Τα μυστικά μιας περιπλανώμενης κοσμο-πολίτισσας

Αυτό κι αν δεν ήταν όνειρο! Το τριπαρισμένο αεροπλάνο των Jefferson Airplane προσθαλασσώνεται στ' ανοιχτά της Αμοργού κι ένα τσούρμο παιδιά των λουλουδιών από το Φρίσκο του '60 βουτάνε στα γαλαζοπράσινα νερά. Η Μαρίζα Κωχ και η Joni Mitchell μαζί με ντόπιους οργανοπαίκτες κατεβαίνουν στο λιμάνι από τα Θολάρια. Στη Δονούσα οι Massive Attack μαζί με παράξενα πλάσματα του πελάγους συναντούν τον Perry Farrell που ήρθε εδώ μαζί με μουσικούς της ασιατικής στέπας. Τους έφερε όλους το αιθέριο κάλεσμα της Κρίστη Στασινοπούλου, που μαζί με τον Στάθη Καλυβιώτη - πολίτες και οι δύο του απέραντου γαλαξία - έχουν στήσει μία γιορτή που ονόμασαν «Τα μυστικά των βράχων».

Πως θα σου φαινόταν ο χαρακτηρισμός «Ο υδάτινος κόσμος της Κρίστη Στασινοπούλου» για το νέο σου άλμπουμ;
«Τα μυστικά των βράχων» δε μιλάνε μόνο για τον υδάτινο κόσμο της θάλασσας. Μιλάνε και για τη γη και τις μυρωδιές της, την άμμο, τον άνεμο, το φως, τους ψιθύρους και τους κρότους των κυμάτων ανάμεσα στα χαλίκια και τα βράχια, το νυχτερινό ουρανό όπως φαίνεται μονάχα από ερημικά, χωρίς ηλεκτρισμό μέρη. Όλα τα τραγούδια αυτού του άλμπουμ τα έχουμε γράψει με το Στάθη Καλυβιώτη ζώντας ελεύθερα σε ερημικές παραλίες κάτω από αλμυρίκια ή από αυτοσχέδιες καλαμένιες στέγες. Είναι αφιερωμένα σε όσους αρέσει να ζουν έτσι, χαλαρά και ελεύθερα, κοντά στη φύση, έστω και για κάποιες μέρες μόνο μέσα στο χρόνο. Είναι «στρατευμένα» υπέρ του δικαιώματος όποιος θέλει να μπορεί από κάποιες παραλίες της Ελλάδας να χαζεύει τις νύχτες το γαλαξία, χωρίς να τον ενοχλούν τα φώτα του «πολιτισμού».

Το φλερτ με τον ηλεκτρονικό ήχο, που είχε ξεκινήσει στις δύο προηγούμενες δουλειές σου, εδώ φαίνεται να παίρνει τη μορφή ολοκληρωμένης σχέσης.
Χρησιμοποιώντας όλη αυτή την τεχνολογία του ήχου, απλά έχεις ακόμα περισσότερες επιλογές ηχοχρωμάτων και ηχητικών αποχρώσεων. Η παλέτα από την οποία διαλέγεις, για να ντύσεις τα τραγούδια σου, για να φτιάξεις την ατμόσφαιρα που θέλεις, είναι πλέον απέραντη, και αυτό έχει πλάκα.

Ειδικά για «Τα μυστικά των βράχων», πιστεύω ότι οι ηλεκτρονικοί ήχοι μεταδίδουν πιο άμεσα αυτή την ποιητική, «συμπαντική» αίσθηση που σου προξενεί η άμεση και ανεμπόδιστη επαφή με τη φύση, με τη θάλασσα. Όποτε βρισκόμαστε σε τέτοια μέρη, αρέσει στον Στάθη να καταγράφει σε κασέτες ή σε mini disc ήχους από το ηχητικό τοπίο που μας περιβάλλει. Πολλοί από αυτούς τους ήχους, κρυμμένοι ή φανεροί, χρησιμοποιήθηκαν στο δίσκο. Αλλά και η γκάιντα και οι φλογέρες του φίλου μας, του Γιώργου Μακρή και η λύρα του Δημήτρη Χιώτη, το ηλεκτρικό μπάσο του Αλέκου Αράπη και άλλα φυσικά και ηλεκτρικά όργανα «έπαιξαν» στα «Μυστικά». Οι βασικές μελωδικές γραμμές, πάντως, βγήκαν μέσα από το σκεβρωμένο μπαγλαμαδάκι και από το κιθαρόνι χωρίς σκάφος που συνήθως κουβαλάμε μαζί μας, μια και είναι τα πιο ελαφριά μουσικά όργανα που χωράνε στα σακίδιά μας.

Φαντάζομαι ότι αυτή η κοινή πλεύση του τεχνοκρατικού με το παραδοσιακό στοιχείο είναι κάτι που σε συναρπάζει.
Ναι. Μας αρέσει - μαζί με τον Στάθη - να καθόμαστε στο σπίτι, γράφοντας τραγούδια και μουσικές, είτε παίζοντας ζωντανά στον κόσμο να μπλέκουμε τον φυσικό με τον ηλεκτρονικό ήχο, να χρησιμοποιούμε ό,τι μας αρέσει μέσα από αυτή την απέραντη παλέτα που ανέφερα πιο πριν. Χωρίς συγκεκριμένη πρόθεση, αλλά και χωρίς προκαταλήψεις, καταλήξαμε σε αυτόν τον κάπως «προσωπικό» ήχο και τρόπο, που φαίνεται πως αρέσει και εδώ και, κυρίως στο εξωτερικό.

Μίλησέ μου για αυτό το «κεφάλαιο» της ελληνικής μουσικής που λέγεται Στάθης Καλυβιώτης και τη συνειδητή του επιλογή να παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό.
Ο Στάθης θα μπορούσε να παίζει και με κουκούλα στα live. Κάθε φορά που βγάζουμε ένα δίσκο με δική του μουσική και δικούς μου στίχους, δε δέχεται με τίποτα να μπει το όνομά του στο εξώφυλλο. Γενικώς, δεν τα πάει καλά με τη δημοσιότητα. Τα πάει όμως πολύ καλά με τη μουσική. Έχει το ζηλευτό χάρισμα να μπορεί να βγάζει μουσική από οποιοδήποτε μουσικό όργανο ή ηλεκτρονικό μηχάνημα πέφτει στα χέρια του. Στον ύπνο του ονειρεύεται τραγούδια, ήχους και μουσικές που φτιάχνει την επόμενη μέρα και που προσωπικά με συναρπάζουν.

Πως λειτουργείτε με τον Στάθη, για να φτιάξετε ένα μουσικό κομμάτι;
Άλλες φορές ακούω μια μελωδία του και γράφω τους στίχους ή προσαρμόζω κάποιους στίχους - ιδέες που έχω ήδη γράψει. Άλλες φορές πάλι εγώ έχω έτοιμο ένα τραγούδι και εκείνος γράφει πάνω του. Συμβαίνει συχνά ένα τραγούδι να βγαίνει συγχρόνως και από τους δυο μας, τζαμάροντας και αλληλοσυμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον στους στίχους, τις μελωδικές γραμμές, σα να είμαστε ένας τραγουδοποιός. Το σημαντικό είναι ότι έχουμε κοινό γούστο και προτιμήσεις στη μουσική.

Μέσα από το άλμπουμ φαίνεται να ξεπροβάλλουν ήρωες του βιβλίου σου «Επτά φορές στην Αμοργό». Ποια τα κοινά σημεία και ποιες οι διαφορές στη δημιουργία ενός δίσκου και στη συγγραφή ενός βιβλίου;
Και στα βιβλία και στα τραγούδια τα ίδια τοπία προσπαθώ να περιγράψω, τα ίδια συναισθήματα, την ίδια ιδεολογία ζωής. Άλλοτε με λέξεις, άλλοτε με ήχους, άλλοτε με το μολύβι ή το πληκτρολόγιο του ηλεκτρονικού υπολογιστή, άλλοτε με τη φωνή μου ή τους ήχους του σάμπλερ που χειρίζεται ο Στάθης.

Ποιος νομίζεις ότι γνωρίζει καλύτερα τον εσωτερικό σου κόσμο, ο αναγνώστης σου ή ο ακροατής σου;
Ο αγαπημένος μου.

Ζούμε σε καιρούς σύγχυσης. Ένας φίλος είδε σε κάποιο δισκάδικο στο εξωτερικό cd του Νότη Σφακιανάκη σε ράφι με... έθνικ μουσική. Πώς θα ένιωθες αν έβλεπες το δικό σου cd δίπλα σ' αυτό;
Το έχω δει και το βλέπω συνεχώς, κάθε φορά του ταξιδεύω. Τα "ΗΧΟΤΡοΠΙΑ" έχουν βγει και κυκλοφορούν από αμερικάνικη εταιρεία στις ΗΠΑ και τον Καναδά, από βραζιλιάνικη στη Βραζιλία. Στην ελληνική τους έκδοση κυκλοφορούν στα δισκάδικα και τα ραδιόφωνα όλης της Ευρώπης. Μπορεί να βρίσκονται πλάι σε cd του Notis ή του Νταλάρα ή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη ή της Σαβίνας Γιαννάτου ή του Manu Chao ή των Asian Dub Foundation ή της... Shakira. Το πού και το πώς βρίσκονται τοποθετημένοι οι δίσκοι εξαρτάται από το είδος του κάθε δισκάδικου, το αν είναι ένα ακόμα σούπερ μάρκετ δίσκον ή ένα ακόμα εναλλακτικό δισκάδικο της world music ή της electronica σε κάποια γειτονιά του Άμστερνταμ. Δεν έχω κανένα πρόβλημα, αρκεί η δική μου μουσική άποψη να μπορεί να φτάνει στα χέρια εκείνων που τους ενδιαφέρει...

...Αν και με την εν γένει παρουσία σου περνάς μια πολιτική στάση, αποφεύγεις τον πολιτικό στίχο στα τραγούδια σου.
Θεωρώ ότι σημαντικότερη έμπρακτη πολιτική στάση ζωής είναι το να είσαι συνεπής μετα πιστεύω σου, να προσπαθείς συνέχεια να γνωρίζεις καλύτερα και να καλυτερεύεις τον εαυτό σου, να είσαι ηθικός στις σχέσεις με τους γύρω σου. Νομίζει ότι μονάχα αυτός ο δρόμος, ο δρόμος της ανάπτυξης της ανθρώπινης συνειδητότητας και της καλυτέρευσης του εσωτερικού μας κόσμου, θα φέρει ίσως τελικά στον κόσμο κάποια ουσιαστικότερη αλλαγή προς το καλύτερο. Νομίζω βέβαια... Δεν είμαι και απόλυτα σίγουρη. Το ψάχνω και, όσο το ψάχνω, προτιμώ να μην παριστάνω τον γκουρού της πολιτικής.

Σε έχω δει να διαβάζεις λίγα λεπτά πριν από τα live. Τι είναι αυτό για σένα; Κάτι σαν το... ζέσταμα ενός αθλητή;
Άλλοι κάνουν body building, εγώ προτιμών το mind building.

Τι νοσταλγείς περισσότερο από τα «σκληρά» χρόνια των εμφανίσεών σου με τον Πιλαλί και τον Σιδηρόπουλο;
Μα φυσικά τον ίδιο τον Παύλο, τον αγαπημένο, άμεμπτο φίλο που δεν υπάρχει πια.

Δε μπορώ να σε φανταστώ καλοκαίρι κλεισμένη σε στούντιο. Έχει συμβεί ποτέ αυτό;
Κόντεψε να συμβεί με «Τα μυστικά των βράχων», εξαιτίας των οποίων και εξαιτίας της μετέπειτα περιοδείας μας στη Βόρια Αμερική φέτος το καλοκαίρι κάναμε ελάχιστες διακοπές. Δε θέλω να συμβεί αυτό, όχι. Από την άλλη πάλι, δυστυχώς τα μέρη όπου μπορούμε πλέον να περάσουμε όπως θέλουμε, χωρίς να μας την σπάνε ένα σωρό πράγματα γύρω, έχουν τόσο πολύ λιγοστέψει, ειδικά στις Κυκλάδες, που αρχίζω να αναρωτιέμαι μήπως καταλήξουμε τα καλοκαίρια είτε να κλεινόμαστε στα στούντιο, όπου τουλάχιστον ακούς μονάχα τις μουσικές που σου αρέσουν, είτε να ξενιτευόμαστε στα φεστιβάλ του κόσμου, όπου επίσης ακούς καταπληκτικές μουσικές.
Βέβαια, πάντα παραμένω να πιστεύω ακράδαντα ότι οι καλύτερες μουσικές είναι κρυμμένες στα καλάμια όταν φυσάει ο άνεμος, στα βράχια όταν η θάλασσα αναδύεται ανάμεσά τους, στους γλάρους όταν ορμάνε πεινασμένοι στα κοπάδια των αφρόψαρων, στα κουδούνια των κατσικιών, στις μηχανές των καϊκιών, στα φουγάρα των πλοίων (τα καλύτερα sub bass στο δίσκο μας), στο σούρσιμο των ερπετών ανάμεσα στις πέτρες, στις σκουριασμένες καμπάνες των μικρών ερημικών εκκλησιών των Κυκλάδων.

Υποθέτω ότι δεν συμπαθείς ιδιαίτερα το μέσο Έλληνα τουρίστα του Αυγούστου...
Απλά λυπάμαι εκείνον που έχει χάσει την ευαισθησία να απολαμβάνει και, κατά συνέπεια, να σέβεται αυτά που μόλις περιέγραψα.

Στην παραλία ενός νησιού, μια παρέα δίπλα σου ακούει δικά σου τραγούδια. Πώς θα αντιδράσεις, θα τους ρωτήσεις κάτι;
Μου έχει συμβεί αρκετές φορές. Χαίρομαι τότε. Αισθάνομαι ότι το «μήνυμα» έφτασε σε εκείνους ακριβώς που δονούνται στο ίδιο μήκος κύματος με εμένα. Έχουν αρχίσει σημαντικές φιλίες με αυτόν τον τρόπο, με τον Παναγιώτη, για παράδειγμα, από την πόλη σας, τη Θεσσαλονίκη.

Στριφογυρίζει στο μυαλό σου η σκέψη να ζήσεις για πάντα σε κάποιο νησί της άγονης γραμμής;
Ναι, και νομίζω ότι η ήμουν πολύ πιο ευτυχισμένη σε έναν τέτοιο τόπο. Όμως οικογενειακές, κυρίως, υποχρεώσεις δε μου επιτρέπουν να το κάνω αυτό ακόμα.