Θανάσης Πέτρου: Η λογοτεχνία αποτελεί συχνά σημείο εκκίνησης...

Κομίστας και μουσικός, γεννημένος θεσσαλονικιός (1971), με πτυχιακές σπουδές Γαλλικής Φιλολογίας και μεταπτυχιακό Κοινωνιογλωσσολογίας. Σπούδασε σχεδιασμό κόμικς στην ΑΚΤΟ και πριν καν πάρει πτυχίο, κέρδισε το διαγωνισμό νέων ταλέντων του περιοδικού "9". Συνεργάστηκε με τη Βαβέλ, τη Γαλέρα, εξέθεσε σκίτσα του στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Γνωστότερες δουλειές του οι συλλογές Ο Τυμπανιστής και οι φίλοι του (2008), Παραρλάμα κ.ά. ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (2011), Το Γιούσουρι κ.ά. φανταστικές ιστορίες (2012) και η ιστορία Το Πτώμα (2011). Στο παιχνίδι των 2x9 ερωτήσεων ανταποκρίθηκε πρόθυμα...

Ποιο ήταν το πρώτο κόμικς που διάβασες; Πως "κόλλησες" με την τέχνη αυτή;
Δεν θυμάμαι ποιο ήταν ακριβώς τo πρώτο κόμικς που διάβασα, πρέπει να ήταν κάποιο τεύχος του Μίκυ Μάους ή του Ποπάι. Διαβάζω κόμικς εδώ και 35 χρόνια πάνω-κάτω, οπότε το κόλλημα πάει πολύ πίσω. Είναι μια σχέση, που θα τη χαρακτήριζα "ισόβια". Δεν προκύπτει ως αποτέλεσμα αιτίας-αιτιατού, ένα προς ένα. Οπότε δεν υπάρχει ένα σχέδιο που κάποτε είδα και ξαφνικά μου ήρθε επιφοίτηση, λέγοντας "α, θέλω κι εγώ να φτιάξω τέτοια μπαρμπαδάκια".

Υπάρχει κάποιος που σε βοήθησε να φτάσεις στο επίπεδο του επαγγελματία;
Η απάντηση και πάλι είναι λίγο πιο σύνθετη. Έχω "κλέψει" από πολλούς δημιουργούς, από τη φιλική ή μη φιλική μας σχέση, από τις συνεργασίες μας, απ' το συγχρωτισμό μας. Δυσκολεύομαι λίγο να εννοήσω τη διάσταση της λέξης "επαγγελματίας". Δεν πρόκειται για κάποιο επάγγελμα... ακόμα και στην εφορία υπάρχει επάγγελμα "σκιτσογράφος, γελοιογράφος, εικονογράφος", όχι "δημιουργός κόμικς"... Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιους ανθρώπους, θα έλεγα τον Δημήτρη Βανέλλη που με πρωτοεμπιστεύτηκε και μου έδωσε σενάριά του για να τα σχεδιάσω και τον Βλαντιμίρ Ραντιμπράτοβιτς, ο οποίος όμως δεν έχει κάνει ποτέ κόμικς, είναι εικονογράφος. Είδα όμως πως δουλεύει ένας επαγγελματίας, οργανωμένα, μεθοδικά και επίμονα.

Ποιοι οι αγαπημένοι σου κομίστες σήμερα;
Πολλοί οι αγαπημένοι μου δημιουργοί, αλλά αν ξεχώριζα κάποιους, σίγουρα θα έλεγα τον Aργεντίνο Alberto Breccia, τον Ιταλό Gipi, τον Ισπανό Prado, τους Γάλλους LePage και DeCrecy. Εντός συνόρων κατά καιρούς έχω ενθουσιαστεί με πολλούς έλληνες δημιουργούς για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά, αλλά ο Πέτρος Ζερβός, ο Λέανδρος, ο Σπύρος Βερύκιος είναι σίγουρα ανάμεσά τους, αν και οι δύο τελευταίοι δεν πολυκάνουν πλέον κόμικς. Από γελοιογράφους, ιδιαίτερη θέση έχει ο Μιχάλης Κουντούρης, ο οποίος ξεχωρίζει, κατ' εμέ, μακράν από τους υπόλοιπους.

Τι είναι η Κοινωνιογλωσσολογία; Σε βοηθάει στην εικονογράφηση;
Ακούγεται πολύ βαρύγδουπο και ψαρωτικό, ε; Είναι ένα μεταπτυχιακό παρακλάδι της Γλωσσολογίας, που μελετά την πραγματική χρήση της γλώσσας από μία γλωσσική κοινότητα. Αν μπορούσα να το περιγράψω με δυο κουβέντες, θα έλεγα ότι μελετάς "ποιος μιλάει, ποια γλώσσα, με ποιον, που, πως και πότε". Συνεπώς για να το κάνεις αυτό, δεν κάθεσαι σε ένα γραφείο διαβάζοντας νυχθημερόν προσπαθώντας να βγάλεις συμπεράσματα, μελετώντας ένα θέμα. Χρειάζεται επιτόπια έρευνα, επικοινωνία με ανθρώπους για να συγκεντρώσεις το υλικό σου. Αυτή η διάσταση του "μικρού εξερευνητή" με ενθουσίαζε την εποχή που έκανα τις σπουδές μου.
Έχω κάνει μια ιστορία με τίτλο "κόκαλα δεν έχει και...", που περιλαμβάνεται στον "Τυμπανιστή", στην οποία χρησιμοποίησα κάποια στοιχεία γλωσσολογικής φύσεως.

Είναι συγγραφείς που λένε ότι το καλύτερο βιβλίο τους είναι το τελευταίο. Κι ότι το επόμενο θα 'ναι καλύτερο. Ισχύει αυτό στα δικά σου κόμικς;
To λένε και οι συγγραφείς αυτό;;; Μου ήρθε στο μυαλό ο στίχος του Ναζίμ Χικμέτ από το τραγούδι του Λοΐζου: "η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν την αρμενίσαμε ακόμα". Το να λες πως τα καλύτερα θα έρθουν, γεννά ελπίδα και προσμονή, αλλά φυσικά στη δημιουργία απαιτείται και πολύ μεγάλη προσπάθεια, ώστε αυτή η προσδοκία να γίνει πραγματικότητα.

Συμφωνείς με τον όρο εικονογραφήγημα ως απόδοση του graphic novel;
Καταρχήν και καταρχάς δεν μπορώ να χωνέψω τον ίδιο τον αγγλικό όρο graphic novel. Για ποιο λόγο η "Περσέπολη" της Μαρζιάν Σατραπί που βγήκε σε δύο τόμους των 150 σελίδων, είναι graphic novel και "Το Έπος των Μεταβαρόνων" των Jodorowsky και Gimenez που απλώνεται σε οκτώ τόμους των 80 πάνω-κάτω σελίδων ο καθένας (δηλαδή πάνω από 500 σελίδες) δεν είναι graphic novel, αλλά κόμικς;

Από που αντλεί εικόνες και χαρακτήρες ο Θανάσης Πέτρου;
Με το θέατρο δεν τα πάω και πολύ καλά, με τρομάζει λίγο η αμεσότητά του. Ταινίες βλέπω με τη σέσουλα και βιβλία διαβάζω καθημερινά, είναι το απαραίτητο μυοχαλαρωτικό μου κάθε βράδυ. Όσο για τη μουσική, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτήν. Αυτό είναι ένα θέμα που μ' έχει απασχολήσει σε υπαρξιακό επίπεδο στο παρελθόν και κατέληξα ότι θα μπορούσα να ζήσω χωρίς την [έξωθεν] ύπαρξη μουσικής, αφού μπορώ να τραγουδάω οπουδήποτε και οποτεδήποτε.
Η λογοτεχνία αποτελεί συχνά σημείο εκκίνησης και έμπνευσης. Άλλωστε αυτή τη στιγμή σχεδιάζω σε κόμικς το μυθιστόρημα "Αμανίτα Μουσκάρια" του Παύλου Μεθενίτη.

Σ' αρέσει το φιλμ νουάρ ως είδος;
Το φιλμ νουάρ είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος του κινηματογράφου που γέννησε ιστορίες, εικόνες και ήρωες (μάλλον αντιήρωες για την ακρίβεια), οι οποίες/οι επηρέασαν πολύ και τα κόμικς, για παράδειγμα ο "Άλακ Σίνερ" των Munoz και Sampayo. Τελευταία ξαναείδα τον απίστευτο "Πολίτη Κέιν", ωστόσο, δεν μπορώ να πω ότι τα κόμικς μου έχουν κάποια σχέση με τα φιλμ νουάρ.

Πώς βλέπεις την αμφίδρομη σχέση κινηματογράφου και κόμικς;
Όπως διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια αυτή η σχέση, θα την χαρακτήριζα περισσότερο μονομερή, παρά αμφίδρομη. Ο αμερικανικός κινηματογράφος των μεγάλων παραγωγών, όντας ξεκάθαρα σε σεναριακή ύφεση, "κλέβει" έτοιμα σενάρια κυρίως από το σύμπαν των υπερηρώων και όχι μόνο, μπας και μπορέσει να δημιουργήσει κάποια μεγάλη επιτυχία, βλέπε "Watchmen", "Sin City", "V for Vendetta" και πολλά άλλα.
Βέβαια, είναι αναμφισβήτητο πως τα κόμικς σε όλη τους την ιστορία έχουν επηρεαστεί σε πολλά επίπεδα από την τέχνη του κινηματογράφου. Άλλωστε η ίδια η ορολογία που χρησιμοποιούν είναι παρμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου από αυτόν (γωνίες λήψης, καδραρίσματα κ.ο.κ.)

Πώς στήνεται ένα κόμικς όπου άλλος γράφει κι άλλος σκιτσάρει;
Σαφώς υπάρχει χρονική ακολουθία. Πρώτα γίνεται το σενάριο και οι διάλογοι και στη συνέχεια το σχέδιο. Φυσικά, μπορούν να υπάρξουν μικροαλλαγές στα κείμενα και αφότου ολοκληρωθεί το σχέδιο, αλλά η σειρά είναι αυτή. Ο λόγος πρέπει να προϋπάρχει της εικόνας.

Η συνέργεια με τους Ζαφειριάδη/Παλαβό στο "Πτώμα" πως ήρθε;
Ήθελα πολύ να συνεργαστώ με τον Τάσο Ζαφειριάδη, γιατί έχει μια γοητευτική λοξή ματιά στις ιστορίες του. Μου έδωσε κάποια σενάρια που είχε γραμμένα, τα οποία όμως για διάφορους λόγους δεν μπορούσαμε να ξεκινήσουμε. Μεταξύ αυτών ήταν και το "Πτώμα" που είχε γράψει με τη συνεργασία του Γιάννη Παλαβού. Αρχίσαμε να το δουλεύουμε και κάποια στιγμή έφτασε στο τυπογραφείο. Για να καταλήξουμε στην τελική "συνταγή", πρέπει να ανταλλάξαμε κάποιες δεκάδες e-mail...

Πώς "συνάντησες" τον "ήσυχο φανταστικό" Δημοσθένη Βουτυρά;
Mε τον Βουτυρά, ήταν κάπως διαφορετικά τα πράγματα. Δεν υπήρχε απ' την αρχή η σκέψη να κάνουμε συλλογή. Ο Διαμαντής Καράβολας από το περιοδικό και τις εκδόσεις "Φαρφουλάς" είχε αρχικά προτείνει στον Δημήτρη Βανέλλη να διασκευάσει ως δοκιμή ένα διήγημα του Βουτυρά σε κόμικς. Ο Βανέλλης διασκεύασε το "Παραρλάμα" και μου το πρότεινε. Εγώ ενθουσιάστηκα, το σχεδίασα, δημοσιεύτηκε στο "9", του πρότεινα να κάνει κι ένα δεύτερο, ένα τρίτο και τελικά φτάσαμε να διασκευάσουμε εννέα διηγήματα του Βουτυρά. Με γοήτευε και εξακολουθεί να το κάνει, η περίεργη διαχρονικότητα του Βουτυρά. Ιστορίες που έχουν γραφτεί πριν από 80-100 χρόνια και όμως ακόμα και σήμερα στέκουν, σε αντίθεση με πολλά διηγήματα ομοτέχνων του εκείνης της εποχής.

Το πρόσφατο "Γιούσουρι" πως προέκυψε;
Θέλαμε να συνεχίσουμε στο ίδιο περίπου μοτίβο, όπως και με τον Βουτυρά, αλλά να ξανοιχτούμε και σε άλλους συγγραφείς, με κύριο γνώμονα μια χαλαρή διάσταση του φανταστικού. Ήταν πολύ δύσκολο να βρούμε τα κατάλληλα διηγήματα. Έπρεπε να έχουν κάποιο φανταστικό στοιχείο, να μπορούν να διασκευαστούν σε κόμικς και φυσικά να μας αρέσουν. Για να καταλήξουμε στα έξι διηγήματα που έχει το "Γιούσουρι" προηγήθηκε πολύ ψάξιμο και πολύ διάβασμα.

Πως σας ήρθε η ιδέα αυτού του επετειακού κόμικς;
Ο "Χρόνος και η Πόλη" [2012] προέκυψε από μια παλιά ιστορία του Τάσου Ζαφειριάδη. Δεν είχε αυτό τον τίτλο, ήταν μικρότερη και αρκετά πιο αφαιρετική.
Κάποια στιγμή μπήκε στο τραπέζι να κάνουμε κάτι για τη Θεσσαλονίκη, οπότε ξαναδουλεύτηκε αυτό το μικρό αρχικό σενάριο. Το ποίημα στο οπισθόφυλλο είναι κι αυτό του Ζαφειριάδη.

Είναι προσοδοφόρα η τέχνη σου; Μπορείς να βιοποριστείς από αυτήν;
Τα κόμικς με εξαίρεση την περίοδο που κυκλοφορούσε το "9" της Ελευθεροτυπίας, ουσιαστικά ποτέ δεν ήταν οικονομικά ανταποδοτικά για τους δημιουργούς. Σήμερα η κατάσταση είναι τραγική, δεν υπάρχουν έντυπα που να πληρώνουν, με εξαίρεση τον ιστοχώρο socomic.gr, δεν εισπράττουμε δικαιώματα από τα άλμπουμ μας. Ουσιαστικά, μόνο όποιος έχει πάρε-δώσε με το εξωτερικό μπορεί να πει ότι έχει κάποιες οικονομικές απολαβές από τα κόμικς του. Η εσωτερική αγορά είναι στον πάτο.
Για να βιοποριστώ αυτήν την περίοδο διδάσκω στη σχολή ΑΚΤΟ, κάνω μαθήματα κόμικς σε ένα δημοτικό σχολείο, προσπαθώ να βρω εικονογραφήσεις και παίζω μουσική.

Γιατί δεν ασχολήθηκες με το κινούμενο σχέδιο;
Αν το να κάνεις κόμικς απαιτεί να αφιερώσεις πολύ χρόνο, τα κινούμενα σχέδια απαιτούν υπερπολλαπλάσιο χρόνο για να έχεις κάποιο υποφερτό αποτέλεσμα.

Έχεις εικονογραφήσει άλλες εκδόσεις;
Κατά καιρούς έχω εικονογραφήσει αφίσες, σιντί, εξώφυλλα βιβλίων, διαφημιστικά. Τελευταία έκανα το εξώφυλλο και κάποια σχέδια για τη συλλογή ποιημάτων του Χρήστου Τζιώκου "Ανάσα από τη Φτερούγα ενός Σπουργίτη". Με το Χρήστο μας ενώνει μακρά φιλία, οπότε το να κάνω κάποιες εικόνες για το βιβλίο του, δεν ήταν μια οποιαδήποτε συνεργασία, δεν μπορεί να συγκριθεί με μια επαγγελματική σχέση. Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη, προσωπική στιγμή, σαν να οργανώνεις ένα οικογενειακό δείπνο.