Συζήτηση με τον Θανάση Θεολόγη, έναν άνθρωπο που γνωρίζει το θέατρο από όλες τις "πλευρές…"

Πιστεύω πως οι άνθρωποι που "αγαπούν" το θέατρο (μία τέχνη δηλαδή που αγγίζει τόσο, όσο καμία άλλη τέχνη την καθημερινή ζωή) είναι αυτοί που αφουγκράζονται τα πάθη και τα προβλήματα, που εστιάζονται στην αλήθεια, που εμπνέονται από τον πόνο, είναι δηλαδή καθαρόαιμοι άνθρωποι κι όχι απλά καλλιτέχνες. Ο Θανάσης Θεολόγης ανήκει σ' αυτήν τη μερίδα ανθρώπων-καλλιτεχνών, κοιτάζει κατάματα τους ανθρώπους χωρίς να κρύβει τίποτα, ούτε γι' αυτόν, αλλά ούτε κι απ' αυτούς που έχει απέναντί του...

Μ.Δ. Είσαι και σκηνοθέτης και ηθοποιός, πού περισσότερο όμως ανήκεις;
Θ.Θ. Αυτήν τη στιγμή τον κατατάσσω τον εαυτό μου στους σκηνοθέτες, με την ευρεία έννοια τον κατατάσσω στο καλλιτεχνικό κύκλωμα. Γιατί δεν έχω υπάρξει μόνο ηθοποιός, έχω υπάρξει και τεχνικός του θεάτρου, δηλαδή ξέρω το θέατρο από το σκηνικό, το ενδυματολογικό, το μουσικό, το χορογραφικό τομέα, απ΄ όλες τις πλευρές. Πρώτα μαθαίνουμε να το χτίζουμε το θέατρο και μετά να το δημιουργούμε, οπότε πιστεύω πως ξέρω τα πάντα γύρω από το θέατρο σ΄ ό,τι αφορά το θεατρικό γίγνεσθαι.

Μ.Δ. Ξέρω πολλούς ηθοποιούς που στην πορεία έγιναν σκηνοθέτες, όχι όμως το αντίθετο, πώς το εξηγείς αυτό;
Θ.Θ. Ο καθένας έχει ένα λόγο που το κάνει. Με εμένα ήταν μια εσωτερική ανάγκη να μιλήσω περισσότερο με τους ηθοποιούς, επειδή γνώριζα τον ηθοποιό, ήμουν μέσα από τον χώρο αυτό, ήξερα τους κωδικούς του. Ο σκηνοθέτης νομίζω πως είναι καλύτερα να προέρχεται από την τάξη των ηθοποιών, γιατί γνωρίζει από κοντά πλέον τα πράγματα. Αν ήταν επιτυχημένος ηθοποιός πιστεύω γίνεται σημαντικός σκηνοθέτης. Ο Μπάκας ο συχωρεμένος υπήρξε ηθοποιός και ήταν πολύ καλός σκηνοθέτης. Αυτός δεν το παράτησε το επάγγελμα επειδή δεν τον ήθελε το σανίδι, αλλά το παράτησε από άποψη. Όταν από άποψη, λοιπόν, έχεις αποτραβηχτεί από το επάγγελμα κι όχι από ανάγκη, είναι καλά... Βέβαια, έχει υπάρξει και ο Κουν ηθοποιός κι έπειτα έγινε σκηνοθέτης, και ως πολύ καλός σκηνοθέτης δεν επέστρεψε στο επάγγελμα του ηθοποιού ποτέ.

Μ.Δ. Τέλεσες καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κερκύρας, θέλεις να πεις γιατί έφυγες;
Θ.Θ. Έφυγα γιατί τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ αν δεν αλλάξουν νοοτροπία και δεν αποκτήσουν τη νοοτροπία του Κρατικού θεάτρου ή του Εθνικού σιγά σιγά θα τελειώσουν... γιατί μπαίνουν μέσα πολλές ιδιοτέλειες από τους τοπικούς παράγοντες με αποτέλεσμα να μην αφήνουν τον καλλιτεχνικό διευθυντή να κάνει σωστά τη δουλειά του. Εγώ, αφού τέλεσα μια τετραετία καλλιτεχνικός διευθυντής και ανέλαβε μετά το νέο διοικητικό συμβούλιο και είδα πως αυτοί γι' άλλους λόγους έγιναν πρόεδροι κι αντιπρόεδροι και διοικητικοί σύμβουλοι κι όχι για υπηρετήσουν το θέατρο, κατάλαβα πως δεν είχα καμιά δουλεία μαζί τους και γι' αυτό έφυγα.

Μ.Δ. Σε ενδιαφέρει οι ηθοποιοί που θα επιλέξεις για το έργο που θα σκηνοθετήσεις να είναι οι πιο κατάλληλοι για το ρόλο ή να είναι συνεργάσιμοι;
Θ.Θ. Είμαι υπέρ του συνεργάτη ηθοποιού κι όχι υπέρ του κατάλληλου ηθοποιού, γιατί έτσι αποκτά και μια μανιέρα ο ηθοποιός, μ΄ αρέσει ο συνεργάτης κι ας μην του πάει τόσο ο ρόλος και να σου πω κι ένα παράδειγμα: έχω χρησιμοποιήσει σε θεατρικό ρόλο έναν "ομοφυλόφιλο" να υποδύεται έναν "ομοφυλόφιλο" και ήταν ό,τι χειρότερο, ενώ όταν το δοκίμασα από έναν στρέιτ ήταν ό,τι καλύτερο, επομένως δεν υπάρχει ο καταλληλότερος ρόλος, μ' ενδιαφέρει ο "συνεργάτης ηθοποιός".

Μ.Δ. Ένα θέατρο που θα φιλοξενήσει μία παράσταση κωμωδίας γεμίζει πολύ πιο εύκολα από μία παράσταση τραγωδίας. Πιστεύεις πως το θεατρικό κοινό στις μέρες μας έχει περισσότερο την ανάγκη να γελάσει και όχι να προβληματιστεί;
Θ.Θ. Αυτό είναι ένα πονηρό ερώτημα. Εγώ νομίζω πως μέσα από την κωμωδία τα μηνύματα περνάνε πιο εύκολα απ' ό,τι μέσα από ένα δράμα κι επειδή ο θεατής δεν θέλει να του τα παρουσιάζεις "σοβαρά" τα πράγματα, αλλά μέσα από μια κωμικότητα, με αποτέλεσμα να του αρέσει περισσότερο η κωμωδία. Ο Αριστοφάνης όντως κάνει κωμωδία, αλλά λέει πολύ σημαντικά πράγματα, λέει τραγικά πράγματα, αλλά τα περνάει μέσα από ένα χιούμορ (γιατί όταν λέει πως δεν υπάρχει κάποιος να μας εξουσιάσει, δεν υπάρχει δημοκρατία, είναι κάτι δραματικό, είναι τραγικό). Ο κόσμος όμως μέσα από την κωμωδία τα αποδέχεται, γιατί ο Έλληνας κρύβει έναν Διόνυσο μέσα του και δεν μπορεί να τον αφαιρέσει, κι όταν λέω Διόνυσο εννοώ και την κωμωδία και το δράμα και το τραγικό.

Μ.Δ. Και στην Λυσιστράτη και στις Εκκλησιάζουσες ο Αριστοφάνης δείχνει ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στη γυναικεία πολιτικοκοινωνική διαχείριση πραγμάτων, πώς εξηγείται αυτό κατά τη γνώμη σου, αν πάρουμε ως δεδομένο τη θέση της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα. Είναι μήπως απλώς μία σάτιρα; Ή μία ελευθεροστομία που επιτρεπόταν στην εποχή της λόγω δημοκρατίας. Κι αν είναι σάτιρα, μια αντίστοιχη σημερινή εικόνα της εποχή μας θα ήταν να αναθέταμε την πολιτική σε ρομαντικούς τρελούς που θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα;
Θ.Θ. Πιστεύω πως ο Αριστοφάνης το έκανε εκ του πονηρού όλο αυτό, αν και νομίζω πως ο Αριστοφάνης ήταν ο πρώτος που μίλησε για κοινοκτημοσύνη, μετά ασχολήθηκε ο Πλάτωνας στην Πολιτεία, μετά ο Χριστός και μετά ο κομμουνισμός. Είναι αξιοπερίεργο, γιατί ενώ γνωρίζει πως είναι κάτι ουτοπικό, ενώ γνωρίζει πως πρέπει να διοικούν οι ικανοί, ωστόσο έχει τόσο σιχαθεί το πολίτευμα κι αυτούς που διοικούν που είναι σαν να τους λέει επιτέλους βάλτε μυαλό γιατί οι "άντρες" δεν μπορείτε να μας κυβερνήσετε, ας έρθουν να μας κυβερνήσουν οι γυναίκες σαν ύστατη ελπίδα... Ξέρει πως είναι ουτοπικό, αλλά κρούει τον κώδωνα ...

Μ.Δ. Παρότι ήταν συντηρητικός ως ποιητής...
Θ.Θ. Ναι, παρότι ήταν συντηρητικός, πιστεύω πως ο Αριστοφάνης ήταν κομμουνιστής για την εποχή του, χωρίς να το ξέρει, ενώ ήταν συντηρητικός, οι ιδέες του ήταν αριστερές, μιλούσε για κοινοκτημοσύνη, πως όλα είναι κοινά, όλα ανήκουν σε όλους. Πιστεύω το έκανε ως αντίδραση στην εποχή του, όπως έχουμε και πολλά πρόσφατα παραδείγματα που πολλοί είναι αριστεροί, αλλά φέρονται ως δεξιοί.

Μ.Δ. Τον προοδευτισμό του Ευριπίδη τον χλεύαζε...
Θ.Θ. Ακριβώς, πιστεύω πως από αντίδραση το έκανε, νομίζω πως ο Αριστοφάνης ήταν πιο προοδευτικός κι από τον Ευριπίδη. Μπορεί μεν να τον χλεύαζε αλλά τον παραδεχόταν, όπως παραδεχόταν και το έργο του. Στους "Βατράχους" λέει πως δεν υπάρχει ένας άξιος πολίτης να μας σώσει γι' αυτό και κατεβαίνουν στον Άδη να βρουν κάποιον από κει και να ανεβάσουν, ή τον Ευριπίδη ή τον Αισχύλο. Αυτό δείχνει πως τους αγαπούσε, πως ήξερε πόσο τεράστια μυαλά ήταν, παρόλα αυτά όμως τους σατίριζε. Είχε αυτή την ευχέρεια και να τους σατιρίζει και να τους σέβεται.

Μ.Δ. Και πέρσι το καλοκαίρι σκηνοθετούσες Αριστοφάνη, είναι η εγγυημένη καλοκαιρινή συνταγή για να 'ρθει ο κόσμος στο θέατρο;
Θ.Θ. Όχι, πιστεύω πως είναι ο παππούς μας ο Αριστοφάνης. Στην Αγγλία θα δεις πως δεν υπάρχει χρονιά που να μην ανεβάσουν 5 Σαίξπηρ, εδώ γιατί όχι; Άσε που είναι όπως το λες, ένα εγγυημένο κείμενο δηλαδή. Νομίζω πως δεν πρέπει να ξεχαστούν αυτά τα κείμενα, τους νέους συγγραφείς τους βλέπουμε συνέχεια. Δεν πρέπει να παρατήσουμε τους παλιούς γιατί η νέα γενιά δεν τους γνωρίζει και πρέπει να τους γνωρίσει. Και μακάρι να ανεβαίνουν συνέχεια, γιατί τα νέα παιδιά μεταξύ 18-25 δεν τον γνωρίζουν τον Αριστοφάνη. Έχω ρωτήσει πολλά νέα παιδιά και δεν ξέρουν να σου πουν ποιος είναι ο Αριστοφάνης. Φοβάμαι πως με το μεταμοντερνισμό που υπάρχει θα τα ξεχάσουμε αυτά τα έργα. Βλέπεις κάθε χειμώνα θέλουμε να ανεβάσουμε κι εδώ (από επιλογές παραστάσεων) ό,τι περίεργο και αλλόκοτο υπάρχει στο ευρωπαϊκό στερέωμα.

Μ.Δ. Ο Παρτσαλάκης γιατί σου προέκυψε Πραξαγόρα; Γιατί το δίδυμο Χαλκιάς - Παρτσαλάκης πέτυχε και στον Δον Καμίλο και από προσέλευση κοινού και είχε και καλή χημεία συνεργασίας;
Θ.Θ. Ο Παρτσαλάκης μου προέκυψε Πραξαγόρα γιατί είχαμε συνεργαστεί δύο χρόνια στον "Δον Καμίλο", αλλά και στο "Ξανά μαζί" του Νιλ Σάιμον, αλλά πέρα από καταπληκτικός ερμηνευτής είναι και αυτό που λέγαμε στην αρχή, ένας καλός συνεργάτης, αξιαγάπητος συνεργάτης, δεν έχει κόμπλεξ, και μπορείς να στηρίξεις οποιαδήποτε παράσταση πάνω του. Όταν είπα θα ανεβάσω "Εκκλησιάζουσες" μου ήρθε στο νου ο Παρτσαλάκης γιατί η φάτσα του έμοιαζε καταπληκτικά στην Γιαννάκου Μαριέτα, μάλλον η Γιαννάκου μοιάζει στον Παρτσαλάκη, γι' αυτό και στη φωτογραφία της αφίσας είναι σαν τη Γιαννάκου ο Παρτσαλάκης. Έπειτα ο Χαλκιάς προέκυψε μετά από 30 χρόνια φιλίας που είχαν μεταξύ τους, είπα να τους παντρέψω κιόλας κι έτσι είναι σύζυγοι σ' αυτό το έργο.

Μ.Δ. Τι θέλεις να αλλάξει στο θέατρο στην Ελλάδα;
Θ.Θ. Στο θέατρο δεν θέλω να αλλάξουν πράγματα, θέλω να προστεθούν, να γίνουν πράγματα. Έπειτα, να σταματήσει αυτός ο μεταμοντερνισμός, γιατί νομίζω πως διώχνουμε τον κόσμο από το θέατρο, επειδή είναι ο λόγος πάνω από όλα στο θέατρο, να πουν το λόγο τους όλοι όπως πρέπει να ακούγεται κι όχι να ανεβαίνει ένα έργο για να ικανοποιούνται βίτσια και καμώματα σκηνοθετών. Αν γίνει αυτό, δεν θέλω να αλλάξει τίποτα άλλο στο θέατρο.

Ευχαριστώ πολύ τον Θανάση Θεολόγη και του εύχομαι καλή πορεία...