Είμαι καταδικασμένος να ζω για πάντα στο δικό μου κόσμο του λυκόφωτος

Ο Martyn Bates αποκαλύπτει στιγμές από τον ποιητικό και αδιάλειπτο κύκλο του μουσικού του παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος.

Ποιες μουσικές ακούγονται στο σάουντρακ των ονείρων σου;
Είναι άστατο, σβέλτο, ευμετάβλητο, αόρατο και πανταχού παρόν. Μπορώ να περπατάω, να μιλάω, να χαμογελάω και να κατσουφιάζω μέσα σε αυτό, χωρίς να θέλω, ούτε και να μπορώ να ελέγξω προς τα πού με πάει. Σε ένα πιο ρεαλιστικό επίπεδο, τόσο τα όνειρά μου, όσο και το κεφάλι μου, είναι γεμάτα από τη μουσική που φτιάχνω τη συγκεκριμένη εποχή, τη μουσική με την οποία είμαι κυριολεκτικά ενθουσιασμένος. Φτιάχνουμε πολλή μουσική με τον Alan Trench ως Twelve Thousand Days. Αποτελειώνουμε το νέο μας άλμπουμ “The Birds Sing as Bells”, που είναι γεμάτο με πολλή δαιδαλώδη, παράξενη μουσική. Η μουσική που κάνουμε με τον Alan έχει στοιχεία από τη folk και την ψυχεδέλεια. Έχει τις ρίζες της μαζί με τις ιτιές και ταυτόχρονα μαζί με τα πνεύματα του αέρα. Οφείλω να ομολογήσω ότι είμαι κυριολεκτικά ενθουσιασμένος με αυτόν το νέο δίσκο. Επίσης, γράφω σόλο νέα μουσική, έχοντας ως όνομα το Kodax Strophes. Μέσω της Klangalerie έχει πρόσφατα κυκλοφορήσει το καινούργιο μου άλμπουμ ως Kodax Strophes, που έχει τίτλο “It Doesn’t Matter Where its Solstice When You’re in the Room”. Είναι κινηματογραφικό, κυρίως ορχηστρικό, χαοτικό, ακατέργαστο και γεμάτο από χρώματα του σινεμά. Εξασφάλισα όμως ότι θα υπήρχε ένα τουλάχιστον τραγούδι σε αυτό, επειδή εξακολουθώ να πιστεύω στα τραγούδια ως εκφραστικά μέσα, ως σύμβολα.

Μπορούν ακόμα τα τραγούδια να είναι σημαντικά για τη ζωή μας;
Κάθε τραγούδι περιέχει αφήγηση, είναι αφήγηση. Όλα τα πράγματα κάτι αφηγούνται και, ναι, ο καθένας από εμάς, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, βάζει μια δική του αφήγηση στη μορφή ενός τραγουδιού.

Οι Eyeless in Gaza σχεδόν εξαρχής αποτέλεσαν μέρος του χαρακτηριστικού ήχου της Cherry Red Records. Πόσο σημαντικό θεωρείς ότι ήταν το γεγονός ότι το ξεκίνημά σας συνέπεσε με την ακμή των ανεξάρτητων δισκογραφικών εταιρειών;
Από πολιτική και κοινωνιολογική πλευρά έπρεπε να ήσουν εκεί τη στιγμή που όλα απελευθερώνονταν. Θα έρθουν κι άλλες τέτοιες στιγμές, αν και, δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι θα έχουν τελείως διαφορετική μορφή.

Πιστεύεις πως στην περίπτωσή σας το τίμημα της ευρύτερης αναγνώρισης θα έπρεπε να συνδυαστεί με παραχωρήσεις στον τρόπο που γράφατε μουσική, τις οποίες δε θα ήσασταν διατεθειμένοι να κάνετε;
Συνέβαινε κάτι μαγικό τότε, όταν, όπως και στην περίπτωση των σύγχρονών μας Swans, Psychic TV, SPK κ.λπ., έκανα κάποιες παραχωρήσεις και, όπως κι εκείνοι, διαπίστωσα ότι δε θα μπορούσα με αυτόν τον τρόπο να υπάρξω. Δεν ήταν δυνατόν να κάνω κάτι τέτοιο. Σίγουρα, δε μπορούσα να κάνω τέχνη έτσι... αυτό απαιτεί διαφορετική νοοτροπία και διαφορετικές ικανότητες.  

Έχεις δηλώσει: «Ακόμα νιώθω ως ξενόφερτος (στη μουσική) - πάντοτε το ένιωθα και κατά πάσα πιθανότητα έτσι θα νιώθω για πάντα». Τι ακριβώς εννοείς;
Έχω θέμα με την κυριαρχία. Κατά βάθος, νομίζω πως είμαι μοναχικός τύπος. Γι’ αυτό συνεργάστηκα πάντα με ένα ακόμα πρόσωπο ή, ίσως, με δύο. Όταν επιχείρησα με μεγαλύτερες ομάδες, ένιωσα να είμαι χαμένος και αποδυναμωμένος και δεν τα κατάφερα.  

Τι νομίζεις πως θα είχε συμβεί αν οι Eyeless in Gaza αποτελούνταν από περισσότερα μέλη και δε μένατε ντουέτο; Θα γινόσασταν ποτέ μια συμβατική ως προς τη μορφή της μπάντα με κιθάρα, μπάσο και ντραμς;
Όχι.

Έχοντας μεγαλώσει μουσικά συνεργαζόμενος μόνο με τον Peter Becker, πόσο εύκολη ήταν η συνεργασία με Anne Clark;
Δεν ήταν και τόσο, αλλά, είχα και ζωή πριν τον Pete Becker, παρακαλώ!

Λένε πως όταν κάποιος κάνει το χόμπι του δουλειά, τότε παύει να τον συγκινεί με τον ίδιο τρόπο. Το ότι και εσύ και ο Peter είχατε σταθερές δουλειές ήταν κάτι που υπαγορεύτηκε εκ των πραγμάτων ή έγινε σκόπιμα, για να ζείτε τη μουσική πιο συναρπαστικά;
Όταν σκέφτομαι σοβαρά σχετικά με αυτήν την ερώτηση, αναμφίβολα αναλογίζομαι την αληθινή ψυχική μου κατάσταση και την εσωτερική μου αντίληψη σχετικά με το τι είναι «επαγγελματικό». Το να είσαι ένας «επαγγελματίας ψυχαγωγός» είναι κάτι αληθινό και απαιτεί προσωπικότητα. Πρέπει να προστατεύω τον εαυτό μου, διότι δε μπορώ να σταματήσω να αποκαλύπτομαι, λόγω της φύσης που έχει η τέχνη μου. Κι έτσι υπάρχουν όλα τα είδη των «αναγκαίων κακών» και ενδέχεται να πρέπει να συμβιβάζεσαι με αυτά πού και πού.

Ήταν ο Robert Wyatt μία από τις πρώιμες επιρροές σου; Μπορείς να μου αναφέρεις κάποιες από αυτές;
Για να πω την αλήθεια, δε μου αρέσει και πολύ πια να κατονομάζω τις επιρροές μου, επειδή κάποιοι τεμπέληδες δημοσιογράφοι θα αποκτήσουν εμμονή με όποιον έχω αναφέρει. Παρόλα αυτά, θα κατονομάσω μονάχα ένα πρόσωπο: τη Laura, Laura Nyro. Κατά τα λοιπά, είναι μια διαρκώς εναλλασσόμενη κατάσταση…

Το τραγούδι σας “John of Patmos” αποτελεί τη συμμετοχή των Eyeless In Gaza στη συλλογή “Further Perspectives & Distortion - An Encyclopedia Of British Experimental and Avant-Garde Music 1976-1984”. Αντλείτε έμπνευση και από τη θρησκεία;
Από τα πάντα. Όλες μου οι πράξεις είναι, κατά μία έννοια, πνευματικές, όλες οι λέξεις, όλη η μουσική. Στο κάτω - κάτω είμαι ζωντανός, οπότε είναι αδύνατο να μην είμαι πνευματικός!

Πιστεύεις ότι η έμπνευση είναι μια καινούργια σύλληψη ενός καλλιτέχνη ή ότι ενυπάρχει μέσα του, περιμένοντας να την ξυπνήσουν συγκεκριμένα συναισθήματα ή καταστάσεις;
Το κλειδί είναι η έμπνευση να υπάρχει έμφυτη.

Τώρα που έχουν περάσει κάμποσα χρόνια, ποια φράση ή στίχος νομίζεις πως θα μπορούσε να αποτυπώσει καλύτερα το ύφος της μουσικής των Eyeless in Gaza;
“One star shapes you” - τότε ξέρεις.

Το να χωρίζεις τη μουσική σε διάφορα είδη είναι μεν αναγκαίο, αλλά ταυτόχρονα παρακινδυνευμένο. Στο πέρασμα του χρόνου, η δική σας έχει κατά καιρούς θεωρηθεί ως post punk, ambient, avant-garde, avant-folk, experimental ή dark wave. Εσύ πώς νιώθεις γι’ αυτό;
Όλα είναι μουσική. Ο μόνος όρος που ανέφερες και δε με βρίσκει σύμφωνο είναι το “dark wave”. Το αρνούμαι και το διαψεύδω.

Έχετε την τάση να σπάτε τις παραδοσιακές φόρμες και να αναζητάτε νέες μορφές έκφρασης. Είστε επηρεασμένοι και από τα 70s ή τα θεωρείτε εντελώς παρωχημένα;
Ήμουν ένα παιδί που μεγάλωσε στη δεκαετία του ’70. Καθένας διαμορφώνεται από το περιβάλλον του, καλό ή κακό. Πώς είναι δυνατόν ο χρόνος να είναι παρωχημένος;

Αναμφίβολα η μουσική σας μπορεί να ξεδιπλώσει τις διαστάσεις της σε οποιονδήποτε ακροατή, αλλά κυρίως αποκαλύπτεται πλήρως στον πιο «ψαγμένο». Πώς συμβιβάζεται κάποιος που γράφει ποιοτική μουσική με το γεγονός ότι είναι δύσκολο να γνωρίσει εμπορική επιτυχία;
“Mostly I just stroll along the path that he is taking…” (σ.σ. The Incredible String Band – “October Song”). Αληθινά, μερικές φορές το βρίσκω σπαραξικάρδιο, άλλοτε όμως χαίρομαι που είναι έτσι! Έλεγα πως είμαι καταδικασμένος να ζω για πάντα στο δικό μου κόσμο του λυκόφωτος. Ίσως αυτό ακούγεται ακόμα αληθινό και, ξέρεις, εδώ που τα λέμε, δε μου φαίνεται καθόλου κακό.

Η μουσική σου έχει μια γλυκόπικρη διάσταση, που αποπνέει αξιοπρέπεια και ευαισθησία, με κυριότερο όργανο τη φωνή σου. Πώς επιλέγεις τα θέματα των στίχων σου;
Τηλεπάθεια, πρόβλεψη, προφητεία, υπερβατική αντίληψη, αμφισβήτηση. Είναι πραγματικά φανταστικό το τι φέρνω στην επιφάνεια με αυτούς τους τους τρόπους... την κάθαρση, το ταξίδι αυτογνωσίας.  

Πολλές φορές, η ματιά σου είναι τόσο ποιητική, που οι στίχοι μπαίνουν μπροστά ακόμα και από τη μουσική. Τι σημαίνει η ποίηση για σένα;
Υπό μία έννοια σημαίνει τα πάντα, απλά τα πάντα. Όλα είναι ποίηση, έτσι δεν είναι; Τα πάντα.

Το επιβλητικό “Pale Hands I Loved So Well”, τουλάχιστον στα δικά μου αυτιά, ηχεί ως «γέφυρα» ανάμεσα στον ήχο της Cherry Red Records και της 4AD. Θεωρείς πως είναι ο πιο συναισθηματικά φορτισμένος δίσκος σας;
Ενδιαφέρον! Όταν ξεκινήσαμε με τους Eyeless in Gaza είχαμε την δυνατότητα να συνεργαστούμε με τη 4AD. Επιλέξαμε όμως την Cherry Red, επειδή πιστεύαμε πως θα μας άφηναν να φτιάξουμε τη μουσική που θέλαμε και να την εξελίξουμε χωρίς παρεμβάσεις και σε χρόνους που θα επιλέγαμε οι ίδιοι. Κι αυτό αποδείχτηκε αληθινό για κάμποσο καιρό εκεί…

Το “Ink Horn/One Star” πρόλαβε οριακά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν για την προώθηση της μουσικής, λόγω της πανδημίας. Ποια θεωρείς την πιο αρνητική επίπτωσή της στον τρόπο που προσπαθεί να επικοινωνήσει ένας μουσικός;
Έλλειψη φυσικής επαφής. Κατά τα άλλα, επιλέγω να πιστεύω ότι, μέσα από κάθε κατάσταση, μπορούμε να διδαχτούμε κάτι. Αρνούμαι να νιώσω τελειωμένος.

Κάθε τραγούδι είναι μοναδικό. Μπορεί όμως να διασκευαστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να γεννηθεί κάτι σχεδόν τελείως διαφορετικό. Πόσο σε ενδιαφέρουν οι διασκευές και ποιο τραγούδι θα επέλεγες να διασκευάσεις στο άμεσο μέλλον;
Αυτό συνέβη πρόσφατα με τους Twelve Thousand Days στο άλμπουμ “Field’s End” του 2020 και μου αρέσει, επειδή υπάρχουν τόσα πολλά τραγούδια που αγαπώ και θα ήθελα να τραγουδήσω. Υπάρχουν στιγμές που σχεδόν δελεάζομαι να συμπορευτώ με τη σχολή σκέψης που υποστηρίζει ότι πριν από το λόγο υπήρξε το τραγούδι. Για παράδειγμα, μόλις τελείωσα την ηχογράφηση μιας «ζωντανής συναυλίας», μιας φιλικής παράστασης, στο ήσυχο περιβάλλον του site No-Lockdown. Η παράστασή μου δεν έχει ανεβεί ακόμα, αλλά αυτό πρόκειται να συμβεί τη δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου. Για το συγκεκριμένο session ηχογράφησα δύο διασκευές: το “I Know You” της Licorice McKechnie και το “A Glass of Water” του Sydney Carter. Επίσης, είναι γνωστό ότι ερμήνευσα το “Priests” της Judy Collins στη συλλογή “Cohen Covered” του 2008.

Θα επιχειρούσες ποτέ να διασκευάσεις το υλικό από τους Reluctant Stereotypes;
Όχι, ποτέ. Αρκεί το ότι κατέστρεψα τη μπάντα.

Ως γνωστόν, μερικές από τις πιο αναμενόμενες σε μια συνέντευξη ερωτήσεις έχουν να κάνουν με λίστες προτιμήσεων. Σχεδόν πάντα, όμως, όλοι αποφεύγουν να τις απαντήσουν είτε για να μη δυσαρεστήσουν κάποιους, είτε για να μη μετανιώσουν για τις επιλογές τους. Ξεπερνώντας αυτά τα στεγανά, θα μπορούσες να επιλέξεις μόνο για αυτή τη στιγμή -και όχι για πάντα- τρία τραγούδια που θα ήθελες να ακούσεις από τους Eyeless in Gaza και τρία από τους προσωπικούς σου δίσκους;
Αυτή ακούγεται σαν πονηρή ερώτηση, ή, μάλλον, σαν δύσκολη να απαντηθεί, οπότε θα πω μονάχα τα τραγούδια μου που θα ήθελα να ακούσω τώρα. Martyn Bates: “I Said to Love”, “World’s Eye”, “Adam & Eve & “Pinch Me”. Eyeless in Gaza: “One Star”, “Wide Open”, “Gulls Crying”.

Επίσης, θα μπορούσες να μας πεις ποιοι είναι οι πέντε δίσκοι των 80s που θα έπαιρνες σήμερα μαζί σου στο ερημονήσι;
Πιθανότατα, κανέναν από τα 80’s! Στην πραγματικότητα αγαπώ όλα τα είδη μουσικής από την εποχή που γεννήθηκα. Είμαι φανατικός φίλος και οπαδός της μουσικής, κάνω διακρίσεις, επιλέγω, προσαρμόζω, αλλά, πραγματικά, τρελαίνομαι για τη μουσική στο σύνολό της.

Μπορείς να μας προτείνεις κάποια σχετικά πρόσφατα ακούσματά σου;
“Dark Star”, “Wee Tam & the Big Huge”, “Ummagumma”, “The White Album”.

Πολύ συχνά η μουσική σας μοιάζει να παραπέμπει στον κινηματογράφο. Μπορείς να μου αναφέρεις κάποιες από τις πιο αγαπημένες ταινίες σου;
“Gone to Earth”, “Red Shift”, “Orlando”, “Head”, “The Devils”, Rashomon”, “Withnail & I”.

Η μουσική είναι μια συνεχής πορεία. Αν η πορεία αυτή είχε κάποιο τέλος, ποιο θα μπορούσε αυτό να ήταν;
Ο κύκλος δεν έχει τέλος. Ο κύκλος είναι αδιάλειπτος.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σου μεταφέρω την εκτίμηση πάρα πολλών φίλων από την Ελλάδα που ασχολούνται από διάφορα πόστα με τη μουσική. Φαντάζομαι πως πρέπει να είναι ιδιαίτερα αναπαυτικό να μαθαίνεις ότι είσαι ένας από τους κύριους υπευθύνους για τις μουσικές μερικών από τις πιο πολύτιμες αναμνήσεις μας.
Ευχαριστώ πολύ.