για να μπορέσεις να πεις καποια πράγματα που θες.
Θυμάσαι πως σε είχε αντιμετωπίσει ο κόσμος όταν είχες εμφανιστεί;
Είχα πάρει από παλιά ψυχρολουσίες οπότε δε μου έκανε καμιά εντύπωση. Χόρευα από μικρός εδώ break dance και ήμουνα λίγο σαν εξωγήινος. Οι περισσότεροι στο Πέραμα με θυμούνται με μία μπάλα του μπάσκετ στο χέρι, DJ στα μεγάλα πάρτι που γίνονταν τότε. Άρα τους ήρθε, νομίζω, λίγο στρωτά όταν είδαν ότι ασχολούμαι με τη μουσική. Μπορεί λίγο η θεματική μου να τους φάνηκε "κάπως".
Τώρα, μετά από τόσα χρόνια, πως σε αντιμετωπίζουν;
Το ίδιο ακριβώς. Έτσι τουλάχιστον αντιλαμβάνομαι. Οι φίλοι μου και οι γνωστοί μου το ίδιο. Τώρα κάποιος πιο μικρός σε ηλικία, εντάξει, μπορεί να σε σταματήσει, να σε ρωτήσει κάτι για τα πράγματα που συμβαίνουν τώρα. Αλλά μη φανταστείς κάτι συγκλονιστικό.
Προβλήματα με τις αρχές είχες ποτέ;
Όχι κάτι ιδιαίτερο. Από τη μέρα που θυμάμαι τον εαυτό μου, δεν ήθελα να τους ξέρω καν. Θυμάμαι τους μπάτσους να γκρεμίζουν τα σπιτάκια εδώ γύρω, που τότε ήταν καταπατημένα, και το πρωί να προσπαθεί να τα ξαναχτίσει ο κόσμος. Κι αυτοί που μιλάνε τώρα άσχημα για τις παράγκες, παλιά σε παράγκες έμεναν, κι ας το ξεχνάνε τώρα. Γι' αυτό εμένα δε με ξενίζουν οι παράγκες. Δηλαδή το ελενίτ να τρίζει πάνω από το κεφάλι μου, το έχω ακόμη σαν ήχο. Τέλος πάντων, οι Αρχές ήταν πάντα λίγο προσεκτικές, γιατί το Πέραμα ήταν μια κλειστή κοινωνία. Υπήρχε κόσμος που ταλαιπωρήθηκε για τα φρονήματά του. Η Χούντα εδώ κράτησε δεκαπέντε χρόνια. Ξεκίνησε τρία χρόνια νωρίτερα και κράτησε τέσσερα χρόνια μετά τουλάχιστον. Φαντάσου ότι το Πέραμα είχε μέχρι το 79 χουντικό δήμαρχο, αν δεν κάνω λάθος. Μια "κόκκινη" πόλη με χουντικό δήμαρχο. Οι Αρχές εδώ είχαν πάντως λίγο πλάκα, δεν ήταν όπως στα μεγάλα αστικά κέντρα. Πρόσεχε πως σου μιλούσε ο μπάτσος γιατί μπορεί να έπεφταν τίποτα κλωτσιές. Δίπλα σου θα έμενε. Υπάρχει κάτι που με έχει στοιχειώσει και μάλιστα το αναφέρω σε ένα τραγούδι μου που περιγράφει πως ήταν οι μπάτσοι τότε που έμπαιναν και μας γκρέμιζαν τα σπίτια και τους κοπάναγαν οι παππούδες μας, και πως είναι τώρα. Θυμάμαι τη φράση ενός διοικητή τότε, από τα μεγαλύτερα καθάρματα που έχουν περάσει από το Πέραμα, ένας μεγάλος φασίστας που έλεγε "τώρα μας βρίζετε, αλλά κάποτε για να γίνεις μπάτσος θα πρέπει να είσαι αριστούχος". Και δικαιώθηκε ο φασίστας. Από κει που ο μπάτσος ήταν ο βλάκας ρε παιδάκι μου, που δε μπορούσε να βρει άλλη άκρη στη ζωή του ή γιος μπάτσου που έπρεπε να γίνει σαν τον πατέρα του, και σε κοίταζε με σκυμμένο το κεφάλι από τη ντροπή επειδή είχε κάνει τη μαλακία και είχε πάει στην αστυνομία, τώρα όντως πρέπει να είσαι αριστούχος για να μπεις στη σχολή τους. Δεν είναι τραγικό αυτό; Γενικά πάντως εδώ στο Πέραμα υπήρχε πάντα μεγαλύτερη κόντρα με το Λιμενικό παρά με την Αστυνομία. Το Λιμενικό άρχισε να μας φράζει την είσοδο για τις αλάνες που παίζαμε, για εκεί που κάναμε μπάνιο, που ψαρεύαμε. Και μαζευόμασταν πιτσιρικάδες για να καταλάβουμε το λιμεναρχείο. Τους κυνηγούσαμε με ηλεκτροσυγκολλήσεις. Τέτοια όμορφα. Είχε πλάκα.
Ισχύει το ότι γενικά είσαι straight-edge;
Απλά ξενέρωτος είμαι. Δογματικός δεν υπήρξα ποτέ. Μεγάλωσα και όταν έβλεπα τους φίλους μου να καπνίζουν τους έλεγα "καλά ρε μαλάκες δεν παίζετε μπάσκετ;". Και να ήθελα τότε, που δε θυμάμαι αν ήθελα, πάντα φρέναρα αυτόματα. Μετά όταν πέρασαν τα χρόνια σκεφτόμουν "δεν κόλλησες πιτσιρικάς, τώρα θα κολλήσεις;". Και με τα ξύδια δεν ήμουνα ποτέ πολύ φίλος. Αλλά με τα ξύδια συμβαίνει το εξής. Δε μεθάω ποτέ. Αν με ποτίσεις δυο βαρέλια, θα σκάσει το στομάχι μου αλλά εγώ θα φύγω όρθιος. Οπότε τι νόημα έχει; Γι' αυτό το έκοψα κι αυτό. Γενικά όμως με τις ουσίες δεν είχα σχέση γιατί δεν ήθελα να "ξεχνιέμαι" ποτέ. Γιατί σκεφτόμουν ότι αν με βρουν να μην καταλαβαίνω τι μου γίνεται, θα με γαμήσουν. Έχω μεγαλώσει με την πλάτη στον τοίχο.
Δε σε έχει κουράσει αυτό;
Ε, πως δε με κουράζει; Με γαμάει. Αλλά τι να κάνω; Έτυχε να είμαι έτσι, από τότε που ήμουν "κυνηγός κεφαλών" στους φασίστες, που ξεκινούσα μόνος μου, το 84-85, και πήγαινα και τους έδερνα. Με θυμούνται φατσικά όλοι αυτοί. Πήγαινα μόνος μου και τους την έπεφτα. Την είχα δει Μαύρος Πάνθηρας. Ακόμη και στις ιστορίες το 85 με τον Καλτεζά. Υπήρχαν παιδιά από όλες τις γειτονιές που ήταν σαν εμένα, απλά ήταν δύσκολο να μαζευτούμε. Δεν ήμασταν οργανωμένοι σαν την ΚΝΕ. Εμείς βγαίναμε ο καθένας από κάθε περιοχή, και αν κάποιος δεν είχε τα διακριτικά που έπρεπε, μπορεί να τις έτρωγε και κατά λάθος. Εγώ ήμουνα πάντα τριγύρω από συναυλίες που έκανε η Γενιά του Χάους, μήπως έρθει κανένας φασίστας να του σπάσω τα μούτρα. Αυτό γινόταν. Αγριάδες. Το έκανα αυτό γιατί δεν ανεχόμουν την αισθητική τους, όχι γιατί είχα συγκεκριμένα αριστερά πρότυπα. Ο φασισμός είναι σε μεγάλο βαθμό η αισθητική της μεγαλομανίας που σε κάνει να θέλεις να αλλάξεις τα πάντα ανάλογα με το τι σκατά έχεις στο κεφάλι σου. Εγώ ήμουν πάντα ενάντια σε αυτό. Όποιος μου το αντιπροσώπευε αυτό, το οποίο πέρασε και σε άλλους εκτός από τους φαλακρούς που κυνηγούσα, δεν τον άντεχα.