Ισπανία [β']

3. Enrique Morente - Ketama - Diego El Cigala

Εδώ θα μου επιτρέψετε να κλέψω λίγο. Το βάθρο είναι αρκετά μεγάλο και για τον Enrique Morente, για το τρίο των Ketama και για τον Diego "El Cigala". Ξεκινώντας από τους Ojos de Brujo και τους Radio Tarifa που σταματήσαμε προηγουμένως, οι Ισπανοί φαίνεται να κατέχουν τη μίξη διαφόρων στυλ και παραδόσεων (συνήθως με βάση το flamenco), και οι Morente/Ketama φαίνεται να αρέσκονται ιδιαίτερα στο σπορ. Ο μεν Enrique Morente (πριν μπάσει δυναμικά και την κόρη του Estrella στον χώρο), από τους γνωστότερους τραγουδιστές του flamenco, μέσα από αμφιλεγόμενους fusion πειραματισμούς με Γρηγοριανές χορωδίες, χορωδίες Βουλγάρικων φωνών, Αφρικανούς, Κουβανούς, τελικά τα κατάφερε εξαιρετικά στο Omega (1995) με τη βοήθεια της ισπανικής ροκ μπάντας Lagartija Nick και άλλων μουσικών, όπου βρίσκει κανείς πάνω από την flamenco και ενίοτε progressive ηχητική βάση, στίχους του Lorca και τραγούδια του Cohen.

Καλύτερα με τους Αφρικανούς φαίνεται να τα πηγαίνει το τρίο των Ketama (όχι Kitara!), που εδραιωμένο ως σημαντικό συγκρότημα του nuevo flamenco, με salsa, reggae, funk, jazz πινελιές στους προσωπικούς τους δίσκους, συνεργάζονται σε 2 εκπληκτικούς δίσκους (Songhai και Songhai 2) με τον Αφρικανό Toumani Diabate (δεξιοτέχνη της 21-χορδης Κόρα) (από το Μαλί). Μελωδίες της αφρικανικής σαβάνας με flamenco αποχρώσεις και flamenco μελωδίες με άρωμα Αφρικής! Τι έμεινε; Το flamenco συναντά την jazz, η μαμά Ισπανία ξανασυναντά την θυγατέρα Κούβα και εν τέλει ο φερέλπις τραγουδιστής του flamenco Diego "El Cigala" συναντάει τον παππού Bebo Valdez στο Lagrimas negras του 2003. Ουσιαστικά, ο Diego πατάει με την flamenco φωνή του πάνω σε γνωστά boleros, rumbas και guajiros της Λατινικής Αμερικής, με τον Valdez άλλοτε να τον συνοδεύει και άλλοτε να τον οδηγεί με το πιάνο. Για όσους θέλουν μεγαλύτερη ποικιλία (και πιο lounge μουσικές) προτείνεται η συλλογή της Nuba records (2003), Flamenco Jazz.

4. Paco de Lucia

Όπως προλόγισα, θα μου ήταν πολύ δύσκολο να αναφερθώ στη μουσική Ισπανία, χωρίς να ρίξω έστω μια φευγαλέα ματιά στην παράδοσή της. Το ότι κάτι που κάποτε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λαϊκή μουσική (έστω και αν εξέφραζε ένα μικρό κομμάτι του πληθυσμού) και κατά τα ισπανικά πέτρινα χρόνια του Φράνκο θεωρούταν από το καθεστώς κατά κάποιο τρόπο "μιασματική" μουσική δεν πρέπει να μας ξενίζει, έχοντας κατά νου την πορεία του εγχώριου ρεμπέτικου (με τις συγγένειες μεταξύ τους να αποτελούν πια συνεδριακό θέμα). Η μεταδικτατορική αναβίωση, με διαφορετικό χαρακτήρα πια και διαφορετικά χαρακτηριστικά έρχεται να συμπληρώσει τις ομοιότητες.

Ο ακροατής που θέλει να πάρει μια χορταστική ιδέα περί Nuevo flamenco (το οποίο περιλαμβάνει την σύγχρονη, μετά-1975, παραγωγή), μπορεί να εμπιστευτεί την κιθάρα των Tomatito και Paco Pena, και τη φωνή των Carmen Linares, Enrique Morente και Camaron de la Isla. Στην κορυφή αυτής της λίστας, ο Paco de Lucia, με το απαραίτητο σε αυτές τις περιπτώσεις "στρογγύλεμα", χωρίς να χάσει την αίσθηση του μέτρου όμως, κατάφερε να κάνει το flamenco εξαγώγιμο προϊόν και τον εαυτό του τον πιο αναγνωρίσιμο μουσικό του flamenco. Η δισκογραφική συνάντησή του με τον Camaron de la Isla τη δεκαετία του '70 θεωρείται κλασική, ενώ αν έπρεπε να διαλέξω μόνο έναν δίσκο, θα διάλεγα με κλειστά μάτια το live "Friday night in San Francisco" όπου με τη συνδρομή και άλλων εκλεκτών καλεσμένων (Al di Meola, John McLaughlin) καταφέρνει το απόλυτο ζητούμενο: να δώσει σε μια ηχογράφηση την περίληψη, την κεντρική ιδέα και το feeling του flamenco, αποφεύγοντας υπεραπλουστεύσεις ή ακαδημαϊσμούς.

5. Vainica Doble

Το 70s folk-rock γυναικείο ντουέτο των Vainica Doble, δεν πρόλαβε να γνωρίσει μεγάλη εμπορική επιτυχία, ούτε καν σε τοπικό επίπεδο, αλλά στα χρόνια που ακολούθησαν το ντεμπούτο τους το 1970 και το Heliotropio του 1973, θα περάσουν στο δευτεροκλασάτο πάνθεον των cult συγκροτημάτων (εκεί που βρίσκουμε τύπους σαν τον Daniel Johnson...). Σε αντίθεση με την περίπτωση του τελευταίου, δεν χρειάζεται να ψάξεις ανάμεσα σε πολλά σκουπίδια για να βρεις το διαμαντάκι, αφού το Heliotropio είναι γεμάτο τέτοια. Οι δίσκοι που κυκλοφόρησαν αραιά έκτοτε, δεν έφτασαν ποτέ στο επίπεδο του Heliotropio και έτσι δεν είναι τυχαίο ότι εκείνος ο δίσκος αναφέρεται συχνά ως σημαντική επιρροή διαφόρων σύγχρονων εγχώριων συγκροτημάτων. Εναλλακτικά, μπορεί κανείς να ρίξει άφοβα μια ματιά στην Καταλανή Maria del mar Bonet (π.χ. Primeres cancons, 1967), στη Γαλικιανή γκάιντα-folk (με εμφανή την Κέλτικη επιρροή) του Carlos Nunez ή στον νεοκυματικό (αναφέρομαι στο... αρβανίτικο νέο κύμα) Βάσκο Mikel Laboa.

6. Manta Ray

Οι Manta Ray δεν είναι ιδιαίτερα του γούστου μου (και όλο αυτό το θορυβώδες δράμα του post-rock) αλλά μαζί με 2-3 σύγχρονους μουσικούς/συγκροτήματα ακόμα (Migala, Mus άντε και ο El Guincho που εκθείασε πρόσφατα το pitchfork), είναι από τις λίγες περιπτώσεις που έχει κάνει αίσθηση στον διεθνή μουσικό τύπο. Από το bluesy ομώνυμο ντεμπούτο τους το 1995 ο ήχος τους γίνεται όλο και πιο σύνθετος και πειραματικός καταλήγοντας σιγά σιγά σε avant-garde μονοπάτια, τουτέστιν κάθε πέρσι και καλύτερα. Το Pequenas Puertas Que Se Abren, Pequenas Puertas Que Se Cierran του 1998, με guest συμμετοχές από τους μέντορές τους, Come, μάλλον αποτελεί την καλύτερη στιγμή τους.

7. Migala

Εκεί που δεν τα καταφέρνουν τόσο καλά οι Manta Ray, οι Migala μεγαλουργούν. Ο θόρυβος δίνει τη θέση του σε λιτές ενορχηστρώσεις, έγχορδα και πιάνο, η φωνή δίνει τον μελαγχολικό τόνο και η αμερικανίλα στην κατάλληλη ποσότητα. Όλα στην θέση τους! Το Arde του 2000, ένας από τους κρυμμένους θησαυρούς των τελευταίων χρόνων θα μπορούσε σε μια παράλληλη πραγματικότητα να αποτελεί αδυναμία του ελληνικού κοινού μαζί με τους πρώτους δίσκους των Tindersticks και των Calexico. Ποτέ δεν είναι αργά! Η δυναμική του συγκροτήματος δεν χάθηκε μετά την διάλυσή του και αυτό δεν είναι τυχαίο: Οι solo δουλειές του Nacho Vegas, του Abel Hernandez (με τους El Hijo) και του Raul Fernandez (στους Refree) ακολουθούν κατά πόδας τις καλές στιγμές των Migala!

8. Alaska και σία

Η αμαρτωλή δεκαετία του '80. New wave, νεορομαντικοί, synth-pop... Όσοι προλαβαίνουν καβαλάνε το κύμα και έστω για μερικά χρόνια σερφάρουν εντυπωσιακά πάνω σε αυτό. Άλλοι δεν τα καταφέρνουν και πλακώνονται για πάντα από αυτό. Το βρετανικό new wave και το γερμανικό neue deutche welle δίνει στοιχεία στο ισπανικό la movida madrilena, που στεγάζει κόσμο και κοσμάκη. Όπως μπορεί εύκολα κανείς να φανταστεί μουσικοί και συγκροτήματα που μεσουράνησαν τότε έστω και σε εθνικό επίπεδο, σήμερα είναι ανενεργοί ή φυτοζωούν μέσα από tributes και αναμνησιακές συναυλίες. Τι συμβαίνει τελικά με αυτά τα 80ς; Los Secretos, Mecano, Hombres G, Radio Future, Aviador Dro, Alaska... Οι Hombres G προκάλεσαν και Beatle-ικές υστερίες στους κατά τόπους Λατίνους, οι Mecano (καμία σχέση με τους Ολλανδούς) έκαναν εκατομμύρια πωλήσεις, οι Radio Future ψηφίστηκαν το πιο σημαντικό συγκρότημα των 80s, αλλά η Almodovar-ική περσόνα της Alaska και η διόλου κακή μουσική των εκάστοτε συγκροτημάτων της με κέρδισε...

9. Le Mans και σία

Υπό τον όρο Donosti sound βρήκαν στέγη διάφορα συγκροτήματα της περιοχής του San Sebastian στα τέλη της δεκαετίας του '80, σε ακολουθία με το τότε ξεπέταγμα της indie pop. Αν μπορούμε να μιλήσουμε για κάποιον δίσκο ορόσημο αυτής της μίνι-σκηνής θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το ομώνυμο των Aventuras de Kirlian του 1989. Και αυτό γιατί αφενός ο ήχος εμπεριέχει αρκετά από τα στοιχεία που θα χαρακτηρίσουν το Donosti sound και αφετέρου είναι το πρώτο και τελευταίο lp των Aventuras πριν αυτοί μετονομαστούν σε Le Mans. Ως Le Mans, θα αφήσουν πίσω τους νεανικούς ερασιτεχνισμούς και θα φτάσουν σε μια σχετική διεθνή απήχηση, προσδίδοντας νέα στοιχεία στον ήχο τους: το χαρμάνι τους από Cherry Red και Sarah records, twee-pop, Felt, bossanova a la Astrud Gilberto, και γαλλικά chansons, 60's ψυχεδέλεια και Vainica Doble, είναι απολαυστικό και αναδεικνύεται κυρίως στο Entresemana του 1994. Οι συντοπίτες τους La Buena Vida, κινούμενοι στο ίδιο ύφος και παίρνοντας τη σκυτάλη από τους Le Mans, κρατάνε ψηλά την donosti σημαία μέχρι και σήμερα ενώ να σημειωθεί η καθοριστική συμμετοχή του Ibon των Le Mans και των Aventuras στο εξαιρετικό και συναφές με τα προηγούμενα, εξαιρετικό lo-fi κομψοτέχνημα Satellite 99 της Ana D, το οποίο επανακυκλοφόρησε και πρόσφατα. Οι επίσης Σεμπαστιανοί Family, κυκλοφόρησαν έναν και μόνο δίσκο, επίσης επιδραστικό σε τοπικό επίπεδο, στον οποίο αξίζει να ανατρέξει κανείς (Un soplo en el Corazon, 1993).

10. Mus

Εδώ ισχύει ό,τι και για τους Migala. Το El naval του 2002 θα μπορούσε εύκολα να εκτοπίσει τους μισούς δίσκους της λίστας με τα καλύτερα εκείνης της χρονιάς. Καθαρά νυχτερινή μουσική, ούτε που θα τολμούσε να ξεμυτίσει και να αναμετρηθεί με τον θόρυβο της μέρας... Τη νύχτα όμως ...Θεά! Μετά το ηλεκτρονικό ντεμπούτο τους, το ντουέτο κινείται πια σε slowcore-dream-pop πεδία και στίχους στην Αστουριανή διάλεκτο (φυσικά και δεν το αντελήφθην). Οι ήχοι πλέκονται με πολύ μαστοριά και η φωνή της Monica Vacas, με την νωχελικότητα της Hope Sandoval, αφήνει ελεύθερο πεδίο στις πολλές όμορφες λεπτομέρειες της λιτής ενορχήστρωσης να αναδειχθούν. Οι μεταγενέστεροι του El naval δίσκοι, ωχριούν μπροστά του, διατηρώντας από την άλλη μεγάλο μέρος των πολύ καλών στοιχείων του.

11. La Jr

Αφού βρέθηκε εταιρία να κυκλοφορήσει ένα τόσο στυφό και ψυχοβγαλτικό δίσκο όσο το περσινό Dos casas των La Jr (μετά το ομώνυμο του 2005) τότε μάλλον υπάρχει ελπίδα. Οι πρώην Jr και νυν La Jr (σε δουλειά να βρίσκονται), θαρρείς και μελοποιούν τις χρωματικές διαβαθμίσεις του μωβ, δανειζόμενοι μπογιές από την μονόχνωτη παλιοπαρέα του Howe Gelb, του Kurt Wagner και του Will Oldham. Λίγο οι lounge πινελιές, λίγο οι kraut μετρονομίες, η μουσική είναι φαινομενικά υπνωτιστική με μικρές, όμως, ασυμμετρίες να παρεμβάλλονται και να παίρνουν μακριά τα σκοτεινά σύννεφα. Me, myself and I!

Οι παρακάτω, είτε αναπληρωματικοί της εντεκάδας είτε κόπηκαν τελευταία στιγμή από την αποστολή (δυστυχώς ο παλιός είναι αλλιώς): H εξαιρετική τριπλέτα της Mushroom Pillow Records, Limousine, Boedekka και Deluxe (πριν οι τελευταίοι μεταπηδήσουν στην Virgin), οι "κινηματογραφικοί" Μastretta, η Aroah και οι Russian Red (στη θέση female singer/songwriter), οι Emak Bakia, οι The Blows (στο δρόμο που επαναχάραξαν οι Franz Ferdinand), οι Los Planetas και οι La Habitacion Roja.