Αγγλία
Old England is dying τραγουδούσε ο Mike Scott στα τέλη των 80s. Αμ δε. Πολύ σκληρή για να πεθάνει η παλιόγρια. Ακόμη και στις πιο άσχημες περιόδους της, η has been αυτοκρατορία δεν σταματάει να εκπλήσσει με τις αντιφάσεις της και να υποχρεώνει τον κόσμο να ασχοληθεί μαζί της. Γιατί οι Άγγλοι έχουν το ταλέντο να κάνουν τις υποθέσεις τους παγκόσμιες. Ίσως να είναι ιμπεριαλιστικό κατάλοιπο, αλλά είναι γεγονός. Όλοι υποστηρίζουν μια αγγλική ομάδα. Όλοι ξέρουν ποιος (δεν) ήταν ο Ρομπέν των Δασών και ποιος ήταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος. Και όλοι ακούνε αγγλική μουσική.
Το κλισέ που φοριέται πιο πολύ απ' όλα για τους Άγγλους είναι αυτό του ξενέρωτου σοβινιστή που μέσα στη χώρα του είναι υποκριτικά καθωσπρέπει (τσάι στις πέντε το απόγευμα και yes sir) και έξω ξεσαλώνει και δεν σέβεται τίποτα (μεθύσια, κατούρημα στο δρόμο και διαγωνισμοί πίπας στο Φαληράκι), είναι εξοργιστικά αλαζόνας και αγράμματος και το πνευματικό του επίπεδο φτάνει μέχρι τη δεύτερη σελίδα της Sun. Όπως όλα τα κλισέ, έχει μια βάση. Πώς γίνεται όμως μέσα από αυτούς τους τύπους να έχουν βγει πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, από τους καλλιτέχνες που όχι απλά μας συγκλόνισαν, αλλά σε κάποιο βαθμό μας διαμόρφωσαν; Με βάση το παραπάνω, δεν εξηγείται. Γιατί τα κλισέ και οι γενικεύσεις μπορεί να πέφτουν μέσα όσον αφορά τη μάζα, αλλά αφήνουν έξω τις εξαιρετικές και σημαντικές περιπτώσεις. Γι' αυτό και είναι μόνο για να γίνεται κουβέντα, και τα πιστεύουν κατά γράμμα μόνο οι αγροίκοι και οι αγράμματοι. Σαν αυτούς που περιγράφει το συγκεκριμένο.
Η ιστορία είναι απλή. Λόγω της ίδιας γλώσσας και των πολύ στενών πολιτικών, εμπορικών και πολιτιστικών δεσμών, το ροκ από την Αμερική που γεννήθηκε πέρασε και ρίζωσε αμέσως στην Αγγλία. Και από εκεί έγινε pop και παγκόσμιο. Οι Βρετανοί (για να μην αφήσουμε ους ουαλοσκωτσέζους απ' έξω, είναι unfair) με το πιο κοσμοπολίτικο ευρωπαϊκό τους πνεύμα, τα κατάφεραν καλύτερα από τους πατέρες και πρώτους διδάξαντες Αμερικάνους πολλές φορές. Οι Beatles και οι Stones. Οι Sex Pistols. Οι Led Zeppelin. Οι Who του Tommy. O (μεγάλος καραγκιόζης) Elton John. Ο Eric Clapton του Layla. Οι Bee Gees (μεγαλωμένοι στην Αυστραλία, αλλά γεννημένοι στο Isle of Man από Άγγλους γονείς). Οι Deep Purple. Οι Pet Shop Boys. Οι Dire Straits. Οι Spice Girls. Οι Iron Maiden. Μη φοβάστε, δεν είναι αυτή η λίστα μου. Είναι κάποια από τα βρετανικά ονόματα που κατά καιρούς ήταν πρώτοι στον κόσμο, έκαστος στο είδος του, αφήνοντας τους άλλους μίλια πίσω. Είτε μας αρέσει, είτε όχι.
To να κάνεις μια λίστα με τα ένδεκα καλύτερα, σημαντικότερα, επιδραστικότερα ή πιο sexy (όπως θέλετε πείτε το) αγγλικά ονόματα της pop και του ροκ, με όλα τα παρακλάδια τους είναι πολύ εύκολο και πολύ δύσκολο μαζί. Εύκολο γιατί μπορείς με μια ανάσα να πεις ένδεκα θηρία. Και δύσκολο γιατί θα έχεις αφήσει απ' έξω πολλαπλάσια θηρία. Και γιατί θα βγουν διάφοροι να πουν "μα τι μαλακίες γράφει αυτός, τι μας νοιάζει να διαβάσουμε για τους δεινόσαυρους". Στους τελευταίους έχω να απαντήσω ότι η λίστα είναι all time, και οι διαφορές είναι τέτοιες που δεν μπορείς να μην υποκλιθείς μπροστά τους. Και για να μην αφήσω μεγάλα κενά, μετά την ενδεκάδα μου λοιπόν, καταρτισμένη με τα πλέον αντικειμενικά και επιστημονικά κριτήρια (μπήκαν αυτοί που μου αρέσουν περισσότερο) θα ακολουθήσουν μερικές ακόμη αναφορές γιατί την αδικία δεν την αντέχει κανένας.
Η αγγλική ενδεκάδα μου, με σχεδόν τυχαία σειρά, κατά την κατάρτιση της οποίας προέκυψαν και δυο (όχι και τόσο) αταίριαστα ζευγάρια, είναι λοιπόν η παρακάτω:
1. The Beatles
2. The Sex Pistols
Εκρηκτικό και περίεργο ζευγάρι. Τα δυο επιδραστικότερα group που έβγαλε η Αγγλία. Οι πρώτοι έκαναν τον καταπιεσμένο νέο να σηκωθεί, να χορέψει, να παίξει μουσική (Είναι φανταστικό! Θέλω να το κάνω κι εγώ!) και να δει τη ζωή με άλλο μάτι. Και οι δεύτεροι το μπουχτισμένο νέο να ξεσηκωθεί, να πετάξει τις συμβάσεις που του είχαν επιβληθεί, να παίξει μουσική (αφού μπορούν αυτοί, γιατί όχι κι εγώ;) χωρίς κόμπλεξ και να δει τη ζωή σαν τα σκατά που είναι.
Διαφορά: η ελπίδα του yeah yeah yeah απέναντι στο μηδενισμό του no future.
Ομοιότητα: δύο καλοστημένες μηχανές marketing από τους εξπέρ Brian Epstein και Malcolm McLaren.
Διαφορά: μουσικές μεγαλοφυΐες απέναντι σε μέτριους συνθέτες και παίχτες, και φιλόδοξοι επαγγελματίες απέναντι σε αυτοκαταστροφικούς τζάνκι.
Ομοιότητα: εξίσου παθιασμένοι και αποφασισμένοι για όλα και εξίσου (αν και με διαφορετικό τρόπο) τσόγλανοι.
Διαφορά: όλη η γενιά μου έχει συναίσθηση της ανατροπής που έφεραν οι Pistols, αλλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε την πιο σημαντική ανατροπή που έφεραν οι Beatles, γιατί πέρασαν πολλά χρόνια από τότε και εμείς τους γνωρίσαμε σαν δεδομένους και αγαπημένους του κατεστημένου. Όπως εκείνο το "γενιά του Πολυτεχνείου" που ένας πενηνταπεντάρης το ακούει και συγκινείται και ένας τριανταπεντάρης το ακούει και φτύνει.
3. David Bowie
Ο άνθρωπος - χαμαιλέοντας. Ο Ταγματάρχης Τομ. Ο Άνθρωπος που πούλησε τον κόσμο. Ο Ζίγκυ Αστερόσκονη. Ο Λεπτός Λευκός Δουξ. Όλες οι περσόνες του μεγαλοφυούς μουσικού από το '67 ως το '82 ανήκουν στο πάνθεον της μουσικής του 20ου αιώνα. Μέσα σ' εκείνα τα δεκαπέντε χρόνια έπαιξε, είπε και έκανε τα πάντα. Και καλύτερα απ' όλους. Θεατρικό ροκ με τον Mick Ronson, ηλεκτρονικοί πειραματισμοί με τον Brian Eno, funk με τον Carlos Alomar. Δεν είναι τυχαίο ότι μπορώ ακόμη να απαγγείλω με τη σειρά τούς πρώτους δεκατρείς δίσκους του, που έχω πάνω από δεκατρία χρόνια να ακούσω. Από κει και πέρα δεν ασχολήθηκα μαζί του, ούτε νιώθω να μου λείπει κάτι.
4. The Kinks
5. The Jam
Για τον ήχο της κιθάρας και τα riff του Dave, που είναι από τις κολόνες του ροκ, οι πρώτοι. Για τον πιο σφιχτό και γεμάτο ήχο που έχει βγει ποτέ από τρίο, οι δεύτεροι.
Για τα τραγούδια του Ray της περιόδου 1964-71, που εκτός από το ότι είναι ένα μεγάλο ποσοστό από τα εκατό κορυφαία κλασικά ροκ τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ (μόνο ο Dylan, o Paul Simon και βέβαια οι Lennon-McCartney τον χτυπάνε), είναι και ανυπόφορα αγγλικά, με εκείνο το αρκετά αυτοσαρκαστικό και πολύ ειρωνικό χιούμορ που σκοτώνει και την λυρική μελαγχολία να υποβόσκει, οι παλιότεροι.
Για τα τραγούδια του Paul, από την αρχή ως το τέλος της ιστορίας τους, που εκτός από το ότι είναι ένα μεγάλο ποσοστό από τα εκατό κορυφαία πανκ ροκ τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ (μόνο οι Strummer-Jones τον χτυπάνε, πολλοί άλλοι του ρεύματος έχουν γράψει καλά τραγούδια αλλά μόνο αυτοί σε τέτοια ποσότητα), είναι και ανυπόφορα αγγλικά, με εκείνο τον ιδιότυπο τσαμπουκά που δεν εκδηλώνεται ποτέ και την περηφάνια του να ξέρεις ότι πατάς σε ώμους γιγάντων, οι νεότεροι.
Για την ανεπιτήδευτη ροκιά του να κλωτσάς συνέχεια ευκαιρίες γιατί έτσι, οι Kinks.
Για το μεγαλείο του να το διαλύεις ενώ είσαι στην κορυφή για να κάνεις αυτό που θέλεις, οι Jam. Για το ότι έπιασαν το σφυγμό της εποχής τους (των swinging sixties οι Kinks και των wasted seventies οι Jam) και τον εξέφρασαν όπως κανένας άλλος και οι δύο.
6. Pink Floyd
Για μένα και τους υπόλοιπους του MiC, και για μερικούς ακόμη περίεργους, βρίσκονται στην κορυφή μόνο για την πρώτη περίοδό τους, με τον Syd Barrett στη σύνθεσή τους, όταν ήταν η αγγλική απάντηση στην ψυχεδέλεια της δυτικής ακτής και έφτιαξαν δύο mind expanding albums και αρκετά singles-κομψοτεχνήματα, ανοίγοντας πολλούς ανεξερεύνητους δρόμους στη μουσική, όπως αυτόν του Canterbury rock. Για το υπόλοιπο 99% του κόσμου, για όλη τους την μετέπειτα πορεία, με αποκορύφωμα την κορύφωση της ροκ μαλακίας, το The Wall. Έτσι εξηγείται και το ότι οι καλύτερες ροκ πένες της Ελλάδας είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε διάφορες δουλειές για να τα βγάλουμε πέρα, αντί να ταξιδεύουμε business class με έξοδα των δισκογραφικών από φεστιβάλ σε φεστιβάλ.
7. Brian Eno
Ο μουσικός των μουσικών. Διανοούμενος, εφευρέτης, εξερευνητής και δημιουργός τάσεων. Με τους Roxy Music μπόλιασε το glam με εξυπνάδα και δημιουργικότητα και το progressive με ψυχή. Με τον Bowie οδήγησε ένα μεγάλο καλλιτέχνη σε δρόμους που δεν είχε υποψιαστεί και χάρισε στον κόσμο τα αξεπέραστα αριστουργήματα της τετραλογίας του Βερολίνου. Με τον David Byrne έβαλαν στην ποπ τις world επιρροές. Με τον Daniel Lanois έκαναν τους U2 το πιο πετυχημένο νούμερο του ροκ (δεν ξέρω αν είναι καλό, σίγουρα πάντως είναι κατόρθωμα). Και έφτιαξε από το μηδέν ένα είδος, το ambient, που είναι πρόγονος των διαφόρων lounge και electronica που κυριαρχούν σήμερα. Δεν είναι και λίγα. Και επιπλέον, δεν έκρυψε ποτέ τη φαλάκρα του.
8. The Rolling Stones
Δεν ήθελα να τους βάλω, αλλά δεν με αφήνουν και να τους αφήσω απ' έξω, οι αλητόγεροι. Don't play with me cos you're playin' with fire.
9. Television Personalities
Όπως καταλαβαίνετε, καθαρά προσωπική και συναισθηματική επιλογή. Έτσι θα ήταν η ποπ αν ο κόσμος αποτελούνταν αποκλειστικά από έξυπνους ανθρώπους. Ακατέργαστοι σαν διαμάντι κατευθείαν από το ορυχείο.
10. The Cure
O Robert Smith είναι ένας καταπληκτικός κιθαρίστας, και σε ιδέες και σε "εκτελεστική δεινότητα" (ουάου) αλλά δεν αναγνωρίστηκε ποτέ σαν τέτοιος λόγω της τεράστιας προσωπικότητάς του σαν ανάποδο ποπ είδωλο και του γελοίου μαλλιού και make up. Οι Cure είναι οι ιδρυτές του new wave, οι μπαμπάδες του dark και οι παππούδες του emo, τα φαντάσματα της εφηβείας μας και ένα μαγικό κιθαριστικό ποπ συγκρότημα.
11. The Fall
Για να μην τρίζουν τα κόκκαλα του John Peel. Και γιατί αν το ροκ ήταν πράγματι ανατρεπτικό (δεν είναι) θα ήταν στη θέση των Stones.
11 παίκτες ενδεκάδας που για διάφορους λόγους έμειναν απέξω (θα μπορούσαν να είναι μέσα χαλαρά):
Black Sabbath
The Clash
Elvis Costello
Peter Hammill (και με τους Van Der Graaf Generator και σόλο)
Joy Division (και New Order)
Jethro Tull
Led Zeppelin
The Smiths
The Soft Machine
Stereolab (ξέρω, όχι 100% Άγγλοι αλλά θεοί!)
The Who
Και άλλοι 11 που έμειναν δίκαια στην ιστορία (και σχεδόν όλοι πούλησαν τρελά):
Cream Depeche Mode
Inspiral Carpets
Magazine
OMD
The Police
Portishead
Radiohead
Siouxsie and the Banshees
The Stranglers
XTC
11 που λατρεύω αλλά τους κρατάω για πάρτη μου:
The Animals
Nick Drake
Dr. Feelgood (οι δύο πρώτες συνθέσεις)
The Housemartins
Madness
Graham Parker
Saint Etienne
Screaming Lord Sutch
Dusty Springfield
Tindersticks
Yazoo
Πολλοί λείπουν από τις λίστες επειδή απλά δεν είναι Άγγλοι! Αν θέλετε μια ενδεκάδα από όλες τις εθνικότητες του νησιού, και του διπλανού, άντε και από την κοινοπολιτεία, ορίστε:
Η αγαπημένη μου ενδεκάδα όλων των εποχών:
1. Bruce Grobbelaar (Νοτιοαφρικάνος)
2. Phil Neal (Άγγλος)
3. Alan Kennedy (Άγγλος)
4. Mark Lawrenson (Ιρλανδός)
5. Ronnie Whelan (Ιρλανδός)
6. Alan Hansen (Σκωτσέζος)
7. Kenny Dalglish (Σκωτσέζος)
8. Sammy Lee (Άγγλος)
9. Ian Rush (Ουαλός)
10. Craig Johnston (Άγγλος)
11. Graeme Souness (Σκωτσέζος).
Τελικός κυπέλλου πρωταθλητριών 1984, Roma - Liverpool 1 - 1 (2 - 4 στα πέναλτι).