Από που πάνε για τον υπόλοιπο κόσμο;

Από πάντα πίστευα ότι το ρητό “είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι” δεν κόλλαγε τόσο πολύ στους Ιταλούς γείτονες μας, όσο στους Ασιατικούς λαούς. Και η υποψία μου αυτή νομίζω πως επιβεβαιώθηκε, βλέποντας για πρώτη φορά το ντοκιμαντέρ “Sans Soleil”, του Chris Marker, με εικόνες τραβηγμένες κατά κύριο λόγο από την Ιαπωνία και τη Γουινέα-Μπισσάου στην Αφρική. Από τη δική μας σκοπιά ετούτοι οι λαοί μας μοιάζουν αλλόκοτοι ή έστω το λιγότερο εξωτικοί. Από τη σκοπιά της μουσικής πάλι, τίθεται το εύλογο ερώτημα: από πού θα μπορούσε να ξεκινήσει κανείς μια εξερεύνηση της μουσικής τους παράδοσης;

Ο εύκολος δρόμος

Kink Gong - Voices (LP, Discrepant, 2013)
Ο Laurent Jeanneau, γνωστός και ως Kink Gong, κατάγεται από το Βερολίνο και την τελευταία δεκαετία έχει αφιερώσει τη ζωή του, καταγράφοντας μουσική από εθνικές μειονότητες. Έχει αυτο-εκδώσει μέχρι στιγμής άπειρα ντοκουμέντα από αυτόνομες περιοχές και απομονωμένες κοινότητες της Ασίας. Εκτός όμως από το να κυκλοφορεί αυτούσια τη μουσική των λαϊκών μουσικών κάθε περιοχής, έχει πρωτοτυπήσει με το να χρησιμοποιεί αυτές του τις ηχογραφήσεις μιξάροντάς και παραλλάσσοντας τες, δημιουργώντας τη δικιά του μουσική ή αλλιώς τη δικιά του οπτική απέναντι στα πολλά που έχει ακούσει όλα αυτά τα χρόνια. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και το “Voices” που κυκλοφόρησε από την Discrepant το 2013. Αξίζει τον κόπο.

Deben Bhattacharya – Music From The Himalayas (LP, Argo, 1967)
Κάπως έτσι και ο Βεγγαλέζος Deben Bhattacharya (1921-2001) γύρισε όλο σχεδόν τον κόσμο καταγράφοντας τον μουσικό πλουραλισμό χωρών όπως το Μπαλί, η Ινδία, η Τουρκία αλλά και η Ελλάδα, όταν ακόμη θα φάνταζε και αυτή κάπως πιο εξωτική. Ο κατάλογος των παραγωγών του ξεπερνά τους 100 δίσκους, πολλοί από τους οποίους έχουν εκδοθεί από την Unesco αλλά και την ιστορική εταιρία Argo, μέσα από την υπό-εταιρία της The Living Tradition. Μία από τις πρώτες του καταγραφές είναι και αυτή του Music From The Himalayas (1967, Argo)

Unknown Artist – Radio Java (CD, Sublime Frequencies, 2003)
Η εταιρία Sublime Frequencies είναι ένα κλασικό επίσης παράδειγμα εταιρίας η οποία επικεντρώθηκε στην έκδοση απόκοσμων ηχητικών ντοκουμέντων της folk παράδοσης, ίσως με μία πιο “ψυχεδελική” οπτική γωνία. Στον κατάλογο της μπορείτε να βρείτε από επιτόπιες ηχογραφήσεις, παραδοσιακές μουσικές, μέχρι και μπάντες οι οποίες παίζουν μουσική μπλέκοντας τη Δυτική παράδοση με την τοπική μουσική. Από τα πολλά και περίεργα που μπορείτε να βρείτε εδώ, θα σας πρότεινα το Night Recordings From Bali (2003, Sublime Frequencies) ως την αποθέωση της τρανς μουσικής, αλλά ίσως ότι πιο τρελό είναι το Radio Java, με ηχογραφήσεις τοπικών ραδιοφωνικών προγραμμάτων από το 1989!

Unknown Artist - Tibetan Buddhist Rites From The Monasteries Of Bhutan Volume 1 (2ΧCD, Sub Rosa, 2005)
Στο παιχνίδι με τις ιστορικές εκδόσεις εθνολογικού ενδιαφέροντος δεν λείπει και η Βελγική εταιρία Sub Rosa, την οποία "τρέχουν" οι Guy Marc Hinant και Frédéric Walheer. Στον τεράστιο κατάλογο της κρύβεται ένα διαμάντι, το οποίο για τους λάτρεις της θιβετιανής βουδιστικής μουσικής αποτελεί ένα φανταστικό ντοκουμέντο, ηχογραφημένο από τον μυστικιστή, φιλόσοφο και ανθρωπολόγο John Levy. Το “Tibetan Buddhist Rites From The Monasteries of Bhutan Volume 1” είχε εκδοθεί αρχικά από την Lyrichord το 1972 ως τρεις ξεχωριστές κυκλοφορίες. Εδώ θα τις βρείτε όμως συγκεντρωμένες και σε μία αρκετά προσεγμένη έκδοση.

Ο δύσκολος δρόμος

Οι παραπάνω καταγραφές στην ουσία μας παρουσιάζουν κατά μία έννοια την οπτική των Δυτικών, για την οποία μία καταγραφή των εθνικών μουσικών των εξωτικών/καθυστερημένων χωρών φαντάζει ως αρχαιολογικό εύρημα. Ο δύσκολος δρόμος όμως για να ανακαλύψεις την μουσική των χωρών αυτών, περνάει μέσα από το δικό τους λαϊκό τραγούδι, το οποίο πολλές φορές μπορεί και να μην συνάδει με τα γούστα μας.

Juthika Roy - Songs Of Devotion Bhajans By Juthika Roy (LP, His Master's Voice, 1962)
H Juthika Roy (1920-2004) ξεκίνησε το τραγούδι από πολύ μικρή. Στα δώδεκα της χρόνια ηχογράφησε τον πρώτο της δίσκο. Αυτό που την διακρίνει είναι η καταπληκτική χροιά της φωνής της, μία καθαρόαιμη λαϊκή τραγουδίστρια, η οποία κάτω από την καθοδήγηση του Kazi Nazrul Islam, μπόρεσε να μαγέψει ακόμη και τον Γκάντι. Η συλλογή “Songs Of Devotion Bhajans By Juthika Roy” που κυκλοφόρησε από την ινδική “His Master's Voice” το 1962, είναι μία καλή εισαγωγή στο μεγαλείο της Juthika Roy.

M.K.Thyagaraja Bhagavathar - The Golden Voice of Thyagaraja Bhagavathar - Tamil Film Songs (LP, Roebuck Record/Odeon)
O M.K.Thyagaraja Bhagavathar θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο δικός μας Ξανθόπουλος ή ακόμη και Φλωρινιώτης. Ένας Ινδός ηθοποιός, γεννημένος το 1910, γύρισε 14 μόλις ταινίες, από τις οποίες οι 7 έγιναν box office επιτυχίες. Στη σύντομη ζωή του -πέθανε σε ηλικία μόλις 49 χρονών- έγινε ένας σούπερ σταρ και τα τραγούδια του αποτελούν σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής. Ο δίσκος “The Golden Voice of Thyagaraja Bhagavathar-Tamil Film Songs” είναι ένα best of, το οποίο μπορεί να βρεθεί εύκολα, αν και πιστεύω ότι υπάρχει ένα μεγάλο κενό ως προς τις εκδόσεις που έχουν κυκλοφορήσει.

Nazakat Ali Khan & Salamat Ali Khan - Raga Darbari Kanarra, Legendary Khyal Maestros: Pakistan (CD, World Network, 1993)
Τα αδέρφια Nazakat Ali Khan (1928-1984) και Salamat Ali Khan (1934-2001) γεννήθηκαν σε ένα χωριό της ινδικής επαρχίας Punjab. Προερχόμενοι από μία μουσική οικογένεια, έγιναν άξιοι συνεχιστές της ράγκα μουσικής, αποκτώντας παγκόσμια φήμη τη δεκαετία του '60 και του '70 για το τεράστιο ταλέντο τους στην κλασική φόρμα. Ηχητικά, οι καταπληκτικές τους φωνές είναι βαθιά συνδεδεμένες με τις υπνωτικές μελωδίες του σιτάρ και της τάμπλα. Το cd “Raga Darbari Kanarra, Legendary Khyal Maestros: Pakistan”, προσωπικά, αποτελεί ένα από τα πιο καταπληκτικά ντοκουμέντα που έχουμε από αυτό το εξαιρετικό ντούο.

Ο άλλος δρόμος

Πέρα από το ενδιαφέρον για την παραδοσιακή μουσική των χωρών “πέρα από την Δύση”, έχει νόημα να δούμε πως και η ίδια η Δύση επηρέασε αυτούς τους λαούς.

Laureh Ko Chori/Rai Ko Ris - Nepali Punk: It's Just The Beginning, Underground Nepal (7’ single, Tian An Men 89, 2001)
Πως γίνετε το punk, μια τόσο άμεση μουσική, να μην επηρεάσει τους ανήσυχους νέους ακόμη και στο εξωτικό Νεπάλ. Οι Rai Ko Ris είναι ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα punk μπάντας που στην κυριολεξία τα σπάει. Το καλύτερο τους όμως κομμάτι δεν βρίσκεται στα ολοκληρωμένα τους άλμπουμ, αλλά σε ένα split 7”ιντσο με τους χαρντκοράδες Inside 2 Stoopid Triangles. Το κομμάτι “Laureh Ko Chori” βρίσκεται στη δεύτερη πλευρά του “Nepali Punk: It's Just The Beginning, Underground Nepal” και αποτελεί έναν από τους κρυφούς θησαυρούς αυτής της πολιτικοποιημένης μπάντας.

Various Artists - The Persian New Waves (LP, Tian An Men 89, 1982)
Στο ίδιο κλήμα και η συλλογή “The Persian New Waves” (1982, Tian An Men 89) αποτελεί μία καταγραφή του εναλλακτικού rock, της new wave και της punk μουσικής, σε ένα όχι και τόσο φιλελεύθερο καθεστώς όπως αυτό του Ιράν. Το ηχητικό υλικό, αν και αρκετά lo-fi, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με τις περισσότερες από τις μπάντες να μην έχουν άλλη δισκογραφική δραστηριότητα, γνωστή σε εμάς τουλάχιστον.

Aki Onda - Voice Studies 17 (Cassette, My Dance The Skull, 2013)
Οι Ιάπωνες πάλι είναι αρκετά γνωστοί για την αγάπη τους για τον θόρυβο. Αυτή την άτυπη παράδοση συνεχίζει και ο Aki Onda, αλλά με μία πιο εναλλακτική οπτική. Στη μεγάλη του δισκογραφία θα βρούμε και μία εξαιρετική κασέτα η οποία κυκλοφόρησε από την βρετανική “My Dance The Skull” και τη σειρά “Voice Studies”, που είναι αφιερωμένη στα ηχητικά ποιήματα ή αλλιώς στην sound poetry. Εδώ ο Aki Onda παρουσιάζει δύο δεκαπεντάλεπτες συνθέσεις, φτιαγμένες από επιτόπιες ηχογραφήσεις αστικού τοπίου.

Καλή έρευνα!