Songs from a blue guitar
- "Ξέρεις τους Red House Painters;"
- "Όχι, αλλά ξέρω τους Red Hot Chili Peppers!"
O παραπάνω διάλογος απείρου κάλλους έγινε σε ανύποπτο χρόνο μεταξύ εμού και ενός φίλου, και είναι μάλλον ενδεικτικός της διαπίστωσης ότι μερικά συγκροτήματα είναι προορισμένα για ακροάσεις από ένα περιορισμένο -πλην όμως φανατικό- ακροατήριο, αλλά δεν πρόκειται να γνωρίσουν ποτέ μαζική απήχηση. Οι Red House Painters είναι ασφαλώς ένα από τα συγκροτήματα που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία: όσο ήταν ενεργοί, δεν ταρακούνησαν ακριβώς το μουσικό γίγνεσθαι, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να γίνονται όλο και πιο συχνά σημείο αναφοράς για όλα τα σημερινά σχήματα του λεγόμενου "new acoustic movement". O δε Mark Kozelek, η βασική κινητήριος δύναμη του group, είναι πλέον ένας καθολικά αναγνωρισμένος ερμηνευτής και συνθέτης, το όνομα του οποίου λέγεται πολύ συχνά στην ίδια πρόταση με αυτό του Nick Drake - και αυτό είναι μάλλον η ύψιστη διάκριση που μπορεί να λάβει ο οποιοσδήποτε singer / songwriter. H ευτυχής διαφορά είναι πως η αναγνώριση για τον Kozelek δεν ήρθε κατόπιν εορτής, αλλά πάνω σε μια νέα δημιουργική φάση της πορείας του...
Ο ίδιος ο Mark δεν πρόκειται βέβαια να παραδεχτεί τίποτα από τα παραπάνω. Τρεις περίπου εβδομάδες πριν εμφανιστεί για πρώτη φορά στο αθηναϊκό κοινό, καλείται να σχολιάσει την επιδραστικότητα της μουσικής του τουλάχιστον σε ό,τι έχει επικρατήσει να ονομάζεται "slowcore" ή "sadcore", και ουσιαστικά αρνείται τα πάντα: "Αυτοί είναι ανόητοι όροι για μένα. Βρίσκομαι απλά εδώ για να γράψω όμορφη μουσική, και μπορείς να την αποκαλέσεις όπως σου αρέσει. Σχετικά με αυτό που λένε ότι είμαι πρωτοπόρος, η μελαγχολική μουσική υπάρχει από τότε που ξεκίνησε να γράφεται μουσική, δεν αξιώνω κανένα δικαίωμα σε αυτήν".
***
Πριν ακόμα κλείσει τα 18, ο Kozelek ήξερε πολύ καλά τι σημαίνουν οι έννοιες "μανιο-κατάθλιψη" και "αυτοκαταστροφικός". Συνδυάζοντας ηρεμιστικά χάπια με αλκοόλ, έβλεπε τα πάντα γύρω του με έναν ασυγκράτητο μελοδραματισμό, αναζητώντας την τραγικότητα ακόμα και εκεί που δεν υπήρχε. Όταν χώρισε με την κοπέλα του, γύρω στην ηλικία των 20, έγραψε ένα κομμάτι δέκα λεπτών με τίτλο "Medicine Bottle". Kαι το έγραψε με μια άρρωστη και έντονη επιθυμία να δουλέψει κάθε λεπτομέρεια, έχοντας ως στόχο να αναβιώσει όσο το δυνατόν πληρέστερα τη γεύση της αποξένωσης και της εγκατάλειψης που ένιωσε τότε. Με σταθερό όχημα την κιθάρα του, η ιστορία επαναλήφθηκε πολλές φορές. Κι αν έχει πλέον εδώ και πολλά χρόνια σταματήσει τις καταχρήσεις αλκοόλ και χαπιών, ο εθισμός του στη μελαγχολική μουσική που σκορπά ανησυχία και αβέβαια συναισθήματα, φαίνεται να είναι μόνιμος...
Η μουσική πορεία του Mark Kozelek ξεκίνησε στο Ohio, όταν σχημάτισε τους God Forbid, με τους οποίους όμως τίποτα δεν έδειχνε να δουλεύει σωστά. Το group έγινε παρελθόν πριν καταφέρει τίποτα ουσιαστικό, ενώ ο Kozelek μετακόμισε στο San Francisco, όπου έκανε σποραδικές ζωντανές εμφανίσεις σε ξενοδοχεία, διατηρώντας ταυτόχρονα και μια σειρά από βαρετά επαγγέλματα. Εκεί γνώρισε τον Anthony Koutsos (drums), τον Gorden Mack (κιθάρα) και τον Jerry Vessel (μπάσο) με τους οποίους σχημάτισε τους Red House Painters. Για αρκετούς μήνες, το μέλλον τους φαινόταν μάλλον αβέβαιο. Ο Kozelek ήταν τότε 24 χρονών, γεμάτος ανασφάλειες και άγχος για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει. Αυτό το συναίσθημα αποτυπώθηκε ανάγλυφο σε ένα κομμάτι που αργότερα θα έμπαινε στον πρώτο τους δίσκο με τον εύλογο τίτλο "24".
Τα πράγματα ήρθαν πάντως πολύ καλύτερα από ό,τι φανταζόταν ο Kozelek, μιας και οι ζωντανές εμφανίσεις των Red House Painters κίνησαν το ενδιαφέρον των American Musi διευθυντής της θρυλικής ετικέτας Ivo Watts-Russell άκουσε το demo τους μαγεύτηκε. H απλότητα και η ποίηση που ανέδιδαν, αρνούμενοι τη συμβατική δομή ενός τραγουδιού και αναπτύσσοντας τις συνθέσεις τους στο χρόνο που δικαιούνταν, τον έκαναν να διακρίνει τη σπάνια χημεία που υπήρχε μεταξύ τους. Λίγους μήνες μετά, έξι από τα τραγούδια του demo - έπειτα από ένα στοιχειώδες remixing - αποτέλεσαν το mini lp "Down Colorful Hill" (1992), ένα - κατά γενική ομολογία - από τα πιο σημαντικά albums της 4AD για την προηγούμενη δεκαετία.
Η παραγωγικότητα του Kozelek είχε ως αποτέλεσμα την κυκλοφορία δύο Red House Painters δίσκων για την επόμενη χρονιά, εκ των οποίων μάλιστα το ένα ήταν διπλό! Και τα δύο albums είχαν τον τίτλο "Red House Painters", αλλά επικράτησε να ονομάζονται "Rollercoaster" (ή "RHP I") και "Bridge" (ή "RHP II"), από τις εικόνες των εξωφύλλων τους. Τη δισκογραφία τους στη 4AD θα συμπληρώσει το "Ocean Beach" του 1995, ίσως το πιο υποτιμημένο - αν και για αρκετούς το πιο προσιτό - album τους, καθώς και το μοναδικό single που κυκλοφόρησαν για την ετικέτα, το "Shock Me" (1994), μία εντελώς αναπάντεχη διασκευή σε ένα κομμάτι των Kiss! Χωρίς να έχει καμιά διάθεση να παίξει με τους οπαδούς του, ο Kozelek απλά δήλωνε τις κλασικές seventies rock καταβολές του. Αρκετά χρόνια μετά, ο δεύτερος solo δίσκος του, θα ήταν αποκλειστικά με διασκευές κομματιών των AC/DC, όλες περασμένες μέσα από το χαρακτηριστικό προσωπικό του συνθετικό φίλτρο. Το δε πιο πρόσφατο album του αποτελείται από τις δικές του εκδοχές σε κομμάτια των Modest Mouse (ένα από τα πιο δυναμικά κιθαριστικά συγκροτήματα της Matador). Aκούγοντας κανείς τις συνθέσεις του Kozelek, θα περίμενε κανείς να επιλέγει για διασκευές πιο προφανή πράγματα, αλλά η απάντηση του είναι αποστομωτική: "Δεν κάνω διασκευές με βάση το ποιες είναι οι επιρροές μου... είναι τα τραγούδια που με επιλέγουν, και κυρίως είναι οι στίχοι που με ελκύουν. Δεν έχει καθόλου να κάνει με τα ακούσματα που με έχουν επηρεάσει".
Η περίοδος που ακολούθησε μετά την κυκλοφορία του "Ocean Beach" ήταν αρκετά αμήχανη, μιας και άρχισαν να υπάρχουν προβλήματα με την 4AD. Χωρίς ποτέ να έχει δοθεί σαφής εξήγηση, οι φήμες που ακούστηκαν ήταν ότι αρχικά ο Ivo απέρριψε την κυκλοφορία ενός solo δίσκου του Kozelek, και όταν άκουσε τον επόμενο δίσκο των Red House Painters "Songs For A Blue Guitar" ισχυρίστηκε ότι ήταν ακατάλληλος να κυκλοφορήσει από τη 4AD, γιατί είχε πολύ μακροσκελή κιθαριστικά solo! Ο ίδιος ο Kozelek μάς αφηγείται τα συμβάντα εκείνης της περιόδου ως εξής: "Είχαμε κάθε ευκαιρία να παραμείνουμε στην 4AD, αλλά είχα πάρει την απόφαση να μεταπηδήσω στην Island. H 4AD ήθελε να κάνουμε μερικές αλλαγές στο δίσκο, και θα μπορούσα να τις έχω κάνει πολύ εύκολα και να μείνω στο label, αλλά το να παραμείνω αληθινός στον εαυτό μου σε δημιουργικό επίπεδο ήταν πιο σημαντικό για μένα. Όλα πάντως έγιναν πολύ φιλικά".
Πράγματι, οι δύο πλευρές, αν και σε χωριστούς δρόμους πλέον, διατήρησαν μια έστω και υποτυπώδη επαφή. Το 1999 συνεργάστηκαν για την επιμέλεια μιας διπλής συλλογής των Red House Painters που ονομάστηκε "Retrospective", ενώ ο Ivo Watts-Russell είχε προτείνει στον Mark την κυκλοφορία του εξαιρετικού "Old Ramon" (ενός δίσκου των Red House Painters που, αν και ηχογραφημένος από το 1997, κυκλοφόρησε τελικά το 2001 από την Sub Pop). Ως επισφράγισμα όλης αυτής της καλλιτεχνικής σύμπνοιας, ο Κοzelek συμμετέχει αυτό το μήνα στις εορταστικές συναυλίες που θα γίνουν στο Λονδίνο για τα 25 χρόνια της 4AD. Μήπως αυτό σημαίνει κάποια κοινά μελλοντικά σχέδια; "Δεν έχω ιδέα αν θα ξαναδουλέψω για τη 4AD, ούτε και γνωρίζω αν θα ξαναδουλέψω με κάποια από τις ετικέτες που είχα συνεργαστεί στο παρελθόν. Οι Red House Painters στη 4AD είναι μάλλον ένα κομμάτι του παρελθόντος. Έιμαστε ακόμα φίλοι, αυτό δεν έχει αλλάξει, και έχω απέραντο σεβασμό για τον Ivo και για το label. Αλλά κάναμε ό,τι ήταν να κάνουμε μαζί"...
***
Η ουσιαστική απραξία των τριών χρόνων για την κυκλοφορία του "Old Ramon" στάθηκε σημαντικό πλήγμα για τους Red House Painters, οι οποίοι διέκοψαν την ύπαρξή τους λίγους μήνες αργότερα. Όπως λέει και ο ίδιος ο Kozelek, "απλά μεγαλώσαμε, αλλάξαμε, και κινηθήκαμε σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Είμαστε ακόμα όλοι σε επαφή, αλλά στο δημιουργικό τομέα, ο καθένας μας κάνει άλλα πράγματα. Ακόμα συμμετέχουν στους δίσκους μου, απλά δεν κάνουμε μαζί ζωντανές εμφανίσεις". Πράγματι, μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Kozelek κάθε άλλο παρά άπρακτος έμεινε. Εκτός από τα δύο προσωπικά του albums "Rock'n'Roll Singer" και "What's Next To The Moon" στην πολύ αξιόλογη ετικέτα Badman, ήταν η κινητήρια δύναμη για το tribute στον John Denver που κυκλοφόρησε από το ίδιο label, ενώ - σε μια αναπάντεχη εμφάνισή του στη μεγάλη οθόνη - έπαιξε τον μπασίστα των Stillwater στην ταινία του Cameron Crowe "Almost Famous".
Εδώ και δύο χρόνια, ο Kozelek ηγείται ενός νέου σχήματος που φέρει το όνομα Sun Kil Moon. To "Ghosts of the Great Highway" του 2003 υπήρξε ένα θριαμβευτικό ντεμπούτο, και το album του που ο ίδιος ο Kozelek θεωρεί ως το αγαπημένο του. Για το νέο τους βήμα, το ολοκαίνουριο "Tiny Cities", οι Sun Kil Moon παρουσιάζουν μια σειρά διασκευές σε τραγούδια των Modest Mouse, και για ακόμα μια φορά, ο Kozelek περνάει μέσα από το τόσο χαρακτηριστικό προσωπικό του φίλτρο μια διαφορετική αισθητική, για να της προσδώσει συναισθηματική ένταση και το ελεγειακό του άγγιγμα που είναι πλέον κάτι σαν σήμα-κατατεθέν.
***
Σε λίγες μέρες ο Kozelek θα βρίσκεται για πρώτη φορά στην Αθήνα. "Moυ αρέσει να επισκέπτομαι νέα μέρη. Δεν αισθάνομαι νευρικότητα, και δεν έχω στ' αλήθεια κάποιες προσδοκίες. Θα καθήσω για μερικές μέρες, κι ελπίζω να πάρω κάποια ιδέα για το πώς είναι η Αθήνα". Όσο για το set που μας περιμένει, ο Kozelek είναι αφοπλιστικά μετρημένος: "Απλά θα παίξω μερικά κομμάτια, από τις μέρες της 4AD και μετά, μέχρι σήμερα, καθώς και κάποιες διασκευές".
Αυτή η αποστροφή του να μιλάει για τον εαυτό του και για τη μουσική του είναι ένα ακόμα γνώρισμα του Mark. Σχεδόν αισθάνεσαι πως χωρίς την κιθάρα του μένει γυμνός, ανήμπορος να εκφραστεί ουσιαστικά με λέξεις αντί για νότες. Με τις νότες αισθάνεται ασφαλής, και ισχυρός: "Δεν αισθάνομαι ότι εκτίθεμαι συναισθηματικά μέσω των τραγουδιών μου, έχω κάνει πολλούς σπουδαίους φίλους χάρη στη μουσική μου, όλα έχουν υπάρξει μια πολύ θετική εμπειρία. Είμαι ευγνώμων για τη ζωή μου, για αυτό το χάρισμα που έχω".
Χωρίς τη μουσική, είναι μια άλλη ιστορία. Συνεντεύξεις, δημόσιες σχέσεις, και ό,τι έχει να κάνει με τεχνικές προώθησης της μουσικής βιομηχανίας μοιάζουν να τον αφήνουν παγερά αδιάφορο. Ηχητική απόδειξη το live χριστουγεννιάτικο album που είχε κυκλοφορήσει πριν λίγα χρόνια από την Sub Pop, στο οποίο μπορεί κανείς φανερά να ακούσει από τη μία την αμηχανία του όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει ή να αστειευτεί με το κοινό, και από την άλλη, το ασύλληπτο συναισθηματικό του άδειασμα όταν αφήνεται στη μουσική του, ιδιαίτερα στις στιγμές που επιδίδεται σε μοναδικά φορτισμένες acapella ερμηνείες.
Κι όμως, μια δόση χιούμορ δε λείπει από όλα αυτά, έστω κι αν το χιούμορ αυτό είναι λίγο "πειραγμένο": το προαναφερθέν χριστουγεννιάτικο album έφερε ένα artwork που ήταν ό,τι πιο μακρινό θα μπορούσε να γίνει σε σχέση με τη συνήθη χριστουγεννιάτικη σημειολογία (ένα ολόμαυρο εξώφυλλο και το όνομα του Kozelek με μικρά άσπρα γράμματα στο κέντρο), κάτι περίπου σα να έλεγε, ναι μεν είναι ένα χριστουγεννιάτικο album, αλλά μην ξεχνιόμαστε, είναι συγχρόνως κι ένα album του Mark Kozelek! "Δεν ήταν εσκεμμένο, απλά βιαζόμασταν να το κυκλοφορήσουμε πριν τα Χριστούγεννα... Δεν υπήρχε χρόνος να βρούμε designer ή φωτογράφο... τα άσπρα γράμματα στο μαύρο φόντο έδειχναν όμορφα"!... Όπως καταλαβαίνετε, ο Kozelek αρνείται συστηματικά τα πάντα. Πώς αντιδράει άραγε όταν κάποιοι αποκαλούν τη μουσική του καταθλιπτική; "Αρχίζω να παθαίνω κρίση, βγάζω αφρούς από το στόμα, τα πόδια μου τρέμουν και πέφτω στο πάτωμα με σπασμούς", είναι αυτό που λέει με αυτοσαρκασμό, αν και κάπου μέσα σου αισθάνεσαι ότι το απολαμβάνει μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο.
