Άσε τη Madonna να παρακαλάει

Απ' τους Limp Bizkit μέχρι τη Madonna, όλοι θέλουν να δουλέψουν με τον Aphex Twin. Αλλά αυτές τις ακριβοπληρωμένες δουλειές δεν τις θεωρεί σημαντικές, δηλώνει στον Paul Lester. Ξοδεύει τα έσοδα σε στρατιωτικό υλικό.

Ο Richard James, γνωστός επίσης και ως Aphex Twin, είναι η πιο εφευρετική και επιδραστική φιγούρα στη σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική. Είναι επίσης η πιο απρόβλεπτη. Πράγμα που εξηγεί ίσως γιατί καθυστέρησε τόσο για τη συνέντευξη. Με ένα νέο δίσκο 30 κομματιών, το 'Drukqs', στα μαγαζιά, ο James, που δε θά έλεγες πως είναι ο τυπικός, αυτοπροωθούμενος pop star, εμφανίστηκε στο καφέ, 21 ώρες ακριβώς, μετά την ώρα που είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει η συνέντευξη.

Δε θα μάντευες κρίνοντας απ'την ελαστική σχέση του με το χρόνο και την ατιμέλητη εμφάνισή του, ότι ο James είναι ένας εκπληκτικά προικισμένος, να μην αναφέρω και τρομερά παραγωγικός μουσικός, που η έντονα παράξενη και α-ρυθμική χορευτική μουσική του τον έκανε εκατομμυριούχο, τον έκανε να κερδίσει χαρακτηρισμούς όπως 'ο Μότσαρτ του techno' και του έφερε στο τηλέφωνο καλλιτέχνες σαν τη Madonna, που τον εκλιπαρούν να κάνει remix σε τραγούδια τους.

Ούτε θα συνέδεες αυτόν τον φιλικό τύπο με το θρυλικό, εφιαλτικό video του 1998 στο 'Come to Daddy, όπου λεγεώνες από νάνους Aphex Twins, με σατανικά χαμόγελα στα μουσάτα πρόσωπά τους, τρομοκρατούσαν περαστικούς. Ενοχλητικό και εσωτερικά επιδραστικό, το 'Come to Viddy', όπως ονομάστηκε, βάζει τον James - με αρκετή βοήθεια απ'τον cult σκηνοθέτη Chris Cunningham - στη θέση του Chris Morris (σ.σ. 'τρομοκράτης' Άγγλος κωμικός) της electronica. Και σαν κοινωνία αμοιβαίας εκτίμησης, ο Morris χρησιμοποίησε μουσική του Aphex σε πρόσφατες εκπομπές του, ενώ ο James θεωρεί τον Morris 'τον καλύτερο κωμικό όλων των εποχών'.

'Είναι εκπληκτικός αυτός ο geezer' λέει, κι η φωνή του προδίδει την Cornwall-ιανή καταγωγή του και κάποια cockney ίχνη. O Morris και ο James έχουν αμφότεροι κάνει δουλειές που κινούνται μεταξύ του ριζοσπαστικού και του αποκρουστικού, αλλά, αυτός λέει, 'δε βρίσκω τίποτα απ'το υλικό του προβλητικό'. Πολλοί φίλοι μου τον παρακολουθούν με τα χέρια στα στόματά τους, κάνοντας, 'Θεέ, αυτό είναι σοκαριστικό'. Εγώ το βρίσκω νορμάλ. Το κάθε άτομο έχει τρελές σκέψεις που είναι τόσο τρομακτικές για να τις αποκαλύψει σε άλλον'.

Ο James δε βαριέται καθόλου να αποκαλύψει την ακολουθία των τρελών του σκέψεων. 'Χθες, ξάπλωνα στο κρεβάτι, λιώμα, και σκεφτόμουν, 'ποιο είναι το πιο τρομακτικό που μπορώ να σκεφτώ;' Και κατέληξα φανταζόμενος ανθρώπους που μπαίνουν στο σπίτι μου και μου κάνουν ειδεχθή πράγματα, με δένουν, με γδύνουν, ρίχνουν αφρό στο στόμα μου και στο λαρύγγι μου, τον χώνουν στη μύτη μου, στα μάτια, μέχρι που όλα στερεοποιούνται. Ένοιωσα ΤΟ φόβο. Αναγκάστηκα να μου πω 'σκέψου κάτι όμορφο λεχρίτη!'

Είναι καλός τύπος, όντως. Αν και έχει φήμη ότι κατεβάζει φιάλες 'White Russian' βότκα 'επειδή την έπιναν στο The Big Lebowski', στη διάρκεια της συνέντευξης προτίμησε καπουτσίνο και εμφιαλωμένο νερό. Ακόμα, οδηγάει ποδήλατο γιατί αν έπαιρνε μηχανάκι 'η μάνα του θα τον αποκλήρωνε'. Από την άλλη, ζει σε μια τράπεζα που μετέτρεψε, έχει στην κατοχή του ένα τανκ που παρκάρει έξω απ'το πατρικό του σπίτι στην Ουαλλία. Πρόσφατα αγόρασε ένα υποβρύχιο.

'Πολλές χώρες έχουν στρατιωτικό εξοπλισμό που θέλουν να ξεφορτωθούν', εξηγεί. 'Βλήματα, πυραύλους - μπορείς να προμηθευτείς ότι θέλεις. Προφανώς μπορείς να αγοράσεις ολόκληρο θωρηκτό αν έχεις αρκετά λεφτά'. Πόσο κάνει το υποβρύχιο; 'Γύρω στις 40.000 λίρες. Είναι πολύ φτηνά'. Μπορεί να καταδυθεί; 'Φυσικά. Είναι άριστο. Μπορείς να ζήσεις μέσα. Μόνο τορπίλλες δεν έχει', λέει με απελπισία. Ξαφνικά ζωηρεύει. 'Σκεφτόμουν να αγοράσω αυτούς τους πυραύλους για το τανκ μου. Μόνο σκέψου: χιλιάδες λίρες μόνο για ένα πάτημα του κουμπιού'.

Η παραξενιά του Aphex Twin τον έκανε πλούσιο. Τώρα είναι 30, έβγαλε τον πρώτο δίσκο του 'Analogue Bubblebath' το 1991, εν τούτοις έφτιαχνε μουσική, 'έχτιζε' τα δικά του συνθεσάιζερ κι έγραφε τα δικά του προγράμματα κομπιούτερ, στο δωμάτιό του απ'τα 14, εξ ου και ο τίτλος του πρώτου του άλμπουμ 'Selected Ambient Works 85-92'. Σήμερα, η μουσική του, που κυκλοφορεί απ'την ένδοξη Warp ή τη δική του Rephlex, χρησιμοποιείται σε φιλμ και διαφημίσεις και το όνομα Aphex Twin είναι ταυτόσημο της καθαρής ιδιοφυίας.

Έχει συνεργαστεί με τον avant-garde συνθέτη Philip Glass. Θορυβοποιοί σαν τους Limp Bizkit και τους Slipknot θέλουν να δουλέψουν μαζί του. Αναφέρεται σαν η μεγάλη επιρροή πίσω απ'την απόφαση των Radiohead να αλλάξουν μουσική κατεύθυνση. Έχει ακόμα κάνει remix σε κομμάτι του Craig David. 'Εντελώς επιθετικό πράμα', λέει ο James, έτσι για να του τη σπάσω'.

Όλοι αγαπούν τον Aphex Twin. Ειδικά ο James. 'Ακούγεται εντελώς αλαζονικό' λέει, 'αλλά η δική μου είναι η πιο αγαπημένη μου μουσική. Την προτιμώ από οποιουδήποτε άλλου'. Ισχυρίζεται πως η πιο καινοτόμος και πρωτότυπη μουσική του θα μείνει ακυκλοφόρητη, 'γιατί δε θέλω να με κατακλέψουν'.

Το πέμπτο άλμπουμ του ως Aphex Twin - έχει χρησιμοποιήσει και τα AFX, Polygon Window, Caustic Window, Blue Calx, The Dice Man, GAK, Power-Pill και Q-Chastic - είναι το διπλό cd 'Drukqs', που κυμαίνεται από εξαιρετικές μελέτες μελαγχολικού πιάνου αντάξιες ενός Debussy ή Erik Satie μέχρι εξαγριωμένες ψηφιακές ασκήσεις που ηχούν σαν αέρινα τρυπάνια που ξεχαρβαλώθηκαν. Δεν έχει μια παράξενη διττή προσωπικότητα, μ'όλα αυτά - μόνο 'ένα χαμηλό κατώφλι βαρεμάρας'.

Το 'Drukqs' δεν έγινε κάτω από επήρεια ναρκωτικών. 'Δεν έχει καθόλου να κάνει μ'αυτό', λέει. 'Είναι απλά μια λέξη που επινόησα'. Υπάρχουν κι άλλες επινοημένες λέξεις που χρησιμοποιούνται σαν τίτλοι στο 'Drukqs', όπως jynweythek και bbydhyonchord, καμιά απ' τις οποίες δεν είναι αποτέλεσμα πειραματισμού με παραισθησιογόνα. 'Ποτέ δεν θέλησα να μεγαλοποιήσω τα ναρκωτικά, γιατί δε νομίζω πως το αξίζουν. Είναι κάτι που επιλέγεις να κάνεις. Προφανώς θα κατέληγα σε κάτι σαν 'ναι, το acid και το χόρτο είναι εκπληκτικά'. Αλλά δε σκέφτομαι καθόλου έτσι, αλήθεια. Κι αν σκεφτόμουν, δε θα ήθελα να το πω σε μια συνέντευξη. Επίσης, ποτέ δεν είμαι υπό την επήρεια ναρκωτικών όταν κάνω μουσική. Όσες φορές ήμουν, το αποτέλεσμα ήταν εντελώς σκουπίδι. Χρειάζεσαι πραγματική πειθαρχία όταν κάνεις μουσική. Όταν τριπάρεις δεν μπορείς να μαζευτείς και να φτιάξεις ένα κομμάτι. Όταν είμαι λιάρδα, πάω για ύπνο'.

Η αλήθεια είναι πως στο 'Drukqs' υπάρχουν σημεία με micro-programming και περίτεχνο μοντάζ που κάνουν το μυαλό να σταματάει. Μήπως όμως είναι τεχνική για την τεχνική, ένας θρίαμβος επίδειξης ταχύτητας πάνω στο περιεχόμενο; 'Έχει αρκετές ομοιότητες με τα σόλο κιθάρας', παραδέχεται, 'μόνο που με το programming πρέπει να χρησιμοποιήσεις το μυαλό σου. Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι πρέπει να έχει κάποιο συναισθηματικό αντίκτυπο σε μένα, αντί του 'Ω, είναι πραγματικά έξυπνο'. Υπάρχει πολλή μελαγχολία στα κομμάτια μου'. Τα καλύτερά του λέει πως είναι αυτά που ξυπνάνε αισθήματα που δεν μπορούν να περιγραφούν, όπου 'δεν είσαι απόλυτα σίγουρος ποιο συναίσθημα είναι'.

Όταν οι περισσότεροι λευκοί μουσικοί στις μέρες μας κατάγονται απ'τα blues και τους Beatles, το γενεαλογικό δέντρο του Aphex Twin είναι οι Stockhausen, John Cage, Kraftwerk, Brian Eno και το Detroit techno του Derrick May. Ο James δεν καβαλάει καλάμι που χαρακτηρίζεται το ίδιο σημαντικός με αυτούς τους μεγάλους ηλεκτρονικούς. Ακόμα και το να έχει τη Madonna στην αναμονή, δεν τον αποπροσανατολίζει. Τον τηλεφώνησε μια μέρα ξαφνικά στο σπίτι επειδή ήθελε λίγη από την παράξενη μαγεία του. O Aphex είχε άλλες ιδέες για την αμφιλεγόμενη συνεργασία.

'Ήθελα απ'αυτήν να κάνει αυτές τις ζωώδεις μιμήσεις', λέει. 'Είχα ολόκληρη λίστα με τέτοιες'. Αλλά άλλαξε γνώμη για τη συνεργασία: 'Δεν ενδιαφέρομαι να το κάνω για να βγάλω εκατομμύρια όπως τόσοι άλλοι. Αν το έκανα, θα με ρωτούσαν γιαυτό σ'όλες τις συνεντεύξεις μέχρι το τέλος της καριέρας μου'. Βρίσκει το ενδιαφέρον της Madonna γι'αυτόν, σχεδόν βαμπιρικό. 'Όλη της η καριέρα ήταν, 'ω, αυτός είναι το trendy πρόσωπο της στιγμής. Ας συνεργαστώ να με κάνει νεότερη'. Σε χρησιμοποιεί'.

Ο James ίσως έχει μνημειώδη αυτοπεποίθηση, αλλά δεν έχει αυταπάτες για τη μοίρα που τον περίμενε αν αποτύγχανε στη μουσική βιομηχανία. Όπως ο Eno, είναι κι αυτός αυτοδίδακτος. Φτιάχνει και παίζει τα δικά του όργανα, αν και δεν έχει εκπαίδευση, τεχνική ή μουσική. Αν δεν ξέρει κάτι, ανοίγει ένα manual. 'Οι καλύτεροι μουσικοί ή καλλιτέχνες-ήχου είναι άνθρωποι που ποτέ δεν θεώρησαν τους εαυτούς τους καλλιτέχνες ή μουσικούς', λέει. 'Δεν είμαι παρά ένα ερεθιστικό, πυρρόξανθο παιδί απ'το Cornwall που θα'πρεπε να μαντρωθεί σε κάποιο αναμορφωτήριο. Κατάφερα να δραπετεύσω και να χωθώ στη μουσική'.

Κι αν δεν τό'κανες; Θα πήγαινα φυλακή ως hacker. Είχα αρχίσει να έχω προβλήματα σχετικά μ'αυτό. Είναι τόσο εθιστικό, είναι σαν τζόγος. Είμαι πολύ καλός hacker, αλλά δεν είμαι ευαίσθητο άτομο και σίγουρα θα με είχαν τσακώσει αν συνέχιζα'. Όχι πως χρειάζεται τα λεφτά τώρα, με πάνω από ένα εκατομμύριο στην τράπεζα. 'Μπήκα σε πειρασμό', χαμογελάει, 'αλλά ναι, οικονομικά, είμαι εντάξει'.

Δεν είναι έκπληξη, με δεδομένο το προκλητικό της στυλ, που η μουσική του Aphex Twin χρησιμοποιείται πολύ στην τηλεόραση, άσχετα με το θέμα. 'Είναι πάντα σε προγράμματα για χειρουργική, ή βιαστές, ή παιδοφιλία, ή έγκλημα, ή πόλεμο' λέει. 'Είναι κάτι σαν 'ευχαριστώ που με βλέπετε έτσι!' Αλλά είναι καλύτερο απ'το να την χρησιμοποιούν σε προγράμματα μαγειρικής ή Φτιάξτο μόνος σου'. Χρησιμοποιήθηκε σε διαφημίσεις της Pirelli και της Orange - υπάρχει κάτι που δε θα επέτρεπε η μουσική του να διαφημίσει; 'Μόνο την ιδιωτική υγεία', απαντά. 'Είπα όχι σ'αυτό. Αν είναι κόντρα στην ηθική μου, δεν το κάνω'.

Δηλαδή είναι ηθικό άτομο; 'Ασφαλώς. Όλοι έχουν ηθική, ακόμα κι αν αυτή είναι 'πιστεύω στις δολοφονίες'. Δε συμφωνεί με αυτοπεριορισμό όταν πρόκειται για τέχνη και αυτοέκφραση. 'Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά λογοκρισία. Πιστεύω στην προστασία των παιδιών από πράγματα - αλλά αυτό είναι ευθύνη των γονιών. Αλλά δεν νομίζω πως όλοι πρέπει να υποφέρουν επειδή υπάρχουν ανεύθυνοι άνθρωποι'. Οι καλλιτέχνες δεν έχουν ευθύνη για το ακροατήριό τους; 'Όχι, πρέπει απόλυτα να κάνεις ότι θέλεις'. Και τί έχεις να πεις για κείνη την καημένη στο video του 'Come to Viddy'; Έμοιαζε τρομαγμένη του θανατά. 'Ήταν ηθοποιός, λέει, σπάζοντας πλάκα με τον καχύποπτο δημοσιογράφο. 'Ήταν πραγματικά κακιά και απήλαυσε κάθε λεπτό. Δε σταματούσε να το λέει όπου βρισκόταν'.

Ο James περιγράφει τον εαυτό του σαν 'πολύ ισορροπημένο άτομο'. Η εικόνα των media, του παράφρονα raver που κάνει τον dj με γυαλοχάρτινους δίσκους 'φτιάχτηκε γιατί δεν ήθελα να εμφανιστώ σαν βαρετός και μετριότητα'. Σκέφτεται να κάνει και παιδιά, αλλά όχι ακόμα. 'Είμαι τρομακτικός μόνο γιαυτούς που είναι αχρείοι απέναντί μου'. Γεγονός είναι ότι κανείς δεν γίνεται τόσο επιτυχημένος, τόσο επιδραστικός, αν συμπεριφέρεται σαν παλαβός. 'Δεν αρκεί να κάνεις καλή τέχνη στις μέρες μας' είναι η συμβουλή του σ'όλους τους υποψήφιους Aphex εκεί έξω. 'Πρέπει να είσαι καλός businessman. Είμαι καλός στην ψυχολογία - ξέρω πως να χειριστώ συγκεκριμένες καταστάσεις. Είμαι καλός παίχτης στο σκάκι. Πρέπει να προβλέπεις όλα τα ενδεχόμενα'.

Συνέντευξη: Paul Lester (Guardian)