Άγγελος Αντωνόπουλος

Όταν έρχομαι εδώ, υπάρχει γόνιμο έδαφος

Talking with the marxist about poetry, που θα'λεγε κι ο Billy Bragg. Όπου poetry = οι ταινίες του Τάκη Κανελλόπουλου στις οποίες ο Α.Α. πρωταγωνίστησε. Του Κώστα Καρδερίνη



Εκδρομή

Αν και γεννημένος στον Πειραιά λατρεύει την πόλη μας και παραμένει σκεπτόμενος έφηβος. Χάρηκε πολύ με την επετειακή έκδοση του Κε.Μ.Ε.Σ. "50 χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: οι ταινίες που αγαπήσαμε" [Ερωδιός 2009]. Μίλησε για ταινίες του παρελθόντος και τον Μαρξ στο Σόχο του παρόντος, όπως παρουσιάζεται στο Θέατρο Εγνατία.

 

- Πώς σας φάνηκε το βιβλίο;

Μπράβο σας έχετε ανατρέξει στο παρελθόν στις πολύ καλές στιγμές του ελληνικού κινηματογράφου, του ανήσυχου κινηματογράφου που εκπροσωπείται από ανθρώπους καλλιεργημένους, ανθρώπους με όραμα.

- Η σχέση σας με τη Θεσσαλονίκη πότε ξεκινά;

Ήρθα στη Θεσσαλονίκη πρώτη φορά με το Θέατρο Τέχνης όταν ήμουν ακόμη σπουδαστής [1961-62] και ανεβάσαμε την Άνοδο του Αρτούρο Ούι του Μπρεχτ στο Θέατρο Κήπου, κοντά στη ΧΑΝΘ.

- Η γνωριμία σας με τον Τάκη Κανελλόπουλο πώς έγινε;

Μου τηλεφώνησε ο [ηθοποιός] Σπύρος Φωκάς να πάω στο σπίτι του, όπου ο Τάκης [φιλοξενούμενος] έβλεπε ηθοποιούς για το βασικό ρόλο στην Εκδρομή [1966]. Πήγα, μας προσέφερε καφέ η γυναίκα του Σπύρου, κι αρχίσαμε να κουβεντιάζουμε περί ανέμων και υδάτων. Διάφορα πράγματα, ευχάριστος άνθρωπος άλλωστε ήτανε ο Τάκης. Κάποια στιγμή μου λέει "εντάξει πήρατε το ρόλο". Του λέω "ευχαριστώ πάρα πολύ, δε θα μου κάνετε οντισιόν;" Λέει εκείνος "όλη αυτήν την ώρα αυτό έκανα, οντισιόν σας έκανα". Και το βρήκα σοφό εκ μέρους του αυτό. Με άφησε να χαλαρώσω, έβλεπε αυτός τις εκφράσεις μου, τις αντιδράσεις μου και συμπέρανε πως ήμουν ό,τι χρειαζότανε για το ρόλο.

Το λέω αυτό γιατί, μετά πολλά χρόνια που έκανα δάσκαλος στις δραματικές σχολές, αγωνιούσα εγώ πριν από τους υποψηφίους για τη δοκιμασία αυτή που υφίστανται τα παιδιά όταν έρχονται να εισαχθούν. Είναι υποχρεωμένα να πουν ένα ποίημα, έναν μονόλογο κι εμείς καθόμαστε κει απέναντι βαρύγδουποι και πολυσήμαντοι και ακούμε και, βεβαίως, αυτό το βλέπουν οι υποψήφιοι κι έχει στεγνώσει το στόμα τους, τρέμουν τα γονατάκια τους, κι εμείς μέσα σ' αυτά τα πέντε λεπτά πρέπει να έχουμε άποψη για τις ικανότητές τους.



Παρένθεση

- Πώς έγινε η δεύτερη συνεργασία σας με την Παρένθεση [1968];

 

Είμαστε εδώ στη Θεσσαλονίκη στο Θέατρο Χατζώκου (στον ίδιο θίασο με την Αλεξάνδρα Λαδικού) κι ο Τάκης εκμεταλλεύτηκε την περίσταση αφού θα μέναμε ένα μήνα, ίσως και περισσότερο. Γυρίστηκε σε αυτό το διάστημα των παραστάσεων [υποθέτω ότι αναφέρεται στο θίασο Νέγκα-Λαδικού και στα έργα Μαίρη-Μαίρη και Ένας Ιππότης για τη Βασούλα]. Ο Τάκης είχε επιλέξει κάτι δρόμους με νεοκλασικά σπίτια, κάποια παραλιακά σημεία και γοητευτικές γωνιές. Και η μια και η άλλη ιστορία [Εκδρομή και Παρένθεση] είχαν μια ιδιαίτερα γοητευτική προσέγγιση μέσα από τον Τάκη.

Πέρασα καλά μαζί του, ήτανε υπέροχος άνθρωπος. Είχε πολύ χιούμορ, κάναμε υπέροχες συζητήσεις. Στην Αθήνα όταν ερχότανε αμέσως μου τηλεφωνούσε να βρεθούμε, ακόμα κι όταν δεν είχαμε συνεργασία.

- Στο αγαπημένο του στέκι, στο Ντορέ, καθόσασταν;

Τότε το στέκι του ήταν στου Φλόκα στην Τσιμισκή. Κάθε πρωί. Του Ντορέ κατέστη σημείο συνάντησης λόγω του Φεστιβάλ και των προβολών του. Μετά τη βραδινή προβολή μαζευόταν πολύς κόσμος εκεί και υπήρχαν εντάσεις, συζητήσεις, ζυμώσεις.

- Γιατί δεν κατέβηκε ποτέ στην Αθήνα; Δεν είχε προτάσεις;

Έχω τη γνώμη ότι το απέφυγε έμμεσα. Επρόκειτο να γυρίσω μια ταινία τότε, Το Νησί της Αφροδίτης [1969]. Είδα ότι υπήρχε προβληματισμός για την επιλογή του σκηνοθέτη και πρότεινα [στους παραγωγούς] τον Τάκη. Θεώρησα ότι θα ήταν πολύ τιμητική γι' αυτόν μια τέτοια πρόταση.

Το ποσό που ζήτησε ήταν τεράστιο. Ήταν σα να ήθελε να αποφύγει την πρόταση. Σχεδόν όσα χρήματα χρειαζόταν η ταινία άλλα τόσα έκανε η αμοιβή του σκηνοθέτη. Μπορεί να υπερβάλλω τώρα, αλλά θυμάμαι ότι ζήτησε ένα υπέρογκο ποσό.

- Θυμάστε κάτι από τη σκηνοθεσία του, τι οδηγίες σας έδινε;

Ήτανε εύστοχος και ήξερε τι ήθελε. Είχε άποψη ακόμη και για την προετοιμασία του ηθοποιού. Όταν υπήρχαν κείμενα δεν μας τα 'δινε από την προηγούμενη μέρα. Ήθελε να υπάρξει αυτοσχεδιασμός και η έκπληξη της πρώτης φοράς, ένα είδος δημιουργικού πρίμα-βίστα.

Θυμάμαι στην Εκδρομή ότι είχα έναν μονόλογο δύσκολο. Ήμουν ακόμα τότε εκκολαπτόμενος ηθοποιός. Είχα την αγωνία του μονολόγου αλλά εκείνος μου τον έδωσε [ως κείμενο] την ίδια μέρα το πρωί των γυρισμάτων. Και κάθισα και δούλεψα, όσο μπορούσα να δουλέψω σε μια μέρα βέβαια. Και βγήκε αυτό το αποτέλεσμα. Ήθελε να εκμεταλλευτεί το πηγαίον του πράγματος. Είχε άποψη και νομίζω ότι είχε δίκιο.



Antono

- Να κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο και να περάσουμε στο σύγχρονο μονόλογο Ο Μαρξ στο Σόχο, ένα έργο που παίζεται για πέμπτη σεζόν.

 

Δεν το περίμενα αυτό. Είναι ένα έργο που μου άρεσε κι εμένα και της [σκηνοθέτισσας] Αθανασίας Καραγιαννοπούλου αλλά δεν περίμενα να έχει τόση και τέτοια απήχηση. [Τρομερά επίκαιρο, σχολιάζω]. Όσο περνά ο καιρός, όσο περνάν τα χρόνια το θέμα του γίνεται ακόμα πιο επίκαιρο.

Είχα αποφασίσει ότι τελείωσα με αυτό το έργο εδώ και δυο χρόνια, έχοντας κάνει μια αξέχαστη παράσταση στο Αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Αθηνών παρουσία του συγγραφέα Χάουαρντ Ζιν. Με χιλιάδες νέους, τεταμένους και ωραίους, γεμάτη δονήσεις και κραδασμούς. Ήτανε ιδιαίτερα συγκινητική βραδιά. Νόμιζα ότι τότε είχα κλείσει έτσι.

Αλλά φέτος, λόγω της περιρρέουσας πολιτικής και κοινωνικής ατμόσφαιρας επανήλθαμε γιατί ενδιαφέρει πολύ τον κόσμο. Το κοινό τρέχει διερωτώμενο για την οπτική του Μαρξ στα προβλήματα του κόσμου, τα οποία προβλήματα, όπως λέει στην παράσταση ο Μαρξ, "δεν έχουν αλλάξει ενώ έχουν περάσει 150 χρόνια". Απλώς οι άνθρωποι έχουν εφεύρει αεροπλάνα κι αυτοκίνητα που τότε δεν είχαν. Λέει λοιπόν "Τώρα εσείς επειδή έχετε αεροπλάνα κι αυτοκίνητα μιλάτε για ευημερία. Κι αυτοί που κοιμούνται στο πεζοδρόμιο;" Είναι οι ίδιοι που κοιμόντουσαν και τότε.

Με αυτήν την αφορμή ανεβάσαμε το έργο φέτος. Είχε μεγάλη απήχηση στην Αθήνα και σκέφτηκα την Θεσσαλονίκη, γιατί την αγαπάω πολύ και το ήθελα πολύ. Όταν έρχομαι εδώ, υπάρχει ένα γόνιμο έδαφος, ενδιαφέροντες άνθρωποι, μου αρέσει όλη η ατμόσφαιρα, η εκδηλωτικότητα του κόσμου, ο αυθορμητισμός τους. Η μισή αίθουσα είναι πάντα γεμάτη με νέους ανθρώπους. Κοινό νεανικό φοιτητικό από όλη την Ελλάδα. Κι όποτε έπαιξα το έργο σε πανεπιστήμια, εκεί πια υπήρχε πάντα γόνιμο έδαφος.

- Το ξενοδοχείο που μένετε το ξέρετε ότι είναι υπό ειδικό καθεστώς; Αν δε βρει αγοραστή ως το τέλος του χρόνου θα κλείσει δια παντός.

Α έτσι; [σιωπή, περιμένει να σερβίρει η κοπέλα]. Είναι κι αυτό μέρος της γενικευμένης κρίσης που ζούμε. Μας προβληματίζει η γενικότερη κατάσταση της ζωής μας. Το πρόβλημα των ανθρώπων κι όχι των κτιρίων. Εγώ σαν μαρξιστής σκέφτομαι όλους αυτούς τους εργαζόμενους εδώ, τη μοίρα αυτών των ανθρώπων. Κι ανησυχώ.

Η ποιητική Παρένθεση του Τάκη Κανελλόπουλου