10 + 1 Μουσικά ντοκιμαντέρ
10 + 1 Μουσικά ντοκιμαντέρ
Το πρόβλημα με το εν λόγω αφιέρωμα είναι μονάχα το εξής. Άντε και σε έπεισε ο γράφων ότι το φιλμάκι είναι ωραίο και αξίζει να το δεις. Είσαι σίγουρος πως θα το βρεις; Δύσκολα! Τα παιδιά απέναντι στο Merlin’s Music Box έχουν φτιάξει μια φοβερή πλατφόρμα που έχει πολλά μουσικά ντοκιμαντέρ (αλήθεια πως το έκαναν;), αλλά πέραν τούτου, αμφιβάλω αν θα βρείτε τα περισσότερα που γράφουμε.
Ωστόσο, τα παλιά καλά χρόνια, η μισή απόλαυση ήταν η εύρεση ενός σπάνιου δίσκου και η άλλη μισή η ακρόασή του. Οπότε, στην εποχή που έχεις ό,τι θέλεις, μόνο με 2-3 κλικ (και τις περισσότερες φορές τζάμπα), έχει ενδιαφέρον να μπει κάποιος στην διαδικασία να ψάξει ένα ντοκιμαντέρ ή να το σημειώσει κάπου, ώστε αν υπάρχει σε μια πλατφόρμα ή να αν το (ξανα)δείξει κανένα φεστιβάλ ή η ΕΡΤ, να το παρακολουθήσει.
Ας θυμηθούμε μερικά αξιόλογα μουσικά ντοκιμαντέρ των τελευταίων 15 ετών.
Heima (Dean DeBlois, 2007)
Το ντοκιμαντέρ μας δείχνει την περιοδεία που έκαναν οι Sigur Rós το καλοκαίρι του 2006 στην πατρίδα τους την Ισλανδία. Σχεδόν όλα τα κομμάτια ερμηνεύονται σε ανοιχτά μέρη με πολύ ή καθόλου κόσμο και με φόντο τα απίστευτα τοπία της χώρας. Ενδιάμεσα μιλούν τα μέλη του συγκροτήματος και οι κοπέλες από τις κουαρτέτο εγχόρδων Amiina που τους συνόδευαν τότε.
Ένα μαγικό φιλμ που συνδυάζει τα μοναδικά στον κόσμο αξιοθέατα της Ισλανδίας, με την απόκοσμη μουσική των Sigur Rós, το οποίο προτείνω να μην το παρακολουθήσετε από τη μικρή οθόνη του υπολογιστή σας.
Lemmy (Greg Olliver και Wes Orshoski, 2010)
Για να είμαι ειλικρινής, δεν συμπαθούσα τον Lemmy. Ποτέ δεν άκουγα Motörhead, ποτέ δεν τον είχα πόστερ στον τοίχο μου, ποτέ δεν πέρασα από την μέταλ φάση. Ωστόσο, όταν μετά τον θάνατό του είδα το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, άλλαξα γνώμη (ναι, το καταφέρνουν καμιά φορά αυτό οι ταινίες). O Lemmy ήταν ένας αυθεντικός ροκ τύπος, που δεν ζούσε σε κάποια έπαυλη με ψηλά κάγκελα και πισίνα, τρώγοντας γκουρμέ φαγητά, όπως πολλοί του σιναφιού του…, αλλά σε ένα μικρό διαμέρισμα κεντρικά στο Λ.A. και έπαιζε τα περισσότερα χρήματά του σ’ ένα παρακμιακό φρουτάδικο της γειτονίας τους. Αξεπέραστη η σκηνή που ανεβαίνει σε ένα τανκ και ρίχνει οβίδα!
Shut Up, Little Man - An Audio Misadventure (Matthew Bate, 2011)
Βρισκόμαστε στο 1987 όπου δύο μεθυσμένοι μεσήλικες βρίζονται ασύστολα από το πρωί ως το βράδυ σ’ ένα μικρό δωμάτιο. Οι νεαροί γείτονες που είναι μεσοτοιχία, έχουν πεθάνει στα γέλια και αποφασίζουν κάποια στιγμή να τους ηχογραφήσουν. Μοιράζουν κάποιες κασέτες στους φίλους τους, οι οποίοι ενθουσιάζονται, τις αντιγράφουν, τις δίνουν σε άλλους, οι οποίοι με τη σειρά τους ζητούν και νέο υλικό. Κάπως έτσι, αυτές οι «λεκτικές διαμάχες», διαδίδονται σαν ιός σε ολόκληρες τις ΗΠΑ δημιουργώντας ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο. Μια απίθανη ιστορία (άγνωστη στην Ελλάδα) με πολύ χιούμορ που εκτός των άλλων, μας δείχνει και την δύναμη της αντεργκράουντ κοινότητας.
ΥΓ. Αν τυχόν διαβάζει ο Θάνος από τους Lost Bodies αυτό το αφιέρωμα θα ήθελα να τον ρωτήσω αν είχε ακούσει καμιά από αυτές τις κασέτες.
Searching for Sugar Μan (Malik Bendjelloul, 2012)
Μετά τα Όσκαρ όλοι μάθαμε την ιστορία του Sixto Rodriguez. Αλλά εγώ είχα την τύχη να δω το ντοκιμαντέρ πριν τα Όσκαρ και μάλιστα χωρίς να έχω ιδέα ποιος ήταν ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης. Θυμάμαι ακόμα το ανατρίχιασμα στην αίθουσα όταν ο σκηνοθέτης, μετά από 45 λεπτά μ’ ένα φοβερό πλάνο στο παράθυρο του σπιτιού του τραγουδιστή, μας αποκάλυψε ότι ο Rodriguez είναι ζωντανός! Πολύ ωραία γυρισμένο φιλμ, με πλοκή που σε κρατά σε αγωνία, που δικαίως βραβεύτηκε. Αν τυχόν διαβάζει κάποιος αυτές τις γραμμές και δεν ξέρει την ιστορία, να μην την ψάξει ιδιαίτερα και να δει το ντοκιμαντέρ.
Muscle Shoals (Greg 'Freddy' Camalier, 2013)
Η ποπ-ροκ μουσική από το 1955 και μετά διαμορφώθηκε από ιδιοφυείς καλλιτέχνες και καταγράφηκε από καταπληκτικούς μουσικούς. Όλα αυτά έγιναν μέσα σε στούντιο, κάποια από τα οποία εξέπεμπαν έναν μαγικό ήχο. Στην μικρή πόλη Μασκλ Σόουλς της Αλαμπάμα δημιουργήθηκαν δύο στούντιο στα οποία ηχογραφήθηκαν αριστουργήματα και από τα οποία πέρασαν τεράστιες προσωπικότητες.
Το ντοκιμαντέρ ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στους μουσικούς που έπαιζαν στα στούντιο, όπου όλοι ήταν βέβαιοι πως ήταν μαύροι, αλλά ήταν λευκοί. Μόνο τα ονόματα που δέχτηκαν να μιλήσουν για το ντοκιμαντέρ, Jimmy Cliff, Etta James, Aretha Franklin, Mick Jagger, Keith Richards, Steve Winwood, Wilson Pickett κ. ά., σε πείθουν να το δεις.
Alive Inside (Michael Rossato-Bennett, 2014)
Η ταινία μας παρουσιάζει τη δύναμη της μουσικής και την ιατρική διάσταση που μπορεί να έχει. Η κάμερα αποτυπώνει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας που πάσχουν από Αλτσχάιμερ ή από άλλη άνοια, βρίσκονται καθηλωμένοι στα κρεβάτια τους για χρόνια και πως η μουσική που αγαπούσαν στα νιάτα τους καταφέρνει να ενεργοποιήσει συνάψεις του εγκεφάλου τους και να τους βγάλει από τον λήθαργο.
Ένα συγκινητικό ντοκιμαντέρ για το πόσο βαθιά χαραγμένη μέσα μας είναι η μουσική με την οποία μεγαλώσαμε.
Score: A Film Music Documentary (Matt Schrader, 2016)
Αλήθεια, πόσες από τις μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες θα είχαν τον ίδιο αντίκτυπο αν δεν υπήρχε καθόλου μουσική; Σίγουρα καμία! Το ντοκιμαντέρ περιγράφει το πόσο σημαντικό ρόλο έχει η πρωτότυπη ορχηστική μουσική στις ταινίες με παραδείγματα πασίγνωστων κομματιών από εμπορικές ταινίες (James Bond, E.T., Τα σαγόνια του καρχαρία, κ.ά) και δείχνει το πόσο δύσκολα ηχογραφούνται τα μουσικά θέματα των ταινιών, μια που ακόμα και σήμερα τα μεγάλα κινηματογραφικά στούντιο χρησιμοποιούν συμφωνικές ορχήστρες.
Εξαιρετικό ντοκιμαντέρ στο οποίο εμφανίζονται τιτάνες του είδους όπως Hans Zimmer, John Williams, Quincy Jones κ.ά.
Desolation Centre (Stuart Swezey, 2018)
Τη δεκαετία του ’80 δεν είχαμε τα πολυήμερα χαοτικά φεστιβάλ με 100+1 σκηνές που έχουμε σήμερα. Όμως όλα από κάπου ξεκινάνε. Μπορούμε να πούμε πως η μήτρα των μεγάλων σύγχρονων ποπ-ροκ φεστιβάλ (Lollapalooza, Coachella κ.λπ.) είναι οι συναυλίες-καλλιτεχνικά δρώμενα που διοργάνωσαν κάποιοι πανκ καλλιτέχνες, κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά, περιτριγυρισμένοι από βράχους, στην έρημο της Νότιας Καλιφόρνιας. Αναγκαία λύση, μια που η αστυνομία τους κυνηγούσε όπου έπαιζαν μέσα στο Λος Άντζελες.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ με συνεντεύξεις και σπάνια πλάνα των πρωταγωνιστών της εποχής, Sonic Youth, Minutemen, Meat Puppets, Swans, Redd Kross, Einstürzende Neubauten, Savage Republic κ.ά.
White Riot (Rubika Shah, 2019)
To κίνημα Ροκ Ενάντια στον Ρατσισμό ήταν βραχύβιο. Γεννήθηκε το 1976, γιγαντώθηκε δύο χρόνια μετά και διαλύθηκε το 1981. Ωστόσο, άφησε σημαντική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Για πρώτη φορά στην Αγγλία ένα μουσικό κίνημα, και όχι μεμονωμένοι καλλιτέχνες, πήρε θέση σε ένα φλέγον κοινωνικό θέμα όπως αυτό του ρατσισμού και ανάγκασε πολλούς καλλιτέχνες να διαλέξουν πλευρά και όχι να λένε, «Δεν ξέρω. Δεν απαντώ».
Ένα ντοκιμαντέρ με καλή τεκμηρίωση, που μας μεταφέρει στη δεκαετία του ’70 όταν το Εθνικό Μέτωπο άρχιζε να αυξάνει τη δύναμή του και η Thatcher ετοιμάζονταν να κυβερνήσει τη Μεγάλη Βρετανία. Μια άλλη εποχή που διαφέρει από τη σημερινή, αλλά όχι και σε όλα…
I get knocked down (Dunstan Bruce και Sophie Robinson, 2021)
Θα το έβαζα στα 5 καλύτερα μουσικά ντοκιμαντέρ που έχω δει. Όχι γιατί μου αρέσουν οι Chumbawamba, όχι γιατί είναι καλά γυρισμένο, όχι γιατί συμμετέχουν και τα οκτώ βασικά μέλη του γκρουπ, αλλά γιατί πραγματεύεται ένα άλλο βαθύτερο θέμα. Τις αλλαγές στη στάση και την συμπεριφορά των ανθρώπων που έρχονται νομοτελειακά με τα χρόνια. Ωρίμανση ή συμβιβασμός; Βλέποντας την πάλαι ποτέ απείθαρχη ακτιβίστρια, που ζούσε μόνο σε καταλήψεις, Allice Nutter να σιδερώνει τα φορέματά της σε ένα μικροαστικό σπίτι, νιώθεις πως δεν είναι και τόσο κακό να μην ζεις όπως ζούσες. Περισσότερα για το ντοκιμαντέρ εδώ.
λπ (Χρήστος Πέτρου, 2018)
Αν εξαιρέσουμε κάποια ωραία ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ, θεωρώ πως η ελληνική φιλμογραφία έχει λίγες ταινίες τεκμηρίωσης για τους Έλληνες μουσικούς.
Μια όμως από αυτές είναι και το ντοκιμαντέρ για την Λένα Πλάτωνος, που έχει όλα όσα απαιτούνται για ένα τέτοιο φιλμ. Μαρτυρίες από όσους συνεργάστηκαν στενά μαζί της (Σαβίνα Γιαννάτου, Γιάννης Παλαμίδας, Πάνος Δράκος κ.ά.), αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις με ξένους παραγωγούς και DJ που θαυμάζουν τη δουλειά της σήμερα.
Η Λένα Πλάτωνος είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο για την ελληνική μουσική σκηνή και ευτυχώς που φτιάχτηκε μία ταινία γι’ αυτήν.