Felix Lajko, ο βιολιστής υπό τη στέγη (του Βελλίδειου Womex 2012)

Όπως τρέχει η Λόλα στη γνωστή γερμανική ταινία [Τρέξε Λόλα, τρέξε!] έτσι και ταχύτερα κινείται ρυθμικά το δοξάρι του Felix Lajko πάνω στις χορδές του βιολιού του. Δεν είναι παράξενο ούτε τυχαίο που ενδιαφέρθηκε γι' αυτόν πολύ νωρίς [1997] ο διάσημος και αειθαλής Miklos Jancso. Τον κατέγραψε σε ντοκιμαντέρ με τίτλο Παίξε Φέλιξ, παίξε! [Jatssz, Felix, jatssz!]. Γεμάτο υπερκοντινά πλάνα και εκφράσεις προσώπου που αντιπαραβάλλονται με απόπειρες των πρώτων αερο-πτήσεων και αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτων.

Στη μέχρι τώρα πορεία του ως μουσικός έχει περάσει από τους τελετουργικούς Ensemble Ritual Nova του Boris Kovac, το τζαζ Dresch Quartet, τους ρόκερς Noir Desir και τον σύγχρονο συνθέτη-πιανίστα Gyorgy Szabados. Έχει αναπάντεχα συμπράξει με εκ διαμέτρου διαφορετικές προσωπικότητες: τον ελιτιστή μινιμαλιστή Alexander Balanescu, τον τσιγγάνο βασιλιά της σερβικής τρομπέτας Boban Markovic, τους μογγόλους βαρύτονους Huun Huur Tu, τον οπερετικό ιάπωνα χορευτή Min Tanaka, τον σκηνοθέτη Kornel Mundruczo [πρωταγωνίστησε στην ταινία The Delta, 2007].

Παρόλα τα παραπάνω δεν έχει καβαλήσει κανένα καλάμι, δεν επιθυμεί να γίνει σταρ, δεν ξιπάζεται από κανένα μέρος του κόσμου και... ανυπομονεί να επιστρέψει στη θαλπωρή του σπιτιού του, στην ταλαιπωρημένη από τον πόλεμο πόλη του και στο αγαπημένο του δάσος.

Παρότι ακούγεται πλήρης μουσικά, σαν άνθρωπος-ορχήστρα, δεν είναι μονός του. Στις ηχογραφήσεις και στις ζωντανές του εμφανίσεις μονομαχεί με τη βιόλα του Antal Brasnyo και αμφότεροι σιγοντάρονται από τους αδερφούς Ferenc [κοντραμπάσο, νυκτό και δοξαράτο] και Michael Kurina [hammered dulcimer, είδος σαντουριού που παίζεται με κουταλάκια]. Μετά από ένα τέτοιο εξαιρετικό κονσέρτο, γεμάτο αστραπιαίες δοξαριές, κουταλιές και πενιές, τον πλησιάσαμε για να μάθουμε λεπτομέρειες. Μας μίλησε πρόθυμα, παρά τη φανερή κούρασή του.

- Έχεις κλασική παιδεία; Πως έφτασες να γίνεις δεξιοτέχνης του βιολιού και του zither;

Άρχισα να παίζω zither [νυκτό ιουδαϊκό σαντούρι] στα 10 μου χρόνια και το πρώτο βιολί το έπιασα όταν ήμουν 12. Τελείωσα το μουσικό σχολείο σε τρία χρόνια [η κανονική φοίτηση είναι 6 έτη!!!]. Έκανα πρακτική στα απομεινάρια ενός σπιτιού μέσα στο δάσος. Ακόμη εκεί ασκούμαι. [Εκεί, στο δάσος, προέκυψε και ο δίσκος A bokorbol - From the bush]. Μετά την αποφοίτηση άρχισα σχεδόν αμέσως να παίζω σε κονσέρτα και σε μικρά καφέ.

- Πως ονομάζεις τη μουσική αυτή; Τι ετοιμάζεις παρακάτω;

Η μουσική μου στηρίζεται στην ευαισθησία και την ποικιλομορφία του οργάνου. Δεν παίζω μουσικά είδη, απλά ακολουθώ το δικό μου μονοπάτι στον αυτοσχεδιασμό και την σύνθεση. Δεν κάνω διακρίσεις στα μουσικά ιδιώματα ή τους δρόμους της μελωδίας. Παίζω φολκ, κλασική, κλέζμερ, δημοτική, ροκ, μπλουζ, τζαζ και αυτοσχεδιαζόμενη μουσική... Αν δεν βγαίνει απ' την ψυχή, τότε απλά ξέχασέ την. Ας το να πάει και κάνε κάτι άλλο... Τώρα συνθέτω κλασική μουσική για ορχήστρα!!! Ένα μεγάλο συμφωνικό έργο.

- Η καταγωγή σου είναι ουγγρική;

Γεννήθηκα [17 Δεκ. του 1974] και μεγάλωσα στη πολυεθνική Subotica της Βοϊβοντίνας από γονείς ούγγρους. Είναι ένα κομμάτι της άνω Σερβίας και της πρώην αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας όπου ζουν πολλοί ομοεθνείς των γονέων μου.

- Guca ή Exit, τι από τα δύο προτιμάς ως θεατής;

Έχω παίξει και στα δυο αυτά φεστιβάλ αλλά δεν θα πήγαινα σε κανένα...

- Έχεις γυρίσει τον κόσμο παίζοντας. Ευρώπη, Ασία, Αμερική;

Δεν έχω πρόβλημα. Πάω όπου με καλούν. [Από τα Φεστιβάλ του Κόσμου μέχρι τα ουγγαρέζικα Φεστιβάλ Κρασιού ή και Λουκάνικου]. Έπονται η Κίνα και η Ινδία. Αλλά πάντα επιστρέφω στο σπίτι μου...

From the Internet bush

Felix Lajko - A Foeldoen (On Earth)
Felix Lajko - Benefit performance 1.4
Felix Lajko - Meg azt mondjak (folk song)
Felix Lajko & Huun Huur Tu, 15/05/2010
Lajko Felix (ουγγρικά: πρώτα το επίθετο)