Πιστεύω πως υπάρχει ακόμη ανθρωπιά
Η νέα ταινία του σκηνοθέτη "Daniel 16", μια μυθοπλασία με δυναμικό ντοκιμαντέρ, είναι η αφορμή για αυτή τη συνομιλία με τον Κώστα Καρδερίνη
Μια φάρμα στον Έβρο είναι εμβληματικό σταυροδρόμι πολιτισμών, εφήβων παραβατικών, μεταναστών, αδέσποτων αλλά και ανθρώπινων συμπεριφορών. Το «πέρασμα» από την άλλη μεριά της ζωής και η ευκαιρία για ένταξη, ανάταξη, αναπλήρωση και ανάνηψη δεν υπαγορεύονται πάντα από ένα κανονιστικό πλαίσιο αλλά μπορούν να ωριμάσουν και μέσα από την παράβασή του.
Ο Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος φέρνει το ουμανιστικό πνεύμα του Κεν Λόουτς στα καθ’ ημάς και μας χαρίζει μια σημαντική ταινία [Ντάνιελ ’16 /Daniel '16, 2020 Ελλάς, 101λ] για τα όρια, τα περιθώρια και την περιθωριο-ποίηση.
Στις κουβέντες που ακολουθούν διατυπώνουμε πόσο παγκόσμιο είναι το τοπικό και πόση αλήθεια κρύβει μια μυθοπλασία.
Υπάρχουν προσωπικά βιώματα πίσω από την ιστορία του Ντάνιελ;
Ναι, υπάρχουν. Τα αδέρφια μου κι εγώ μεγαλώσαμε σε Παιδουπόλεις. Εγώ για λίγα χρόνια, στην εφηβεία μου, αλλά τα άλλα δυο μου αδέρφια έζησαν πολύ περισσότερα. Μάλιστα ο μεσαίος μου αδερφός, ο Πέτρος Κουτσιαμπασάκος, συγγραφέας, που έφυγε πριν οκτώ χρόνια από τη ζωή, πολύ νέος, πρόλαβε κι έγραψε ένα σπουδαίο, κατά τη γνώμη μου, μυθιστόρημα πάνω στην εμπειρία του αυτή, το Πόλη παιδιών [Πατάκης 2012]. Γι’ αυτό, από την αρχή του σεναρίου, παρόλο που ο Ντάνιελ, ο πρωταγωνιστής, είναι ένα παιδί από την Γερμανία, ένιωθα ότι τον καταλάβαινα απόλυτα.
Οι παραβατικοί έφηβοι δικαιούνται δεύτερης ευκαιρίας; Την έχουν;
Η δεύτερη ευκαιρία είναι ανθρώπινο δικαίωμα απολύτως αιτιολογημένο ανθρωπιστικά, ψυχολογικά, παιδαγωγικά. Το θέμα είναι ακριβώς αν την παρέχουμε. Δεν νομίζω ότι αυτό γίνεται στον βαθμό που χρειάζεται. Ιδιαίτερα το κομμάτι του εφηβικού σωφρονισμού στην Ελλάδα έχει πολλά προβλήματα όπως άλλωστε και ολόκληρος αυτός ο κλάδος. Είναι υποστελεχωμένος, γραφειοκρατικός, δυσκίνητος χωρίς θαρραλέα και ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία.
Πόσο σημαντικός είναι ο θεσμός της οικογένειας;
Είναι νομίζω αυτονόητο το πόσο σημαντική είναι η οικογένεια για το άτομο όπως επίσης γνωρίζουμε τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψή της. Βέβαια μια δυσλειτουργική οικογένεια μπορεί να καταστρέψει ένα άτομο. Πιστεύω πως οικογένεια -πάνω απ’ όλα- είναι φροντίδα, αγάπη και νοιάξιμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο βλέπω με δυσπιστία τους υπέρμαχους της παραδοσιακής οικογένειας. Είμαι πεπεισμένος πως ένα παιδί μπορεί να μεγαλώσει σε μια “διαφορετική” οικογένεια, με γκέι γονείς για παράδειγμα, και να πάρει όλα τα απαραίτητα εφόδια.
«Δυνατός, σκληρός, ευαίσθητος»! Χωράνε αυτά τα τρία σ’ ένα σώμα νεανικό κι άπειρο;
Ναι, αυτή η φράση από την ταινία νομίζω πως χαρακτηρίζει πολλούς εφήβους. Μάλιστα η ζωή πολλές φορές τους δοκιμάζει σκληρά και χρειάζεται είτε να διασώσουν, είτε να ανακαλύψουν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Μια κατάσταση παρακμιακή αποπνέει αισιοδοξία κι ανθρωπιά! Οι άνθρωποι δίπλα μας μπορούν να «ανοίξουν δρόμο»! Είναι υπαρκτές τέτοιες αξίες στη σημερινή χώρα μας;
Παρ’ όλα τα λυπηρά συμβάντα των τελευταίων ετών, όπως η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, των νεαρών Ρομά, ο θάνατος της μικρής Όλγας στο Κερατσίνι και άλλα που είναι πραγματικά σοκαριστικά, πιστεύω πως υπάρχει ακόμη ανθρωπιά. Το πρόβλημα είναι πως η ανθρωπιά, η κατανόηση και η αποδοχή της διαφορετικότητας ως αξίες δεν προάγονται όπως θα έπρεπε στην ελληνική κοινωνία. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με την εκπαίδευση και όχι μόνο.
Τι σε τσιγκλάει να σκαρώνεις στίχους σε/για μια μυθοπλασία που είναι πολύ ντοκιμαντέρ;
Γράφω στίχους εντελώς ερασιτεχνικά. Στον Γιο του φύλακα [2006] ψάχναμε στίχους με τον Βαγγέλη Φάμπα για ένα τραγούδι και δεν ήμασταν ικανοποιημένοι μ’ αυτούς που είχαμε στη διάθεσή μας. Όχι ότι ήταν κακοί αλλά δεν ήταν “μέσα” στην ταινία. Κάθισα και έγραψα μερικούς, τους διάβασε ο Βαγγέλης και του άρεσαν πολύ. Είναι οι στίχοι του τραγουδιού Του κόσμου η αιώρα που είχαμε τη χαρά να το τραγουδήσει ο Σωκράτης Μάλαμας.
Κάτι παρόμοιο έγινε και σ’ αυτήν την ταινία με δύο τραγούδια [I should stand my ground, Which way to go] που τραγουδά πολύ όμορφα ο Φίλιππος Διαμαντόπουλος.
Με τον Βαγγέλη διανύουμε την... τρίτη δεκαετία συνεργασίας και συντονιζόμαστε απόλυτα. Αυτή τη φορά μάλιστα είχα τη χαρά να συνεργαστώ και με τους Prefabricated Quartet [truce], ένα εξαιρετικό γκρουπ από την Θεσσαλονίκη. Ένα μέλος του μάλιστα, ο Χρήστος Γούσιος [aka CMYK], αναπληρωτής καθηγητής ήχου στο τμήμα κινηματογράφου του Α.Π.Θ. έκανε τον ηχητικό σχεδιασμό της ταινίας.
ΥΓ: Η ταινία προβάλλεται από τις 9 Δεκεμβρίου 2021. Τις προβολές της σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη προλογίζουν και παρουσιάζουν ο σκηνοθέτης και εκπρόσωποι φορέων που δραστηριοποιούνται σε ζητήματα εφηβικής παραβατικότητας και φιλοξενίας εφήβων μεταναστών στη χώρα μας.
Φωτογραφίες - Piero Giacon
