Αλήθειες που μοιράζονται

Αφού διάβασα τους «Σπόρους για φύτεμα» και διαπίστωσα πως η Ροζίτα τα πήγε περίφημα και στο… δύσκολο δεύτερο άλμπουμ διηγημάτων της, έκρινα πως ήρθε η ώρα να μου λύσει απορίες που δημιουργήθηκαν από την ανάγνωση των ιστοριών της. Και έμαθα –μεταξύ πολλών άλλων– ποια είναι τα υλικά και το καρύκευμα των λογοτεχνημάτων της, ποιος ο κόσμος που της αρέσει να ζει, τι της άλλαξε τη ζωή και τι την εξιτάρει, αν παίρνει τον εαυτό της πολύ στα σοβαρά, πώς βιώνει τα ζόρια της, την άποψή της για την εκδίκηση και το παιχνίδι της αυτοέκθεσης, για το επάγγελμα, τις ακροάσεις της, το ‘σπατάλημα’ του χρόνου της. Συν μια ερεθιστική πληροφορία για τα μελλοντικά γραψίματά της.

Εξέδωσες αργά το πρώτο βιβλίο σου· είσαι κι εσύ late bloomer. Μετανιώνεις που δεν ασχολήθηκες νωρίτερα με τη συγγραφή βιβλίων; Αν έβγαζες το πρώτο σου 20 χρόνια νωρίτερα, τι παραπάνω ή τι λιγότερο νομίζεις πως θα είχε από τα τωρινά σου;

Η αλήθεια είναι ότι το είχα προσπαθήσει και νωρίτερα, χωρίς όμως αποτελέσματα. Έπρεπε πρώτα να έρθει το πλήρωμα του χρόνου, να γίνει η εσωτερική έκρηξη για να αρχίσουν να αναβλύζουν οι ιστορίες από μέσα. Είκοσι χρόνια νωρίτερα δεν νομίζω ότι θα είχα και πολλά να πω. Τα βιώματά μου είναι τα συγγραφικά μου καύσιμα, πριν είκοσι χρόνια απλά δεν θα μπορούσα να γράψω.

Οι ιστορίες σου έχουν συχνά απρόβλεπτο τέλος. Έχεις βρει τι άλλο χρειάζεται μια ιστορία για ν’ αρέσει στον αναγνώστη της;

Συγκρούσεις, ανατροπές, προσωπικές αντιφάσεις, αυτό είναι το υλικό που χρησιμοποιώ για να φτιάξω μια ιστορία που να θέλω να τη διηγηθώ. Επίσης είναι σημαντικός ο ρυθμός, να κρατάει τον αναγνώστη, να μην χρειάζεται να κάνει προσπάθεια για να γυρίζουν οι σελίδες. Με το δεύτερο βιβλίο μού λένε ότι γράφω καλά τις ερωτικές σκηνές, οπότε μπαίνει και το σεξ ως καρύκευμα στη λίστα.

Η οικογένεια και οι συγγενείς εμφανίζονται σε όλες νομίζω τις ιστορίες σου. Δεν σε εμπνέουν οι εργένηδες, οι αδέσμευτοι, οι απόκληροι, οι τυχοδιώκτες;

Πράγματι,  μια αίσθηση οικογενειακής ασφυξίας διατρέχει όλα μου τα διηγήματα – μου έχουν πει ότι θυμίζουν Οικονομίδη. Τα οικογενειακά πλαίσια είναι κάτι που με έχει ζορίσει πολύ – για τον πόνο μας μιλάμε κατά βάση Μπάμπη μου. Όμως, με το διαζύγιο εδέησα να περάσω στη φάση της (ψυχικής) ενηλικίωσης, κι έτσι έχω βάσιμους λόγους να πιστεύω ότι το επόμενο βιβλίο μου θα αφήσει τους Οιδίποδες και τις Ηλέκτρες στο ντουλάπι και θα καταπιαστεί με περισσότερη ροκ΄ν΄ρολ αλητεία και τα απαρτίζοντα αυτήν αξιολάτρευτα καθάρματα. 

Σχεδιάζεις ολόκληρη την ιστορία και μετά την γράφεις ή ξεκινάς με ένα χαλαρό σκελετό και την αφήνεις να σε οδηγήσει; Γράφεις εύκολα ή τα βγάζεις με το τσιγκέλι;

Όλη την ιστορία στο νου προτού αγγίξω το πλήκτρα – το ανοιχτό τέλος με αγχώνει. Όμως ονειρεύομαι τη στιγμή που ο ήρωας θα ζωντανέψει και θα σπάσει την πλοκή για να κάνει τα δικά του. Γράφω αρκετά εύκολα πια σε σχέση με τον πρώτο καιρό· όπως και να το κάνουμε, η εξάσκηση μετράει. Αυτό που θέλω να πετύχω είναι η ισορροπία μεταξύ ρέοντος κειμένου και ποιότητας της γραφής: να μην καταπιεί το γρήγορο γράψιμο τις λογοτεχνικές πυκνώσεις και κορυφώσεις.

Ο Μποντλέρ νομίζω ήταν που είπε πως αν μπλέξεις με τη λογοτεχνία, δεν ξεμπλέκεις ποτέ. Το έχεις συνειδητοποιήσει; Θα γράφεις όσο έχεις πνοή, παλμό, πληκτρολόγιο;

Μα το να μην ξεμπλέξω ποτέ είναι ο στόχος μου: writer’s block, ελπίζω να μείνουμε για πάντα δυο ξένοι. Το γράψιμο μού άλλαξε τη ζωή προς το πολύ καλύτερο κι αυτό δεν το αφήνω. Βέβαια η τροφή του είναι ο πόνος και οι πάσης φύσεως κακουχίες, αλλά τι να κάνεις, no pain no gain. Άλλωστε αυτό είναι το μότο μου στο γράψιμο: όταν η ζωή μού δίνει λεμόνια, κάνω λεμονάδα. Πέντε κιλά λεμόνια στην κυρία παρακαλώ.

Στις ιστορίες σου παίζουν οι παράνομες σχέσεις, οι ένοχες απολαύσεις (μπάτσος σε πανκ συναυλία, ομοφυλόφιλη ανάπηρη), η απάτη (μαϊμού ληστεία). Η έντιμη ζωή, οι ισορροπημένες σχέσεις και οι ανέφελοι έρωτες δεν υπάρχουν, είναι σκέτη βαρεμάρα ή απλώς δεν έχουν λογοτεχνικό ενδιαφέρον;

Ε, δε νομίζω ότι έχουν και πολύ λογοτεχνικό ενδιαφέρον είναι η αλήθεια. Αυτό που με εξιτάρει είναι το δίλημμα, η αντίφαση, το να ενδίδεις στην αμαρτία. Οι στιγμές που οι συγκρούσεις προκαλούν ανατροπές, διαψεύσεις, ματαιώσεις, μα και υπερβάσεις ρομαντικές και συγκινητικές. Ο άνθρωπος, όταν σταματά να λειτουργεί στον αυτόματο και βουτά στη ζωή με το κεφάλι.

Ξεκινάς το νέο βιβλίο με ιστορία ερωτικής απιστίας, όπου η απατημένη σύζυγος αναζητά τρόπο εκδίκησης. Μια διαφορετική μορφή εκδίκησης πρωταγωνιστεί επίσης και στη δεύτερη ιστορία. Θεωρείς ότι η αυτοδικία, η τιμωρία του άπιστου, το πάτσισμα, είναι ίσως απαραίτητα στους παθόντες για τη διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας τους; Ο κόσμος συμπαθεί τους εκδικούμενους· μήπως θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη επιείκεια από το νόμο;

Είναι αυτό που λένε, με πνίγει το άδικο: η εκδίκηση λειτουργεί ως  εκτόνωση στην ασφυξία της αδικίας (κάτι σαν το "βία στη βία της εξουσίας", στο πιο δραματικό του). Όμως, όχι, δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιείκεια: πρώτον, γιατί η εκδίκηση, ως πιάτο που τρώγεται κρύο, διαπράττεται με ψυχρό αίμα και, δεύτερον, γιατί αποτελεί μια κατά βάση αυτοκαταστροφική πράξη: όπως είχα ακούσει να λέει ο Boss Baby στην τηλεόραση, "η εκδίκηση είναι σα να κατουριέσαι πάνω σου για να ζεσταθείς: στην αρχή νιώθεις υπέροχα, μετά όμως κρυώνεις περισσότερο και τα ρούχα σου είναι βρεγμένα".

«Αγόρια είστε κακοί στο σεξ, ενδιαφέρεστε μόνο για την ικανοποίησή σας, αλλά αν εκφράζεστε ελεύθερα και βρόμικα, αφήνετε την καύλα να σας πυρπολήσει και τον άγριο πόθο να σας κάνει να φερθείτε σαν κτηνώδη αρχετυπικά αρσενικά, τότε ίσως υπερνικήσουμε τις ενοχές και τους δισταγμούς μας και κολλήσουμε μαζί σας», μου φάνηκε πως άκουσα να λέει η Εύα της τελευταίας ιστορίας. Άκουσα καλά; Μήπως ξέρεις αν σκέφτονται έτσι και γυναίκες που ζουν έξω από τις σελίδες των βιβλίων;

Αυτό άκουσες αλήθεια; Έναν αχταρμά κωστοπούλειας κλισεδιάς, κακοχωνεμένου τάχα μου φεμινισμού κι ερωτικού πάθους της διπλανής πόρτας; Πιθανώς όμως αυτά να ηχούν στην τρικυμία που μαίνεται στο κρανίο της Εύας, μιας ηρωίδας που βρίθει στερεοτύπων και που παρόλα αυτά κάνει τη μίνι (ή και όχι και τόσο μίνι) επανάστασή της. Και ναι, αρκετές σκεφτόμαστε έτσι – κάνοντας το κομμάτι με το κακό σεξ skip. Πιστεύω δε ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διάκριση (προσοχή, όχι ανισότητα) των φύλων, τόσο πιο καυτό το σεξ.

Πέρα από την ανάγκη σου να σκαρώνεις ενδιαφέρουσες ιστορίες, υπάρχει κάτι πιο γενικό που θέλεις να πεις στον κόσμο με το έργο σου· κάτι που ίσως χωράει σε μια πρόταση;

Αυτό το πιο γενικό δεν είναι κάτι συγκεκριμένο και πάγιο, αλλά ρευστό και εξελισσόμενο, όπως ρευστή κι εξελισσόμενη είμαι κι εγώ η ίδια. Αν κάτι θα ήθελα όμως να πω στον κόσμο, και νομίζω πως υπάρχει υποδόρια και στα δυο βιβλία μου, είναι αυτή η φράση: Ας είμαστε καλοί, ας ζούμε με αγάπη, κάποτε θα πεθάνουμε και τίποτα απ' όλα αυτά δεν θα έχει σημασία.

Με αφορμή κάτι που διάβασα στη σελίδα 155 των «Σπόρων για φύτεμα», σε ρωτάω αν τραβάς κι εσύ κανένα ζυγό. Επίσης, αν μπορείς, βαθμολόγησε, με άριστα το δέκα, πόσο έχεις ευχαριστηθεί τη ζωή σου.

Και ζυγό κουβαλάω, και κουπί τραβάω – όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω. Δεν μπορώ να πω, περνάω ζόρια και στενοχώριες και ματαιώσεις. Και τα βιώνω όλα αυτά πολύ συναισθηματικά, δεν το παίζω καθόλου cool, με έναν όμως αληθινό τρόπο, χωρίς να γίνομαι drama queen. Έντονα όμως ζω και τη χαρά, το γέλιο, την ευχαρίστηση, οπότε κάπου μέσα μου ισορροπούν όλα αυτά. Λοιπόν, Rosita, a lifetime experience: 7,5/10 – the best is yet to come, που λένε και στο χωριό μου.

Παρουσιάσεις, συνεντεύξεις, αναρτήσεις στα σόσιαλ για το βιβλίο. Σε ευχαριστούν καθόλου ή είναι μέρη μιας κουραστικής, πλην όμως απαραίτητης αγγαρείας;

Ναι, με ευχαριστούν πολύ είναι η αλήθεια! Είναι κι αυτό γράψιμο, κι αυτή τη φορά μιλάω απροκάλυπτα για την αφεντιά μου. Γενικά μου αρέσει το παιχνίδι της αυτοέκθεσης, το κάνω αρκετό καιρό και στο facebook και λαμβάνω καλό feedback. Ειδικά αυτή τη συνέντευξη την απολαμβάνω πολύ, το φλέγμα που χρωματίζει τις ερωτήσεις σου μου δίνει την πάσα να (προσπαθήσω να) φανώ κι εγώ πνευματώδης χωρίς να παίρνω τον εαυτό μου και πολύ στα σοβαρά. Autosarcasm, definitely my favorite defense mechanism, για να παραφράσω τον Αλ Πατσίνο στον Δικηγόρο του Διαβόλου.

Υπάρχει στα βιβλία σου κάποιος ήρωας-ηρωίδα που έχεις πλάσει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή σου;

Ομολογώ, η πιο κοντινή μου είναι η Εύα: ζόρικα βιώματα έγγαμου βίου και μια λίμπιντο που αναβοσβήνει σαν λαμπάκι χριστουγεννιάτικου δέντρου συμπυκνώθηκαν στο προσωπικό απόσταγμα σοφίας, που μεταμόρφωσε μια μεταμοντέρνα Μαίρη Παναγιωταρά σε Κυρία Βρεγμένη Κιλότα. Πέραν από την πλάκα, την Εύα την αγαπώ: γιατί, σε αντίθεση με τη Βέτα του πρώτου διηγήματος, αυτή δεν φύτεψε νεκρούς σπόρους, μα φίλεψε φρέσκα φρούτα: She chose life.

Το κοινό όταν γουστάρει το έργο κάποιου, θέλει να μάθει λεπτομέρειες της ζωής του, με ποιους σχετίστηκε, την ομάδα και την πολιτική του τοποθέτηση, τη γνώμη του και κάθε ζήτημα και πρόβλημα του κόσμου. Πόσα είσαι διατεθειμένη να του αποκαλύψεις;

Περνάω μια φάση που πιστεύω πολύ στην αυθεντικότητα και την ειλικρίνεια - στο να είμαι true, για να μιλήσω τη γλώσσα της νεολαίας. Δεν νιώθω πως έχω κάτι να κρύψω, έτσι κι αλλιώς haters gonna hate. Άνθρωποι που συνδέονται, ενέργεια που ρέει, αλήθειες που μοιράζονται, τραύματα που θεραπεύονται: αυτός είναι ο κόσμος που μου αρέσει να ζω.

Οι δικηγόροι είναι οι σταρ των κινηματογραφικών δικαστικών δραμάτων. Συγκρούονται με τους συναδέλφους τους, τους κατατροπώνουν με επιχειρήματα και στοιχεία, πείθουν την έδρα και τους ενόρκους, η δικαιοσύνη θριαμβεύει, ο αθώος ανακουφίζεται. Είναι τόσο συναρπαστικές και οι δίκες εκτός οθόνης;

Με πετυχαίνεις σε φάση επαγγελματικής κρίσης, νιώθω τη δικηγόρο μέσα μου να μου κουνά το μαντήλι. Σίγουρα οι δίκες στην πραγματική ζωή δεν έχουν τη λάμψη και τη συναρπαστικότητα που βλέπουμε στις ταινίες, όμως η ένταση της αντιπαράθεσης υπάρχει κι εκτός οθόνης. Κι ενώ ο νόμος και η εφαρμογή του είναι conditio sine qua non για την ύπαρξη της κοινωνίας, αυτό που βλέπω πια στις δίκες είναι πρωτίστως η έκφραση του θυμού των εμπλεκομένων μερών – τα δικαστήρια είναι πολύ συχνά ένα καζάνι που βράζει. Κι από αυτή την οπτική, οι δίκες δεν μου φαίνονται καθόλου συναρπαστικές.

Τι σ’ αρέσει πολύ πέρα απ’ το γράψιμο, τι διαβάζεις στο ίντερνετ, ποιες οι προτιμήσεις σου στη μουσική, τη διασκέδαση, πώς σπαταλάς τον ελεύθερο χρόνο σου;

Μουσική στο Spotify με την απόλυτη, απενοχοποιημένη ελευθερία που δίνει η περιδίνηση σε εντελώς διαφορετικά είδη κι εποχές με το άγγιγμα ενός εικονικού κουμπιού (Smiths, Madonna, Suede, She past away, Iron Maiden, Λοϊζος, Σαββόπουλος, Μούτσης, Μπέλλου και ξανά μανά Den Harrow, Gazebo, The Pointer Sisters, Savage, και πάει λέγοντας), καθόλου τηλεόραση, αρκετό διάβασμα, facebook κι απολαυστικό daydreaming (=ονειροπόληση στον καναπέ ανάσκελα), κάτι που δεν έχω ακόμα καταλήξει αν είναι ντροπιαστικό χάσιμο χρόνου ή απελευθερωτικό ταξίδι του νου και της φαντασίας – με την πλάστιγγα να κλείνει προς την δεύτερη εκδοχή, γιατί βολικόν. Και φυσικά βόλτες με φίλους, κατά προτίμηση στην αθηναϊκή νύχτα, που η πόλη σαν τη γόησσα σαν την παλιά αρχόντισσα ανάβει τα κολιέ της.

Συμπλήρωσε όπως θέλεις την πρόταση: Σ’ αυτή την ρημαδοχώρα που μας έτυχε να ζούμε και να γράφουμε…

... θα ζήσουμε τον μύθο μας περιπλανώμενοι στους δρόμους της, μπαινοβγαίνοντας στα βιβλιοπωλεία και τα μπαρ της, τσαλακώνοντας σεντόνια στα κρεβάτια της και σκαρώνοντας ιστορίες που νομίζουμε πως μιλάνε για άλλους, φανταστικούς ανθρώπους, ενώ δεν κάνουμε άλλο από το να λέμε για τις χαρές και για τις λύπες μας, τις άχαρες ημέρες μας και τις πιο γλυκές μας ώρες.
 

Η Ροζίτα Σπινάσα στο Facebook