Cohen: Υπάρχει Θεός - και το όνομά του είναι Έρωτας
Για μένα, ο Leonard Cohen δεν ήταν τόσο τραγουδοποιός - τραγουδιστής, αλλά ένας ποιητής που έγραφε μουσική και ερμήνευε με αυτήν τα ποιήματά του. Στον Bob Dylan απονεμήθηκε το Νομπέλ επειδή τραγούδησε για το προσωπικό που γίνεται πολιτικό και για το ρόλο του ατόμου εντός της περιρρέουσας ιστορίας. Στον Leonard Cohen θα έπρεπε να (έχει ήδη) δοθεί επειδή το έργο του περιέγραψε τη μητέρα όλων των μαχών: την βίαιη και οδυνηρή μάχη του Ανθρώπου να συμφιλιώσει τη σάρκα του με το πνεύμα του, όπως την περιγράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στον πρόλογο του «Τελευταίου Πειρασμού».
Ο κλασικός δυϊσμός μεταξύ σώματος και ψυχής τείνει να αντιμετωπίζει το πρώτο ως φτηνό, βρόμικο και κατώτερο και τη δεύτερη ως πολύτιμη, αγνή και ανώτερη. Και από αυτή τη διάκριση προκύπτουν άπειρες νευρώσεις και προβλήματα στον καθένα και στην καθεμιά μας προσωπικά. Συγκρούσεις μεταξύ θρησκείας και σεξουαλικότητας, μεταξύ απομόνωσης και συναισθημάτων, μεταξύ έρωτα και θανάτου. O Leonard Cohen έγραψε και τραγούδησε αυτές τις συγκρούσεις – και μας (απ)έδειξε ότι ουσιαστικά αυτές δεν υπάρχουν. Μπορεί να στήνεις αυτί στους τοίχους του “Paper Thin Hotel” για να ακούσεις Εκείνον να κάνει έρωτα με κάποιαν άλλη και να σου φεύγει το βάρος από τους ώμους, γιατί συνειδητοποιείς ότι η Αγάπη είναι κάτι που δεν μπορείς να το ελέγξεις. Μπορεί ο καλύτερος φίλος σου να σε προδώσει με το χειρότερο τρόπο στο “Famous Blue Raincoat” κι εσύ να τον συγχωρέσεις. Μπορεί να γίνεις τα πάντα – γιατρός, πατέρας, οδηγός - για να μπορέσεις να πεις σε Εκείνη “I’m your man”. Όλοι και όλες έχουμε τις ρωγμές μας και από εκεί μπαίνει το φως για να διαλύσει το σκοτάδι μας στο “Anthem”. Όλες και όλοι δεχόμαστε ψίχουλα αγάπης που τα αφήνουμε πίσω μας και γδύνουμε τον Άλλο ή την Άλλη από τα κουρέλια που φοράει για να ντυθούμε τη σάρκα αυτού ή αυτής στο “Avalanche”.
Όχι πώς δεν έγραψε για θέματα πολιτικής και κοινωνικής δικαιοσύνης – το “Democracy” και το “Tower of Song” είναι χαρακτηριστικά κομμάτια. Όμως όλα ανεξαιρέτως τα τραγούδια του που εστιάζουν στην ανθρώπινη φύση στάζουν σωματικά υγρά και αποπνέουν αγνότητα ταυτόχρονα. Η πνευματικότητα δεν αποκλείει την καύλα και η απόλαυση δεν είναι αντίθετη με την πίστη. Αρκεί να τιμάς και τα δυο εξίσου. Αυτό όμως μπορείς να το κάνεις μόνο όταν συνειδητοποιήσεις ότι Σώμα και Ψυχή έχουν τον ίδιο σκοπό. Απλά λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο, κάτι που αποδεικνύεται όταν βρεις τον Άλλο ή την Άλλη. Το Σώμα λιώνει στον Έρωτα και η Ψυχή υμνεί το Θεό. Άρα υπάρχει Θεός – και το όνομά του είναι Έρωτας. Άλλωστε, το λέει και η Βίβλος: ο Άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ΄εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού. Και ποιος είναι σπουδαιότερος Θεός για τον καθένα και την καθεμιά μας από αυτήν ή αυτόν που αντιπροσωπεύει στα μάτια μας τον Έρωτα;
Αν συγκρίνω αυτό το κείμενό μου με αυτό που δημοσιεύτηκε εδώ στις αρχές του χρόνου για τον David Bowie, διαπιστώνω ότι το παρόν είναι πολύ πιο ψύχραιμο και συγκροτημένο. Ίσως επειδή ο Leonard Cohen έφυγε πλήρης ημερών και προετοιμασμένος. Tο “I’m ready, my Lord” από το “You want it darker”, το «νομίζω ότι θα σε ακολουθήσω πολύ σύντομα» από το γράμμα στη Μαριάννε Ιλέν, το «δεν θεωρώ πως έζησα μια ζωή γεμάτη από σπουδαίες στιγμές. Έτσι, αποφάσισα να το διαλύσω. Και να φύγω» από την τελευταία του συνέντευξη στο New Yorker, όλα προοικονομούν το θάνατό του. Ίσως τελικά οι άνθρωποι να το καταλαβαίνουμε όταν πλησιάζει το τέλος μας – και τότε αυτό να μην μας τρομοκρατήσει, αλλά να μας συμφιλιώσει με το Σύμπαν. Εξάλλου, «χους εσμέν και εις χουν απελευσόμεθα» και όταν θα έρθει εκείνη η ώρα, θα κάνουμε ό, τι και ο Leonard Cohen: “I'll stand before the Lord of Song with nothing on my tongue but Hallelujah”.
