Δημήτρης Αθυρίδης: Ο έρωτας, βέβαια, ευδοκιμεί και στην απουσία...
Ακολουθία 1η: Ο Δήμαρχος "χάνει" την εκατονταετηρίδα φανερά ταραγμένος από τον μητροπολίτη! Τι σημαίνει η απώλεια αυτοκυριαρχίας; Ακολουθία 2η: Στέκεται σαν κολόνα σε ευθεία γραμμή με τα μαντεμένια κολονάκια! Η σιωπή και η περίσκεψη σώζουν ή απελευθερώνουν; Ακολουθία 3η: Το σπίτι του άδειο, αποτυπώματα ραφιών στους τοίχους, ένα τάνκερ έξω απ' το παράθυρο! Είναι άνθρωπος των έργων ή των λόγων; Ακολουθία 4η: Το φιλμ "τρέχει" ανάποδα. Η "οπισθοχώρηση" Ντε Γκολ - Καραμανλή είναι πολιτική εκτίμηση ή αποκαθιστά κάποια ισορροπία; Ακολουθία 5η: Φωτογραφία του ζεύγους στον αμπελώνα αλά Γούντστοκ! Ακολουθία 6η: Διαβάζει σ' ένα βιβλίο God help me to be open to new opinions...
Μετά το βραβευμένο πορτρέτο T 4 Trouble and the Self Admiration Society [2009] για το σκληρό ροκ καρύδι της Θεσσαλονίκης, Τέρρυ Παπαντίνα, σειρά έχει τώρα ο ροκ Δήμαρχος της πόλης μας [αγαπημένα του το Blue Bayou κι ο Γιος του Ανέμου]. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Αθυρίδης μας μιλά για το πολυπόθητο Ένα Βήμα Μπροστά, το πολιτικό συναπάντημα και τη σχέση του με την αγάπη.
- Γιατί διάλεξες να καταγράψεις τη ζωή ενός δημόσιου προσώπου που δεν είναι πολιτικός;
Επέλεξα να παρακολουθήσω τον Γιάννη Μπουτάρη και την προεκλογική του εκστρατεία καταρχάς επειδή σεναριακά μου χαριζόταν ένας χαρακτήρας με μια πολύ ιδιαίτερη επιδίωξη: να γίνει ο επόμενος Δήμαρχος της Θεσσαλονίκης. Το δεύτερο ζητούμενο είναι επίσης η πρόσβαση και κατά πόσο ο χαρακτήρας είναι διατεθειμένος να "εκτεθεί" στην κάμερα. Οι επαγγελματίες πολιτικοί έχουν μια ανασφαλή αίσθηση της πολιτικής ορθότητας, κάτι το οποίο είναι μια άγνωστη περιοχή για τον Γιάννη Μπουτάρη που είναι μοναδικός στο να σπάει στερεοτυπικές εικόνες και να αποδομείται, με τρόπο όμως που καθίσταται διάφανος και πιο διαυγής.
- Το δημόσιο πρόσωπο έχει κατ' ανάγκην έντονο ιδιωτικό βίο ή έχει μόνο πολιτική πλευρά;
Η ταινία τον συναντά λίγο πριν γίνει Δήμαρχος και κατ' αυτήν την έννοια όχι σαν ένα πρόσωπο της εξουσίας αλλά ακριβώς στο μεταίχμιο όπου αυτό που λέμε ιδιωτικός βίος γίνεται πλέον δημόσιος, τουλάχιστον όσον αφορά την προσωπικότητά του. Δεν μπορείς να μην εκθέσεις την προσωπικότητά σου όταν γίνεσαι πολιτικός. Επέλεξα αντί για συνεντεύξεις τρίτων ή κάποια έρευνα αφηγητή να δώσω τον λόγο στον ίδιο για να μιλήσει για τον εαυτό του. Τα όρια, αν υπάρχουν, είναι αυτά που θέτει ο ίδιος.
- Η σύντροφος βρίσκεται πίσω από κάθε ισχυρή προσωπικότητα;
Πιο πολύ θα μιλούσα για τον έρωτα, ειδικά όταν γίνεται μοναδικός και σπάνιος σαν αυτόν της Αθηνάς και του Γιάννη που κρατάει πάνω από 50 χρόνια, με παιδιά, εγγόνια, γάμους και χωρισμούς. Ο έρωτας, βέβαια, ευδοκιμεί και στην απουσία και εκεί είναι που μπαίνουν τα πραγματικά διλήμματα. Ένας χωρισμός ή ένας θάνατος φέρνουν και την ανάγκη ενός νέου αυτοπροσδιορισμού.
- Το "τρίγωνο της αμαρτίας" έσπασε σε μικρότερα τριγωνάκια;
Η έκφραση "τρίγωνο της αμαρτίας" νομίζω πως χρησιμοποιήθηκε συμβολικά για να υποδείξει πόλους, κορυφές που στήριζαν ένα παγιωμένο σύστημα πολιτικής διαχείρισης και εξουσίας στην πόλη και όπου πολλά πράγματα γίνονταν με λάθος τρόπο. Άλλωστε, αμαρτία σημάνει λάθος. Είναι στο χέρι μας να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος μέσα από διαφανείς θεσμούς και να μην αφηνόμαστε σε πανίσχυρους ηγέτες που υπόκεινται και αυτοί στην ιδιοτέλεια της ανθρώπινης φύσης.
- Η μουσική του ντοκιμαντέρ είναι μπιτ [Γασπαράτος], ροκ μπαλάντες [Παπαντίνας, Orbinson, Β. Γερμανός], λαϊκή [σκυλέ], έθνικ [Παραναουέ] και κλασική. Λειτουργεί ως στίξη ή ως αντίστιξη;
Είναι ξεκάθαρα αντίστιξη σαν ταυτόχρονη συνήχηση μελωδιών που δηλώνουν τον τόπο, τον χρόνο, τον ήχο των βιωμένων συναισθημάτων, την ιστορική και την προσωπική μνήμη. Η πόλη μας πάλλεται από τέτοιους ήχους, βρίσκεις τα πάντα να συνυπάρχουν με ένα τρόπο που γίνεται αυθεντικός. Το συγκρότημα κλασικής μουσικής που ακούγεται είναι οι Θεσσαλονικείς Transcription Ensemble που ειδικεύονται στην εκτέλεση μεταγραφών/transcriptions μεγάλων ορχηστρικών έργων γραμμένα για λίγα όργανα έτσι ώστε να γίνονται προσιτά στο κοινό της περιφέρειας. Μου φάνηκε πολύ ταιριαστό για την κατάσταση της Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης ειδικά, σαν μια μακρινή ανατολίτικη ευρωπαϊκή περιφέρεια με τη δική της όμως ξεχωριστή ταυτότητα.
- Το 12ο Βήμα της απεξάρτησης γιατί είναι κομβικής σημασίας στο ντοκιμαντέρ;
Το 12ο βήμα, είναι το τελευταίο στάδιο του πνευματικού και ηθικού αγώνα προς την απεξάρτηση, μια μορφή πνευματικής αφύπνισης όπου καλείσαι πλέον να μεταφέρεις το μήνυμα στους άλλους λειτουργώντας πάντα και συνεχώς σύμφωνα με τις αρχές που σε οδήγησαν ως εδώ. Το ζητούμενο είναι να διαπεράσεις το εγωιστικό κουκούλι και να δράσεις μέσα στον κόσμο με αρμονία. Η λέξη κλειδί εδώ είναι η "δράση" και νομίζω πως σ' αυτό το επίπεδο ερμηνεύεται το κίνητρο του Μπουτάρη για την ενασχόληση του με τις κοινωνικές δράσεις και τη πολιτική. Άλλος στη θέση του ίσως άραζε σε κανένα κότερο.
- Το προσωπικό του αρχειακό υλικό πως λειτουργεί; Είναι μνήμη ή ανάμνηση;
Στην ταινία γίνεται όνειρο, μια νοσταλγική επιστροφή σε ένα βίωμα μιας άλλης κατάστασης της ύπαρξης, της νιότης, της αθωότητας. Φαντάστηκα, μια θεμιτή φυγή του ήρωα της ταινίας από την σκληρότητα της ζωής και το μαγκανοπήγαδο της πολιτικής μάχης. Στην κινηματογραφική αφήγηση γίνεται εργαλείο για να ελέγξουμε τον ρυθμό και το ξετύλιγμα της ιστορίας μας.
- Σε προβλημάτισε καθόλου η πολιτική "επικαιροποίηση";
Δεν ξέρω αν παρέμεινα ουδέτερος ή αντικειμενικός και καθόλου δεν πιστεύω στην υπερτιμημένη αντικειμενικότητα, αν υπάρχει καν. Η ταινία είναι μια υποκειμενική αφήγηση αυτών που έζησα εγώ μέσα σε ένα όχημα με οδηγό τον Γιάννη Μπουτάρη. Και πήγαινε με χίλια! Αυτό που προσπάθησα ήταν να μην κλείνω τα μάτια μου. Εκ των υστέρων, στο μοντάζ, έγινε η αξιολόγηση αυτών που θα μπορούσαν να περιγράφουν και να εξηγούν την συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία στο διηνεκές προβάλλοντας τα πολιτικά διακυβεύματα της εποχής και τον τρόπο παρουσίασης τους από τους εμπλεκόμενους. Το μέλλον είναι ρευστό και ελπίζω η ταινία να δικαιωθεί ως προς τις προθέσεις της.
- Γιατί απέρριψες, με τις εικόνες σου, τον όρο "αγιογραφία";
Χωρίς να κρύβω τη συμπάθεια μου για τον Γιάννη Μπουτάρη, αγαπώ τους ανθρώπους πιο πολύ μέσα από τα λάθη και τις αδυναμίες τους, τις αντιφάσεις τους που είναι τα απότοκα μιας εσωτερικής μάχης. Όπως λέει και ο ίδιος "η ψυχή του ανθρώπου είναι ένα μεγάλο σακί, χωράει και τα κακά και τα καλά, το θέμα είναι τα καλά να είναι περισσότερα". Μ' αυτήν την έννοια δεν υπάρχει κανένας άγιος στη ταινία και ούτε πρόθεση αγιογραφίας.
- Ποια πορεία ακολουθεί το Ένα Βήμα Μπροστά μετά το 15ο ΦΝτΘ;
Προβάλλεται πρώτα στην Θεσσαλονίκη (4 Απριλίου) και ύστερα στην Αθήνα (11 Απριλίου). Το Νοέμβρη του 2012 συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ (Πανόραμα Reflecting Images) κι ετοιμάζεται τώρα να ταξιδέψει στο Τορόντο. Το κανάλι ARTE, ως συμπαραγωγός, θα το προβάλλει στο πλαίσιο της θεματικής Μια ημέρα για την Ελλάδα (Une journee en Grece) τον ερχόμενο Ιούνιο, ταυτόχρονα στην ελληνική και στη γερμανογαλλική τηλεόραση.
