Όλα τα είδη στη μουσική μου με έκαναν να θέλω να γράψω μουσική

Ο Μάρκος Βαμβακάρης είχε τη μοναδική ικανότητα να βγάζει αβάσταχτη εσωτερική ένταση με ένα μπουζούκι και με μια φωνή μόνο. Το "Σκύλα μ' έκανες και λιώνω" είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. O Λόλεκ - κατά κόσμον Γιάννης Αναγνωστάτος - έχει δημιουργήσει στον "Ουρανό μολύβι" ένα χαρμάνι από ρεμπέτικο, μπάλο, αμανέ, ζεϊμπέκικο μαζί με punk, doom και rock. Ατμόσφαιρα ηλεκτρική μεν, εσωστρεφή δε. Το πνεύμα του Μάρκου Βαμβακάρη, υπό αυτή την έννοια, είναι πανταχού παρόν στο δίσκο.

Σχεδόν πάντα γίνεται αναφορά στον Leonard Cohen, όταν κάποιος προσπαθεί να περιγράψει τη μουσική σου. Εξ όσων γνωρίζω, είσαι θαυμαστής του έργου του. Πέρα από αυτό όμως, θεωρείς ότι υπάρχει μουσική σύνδεση μεταξύ σας ή πρόκειται απλά για τεμπέλικη δημοσιογραφία;

Ο Leonard Cohen είναι αγαπημένος καλλιτέχνης. Τον ανακάλυψα ακούγοντας το "Pennyroyal Tea" των Nirvana όταν σε κάποιο σημείο ο Cobain γράφει "give me a Leonard Cohen's afterworld, so I can sigh eternally". Τον αναζήτησα λοιπόν και μπήκα στον κόσμο του. Ο πρώτος μου δίσκος περιέχει 3-4 τραγούδια που σίγουρα έχουν επηρεαστεί από το ύφος των songwriters όμως τα υπόλοιπα είναι διαφορετικά. Από εκεί και πέρα είναι ακριβώς αυτό που αναφέρεις: τεμπέλικη και ιδιαίτερα ανεπαρκής δημοσιογραφία. Θέλουν να σου βάλουν μια ταμπέλα και να ξεμπερδέψουν με την περίπτωσή σου. Μετά ασχολούνται με τη φάτσα σου, με το τί νομίζουν αυτοί ότι είσαι και γράφουν κείμενα ανούσια και ξύλινα για να δείξουν πόσο καλοί γραφιάδες είναι. Λέξεις επί λέξεων και λόγια. Τα γνωστά δηλαδή.

Έχεις επενδύσει μουσικά αρκετές θεατρικές παραστάσεις. Τι αλλάζει στη δημιουργική διαδικασία όταν η μουσική γράφεται "κατά παραγγελία" για ένα θεατρικό έργο;

Είναι διαφορετική συνθήκη και έχει ξεχωριστή αξία για μένα. Λειτουργείς σαν μέρος ενός συνόλου όπου πρέπει να συνειδητοποιήσεις το δικό σου όριο και τον δικό σου χώρο ώστε να λειτουργήσει το σύνολο. Λειτουργείς παράλληλα με το κείμενο και τη σκηνοθεσία και "συνομιλείς" με τους ηθοποιούς. Προσωπικά δεν ένιωσα ποτέ να γράφω κατά παραγγελία διότι σε όσες παραστάσεις έγραψα μουσική ήταν έργα που μου άρεσαν πολύ και με συνεργάτες που υπήρχε αμοιβαία εμπιστοσύνη και σεβασμός.

Εμφανίζεσαι επίσης επί σκηνής μαζί με τη Λένα Παπαληγούρα στην "Κατερίνα" του Νανούρη, βασισμένη στο βιβλίο του Αυγούστου Κορτώ. Καθώς δεν είσαι ηθοποιός, πώς αντιμετωπίζεις τις διαφορετικές απαιτήσεις που έχει η συμμετοχή σε μια παράσταση από μια ζωντανή παρουσίαση της μουσικής σου;

Στην παράσταση παίζεις ένα ρόλο, άρα εκτίθεσαι λιγότερο. Τουλάχιστον έτσι νιώθω προσωπικά. Συνεπώς μου αρέσει που λειτουργώ υποστηρικτικά με ένα τρόπο. Επίσης το θέατρο είναι ιδανικός χώρος για να ακουστούν πιο "δύσκολα" τραγούδια. Ο θεατής είναι προσεκτικός και στην ουσία μπαίνει μέσα στο έργο. Αφήνει έξω από το θέατρο τα προβλήματα και τις σκέψεις, κλείνει το κινητό, δεν πίνει ποτό, και δεν μιλάει με φίλους που είχε καιρό να συναντήσει.

Αναλαμβάνεις επίσης την παραγωγή των δίσκων σου. Πόσο εύκολο είναι να προσεγγίσει ένας δημιουργός το έργο του αντικειμενικά για τις ανάγκες της παραγωγής;

Ναι, μου αρέσει η παραγωγή, η ηχογράφηση και η ενορχήστρωση και έχω ασχοληθεί αρκετά με αυτά. Χρειάζεται να έχεις μια διαίσθηση και να μπορείς να ακούσεις το τραγούδι μέσα στο τραγούδι. Έπειτα χρειάζεται να έχεις τεχνικές γνώσεις ώστε να καταγράψεις αυτό που έχεις στο μυαλό σου με τον καλύτερο τρόπο. Καλείσαι να ξεπεράσεις δυσκολίες, πιθανές ελλείψεις σε εξοπλισμό, να καταρρίψεις "πρέπει" ως προς τον τρόπο ηχογράφησης και να φτιάξεις κάτι φρέσκο, ενδιαφέρον και τίμιο ταυτόχρονα. Το δυσκολότερο είναι ότι σε αυτού του είδους τις παραγωγές πρέπει να τα κάνεις όλα μόνος σου και αυτό είναι φοβερά απαιτητικό, κουραστικό, δαπανηρό και χρονοβόρο.

Έχεις κάνει επίσης την παραγωγή του "Mournful" του Πάνου Μπίρμπα. Σε ενδιαφέρει το κομμάτι της ενορχήστρωσης/παραγωγής εν γένει; Τι σε ελκύει σε αυτό και σε τι διαφέρει από την τραγουδοποιία/ερμηνεία δικών σου κομματιών;

Ο δίσκος του Πάνου είναι ένα παράδειγμα μιας δουλειάς που ανέλαβα εξολοκλήρου την παραγωγή. Είχε αρκετές δυσκολίες γιατί χρειάστηκε να ηχογραφηθούν πολλά όργανα από μένα. Παρόλα αυτά ο Πάνος μου είχε μεγάλη εμπιστοσύνη και τον ευχαριστώ για αυτό. Πιστεύω πως προέκυψε ένας πολύ όμορφος δίσκος που ταίριαζε στο ύφος του Πάνου και στις επιρροές του. Εδώ πρέπει να αναφέρω πως ο δίσκος χρηματοδοτήθηκε από τον ίδιο τον Πάνο όπως και οι περισσότεροι δίσκοι που βγαίνουν από αντίστοιχες μπάντες και καλλιτέχνες και αυτό είναι κάτι που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο κόσμος και να στηρίξει τις μπάντες που γουστάρει. Η μίξη του δίσκου έγινε από τον Μανώλη Αγγελάκη και στο mastering από τον Γιάννη Χριστοδουλάτο στο Sweetspot Studio.

Ας έρθουμε τώρα στον "Ουρανό μολύβι". Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και πιο έντονα τον "συγκερασμό", αν θες, της δυτικής μουσικής με την ρεμπέτικη και παραδοσιακή μουσική (πχ το "Απ' τη σπηλιά του δράκου" του Μπάμπη Παπαδόπουλου, για να αναφέρω το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό). Σε τι νομίζεις ότι οφείλεται αυτό;

Είναι αλήθεια. Αξίζει να υπενθυμίσω ότι πολλοί μιλούσαν με τρόμο για την παγκοσμιοποίηση στη μουσική και ότι θα τα κατέστρεφε όλα: τις ρίζες, την μουσική παράδοση... Τελικά όμως δεν βλέπω να ισχύει κάτι τέτοιο και είναι όλο και περισσότερες οι μπάντες που ενώ ακούνε περισσότερο alternative, indie, punk, όπως θες πες το, φαίνεται να τις απασχολεί η ρίζα τους. Βέβαια δεν αναφέρομαι στο ευτελές ποπ λαϊκό, αλλά σε δουλειές σαν αυτές του Μπάμπη Παπαδόπουλου, του Γιάννη Αγγελάκα, της May Roosevelt στο "Haunted", των Δάρνακες, των Ελελευ, του Μανώλη Αγγελάκη πιο έμμεσα, παλιότερα των Εν πλω... Ακόμα και σε διεθνές επίπεδο οι Goat για παράδειγμα είναι εξωπραγματικά καλή μπάντα και δεν θα μπορούσε να μην αναγνωριστεί.

Εσύ πώς αποφάσισες να βγάλεις μια τέτοια δουλειά; Και για να το πάω σε ένα πιο ευρύ πεδίο, ξεκίνησες με αγγλικό στίχο και πλέον γράφεις με ελληνικό, ενώ παλιότερα η μουσική σου ήταν πιο "ρετρό", αν θες, και έχει μετακινηθεί σε πιο σκληρούς ήχους. Η εξέλιξή σου δηλαδή ως μουσικού αποτελεί μια συνειδητή διαδικασία (τύπου "τώρα θέλω να ασχοληθώ με το ρεμπέτικο") ή εξαρτάται από τις συνθήκες και τις καταστάσεις τις οποίες βιώνεις το εκάστοτε χρονικό διάστημα;

Αυτό που βγάζω σήμερα είναι κάτι που υπήρχε μέσα μου όταν κυκλοφορούσε ο πρώτος μου δίσκος το 2009, απλά έπρεπε να ωριμάσει. Κάθε δίσκος που έχω κάνει βγήκε όταν έπρεπε να βγει και με εξέφραζε πλήρως τη στιγμή που βγήκε. Είμαι πολύ χαρούμενος για αυτό. Ο σκληρός ήχος με γοήτευε πάντα και υπήρχε έντονα και στον πρώτο δίσκο, ακόμα και αν θες να τον πεις ρετρό. Δεν είναι δυνατόν για μένα να πω έτσι απλά "τώρα θα ασχοληθώ με αυτό το είδος". Όλα τα είδη που υπάρχουν στη μουσική μου είναι αυτά που με έκαναν να θέλω να γράψω μουσική ακούγοντας τα.

Από ό, τι διαβάζω, δεν δούλεψες μόνος σου τον δίσκο, όπως τις άλλες φορές, αλλά μαζί με τον Γιάννη Καχραμάνογλου και τον Γιάννη Γ. Πώς εξελίχθηκε η δημιουργική διαδικασία στον δίσκο αυτό; Εν τέλει, θεωρείς ότι σου ταιριάζει καλύτερα η συνεργασία ή η μοναχική δημιουργία;

Απλά άφησα τη μουσική που αγαπάω να λειτουργήσει. Τα έβαλα να συνυπάρξουν. Ήταν φοβερά ωραία πρόκληση και πολύ απαιτητική ειδικά σε επίπεδο ηχογράφησης. Έγραψα μόνος μου τα περισσότερα όργανα και αυτό μου έδινε μεγάλη άνεση στο πως θα τα διαμόρφωνα. Είχα τεράστια ελευθερία! Οι μουσικοί που συμμετείχαν έδωσαν το κάτι παραπάνω που είναι πάρα πολύ σημαντικό και τους οφείλω πολλά. Το δύσκολο πάντως ήταν αυτό που έκανε ο Μάρκος - να είναι τόσο σκληρός μόνο με ένα μπουζούκι και την φωνή του!

Ο ήχος του δίσκου έχει χαρακτηριστεί ως "ηλεκτρισμένος ρεμπέτικος", η δε μουσική "κινείται ανάμεσα στο πανκ, το ροκ και τον άνευ ορίων ήχο του μπουζουκιού". Πώς κατέληξες σε αυτόν τον ήχο και κατά πόσο συνέβαλαν σε αυτόν οι μουσικοί που συμμετείχαν στην ηχογράφηση;

Αυτό που διαφοροποιεί αυτό το δίσκο σε σχέση με τους προηγούμενους είναι καταρχάς ότι είναι μια εξολοκλήρου ανεξάρτητη παραγωγή. Αυτό το αναφέρω διότι η ευθύνη και οι δυσκολίες είναι πολλαπλάσιες. Σε δημιουργικό επίπεδο, η μεγάλη διαφορά με τα προηγούμενα άλμπουμ, είναι ότι οι στίχοι και κάποιες μουσικές ιδέες είχαν γραφτεί από τον Γιάννη Καχραμάνογλου, ο οποίος όμως δεν είναι ενεργός μουσικός. Από εκεί και πέρα, εγώ έγραψα καινούριες ιδέες και το πήγα εκεί που πήγε σε επίπεδο ύφους, ήχου και κατεύθυνσης γενικότερα. Αυτό τον ήχο είχα οραματιστεί εξ αρχής και δεν γινόταν να τον εξηγήσω. Έπρεπε απλά να το κάνω. Χρειάστηκε να λύσω μόνος μου διάφορα τεχνικά θέματα σε επίπεδο τεχνικών ηχογράφησης και επιλογής των κατάλληλων οργάνων, μηχανημάτων κλπ. Η διαδικασία λοιπόν θα έλεγα ότι ήταν μάλλον ακόμα πιο μοναχική σε σχέση με τα προηγούμενα, διότι και έπαιζα μόνος τα περισσότερα όργανα, αλλά ταυτόχρονα ηχογραφούσα την ίδια στιγμή. Από ένα σημείο και μετά όταν τα κομμάτια είχαν διαμορφωθεί σε επίπεδο δομής και είχαν γραφτεί τύμπανα, μπάσο, κιθάρες, τότε πέρασαν πολλοί μουσικοί και ολοκλήρωσαν τις ενορχηστρώσεις. Στην ουσία ο αρχικός πυρήνας αποτελούταν από εμένα, τον Κάχρα και τον Γιάννη Γ. και αργότερα προστέθηκε ο Γιώργος Περού που έπαιξε παραδοσιακά όργανα και βοήθησε στις ενορχηστρώσεις. Όταν όλα είχαν ολοκληρωθεί, την μίξη ανέλαβε ο Μανώλης Αγγελάκης και έκανε εξαιρετική δουλειά, όπως όλοι όσοι συμμετείχαν. Το εξώφυλλο ήταν ο τελευταίος μεγάλος ενθουσιασμός που επεφύλαττε η ολοκλήρωση του δίσκου. Μια μέρα η φίλη Μαρία Ψευτογκά μου στέλνει το εξώφυλλο και απλά μένω και κοιτάω σαν το παιδάκι που βλέπει ένα παιχνίδι στην βιτρίνα. Μοναδική δουλειά! Την πήρα τηλέφωνο και απλά γελούσαμε και οι δύο! Δεν υπάρχει ομορφότερο συναίσθημα από το να δημιουργείς κάτι από κοινού με ανθρώπους που θαυμάζεις. Χωρίς αυτούς ο δίσκος δεν θα ήταν δυνατόν να ολοκληρωθεί.

Έμπνευση και αντικείμενο αφιέρωσης του δίσκου, ο Μάρκος Βαμβακάρης. Τι εκτιμάς στον δημιουργό αυτό; Υπάρχουν τραγούδια του που να σε γοητεύουν ιδιαίτερα-και γιατί;

Ο Μάρκος είναι για μένα αλλά και για τον Κάχρα κάτι παραπάνω από πηγή έμπνευσης. Δεν είναι εύκολο να μπουν σε λέξεις τα συναισθήματα και για αυτό το λόγο θελήσαμε να κάνουμε ένα δίσκο που θα τον αφιερώναμε σε αυτόν. Το ελάχιστο και το μέγιστο που μπορούμε να προσφέρουμε σε αυτόν. Ο "Ουρανός Μολύβι" αρχίζει με το "Μάρκος" που γράφτηκε για τον ίδιο και τελειώνει με τη διασκευή στο "Ψεύτικος Ντουνιάς" για αυτόν ακριβώς το λόγο.

Η διασκευή στον "Ψεύτικο ντουνιά" είναι εξαιρετική. Γιατί επέλεξες το συγκεκριμένο κομμάτι; Δεδομένου ότι ο Βαμβακάρης είναι ένας από τους σημαντικότερους ρεμπέτες της ελληνικής μουσικής, σε άγχωσε η "αναμέτρηση" με το κομμάτι αυτό ή τη θεώρησες πρόκληση;

Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι από τα αγαπημένα μου από τον Μάρκο. Δεν το είδα ποτέ ως αναμέτρηση αλλά ως μια ευκαιρία να βρω το Μάρκο μέσα μου.

Υπάρχουν σχέδια για την παρουσίαση του δίσκου; Και ποια είναι αυτά;

Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Faust στις 21 Ιανουαρίου και θα ξαναπαίξω στο ίδιο μέρος στις 4 Μαρτίου. Ήταν από τις ωραιότερες συναυλίες που έχω κάνει. Σίγουρα έχω σκοπό να παίξω σε αρκετούς χώρους και σε αρκετές πόλεις.
_____

Φωτογραφίες: 1, 2 - Ιωάννα Χατζηανδρέου, 3 - Θανάσης Καρατζάς