Εν οίδα, ότι ουδέν οίδα
Ο αξιέραστος αρχισυντάκτης είχε ανακοινώσει ότι «(για το επόμενο αφιέρωμα) θέλουμε 11 δίσκους με σχόλια και εισαγωγή (και όποιος θέλει και μεμονωμένα τραγούδια) από καλλιτέχνες και γλώσσες του υπόλοιπου κόσμου (εντάξει προφανώς πλην ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία)». Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι; ΠΟΛΥ. Ξαφνικά συνειδητοποίησα πόσο περιορισμένο είναι το εύρος των ακουσμάτων μου – και υποτίθεται ότι οι φίλοι μου με ξέρουν ως «εκείνη που ακούει όλα τα περίεργα». Ως εκ τούτου, αναγκαστικά αντί για ενδεκάδα δίσκων επέλεξα ενδεκάδα τραγουδιών. Και με αφορμή αυτό το αφιέρωμα, έχω αρχίσει να φοβάμαι ότι ίσως θα ήταν συνετό να εντρυφήσω στην Umm Kulthum αντί στους καινούριους Slowdive, μπας και ανοίξει λίγο παραπάνω το μυαλό μου.
Ayumi Hamasaki – Hanabi
Από τα λίγα που ξέρω, η Ayumi Hamasaki φαίνεται να είναι το αντίστοιχο της Madonna στην Ιαπωνία: τεράστια σταρ, γνωστή και ως «Αυτοκράτειρα της J-pop», με συναυλίες-υπερπαραγωγές, δική της σειρά ρούχων, εμφανίσεις στον κινηματογράφο και πάει λέγοντας. Το συγκεκριμένο κομμάτι, το sleeper hit του άλμπουμ “Rainbow” από το 2002, είναι χαρακτηριστικό δείγμα της j-pop στα καλύτερά της, με σαφείς επιρροές από trip hop και με έναν από τους πιο τρυφερούς στίχους που έχω ακούσει ποτέ, σε οποιαδήποτε γλώσσα: «δεν χρειάζεται να σε θυμηθώ ούτε μια μέρα γιατί δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή που να σε έχω ξεχάσει».
Huun-Huur-Tu - Eki Attar
Όποιος είναι στις ηλικίες των 30-40, δεν υπάρχει περίπτωση να μην θυμάται το κομμάτι αυτό που έντυνε την διαφήμιση του ΟΠΑΠ («Κολλημένος με τη μπάλα; Κολλημένος με τα κέρδη!») και τη μανία με αυτό (μέχρι και ως dance anthem το είχαμε ακούσει τότε, Θεέ και Κύριε). Είναι βέβαια και πολύ χαρακτηριστικό της μουσικής που προέρχεται από την Τούβα της Σιβηρίας, που είναι κυρίως φωνητική και παράγεται μέσα από μία εκτεταμένη χρήση τεχνοτροπιών ήχου από τον φάρυγγα, με ποικίλες αρμονικές συνηχήσεις. Ακόμα και έτσι, μάθαμε την ύπαρξή του είδους και αυτό μόνο κακό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.
Mukesh & Lata Mangeshkar - Duniavalon se duur
Πας το 2009 στο Λονδίνο να δεις έναν φίλο σου που κάνει μεταπτυχιακό εκεί, γνωρίζεις τον Ινδό συμφοιτητή του, γυρνάτε όλη την πόλη παρέα και τον ίδιο Σεπτέμβριο καταφθάνουν Θεσσαλονίκη για να δει ο αγαπητός Ινδός τον Λευκό Πύργο και να πάει μια βόλτα από το θρυλικό Berlin. Πριν από αυτό όμως, το ελληνικό ταβερνάκι είναι επιβεβλημένο. Κι εκεί που κατεβάζετε το δέκατο τσίπουρο, ακούγεται ο Αγγελόπουλος και το «Όσο αξίζεις εσύ», ο Ινδός παθαίνει σοκ που ακούγεται το τραγούδι της πατρίδας του στα ελληνικά και έτσι επισφραγίζεται μια υπέροχη ελληνοϊνδική φιλία.
Amadou & Mariam - Je pense à toi
Εδώ για να είμαι απολύτως ειλικρινής, νομίζω ότι αν το κομμάτι δεν ήταν στα γαλλικά (αυτή η αποικιοκρατία των Γάλλων έβαλε και εδώ το χεράκι της, καθώς η επίσημη γλώσσα του Μάλι είναι η γαλλική), πιθανόν και να μην το ήξερα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό το τυφλό (εξαιτίας ιλαράς που πέρασαν μικροί – αυτά να τα βλέπουν οι αντιεμβολιαστές με την εγκληματική τους ηλιθιότητα) δίδυμο έχει έναν ήχο που συνδυάζει την παραδοσιακή μουσική του Μάλι με δυτικοφανείς κιθάρες, σε σημείο που να θεωρείται ότι παίζουν “afro-blues”. Σε κάθε περίπτωση, εμένα μου αρέσουν πολύ.
Buena Vista Social Club - Chan Chan
Ναι, εντάξει, ήδη σας ακούω («πιο κλισέ πεθαίνεις, αυτό το ξέρει και η κουτσή Μαρία, δεν είναι τόσο γνωστό αυτό, την άλλη φορά βάλε το “Hasta siempre, Comandante”»), αλλά: 1. το “Buena Vista Social Club” είναι από τα καλύτερα μουσικά ντοκιμαντέρ όλων των εποχών (και ίσως η τελευταία πραγματικά σπουδαία στιγμή του Βιμ Βέντερς, αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης) και 2. η ψυχή που βάζουν αυτοί οι ηλικιωμένοι μουσικοί στο κομμάτι είναι η απόδειξη ότι η μουσική σε κρατάει ζωντανό, ακόμα και αν το τέλος της ζωής σου είναι απειλητικά κοντά σου.
Zülfü Livaneli - Leylim Ley
Όταν μεγαλώνεις στον Έβρο και κάθε πρωί την ώρα που πας σχολείο ακούς από μακριά τον ιμάμη της Αδριανούπολης να καλεί από τα μεγάφωνα τους πιστούς στην προσευχή, είναι αναπόφευκτο η Τουρκία να είναι αναπόσταστο στοιχείο της ζωής σου. Όταν έχεις και έναν νονό, ο οποίος δεν σε έχει απλά αγκαλιά στις φωτογραφίες της βάφτισης αλλά είναι κυριολεκτικά δεύτερος πατέρας σου, να σε δασκαλεύει από μικρή για τη μουσική και την αριστερά με την πιο ουσιαστική του όρου έννοια, είναι λογικό να εκτιμάς τον Ζουλφί Λιβανελί και να είσαι στενά δεμένη με τη μουσική του.
Ana Alcaide - La cantiga del fuego
Το σεφαραδίτικο κομμάτι αυτό το είχα ακούσει για πρώτη φορά από τη φωνή της Σαββίνας Γιαννάτου στο εξαιρετικό προπέρσινο άλμπουμ της “Songs of Thessaloniki”, δίσκο με τον οποίο συνειδητοποίησα (για δεύτερη φορά, μετά την ανάγνωση του «Θεσσαλονίκη, Πόλη των Φαντασμάτων» του Μαρκ Μαζάουερ) πόσο λίγα ξέρουμε (και πόσο πιο λίγα διδασκόμαστε στα σχολεία μας) για την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Στο αφιέρωμα αυτό έχω επιλέξει την εκτέλεση της Άνα Αλκάιδε, η οποία είναι μεν Ισπανίδα, η ενασχόλησή της όμως με αρχαίες κουλτούρες, παραδόσεις και μουσικές την καθιστά πολίτιδα του κόσμου και όχι της Ευρώπης.
Yma Sumac - Chuncho
Αφιέρωμα με τίτλο «Έξω από την Ευρώπη» δεν μπορεί να νοηθεί πλήρες χωρίς να συμπεριλαμβάνεται σε αυτό το περουβιανό τέρας φωνητικής Ίμα Σουμάκ με τις πέντε οκτάβες. Ήμουν έτοιμη να διαλέξω το “Ataypura”, που το ακούσαμε στον «Μεγάλο Λεμπόφσκι», αλλά τελικά κατέληξα στο κομμάτι αυτό που σου σηκώνει την τρίχα κάγκελο. Εδώ τραγουδάει σε όλη την έκταση της φωνής της και η τρίλια που βγάζει στο 2.48 του κομματιού είναι πραγματικά έξω από αυτόν τον κόσμο. Όταν την πρωτάκουσα νόμιζα ότι ήταν μουσικό όργανο – τελικά, το σπουδαιότερο μουσικό όργανο στον κόσμο είναι η ανθρώπινη φωνή.
Nusrat Fateh Ali Khan - Mere Rashke e Qamar
Τον σπουδαίο αυτόν ερμηνευτή της qawwali, της λατρευτικής μουσικής των Σούφι, τον ανακάλυψα από τη συνεργασία του με τον Eddie Vedder στη συγκλονιστική ταινία “Dead Man Walking” – το “The Face of Love” δεν το ξεχνάω ποτέ. Εδώ όμως ασχολιόμαστε με μη δυτικότροπες φόρμες, οπότε επέλεξα αυτό το ερωτικό ποίημα του Πακιστανού ποιητή Fana Buland Shehri. Όταν χρησιμοποιείται στη λατρεία, φαίνεται να είναι κάτι αντίστοιχο με το δικό μας «Άσμα Ασμάτων», όπου ο ερωτικός πόθος μετουσιώνεται στη σχέση του Ανθρώπου με το Θεό. Άλλωστε, «καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή» Του είμαστε δημιουργημένοι.
Tito & Tarantula - After Dark
Κλέβω λίγο - το συγκρότημα είναι από τις ΗΠΑ, παίζει όμως latin και chicano, οπότε με λίγη καλή θέληση ανήκει εδώ. Το επιλέγω γιατί έντυνε τη σκηνή όπου η θεάρα Σάλμα Χάγιεκ χόρευε με το φίδι στο “From Dusk till Dawn” του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ. Το είχα δει στα 15 μου για καλή μου τύχη. Λέω για καλή μου τύχη, γιατί συνειδητοποίησα ότι δεν πείραζε καθόλου που το σώμα μου ήταν σαν της Σάλμα και όχι σαν της Κέιτ Μος. Είμαι σίγουρη ότι πολλές γλιτώσαμε το κόμπλεξ για το σώμα μας εξαιτίας αυτού του τραγουδιού.
Omar Souleyman - Warni Warni
Ο (κατά Απαράδεκτους τέλειος άντρας) Ομάρ είναι Σύριος, τραγουδάει παραδοσιακά αραβικά και κουρδικά τραγούδια και έχει συνεργαστεί με την Björk και τον Four Tet. Πανηγυρτζίδικα κλαρίνα από πλήκτρα, διονυσιακή ατμόσφαιρα, αμανέδες, παράδοση που φλερτάρει με το υγιές απενοχοποιημένο trash και η καλύτερη ανάλυση βίντεοκλιπ όλων των εποχών από την σπουδαία blogger meta_capsule. Δεν έχω καλύτερο, άσε που το καλοκαίρι στο πανηγύρι του χωριού μου θα πιω τις μπίρες μου στην πλαστική καρέκλα, σχολιάζοντας με τη μάνα μου την τουαλέτα της κυρίας κοινοτάρχου και τη συμμαθήτριά μου που έχει τρία παιδιά κι εγώ η ανεπρόκοπη κανένα.