Βλέπω, αισθάνομαι, φαντάζομαι, φωτογραφίζω

Η Όλγα είναι επαγγελματίας φωτογράφος - κινηματογραφίστρια εκδηλώσεων, χώρων, προϊόντων, πορτρέτων. Δεν το γνώριζα· νόμιζα ότι βγάζει μόνο τις φωτογραφίες που αναρτά στα προφίλ της στα social media, αυτές που τραβάει για την δική της ευχαρίστηση. Βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες σκέφτηκα τον όρο ‘οπτική μουσική’, ότι μερικά πράγματα είναι αδύνατο να μη σ’ αρέσουν, θυμήθηκα και το τραγούδι του Jonathan για τον Vincent που αγαπούσε το χρώμα και το έδειχνε, που οι πίνακές του έχουν διπλάσιο χρώμα από τους πίνακες των άλλων και ζήλεψα την ικανότητά της να συγκινεί τον θεατή μέσα σε δευτερόλεπτα. Της ζήτησα εξώφυλλο για το ‘Άλμπουμ διασκευών’ μου (δες το εξώφυλλο εδώ), δέχτηκε, έβγαλε πολλές φωτογραφίες, μετά έβγαλε κι άλλες αλλού, έκανε τα μαγικά της στον υπολογιστή και σταμάτησε μόνο όταν το αποτέλεσμα ικανοποίησε πολύ και τους δυο μας. Εκμεταλλεύτηκα τη συγκυρία για να μάθω μυστικά της τέχνης της και να τα μαρτυρήσω στους αναγνώστες του Mic.

Όλγα, άκου τι έπαθα. Αγόρασα μια ακριβή κάμερα, στήθηκα απέναντι από μια πολυκατοικία και μόλις πέρασαν δυο δεσποινίδες τις τράβηξα. Μετά φωτογράφισα δρόμους, κτίρια, στάσεις λεωφορείων όπως κάνεις εσύ. Δεν είχαν όμως τίποτα ιδιαίτερο, καμιά μαγεία, ήταν σαν τις φωτογραφίες που βγάζουν οι άνθρωποι με τα κινητά τους. Τι έκανα λάθος; Πώς εσύ βρίσκεις πάντα τον ουρανό και τα ντουβάρια φρεσκοβαμμένα;»

Είδες το φως ρεαλιστικά και καλά έκανες. Δεν το φαντάστηκες λίγο πιο κορεσμένο. Είχα κι εγώ για χρόνια ωμό ρεαλιστικό τρόπο στην παρουσίαση των εικόνων μου. Αυτό το κάνουν πολλά χρόνια πιο αξιόλογοι και έμπειροι φωτογράφοι. Μια μέρα είπα να χρησιμοποιήσω περισσότερο τη φαντασία μου, να μη μείνω σ’ αυτό που φαίνεται.

Πώς διαλέγεις τι θα βγάλεις; Ακούς το θέμα να σου λέει “είμαι όμορφο, αξίζω να απαθανατιστώ, άντε τι περιμένεις, πάτα το κουμπί”;

Δεν διαλέγω τι θα βγάλω. Περπατάω, το βλέπω πρώτα, μετά το αισθάνομαι, μετά το φαντάζομαι και στο τέλος σηκώνω τη μηχανή. Με αυτή τη σειρά. Αν χάσω τη στιγμή μπορεί να μείνω εκεί και να περιμένω την επόμενη.

Ποια είναι η αγαπημένη σου ώρα για φωτογράφηση και γιατί.

Συνήθως μετά το ηλιοβασίλεμα (όχι κατά τη διάρκειά του). Μέχρι και πριν νυχτώσει, όταν ο ουρανός είναι ακόμα μπλε.

Η διάθεση παίζει ρόλο στην τέχνη σου; Τη μέρα που είσαι χαρούμενη και τη μέρα που είσαι λυπημένη διαλέγεις διαφορετικά θέματα, βγάζεις διαφορετικές φωτογραφίες;

Σε μένα η διάθεση δεν παίζει ρόλο, το άγχος παίζει. Αν έχω μια στρεσογόνο περίοδο με τη δουλειά (τις φωτογραφίσεις που κάνω για βιοπορισμό), συνήθως το δημιουργικό δεν τρέχει εύκολα. Το αφήνω κι εγώ στην άκρη – ένα  πράγμα τη φορά. Αλλά ευτυχώς κρατάει λίγο. Πάντα έχω την ανάγκη να φωτογραφίζω.

Οι σπουδές, η καθοδήγηση από έμπειρους φωτογράφους είναι απαραίτητες ή όχι; Μήπως σε στέλνουν και σε λάθος δρόμο;

Και ναι και όχι. Είναι απαραίτητο να βλέπεις δουλειές άλλων, να βλέπεις συνέχεια –άσχετα από την περίοδο «σπουδών» σου– ωραίες εικόνες. Να μελετάς έργα άλλων φωτογράφων και μετά να κρατάς τα καλά στοιχεία και να δουλεύεις με τον δικό σου τρόπο. Αυτό θέλει πολλή δουλειά και μελέτη. Πρέπει να το κάνεις αν αποφασίσεις να φωτογραφίζεις.

Υπάρχει συνταγή για ένα επιτυχημένο πορτρέτο; Π.χ. να είναι όμορφος ο φωτογραφούμενος, να έχει έξυπνο βλέμμα, ωραίο χαμόγελο, συγκεκριμένο χρώμα ματιών ή μαλλιών ή είναι θέμα φωτισμού και άνεσης μπροστά στο φακό;

Στο πορτρέτο απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επαφή με τον φωτογραφιζόμενο. Έχει την διάθεση να σε εμπιστευτεί και ν’ αφεθεί στην καθοδήγησή σου; Πρέπει να βρεις τον τρόπο, να τον κάνεις να αισθανθεί πιο ελεύθερος. Όταν κάνω πορτρέτα, την ώρα του κλικ προσπαθώ να βλέπω τον άνθρωπο και όχι τη μηχανή. Τα τυχαία μου κλικ λειτουργούν.

Αυτό που λέμε φωτογένεια, υπάρχει τελικά; Κάποιοι άνθρωποι βγαίνουν πάντα… ματ ενώ άλλοι λάμπουν σαν ιλουστρασιόν χαρτί, όποιος κι αν τους τραβήξει;

Δεν πιστεύω στη φωτογένεια. Απλώς θέλει καλή γνώση του φωτός όταν φωτογραφίζεις κάποιον ή όταν αυτοφωτογραφίζεσαι. Αποστολή του φωτογράφου δεν είναι να βγάζει τους άσχημους όμορφους. Επιτυχία πιστεύω πως είναι να στέκεσαι στην εικόνα για κάποιο λόγο. Όσο περισσότερο, τόσο μεγαλύτερη η επιτυχία.

Στους συγγραφείς υπάρχει το writer’s block. Υπάρχει και photographer’s block; Μπορεί να γυρίζεις επί ώρες στην πόλη χωρίς να σταυρώσεις εικόνα άξια να φωτογραφηθεί;

Φυσικά και υπάρχει και με τα χρόνια και την τριβή εμφανίζεται όλο και συχνότερα. Δεν ενθουσιάζεσαι εύκολα, συναντάς θέματα που έχεις ξαναφωτογραφίσει, που έχεις εξαντλήσει. Ξέρω ’γω, είναι σαν τις σχέσεις μάλλον, όσο μεγαλώνουμε γινόμαστε πιο δύσκολοι και απαιτητικοί. Προσωπικά χαίρομαι όταν συμβαίνει αυτό· σημαίνει ότι εξελίσσομαι.

Τα περισσότερα συγκροτήματα συνήθως τα λένε όλα στα πρώτα άλμπουμ τους και τα επόμενα είναι γεμάτα επαναλήψεις. Ισχύει το ίδιο και με τα άλμπουμ των φωτογράφων;

Αυτή είναι αγαπημένη μου ερώτηση. Αγαπάω την επανάληψη. Ταξιδεύω ελάχιστα. Είναι πολύ σημαντικό να ταξιδεύεις όταν φωτογραφίζεις, να γίνεσαι τουρίστας για να βλέπεις διαφορετικές εικόνες και πολιτισμούς. Αλλά η πρόκληση για μένα –τουλάχιστον  στην παρούσα φάση της ζωής μου– είναι στην ίδια ρουτίνα να βλέπω τα πράγματα αλλιώς.

Οι φωτογραφίες που αναρτάς στα προφίλ σου σχολιάζονται ενθουσιωδώς. Έχεις καταλήξει ποιο στοιχείο διαθέτουν οι εικόνες σου και ευχαριστούν τόσο πολύ, τόσους πολλούς;

Στους Θεσσαλονικείς πιστεύω πως αρέσουν επειδή βλέπουν γνώριμα μέρη αποτυπωμένα διαφορετικά. Νομίζω πως και η χρωματική παλέτα τους ενθουσιάζει. Δεν είναι το ίδιο καλές όλες οι εικόνες μου.

Έχεις φωτογραφίσει άλογα (μπράβο), σκύλους (ξανά μπράβο), πρόβατα, κατσίκια, γουρούνια, πουλιά, ψάρια… Πού είναι οι γάτες; Πώς θα πας μπροστά αν δεν φωτογραφίζεις γάτες;

(Γελάει). Είχα βγάλει μια γάτα και από πίσω ένα τεράστιο συγκρότημα οικοδομών. Η γάτα όμως ήταν σε κίνηση. Μάλλον μ’ αρέσουν σε κίνηση.

Δημοσιεύεις σχεδόν κάθε μέρα μια καινούργια φωτογραφία, άρα εκατοντάδες κάθε χρόνο. Μου φαίνεται σαν το αντίστοιχο συγκροτήματος που βγάζει 3-4 δίσκους το χρόνο. Δε φοβάσαι μήπως η ποσότητα ρίξει την ποιότητα;

Ο Daido Moriyama φωτογράφιζε την ίδια λαϊκή αγορά κάθε βράδυ, έχει βγάλει πάνω από 20 φωτογραφικά βιβλία νομίζω. Δεν με απασχολεί η ποιότητα όσο η ανάγκη να φωτογραφίζω.

Ποιες κατηγορίες ανθρώπων προτιμάς να παρεισφρέουν στις φωτογραφίες των αστικών τοπίων σου; Μελαγχολικοί μοναχικοί, βιοπαλαιστές με σκαμμένα πρόσωπα, ερωτευμένα ζευγάρια, ανέμελα παιδιά, απόκληροι της κοινωνίας…

Μου αρέσει να φωτογραφίζω ανθρώπους που αισθάνομαι ότι μεταφέρουν μια ιστορία που διεγείρει τη φαντασία μου.

Ένας διορθωτής κειμένων ή ένας σελιδοποιητής βιβλίων δεν μπορεί να μην ενοχληθεί από τυχόν λάθη όταν διαβάζει για την ευχαρίστησή του. Εσύ όταν βγαίνεις βόλτα κουβαλάς και τη φωτογράφο μαζί σου, πιάνεις τον εαυτό σου να ψάχνει θέματα για φωτογράφιση;

Τα τελευταία χρόνια, ναι. Βρίσκω συνέχεια κάδρα. Αν δεν έχω μηχανή μαζί μου, στεναχωριέμαι όταν χάνω καλές εικόνες.

Δεν έχω δει φωτογραφίες σου με ανθρώπους σε στιγμές έκστασης, θριάμβου, παραφοράς, γλεντιού. Δεν έτυχε ή σπανίζουν οι εκδηλώσεις αυτού του είδους;

Πρέπει να βρίσκεσαι τη σωστή ώρα στο σωστό μέρος κι αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Θα ήθελα όμως να το κάνω.

Παράλληλα με το φυσικό περιβάλλον φωτογραφίζεις πολλά κτίρια, στοές, δρόμους, άλλες ανθρώπινες κατασκευές και λιγότερο ανθρώπους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μικρή ήθελες να γίνεις αρχιτέκτονας, μηχανικός…

Μικρή ήθελα να γίνω γιατρός αλλά δεν τα κατάφερα. Μου αρέσει πολύ το ψυχρό φως, η αρχιτεκτονική και ο εξοπλισμός των νοσοκομείων και η αλήθεια των ανθρώπων εκεί. Αλλά δεν είναι εφικτό, έτσι καλύπτω την ανάγκη μου με άλλα κτίρια. (Γελάει).

Εγώ δεν αντέχω τα παλιά μου κείμενα. Το παθαίνεις κι εσύ με τις πρώιμες φωτογραφίες σου;

Τις παλιές μου εικόνες τις βαριέμαι απίστευτα, όπως ξέρω πως θα βαρεθώ σύντομα και τις πρόσφατες.

Θα μιλήσουμε για εξώφυλλα δίσκων που σου αρέσουν ή θα το αφήσουμε για άλλη φορά;

Το ‘Delaware’ των Drop Nineteens με είχε καθηλώσει. Το κορίτσι με το όπλο και από πίσω ένα barber shop.

Τα τραύματα παίζουν ρόλο; Παράδειγμα: Αν δεν σε πήγαινε η μαμά σου στο λούνα παρκ όταν ήσουν μικρή και σου έμεινε απωθημένο, αυτό επηρεάζει/ αποτυπώνεται στη φωτογραφία που του βγάζεις σήμερα;

Δεν μπορώ να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση. Ίσως πρέπει να απευθυνθούμε στον κύριο Ματθαίο Γιωσαφάτ να μας διαφωτίσει. Αν δεν έχεις άλλες ερωτήσεις, θέλω να σε ρωτήσω κι εγώ κάτι. Επειδή το θέμα και το περιεχόμενο του επόμενου βιβλίου σου που μου εκμυστηρεύτηκες, με κέρδισε και το περιμένω με περισσότερη ανυπομονησία από τα προηγούμενα, θα ήθελες να σκεφτώ και να σου παρουσιάσω ιδέες για το εξώφυλλό του;

Απαντάω ΝΑΙ με ενθουσιασμό. Θα σε ρωτούσα κι εγώ με τη σειρά μου αν θα σκεφτείς σοβαρά ν’ αρχίσεις να εκδίδεις άλμπουμ με τις φωτογραφίες σου, αλλά φοβάμαι ότι θα μου πεις «δεν με απασχολεί η έκδοση, όσο η ανάγκη να φωτογραφίζω».

Η Όλγα Δέικου στο Facebook και το Instagram.