'Best of', 'Greatest Hits', Ανθολογίες και Μεγαλύτερες επιτυχίες, ή απλά συλλογές

Προσωπικά δεν είχα ποτέ ιδιαίτερη άποψη για την συγκεκριμένη κατηγορία αν και όταν ξεκίνησα τη λίστα μου συνειδητοποίησα πως η ευρύτερη δισκοθήκη μου περιέχει περισσότερα από όσα νόμιζα. Θυμάμαι πάντως πως όταν ήμουν έφηβη και έμπαινα μέσα στα μουσικά πράγματα με άποψη, πως ομολογουμένως το θέμα ήταν λίγο ταμπού, εκτός βέβαια αν επρόκειτο για συλλογή από ακυκλοφόρητα ή B-sides, άλλο θέμα αυτό. Θυμάμαι συζητήσεις τύπου 'ποιά έχεις από …; A, δεν μετράει το ‘greatest hits'. Στην καλύτερη, γιατί στην χειρότερη θα ακολουθούσε σχόλιο 'καλά αυτ@ αγοράζει συλλογές', δηλαδή είναι άσχετ@.

Για καλή μου τύχη εξαιρούνταν της κατακραυγής οι συλλογές που υπήρχαν στην οικογενειακή μου δισκοθήκη γιατί ήταν ως επί το πλείστον 'παλιές' και δεν τις είχα αγοράσει εγώ. Έτσι δεν πείραζε που τις άκουγα. Ίσα ίσα, μου άνοιξαν σε πολλές περιπτώσεις αυτιά και μάτια. Γιατί μία συλλογή μεγάλων επιτυχιών, δημοφιλέστερων ή αναγνωρισμένων/ίσιμων μουσικών κομματιών που θα μπορούσαν να συνοψίσουν μία ολόκληρη ή την μέχρι την συγκεκριμένη χρονική στιγμή καριέρα, έχει και εκπαιδευτικό ρόλο. Όσο και να αγαπάμε τη μουσική δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για όλα. Ειδικά όταν είσαι 15 και βιάζεσαι να μάθεις ό,τι υπήρχε πριν από τον καιρό σου ενώ ταυτόχρονα δεν θες να σου ξεφύγει αυτό που συμβαίνει τώρα. Και στα 45 δηλαδή το ίδιο μου συμβαίνει, απλά δεν έχω πια τόσο άγχος και είναι πολύ πιο εύκολο πια να βρεις αυτό που ψάχνεις σε κάποια μορφή τέλος πάντων αν όχι στην επιθυμητή.

Ποιά είναι όμως τα κριτήρια πίσω από την επιλογή; Ποιά είναι τα κίνητρα πίσω από μία τέτοια κυκλοφορία και που βασίζονται; Στις εταιρίες που θέλουν να (ξανα)επωφεληθούν από τα όποια τους δικαιώματα, στις προτιμήσεις των ιδίων των καλλιτεχνών; Τι σημασία όμως έχουν όλα αυτά από τη στιγμή που όλα εξαρτώνται από την απήχηση που θα έχει στο κοινό, στη ζήτηση που υπάρχει και βασικά στο σωστό timing. Μάλλον κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και δεν είναι απαραίτητο φυσικά η ποιότητα ή η κριτική αναγνώριση να συμβαδίζει με τις πωλήσεις αλλά σίγουρα το αν τελικά είναι οι επιτυχίες μεγάλες θα φανεί και εκεί.

Είναι ενδιαφέρον το πώς αξιολογούνται οι συλλογές. Δηλαδή όπως για κάθε μουσική κυκλοφορία μπορούμε να ενημερωθούμε για το πόσα αστεράκια αξίζει το κάθε 'Best of', λίγο πολύ όπως μία κριτική κάποιας αναδρομικής έκθεσης η οποία εστιάζει εξίσου και στο καλλιτεχνικό έργο και την επιμέλεια. Ας πούμε διάβαζα πριν λίγο για τα ‘best I & II Smiths’ τα οποία εκτός ότι θεωρήθηκαν ξεπούλημα όταν είχαν κυκλοφορήσει-αναμενόμενο όταν αλλάζει χέρια ένα back catalogue- είναι εντελώς random, πεταμένα σε τυχαία σειρά κομμάτια από όλη τους τη δισκογραφία. Βέβαια αυτό δεν είναι απαραίτητα αρνητικό κατά τη γνώμη μου, την οποία θα αναπτύξω αργότερα.

Και αν τα 'Best' των Smiths δεν τα πήγαν και τόσο καλά σε αστεράκια, τους έφεραν κατόπιν εορτής την υψηλότερη θέση που είχαν ποτέ στα charts. Εξάλλου μία συλλογή από επιτυχίες (ή και εν δυνάμει επιτυχίες) είναι και μία δεύτερη ευκαιρία για να ξανα-λανσαριστεί μία καριέρα, να αναγνωριστεί ένα κομμάτι που θάφτηκε προς χάρη άλλων, ή και να συστήσει μία δισκογραφία και στις επόμενες γενιές, καμιά φορά όχι μία αλλά δύο φορές. Όπως για παράδειγμα το 'The Best of the Doors' του 1985 το οποίο επανακυκλοφόρησε το 1991 σχεδόν μαζί δηλαδή με το soundtrack της ομώνυμης ταινίας και το νέο κύμα Μorrison-μανίας που παρέσυρε εκείνη την περίοδο ακόμη και τα πιο συμβατικά (ή μάλλον βαρετά με τα εφηβικά στάνταρντς μου) παιδιά στο σχολείο. Επίσης ήταν ένα πολύ καλό δώρο για γιορτές-γενέθλια. Πέρα από όλα αυτά όμως είναι μία πολύ ωραία και αντιπροσωπευτική συλλογή αν και εγώ προτιμώ ένα άλλο 'Best' που είχαμε στο σπίτι, αυτό που κυκλοφόρησε το 1980 λίγο μετά το 'Αποκάλυψη τώρα' και έκανε ό,τι ακριβώς και το παραπάνω Βest (και η παραπάνω ταινία κατά κάποιο τρόπο) αλλά περίπου μισή γενιά πριν τη δική μου. Επίσης περιέχει το 'Not to touch the Earth' με το οποίο τρίπαρα δίπλα στα ηχεία όταν ήμουν παιδάκι και έτσι έγινε το αγαπημένο μου κομμάτι Doors. Δεν είχαμε άλλη αναβίωση των Doors τα τελευταία 30 χρόνια.

Τελικά είναι οι συλλογές μία εύκολη λύση ή μία σοβαρή υπόθεση που σηκώνει συζήτηση; Ας θυμηθούμε εδώ και τα πόσα προσωπικά best of και greatest hits έχουμε όλες και όλοι ανταλλάξει μεταξύ μας είτε σε μορφή κασσέτας (χειροπιαστής), είτε CD, είτε link. Γιατί δηλαδή οι δικές μας οι επιλογές να είναι τόσο κουλ ώστε να τις μοιραζόμαστε με την σιγουριά ότι κάτι θα προσφέρουμε στον αποδέκτη (ή έστω για εντυπωσιασμό) αλλά το 'έτοιμο' να το σνομπάρουμε. Ή πόσο διαφέρει ένα 'best of the ..0's' ή τα καλύτερα της τάδε μουσικής από μία λίστα που φτιάξαμε στο Spotify για έναν συγκεκριμένο σκοπό (πχ ένα πάρτυ-μιξ για όλα τα γούστα γιατί δεν είναι όλοι μας οι φίλοι experimental όλες τις ώρες); Και τελικά γιατί να είναι κατακριτέο το να θες πραγματικά ένα Βest of, γιατί ρε παιδί μου έχει όλα τα ωραία μαζεμένα, μπορεί να είναι και remastered, τώρα ειδικά που το βινύλιο μπορεί και σε ωραία έκδοση με εξώφυλλα, εσώφυλλα, και χρώματα 180 γραμμαρίων, χωρίς να πρέπει πρώτα να ακούσεις και τους 150 δίσκους με τα fillers και b-sides τους…

Ο μπαμπάς μου ας πούμε μου έλεγε με αφορμή το θέμα μας, πως κάποια στιγμή, χρόνια πριν ήθελε μία συλλογή με τα καλύτερα του Tom Jones. Έτσι ζήτησε από έναν γνωστό του να του φέρει από την Αμερική μια κασέτα (μαγνητοφώνου). Τελικά προς απογοήτευση του, η συλλογή που παρέλαβε περιείχε τις καλύτερες live εκτελέσεις του, που δεν είναι το ίδιο και έτσι ο μπαμπάς μου δεν ξανασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον Tom Jones. Την εν λόγω κασέτα πάντως την έχουμε για διακοσμητικό στο σαλόνι.

Η εντεκάδα μου είναι πολύ προσωπική και σε τυχαία σειρά.

1. Fleetwood Mac - Greatest Hits (1971)

Ομoλογώ πως δεν ξέρω και πολλά για την πρώτη φάση των Fleetwood Mac, συγκεκριμένα μέχρι πρότινος ήξερα μόνο το 'Albatross'. Όμως ένα από τα καλά της συμβίωσης είναι ότι δύο δισκοθήκες γίνονται μία και μέσα στην ενισχυμένη μου δισκοθήκη βρήκα αυτό εδώ το πρώτο τους 'Best of' του 1971. Δηλαδή όταν οι άλλοι πήγαιναν, οι Fleetwood Mac όχι απλά είχαν γυρίσει, αλλά ξεκινούσαν τη δεύτερη φάση της καριέρας τους, η οποία θα έφερνε ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες από τα 6 hit singles που περιέχει αυτή εδώ η συλλογή, η οποία με τη σειρά της πήγε στο νο 3 των βρετανικών charts.

2. Buzzcocks - Operators Manual (1991)

Μπορεί η καριέρα των Buzzcocks να μην τελείωσε εκεί, λίγο αργότερα θα κυκλοφορούσαν καινούριο άλμπουμ, αλλά είναι το τέλειο Best ενός γκρουπ που από τη μία το χαρακτήρισαν τα 'χιτάκια' του. Από την άλλη ακούγοντας το ‘Operators Manual’ συνειδητοποιεί κανείς ότι κάθε κομμάτι σε αυτή τη συλλογή είναι χιτάκι ή θα έπρεπε να έχει γίνει και ταυτόχρονα όλα μαζί συνοψίζουν επαρκώς αν όχι όλη την καριέρα τους, την διαμόρφωση της. Αν έπρεπε να προτείνω ένα άλμπουμ τους θα ήταν αυτό.

3. Klaus Nomi - Encore (1983)

Δυστυχώς ο Klaus Nomi μας άφησε πάνω στο peak της καριέρας του και ενώ το popular culture ήταν έτοιμο να τον υποδεχτεί. Αυτό το τρίτο άλμπουμ του κυκλοφόρησε λίγο μετά τον θάνατό του το 1983. και είναι ουσιαστικά μία συλλογή των κομματιών εκείνων που επικράτησαν στις εμφανίσεις του μαζί με μία ζωντανή εκτέλεση του 'Total Eclipse' και δύο μέχρι τότε ακυκλοφόρητα κομμάτια. Το τι απήχηση θα είχε το ‘Encore’ αν ο ίδιος ήταν ακόμη εν ζωή δεν θα το μάθουμε, πιθανότατα να ήταν η αρχή μιας μεγάλης καριέρας εντός της mainstream κουλτούρας, ίσως όπως κάποιοι προέβλεπαν να τον μετέτρεπε από underground περσόνα σε καρικατούρα της. Όπως και να ‘χει είναι το legacy ενός μοναδικού καλλιτέχνη.

4. Στέλιος Καζαντζίδης - 15 Μεγάλες Επιτυχίες (1982)

Όταν ήμουν παιδάκι στο σπίτι γενικά δεν ακούγαμε ελληνικά. Εκτός δηλαδή από την αδυναμία των γονιών μου στον Τσιτσάνη, στον οποίο γιόρτασαν τον γάμο τους, τους -άκηδες, κάτι ρεμπέτικα και 'μοντέρνα' (Μουσικές Ταξιαρχίες, Τρύπες, Λάκη, έναν Τουρνά προ περμανάντ κτλ). Τα άλλα ελληνικά τα άκουγα στους γονείς της μαμάς μου κυρίως, όπου έμαθα να αναγνωρίζω κάποιες φωνές. Και μία μέρα κατάλαβα ότι ο κύριος που όλο βασανίζεται και κλαίει είναι αυτός στο εξώφυλλο του κόκκινου δίσκου που έχουμε στη δισκοθήκη μας. Δεν είναι οι μεγαλύτερες επιτυχίες, είναι 15 μεγάλες επιτυχίες, μάλλον γιατί όλα του τα τραγούδια σε εκείνη την φάση ήταν επιτυχίες by default, ξεκινώντας με το από τότε αγαπημένο μου 'Νυχτερίδες και αράχνες'. Μπόνους στα φωνητικά η Λίτσα Διαμάντη και η σχεδόν αγνώριστη Μαρινέλα.

5. The very best of Nina Hagen (1990)

Το 1985 η μαμά μου είδε στην Αθήνα την Nina, έφαγε κόλλημα, πήγε και αγόρασε το 'In Ekstasy' (το αγγλόφωνο) και ως συνέπεια μετέδωσε το κόλλημα στον μεγάλο μου ξάδερφο και εμένα, ετών 11 και 9 αντίστοιχα. Έτσι επί χρόνια γνώριζα ένα μόνο άλμπουμ το οποίο τραγουδούσα σε δικές μου βερσιόν από την αρχή ως το τέλος. Και μία μέρα έπεσε στα χέρια μου αυτό το άλμπουμ και επιτέλους έμαθα την ιστορία της Nina Hagen, την σημασία και σημειολογία της δουλειάς της, τις συνεργασίες της και τα δικά της κολλήματα που έρχονται και παρέρχονται (τους εξωγήινους τους ξεπέρασε, ελπίζω σύντομα και τα υπόλοιπα). Δεν είναι η πιο δεμένη συλλογή αλλά μία καλή περίληψη μιας αχανούς δισκογραφίας.

6. Hey! Ho! Let's Go, The Ramones Anthology (1999)

Τα καλυτέρα των καλύτερων σε μία συλλογή '2 λεπτών+3 συγχορδιών x 58'. Και το καταπληκτικό είναι ότι δεν θες να προσπεράσεις ούτε ένα από τα 58 κομμάτια. Δεν είχα καταλάβει πόσο αγαπώ τους Ramones μέχρι που άκουσα το ‘Anthology’ νον-στοπ για πρώτη φορά. Είναι πραγματικά η αγαπημένη μου συλλογή και έχει (σχεδόν) αντικαταστήσει τα άλμπουμ τους. Και τα party playlists μου επίσης.

7. The Best of Blondie (1985)

Δεν περιέχει το αγαπημένο μου (τραγούδι και βίντεο) 'Union City Blue' αλλά αυτό το πρώτο Best of των Blondie, το οποίο άκουσα αφού είχε πλέον παλιώσει μου άνοιξε παραδόξως την πόρτα σε κάτι καινούριο και ταυτόχρονα ένωσε τελίτσες εδώ κι εκεί. 'Όλα ξαφνικά έβγαζαν περισσότερο νόημα, ακόμη και ο κάπως απόλυτος τρόπος με τον οποίο σκεφτόμουν ως τότε τη μουσική. Και πέρα από το πώς στέκεται το κάθε κομμάτι -όλα ένα κι ένα- μόνο του, η συλλογή αυτή αναδεικνύει το πόσο τολμηρό και πολυδιάστατο γκρουπ υπήρξαν από το ξεκίνημά τους.

8. The Smiths - Best ...I & ...II (1992)

'Όταν πρωτοήρθα στο Λονδίνο έχοντας αφήσει πίσω όλους μου τους δίσκους, τα δύο αυτά Best ήταν ό,τι είχα από Smiths. Και όπως έλεγα παραπάνω μπορεί να μην έχουν και τόσο καλή φήμη γιατί βασικός στόχος τους ήταν να βγάλει ό,τι μπορεί η εταιρία αλλά το ότι είναι τόσο άτσαλα βαλμένα όλα μαζί χωρίς ιδιαίτερη σκέψη είναι και ο λόγος που εμένα μου αρέσουν τόσο. Δηλαδή, ήταν σαν να μπήκαν όλα τα κομμάτια των Smiths στο shuffle όταν όμως δεν υπήρχε το shuffle ως επιλογή και ξαφνικά να άλλαξαν context και ταίριαξαν πάλι μεταξύ τους αλλά με διαφορετικό τρόπο. Τελικά μία πρόχειρη φαινομενικά συλλογή απέδειξε πως οι Smiths έγραψαν κομμάτια τόσο δυνατά που αντέχουν ακόμη και στις χειρότερες συνθήκες μουσικού curating.

9. The Very Best of the Beach Boys (2001)

Από τις πιο πλήρεις και καλύτερες (remastered κιόλας) συλλογές ειδικά για τα δεδομένα μιας μπάντας όπως οι Beach Boys. Έχει τα πάντα, από 'Good Vibrations' μέχρι όλα τα Surfin' s και ναι, και το 'Kokomo'. Και καλά κάνει. Η αλήθεια είναι πως όταν έβλεπα το βίντεο του 'Kokomo' (με τον Τζον Στάμος κάπου στο background) στην παράνομη δορυφορική Θεσσαλονίκης τότε, δεν είχα καταλάβει αρχικά ότι αυτοί είναι οι κύριοι που λένε το 'Surfin' USA'. Χάρη σε αυτό τα συνέδεσα όλα μεταξύ τους, άκουσα και το ‘Pet Sounds’ και όλα πήραν τον δρόμο τους.

10. The Yardbirds - Greatest Hits (1983)

Εδώ ο επιμορφωτικός χαρακτήρας της συλλογής παίρνει διαστάσεις εγκυκλοπαίδειας. Χάρη σε αυτό το τριπλό Greatest Hits boxset έμαθα όχι μόνο τα τραγούδια των Yardbirds αλλά και πόσοι και ποιοι πέρασαν από το ταλαίπωρο line up τους. Πάντως αυτή η συλλογή ξεκαθαρίζει τα πράγματα από το εξώφυλλο κιόλας με Jeff Beck στην πεντάδα για να ξέρει ο ακροατής τι να περιμένει. 'Όντως περιέχει τις μεγάλες τους επιτυχίες ('For your Love', 'Heart full of Soul', 'Putty', 'Shapes of Things'), κα’να δυο ξεκάρφωτες λάιβ εκτελέσεις και κυρίως την ατμόσφαιρα της εποχής γιατί πραγματικά ακούγεται παλιό. Παρ' όλα αυτά το προτιμώ από οποιονδήποτε δίσκο των Led Zeppelin.

11. ΑΒΒΑ - Gold (2001)

Εντελώς συμπωματικά τις προάλλες, με αφορμή την κυκλοφορία του καινούριου (!) άλμπουμ τους, διάβασα πρόσφατα στο αγγλικό 'Daily Mash' (κάτι σαν 'Το Κουλούρι' δηλαδή) ένα άρθρο με τίτλο 'Είναι επίσημο: Το ΑΒΒΑ Gold εξακολουθεί να είναι το καλύτερο άλμπουμ των ΑΒΒΑ'. Με λίγα λόγια λέει αυτό ακριβώς που θέλω να πω γι’ αυτό και το αντιγράφω (περίπου).
«Αφού λοιπόν ακούσαμε κάποιοι και κάποιες το φετινό άλμπουμ τους, το μόνο συμπέρασμα είναι ότι τζάμπα έκαναν τον κόπο γιατί ό,τι άλμπουμ και να γράψουν ποτέ ούτε 5,7 εκατομμύρια αντίτυπα θα πουλήσει, αλλά ούτε θα το θυμάται κανείς μετά από πέντε λεπτά.»
Ο ορισμός του 'Greatest Hits'.