Μετά τα κάναμε σκ@@ά

- Όλοι μαζί, τώρα! Ακούγεται σα σύνθημα αλλά είναι ένα χρονικό από το παρελθόν και μια ευχή για το κοινό μας μέλλον. Περικλής στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης [τον Φλεβάρη εντέλει κι όχι τον Μάη]. Ακούγεται και είναι δράμα του Γουλιέλμου Σακαισπήρου. Ο Γιώργος Κοτανίδης ακούγεται παρακάτω, αυτοβιογραφείται και ονειροπολεί. Χειμαρρώδης και εξωστρεφής, μιλά για παρέες, θέατρο, βιβλία και πολιτική.

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1945 κι όταν ήμουν μωρό ακόμα ο πατέρας μου πήρε μετάθεση και πήγαμε στη Δράμα. Εκεί είχαν έρθει πρόσφυγες οι γονείς μου πριν γεννηθώ...

[Μια χαριτωμένη φωνή μας διακόπτει: Γεια σας! Είμαι σίγουρη ότι είστε ηθοποιός, πρώτα απ' όλα. Σε ποιο έργο παίζατε;, πείτε μου ένα έργο. Βίος και Πολιτεία, λέω εγώ και μας κοιτάει με απορία. Στην τηλεόραση; ρωτάει εκείνος. Ναι στην τηλεόραση, απαντά η ομορφούλα. Τελευταία ήταν Οι Γοργόνες, το Παρά Πέντε!!! Ωραία, ευχαριστώ, λέει η μικρή θαυμάστρια κι απομακρύνεται ευτυχισμένη. Είδες η τηλεόραση;;; σχολιάζει ο ερωτηθείς. Συνεχίζουμε...]

Μετακομίσαμε λοιπόν στη Δράμα όπου τελείωσα το δημοτικό. Έδωσα εξετάσεις για το Γυμνάσιο στη Δράμα αλλά όταν πέρασα ήρθαμε πάλι στη Θεσσαλονίκη όπου γράφτηκα στο 4ο Γυμνάσιο Αρρένων. Όταν τέλειωσα έδωσα εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο όπου μπήκα κατά λάθος στην Κτηνιατρική Σχολή (γιατί ήταν ένα ακαδημαϊκό απολυτήριο εκείνης της χρονιάς μόνον, ένα σύστημα όπου έβαζες όλες τις σχολές ανακατεμένες).

Έμεινα δυο χρόνια αλλά το βασικότερο απ' όλα ήταν ότι στο Αριστοτέλειο τότε ιδρύθηκε ο ΦΟΘΚ (Φοιτητικός Όμιλος Θεάτρου Κινηματογράφου) και ήταν για μένα αφορμή να μείνω γιατί ασχολιόμουνα με την κινηματογραφική λέσχη και το φοιτητικό θέατρο. Το '67 ακλούθησα το ΚΘΒΕ στην Καβάλα όπου ήμουν μέλος του χορού στην Ειρήνη του Αριστοφάνη και του Σωκράτη Καραντινού. Κι εκεί αποφάσισα πια ότι "τέρμα δεν πάει άλλο" και λόγω της δικτατορίας διότι ήμουν ανακατεμένος και με τα πολιτικά. Και κατέβηκα στην Αθήνα, έδωσα εξετάσεις στο Εθνικό και πέτυχα μαζί με τον κολλητό μου τον Δημήτρη Καμπερίδη.

Τελειώσαμε το Σχολή του Εθνικού το 1970 αλλά στη διάρκεια της φοίτησης οι δυο τάξεις ετοιμάζαμε να κάνουμε έναν θίασο. Στη μια τάξη ήταν ο Αρζόγλου, ο Σκυλοδήμος, ο Χατζησάββας, η Μαλτέζου. Στην άλλη ήμασταν εγώ, ο Καμπερίδης, ο Σαμπάνης, η Χριστίνα Σιμοπούλου και η Άννα Μιχαλιτσιάνου. Εμείς όλοι οι απόφοιτοι ιδρύσαμε το Ελεύθερο Θέατρο. Ο Φασουλής και η Παναγιωτοπούλου ήρθανε δυο χρόνια μετά αντικαθιστώντας άλλους και μείνανε και γίνανε οι κληρονόμοι του. Αξιοποίησαν την περιουσία του για πάρτη τους.

- Εκτός από ηθοποιός είστε και συγγραφέας.
Αυτό προέκυψε στην πορεία. Ξεκίνησα με τη νουβέλα Περί μαιάνδρου [Γαβριηλίδης 1995] όπου ήρωας είναι ο Κώστας Καρυωτάκης. Είναι τρεις βδομάδες απ' τη ζωή του Καρυωτάκη, έξι μήνες πριν το τέλος του. Τα πραγματικά γεγονότα είναι αυτά που περιγράφω στη ζωή του. Το εύρημα είναι ότι ο ίδιος γράφει ένα φανταστικό κείμενο περί μαιάνδρου το οποίο δεν υπήρξε ποτέ.

- Μετά τι ακολούθησε;
Το '99 εξέδωσα το σύγχρονο μυθιστόρημα Απρόσμενα αισθήματα [Γαβριηλίδης 1999]. Ένας συνταξιούχος αξιωματικός κι ένας συνταξιούχος φιλόλογος κοντράρονται στο δικαστήριο όπου εκδικάζεται η υπόθεση ενός αμοιβαίου τροχαίου στο οποίο σκοτώθηκαν τα παιδιά τους. Στο τέλος βρίζονται αρχαιοελληνικά και κατηγορούν ο ένας τον άλλον και μαλώνουν ποιος είχε το καλύτερο αυτοκίνητο, αλλά δεν εξετάζουν ότι και τα δυο παιδιά ήταν μεθυσμένα όταν έγινε το ατύχημα, και τα δύο είχαν παραβεί όλους τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας, και οι δύο είχαν λαδώσει για να πάρουν τα παιδιά τους δίπλωμα. Και ξεκινάνε μια περιπέτεια που καταλήγει σε φιλία και κάνουν ενέργειες για να ανακαλύψουν πόσοι άλλοι έχουν λαδώσει για να πάρουν τα παιδιά τους δίπλωμα. Ηχεί πολύ επίκαιρο με όλα αυτά που αποκαλύπτονται σήμερα [για τα κυκλώματα που πουλάνε διπλώματα]. Σα να είχε γραφτεί για το σήμερα.

- Κι ύστερα Οι Σαλτιμπάγκοι [Καστανιώτης 2004].
Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα το οποίο περιγράφει τη δημιουργία του πρώτου θεάτρου της Αθήνας το 1836 από έναν έλληνα της διασποράς. Αυτό κρύβει από πίσω του δέκα χρόνια έρευνας. Ήταν ένα προσωπικό στοίχημα γιατί πραγματικά αναφέρεται στο πρώτο θέατρο της σύγχρονης Αθήνας και σαν ηθοποιό μ' ενδιέφερε πάρα πολύ και κάθισα και δούλεψα πάρα πολύ καιρό για να βγει.

- Και τώρα έχουμε ένα βιβλίο σύγχρονο [Όλοι μαζί, τώρα!, Καστανιώτης 2011] που μιλάει για τις σπουδές και τα χρόνια της δικτατορίας;
Στην ουσία πρόκειται για τα χρόνια της χούντας μέχρι τους πρώτους μήνες της μεταπολίτευσης με ένα μεγάλο φλασμπάκ στα χρόνια τα φοιτητικά στην Θεσσαλονίκη. Το φλασμπάκ αυτό φτάνει πίσω μέχρι το '63 και τη δολοφονία του Λαμπράκη στην οποία έχω βρεθεί αυτόπτης μάρτυρας [λίγο πριν συμβεί το φονικό] καθώς ήμουν στην ομάδα που πιάσαμε το τρίκυκλο. Ήταν ένα δώρο γενεθλίων διότι την επομένη έκλεινα τα 18. Η απίστευτη δεξιά εκείνων των εποχών δολοφόνησε έναν αριστερό κι έκανε άλλον έναν τουλάχιστον, δηλαδή εμένα.

- Μιλήστε μας λίγο για την παράσταση του Εθνικού, τον Περικλή, με αυτό το φοβερό καστ.
Φέτος την άνοιξη είχα μια ωραία πρόσκληση από τον Γιάννη Χουβαρδά για τον Περικλή. Είναι καλεσμένο το Εθνικό Θέατρο να ανεβάσει έναν Σέξπιρ στο Λονδίνο. Οι εγγλέζοι μαζί με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 κάνουν και μια Ολυμπιάδα Σέξπιρ όπου τα 37 έργα του δραματουργού θα παιχτούν από 37 διαφορετικούς θιάσους απ' όλον τον κόσμο σε 37 διαφορετικές γλώσσες. Και για την Ελλάδα επελέγη ο Περικλής που έχει ελληνικό θέμα. Δεν είναι ο Περικλής ο Αθηναίος, είναι ένας άρχοντας της Τύρου κάπου στα ελληνιστικά χρόνια. Και με την ευκαιρία αυτή, ο Χουβαρδάς θέλησε να κάνει ένα θίασο ευρύτερης συνεργασίας κι όχι μόνο του Εθνικού.

Χαίρομαι πολύ που δουλεύω ξανά με τον Μηνά Χατζησάββα που είχαμε κάνει μαζί αρχή στο Ελεύθερο Θέατρο. Στη διανομή είναι ο Γιάννης Βογιατζής, εγώ, ο Μηνάς, η Λυδία Φωτοπούλου, ο Πιατάς, από τη δικιά μου τη γενιά. Από τους νεότερους ο Λούλης, η Γουλιώτη, ο Γλάστρας, ο Μαυροματάκης [ομορφάντρα μου], η Μαρία Σκουλά, ο Βασαρδάνης κι ο Βασίλης Παπαγεωργίου. Τι εξαιρετικός θίασος!!! Χαίρομαι που δουλεύω μαζί τους σ' αυτήν την παράσταση γιατί κάθε βράδυ, από τις πρόβες ακόμη, καμαρώνω κάθε συνάδελφο κατά πόσο καλύτερος γίνεται μέρα με τη μέρα.

- Υπάρχει και επόμενο σχέδιο για το 2012;
Εκτός από αυτό το έργο που πάει στο Λονδίνο το τρίτο δεκαήμερο του Απριλίου για δυο παραστάσεις στο Globe Theater [το ξύλινο κυκλικό θέατρο του Σέξπιρ που έχει ανακατασκευαστεί], το Μάρτιο ανεβαίνει και δεύτερος Σέξπιρ, Τρωίλος και Χρυσηίδα, όπου συμμετέχω επίσης.

- Στην Θεσσαλονίκη θα έρθει αυτή η παράσταση;
Δεν ξέρω ειλικρινά, τα πράματα είναι δύσκολα. Ένας θίασος 12 ηθοποιών είναι δύσκολη περίπτωση. Ίσως το Μάιο. Θα το κουβεντιάσω με τον Χουβαρδά ότι εδώ επάνω το θέλετε πολλοί γιατί μου το 'χουν πει κι άλλοι. Θα του πω ότι εκεί μας περιμένουν, αν βολέψει... θα το οργανώσουν μαζί με τον Σωτήρη Χατζάκη του ΚΘΒΕ.

- Αυτό το τελευταίο βιβλίο με τα απομνημονεύματα θα έχει συνέχεια;
Δεν θα το έλεγα απομνημονεύματα, είναι το προσωπικό μου οδοιπορικό στην περίοδο της Χούντας, με τα προσωπικά, τα θεατρικά και τα πολιτικά μου κατορθώματα μέσα από το ΕΚΚΕ. Υπάρχει ένα ερέθισμα για να συνεχίσω γιατί ακούω ότι αρέσει αυτό το πρώτο μέρος. Με ρωτάνε πολλοί "θα γράψεις τα μετά;" Ναι! Εκείνη η περίοδος, παρότι Χούντα, ήταν ωραία γιατί ήμασταν νέοι κι αγωνιζόμασταν. Μετά τα κάναμε σκατά, κι αξίζει ίσως τον κόπο να γράψω πώς τα κάναμε! Είναι αυτό που λέω στο επίλογο: ποιος θα το περίμενε, άνθρωποι που ήτανε μαζί μας, όταν γίνανε εξουσία λέγανε "η μίζα είναι ατύπως θεσμοθετημένη, αν δεν την πάρουμε εμείς θα την πάρει κάποιος άλλος".

Δεν ξέρω αν θα τα γράψω αυτά. Μάλλον πιο πολύ με ερεθίζει η πρότερη περίοδος όταν ήμουν μικρό παιδί στη Δράμα, οι γονείς μου πώς ήρθαν πρόσφυγες. Αλλά παράλληλα έχω κι άλλα να γράψω, ένα θεατρικό... Νά 'μαστε καλά... να πίνουμε κανένα τσίπουρο και να εμπνεόμαστε.

- Από που πάνε για τη χαβούζα (1978) και Θανάσης Βέγγος.
Ο Θόδωρος Μαραγκός κάνει την πρώτη λαϊκή του ταινία ιδωμένη από μια αριστερή σκοπιά και ποντάρει στον Θανάση πάρα πολύ. Ο Θανάσης ήταν καταπληκτικός. Δεν περιγράφεται. Ερχόσουν στο γύρισμα, σηκωνόταν σε φίλαγε, τι κάνεις; πώς είσαι; τι κάνουν τα παιδιά;, όχι τυπικά αλλά από ενδιαφέρον. Πιο ανθρώπινος ηθοποιός, πιο ανθρώπινος άνθρωπος δύσκολα να υπάρξει. Μεγάλη μορφή.

- Παραγγελιά (1980), Παύλος Τάσιος / Καίτη Γώγου.
Ήτανε κάτι που το κουβαλούσε χρόνια μέσα του ο Τάσιος κι ήθελε να το κάνει. Κι εγώ το ίδιο κατά κάποιον τρόπο. Στο βιβλίο μου περιγράφω ότι όταν ήμουν στη φυλακή, στην Ασφάλεια της Μεσογείων, στην απομόνωση, λίγο πριν μπω είχαν φύγει οι Κοεμτζήδες. Οπότε άκουσα την ιστορία από τα στόματα των αστυφυλάκων που είχαν ένα δέος απέναντί τους. Κι εγώ είχα μάθει να βλέπω τους μπάτσους μες απ' το κελί.

Όταν λοιπόν μου είπε ο Τάσιος: ρε συ Γιώργο είναι μερικοί ρόλοι που δεν τους έχω κλείσει και θέλω σε παρακαλώ να παίξεις. Του λέω: ποιοι είναι; Και μου λέει έναν-δυο-τρεις κι ήταν πιο μεγάλοι ρόλοι. Μου λέει επίσης και για τον ρόλο του μπάτσου που σπάει την παραγγελιά και του λέω "αυτόν θέλω". Εξαιρετική συνεργασία, απίστευτο γύρισμα στη σκηνή της σφαγής με τον Καφετζόπουλο. Αυτή η σεκάνς ακόμα με συναρπάζει και δεν γυρίζεται εύκολα ξανά.

- Βίος και Πολιτεία (1987) και Περάκης.
Μια ευτυχής συνεργασία με τον Περάκη. Η πρώτη Λούφα, ο Βίος+Πολιτεία και η Άρπα Κόλλα είναι οι τρεις καλύτερές του. Ήμασταν ένα πολύ δυνατό καστ: Παναγιωτίδης, Κοντογιαννίδης, Κιμούλης, Μόσχος, Καλιβωκάς, η Μπάρμπα, ο χερ Πουλικάκος (μιλάγαμε γερμανικά και κάναμε πλάκες). Και μια ταινία που είναι πάντα πολύ φρέσκια και δε χάνει τη δύναμή της. Γούσταρα πολύ το σενάριο, σημαντικό πράμα γιατί τα περισσότερα που μου δίνανε να παίξω ήταν πολύ κακά.

- Πάμπτωχοι ΑΕ (2000) όπου είσαι και σεναριογράφος.
Με τη λάθος πολιτική που ακολουθούσε το Κέντρο Κινηματογράφου τα είχε "δώσει όλα" στους σκηνοθέτες. Να γράφουν, να σκηνοθετούν και να παράγουν ακόμα και να χορεύουν που λέει ο λόγος. Όλα. Είχα μια ιδέα και είχα γράψει το σενάριο των Πάμπτωχων άλλα έκανα πέντε χρόνια να βρω σκηνοθέτη. Είχα πάει σε κάποια σεμινάρια εκτός Ελλάδος και είχα ακούσει τα καλύτερα για το σενάριό μου. Αλλά και στο Κέντρο τους άρεσε. Δεν έβρισκα σκηνοθέτη να το κάνει γιατί όλοι μου λέγανε: είμαι δημιουργός, κάνω μόνο τα δικά μου. Μέγα σύνδρομο. Στο τέλος βρήκα τον Αντώνη τον Κόκκινο και μια ελεύθερη ανοιχτή παραγωγή. Έπαιξα με τον επιστήθιο φίλο μου τον Δημήτρη Καμπερίδη, τον Γιάννη Μπέζο επίσης φίλο που του πρότεινα να συμμετέχει, τον Χρήστο Βαλαβανίδη.

- Πες μου κάτι για τον Λεωνίδα Χρηστάκη.
Με τον Λεωνίδα ήμασταν φίλοι απ' τα Εξάρχεια. Όχι κολλητοί! Είχαμε τις διαφορές μας. Εκείνος πιο αναρχικός εγώ πιο μαοϊκός. Είχαμε πολύ εγκάρδια σχέση όμως. Κι όταν ψάχναμε αυτόν τον ρόλο του καφετζή έξω από τη φυλακή που είναι οπαδός της Μάντσεστερ κι έχει φωτογραφία με τον Τζορτζ Μπεστ, είπαμε ότι του ταιριάζει χωρίς να είναι ηθοποιός και συμφωνήσαμε όλοι αμέσως. Κι ήταν μια πολύ μεγάλη χαρά που τον είχαμε μαζί μας.

- Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι (2001).
Είναι μια ταινία που εντάσσεται σε μια σειρά ρόλων που έχω κάνει σε ξένες παραγωγές. Δεν τα έχω ποτέ προβάλλει αυτά κι ας έχω κάνει και πρώτους ρόλους. Εδώ είχα την τύχη να δουλέψω με έναν εξαιρετικό σκηνοθέτη, του John Madden (Ερωτευμένος Σέξπιρ, Η μεγαλειοτάτη κα Μπράουν, Proof, Το χρέος). Όταν μας γνώρισε εμάς τους έλληνες ηθοποιούς (για μικρούς ρόλους) έπαθε την πλάκα του (έχεις παίξει Δον Κιχώτη, έχεις κάνει ετούτο και το άλλο!!!). Εμείς ήμασταν κομπάρσοι δίπλα στον John Hurt, την Penelope, την Παππά, τον Cage αλλά ήμασταν όλοι μια παρέα. Όταν ήρθε η σειρά μου με τη σκηνή όπου κάνω το δήμαρχο κι από κάτω τα στρατεύματα, φώναξε τον Τζον Χαρτ και τον Νίκολας Κέητζ και τους είπε: θέλω να σας παρουσιάσω τον κύριο Κοτανίδη ο οποίος έχει κάνει αυτό κι αυτό κι αυτό και κείνο. Δηλαδή η επαγγελματική αντιμετώπιση των εγγλέζων και των αμερικάνων είναι απίστευτη. Θέλουν να σε ανεβάσουν, να σε κρατάνε χάι κι ευχαριστημένο για να τους δώσεις και να σου πάρουν το καλύτερο. Αυτό είναι το μυστικό.

- Παρακάτω τι έρχεται;
Δεν ξέρω! Το καλύτερο για μένα είναι που δεν ξέρω τί έρχεται παρακάτω. Έχω ένα-δυο σενάρια ακόμα αλλά άμα δε βρίσκεις σκηνοθέτη... Εγώ δε θέλω να κάνω το σκηνοθέτη. Εντάξει. Μια χαρά και ήρεμα. Όλα παν καλά. Σε αναμονή.

- Εύχομαι πάντα επιτυχίες και καλή υγεία.

Ο Περικλής παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης στις 7, 8 και 9 Φεβρουαρίου 2012.