Τουρκία
Όταν ένας Έλληνας αποφασίσει να μιλήσει για την Τουρκία, είτε για τη μουσική, είτε για το φαγητό, είτε για την πολιτική, είτε για το ποδόσφαιρό της, είναι αδύνατο να μην αναφερθεί και στην Ελλάδα και να μην μπει στο παιχνίδι των συγκρίσεων. Απλά δεν γίνεται να ξεφύγουμε από τον εαυτό μας. Και, σύμφωνα με ένα ευρωπαϊκό ανέκδοτο, ο Έλληνας είναι ένας Τούρκος που νομίζει ότι είναι Ιταλός. Και ο Τούρκος ένας ανατολίτης που νομίζει ότι είναι Έλληνας.
Η σχέση μας με την Τουρκία, αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνη και δεν μας στοίχιζε τόσο πολύ σε λεφτά (που θα μπορούσαν να δοθούν αλλού, ας πούμε στην Παιδεία) και ανθρώπινες ζωές, θα άγγιζε τα όρια της γελοιότητας. Ενώ είμαστε δίπλα, και σε πολλά πράγματα ίδιοι (στην Istanbul/ Κωνσταντινούπολη με έχουν σταματήσει πολλές φορές στο δρόμο Τούρκοι για να με ρωτήσουν πώς θα πάνε κάπου, και δεν είμαι κοντός μαυριδερός με μουστάκι) ξέρουμε ελάχιστα πράγματα ο ένας για τον άλλο, και πάρα πολλοί ανάμεσά μας, και περισσότεροι ανάμεσά τους, μισούν και φοβούνται τον Άλλο επειδή έτσι συμφέρει σε κάποιες πολιτικές, οικονομικές και "πνευματικές" ελίτ, που κάνουν ό,τι μπορούν για να συντηρήσουν το φόβο και το μίσος.
Οι Τούρκοι μεγαλώνουν μαθαίνοντας ότι οι Έλληνες είμαστε πρώην υπόδουλοί τους που σήκωσαν κεφάλι και απελευθερώθηκαν επειδή τους φούσκωσαν τα μυαλά και τους εξόπλισαν οι μεγάλες δυνάμεις, αλλά πάντα θα είμαστε κατώτεροι, αν και είμαστε το χαϊδεμένο παιδί της Δύσης. Και εμείς μεγαλώνουμε μαθαίνοντας ότι οι Τούρκοι είναι βάρβαροι αιμοβόροι Μογγόλοι που κατέκτησαν με την αγριότητά τους (και με λίγη προδοσία) το αιώνιο Ελληνικό έθνος αλλά τους διώξαμε (μετά από 400 χρόνια) με τη λεβεντιά μας, και από τότε μας έχουν στο μάτι, και, αν και είναι απολίτιστοι και καθυστερημένοι, είναι το χαϊδεμένο παιδί της Δύσης. (Aν σας ενδιαφέρει το ζήτημα, ψάξτε το καταπληκτικό βιβλίο "Εικόνες Ελλήνων και Τούρκων" του Ηρακλή Μήλλα από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.) Ε, όσο είναι αλήθεια το ένα, άλλο τόσο είναι και το άλλο. Εν τω μεταξύ, όταν βρίσκονται Έλληνες και Τούρκοι μαζί σαν άτομα ή παρέες, το γλέντι που γίνεται είναι υπεράνω περιγραφής.
Η αλήθεια είναι πολύ πολύπλοκη για να χωρέσει σε προκατασκευασμένα κουτάκια. Κατ' αρχήν, κάνουμε τη συμφωνία ότι όταν μιλάμε για την Τουρκία μιλάμε για την Istanbul. Την Istanbul, που επιμένουμε να την αποκαλούμε με ένα όνομα που επίσημα δεν έχει εδώ και 70 χρόνια, άλλοι για συναισθηματικούς λόγους, όπως εγώ, και άλλοι για άλλους (πατριωτισμός εσωτερικής κατανάλωσης, κοινώς εθνοκαπηλεία), αλλά για να μην μπούμε σε τέτοια συζήτηση, και για συντομία, θα τη λέμε με το χαϊδευτικό της, Πόλη. Την Πόλη των 17 εκατομμυρίων και των εκατοντάδων χιλιάδων μουσικών. Όχι ότι δεν συμβαίνει τίποτε αλλού, αλλά γιατί όλα τα αξιόλογα συμβαίνουν ή καταλήγουν εκεί. Στην εκπληκτική αυτή μητρόπολη, μια από τις πιο ιστορικές και σημαντικές πόλεις του κόσμου, που ήταν για πάνω από χίλια χρόνια πρωτεύουσα αυτοκρατοριών όταν στο Κολωνάκι έβοσκαν ακόμη πρόβατα. Αυτό πρέπει να το θυμάται πάντα όποιος νομίζει ότι έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με άξεστους ανατολίτες ενώ αυτός είναι κάτι άλλο, πιο προχωρημένο. Η αστική τους τάξη προέρχεται από μια αριστοκρατία που έχει συνέχεια αιώνων, και αυτό δεν είναι καθόλου ασήμαντο στην εξέλιξη των τεχνών. Ακόμη και του ροκ, όπως το εννοεί ο καθένας τέλος πάντων, που μπορεί να είναι λαϊκή μουσική για τους Αγγλοαμερικάνους, αλλά για εμάς τους υπόλοιπους είναι κάτι ξενόφερτο, που δεν απλώθηκε από τα λαϊκά στρώματα προς τα πάνω, αλλά το αντίθετο.
Η χώρα είναι πολλαπλάσια της δικής μας, και παράγει και πολλαπλάσια σε ποσότητα μουσική. Η οποία, όπως και εδώ και σε όλον τον κόσμο, κατά 90% είναι σκουπίδια. Στο υπόλοιπο 10% όμως που θα μας απασχολήσει, υπάρχουν καταπληκτικά πράγματα. Και τα cd είναι πάμφθηνα. Το μόνο πράγμα που έχει μείνει φτηνό στην Τουρκία, που μέσα σε δέκα χρόνια οι τιμές, από κάτω από το μισό της Ελλάδας, έφτασαν στα ίδια επίπεδα. Καινούργια κυκλοφορία, κανονική έκδοση, με τα ένθετά της, κοστίζει 10 με 12 καινούργιες λίρες. Πριν από 2-3 χρόνια, ήταν 10 με 12 εκατομμύρια παλιές λίρες. Σε ευρώ, γύρω στα 7-8.
Η πιο αξιόλογη και δραστήρια εταιρία σήμερα στο χώρο που μας ενδιαφέρει είναι η Doublemoon. Μεγάλο και ενδιαφέροντα κατάλογο έχει και η Kalan, και μικρότερο αλλά πολύ σημαντικό η Ada, που έχει και δικό της κατάστημα στο κέντρο της Πόλης, που μαζί με το Mephisto και το Lale Plak είναι τα καλύτερα. Και βέβαια, υπάρχει και το Babylon που είναι παγκόσμιας φήμης χώρος για live.
Για όλους εμάς που είμαστε μεγαλωμένοι με το στερεότυπο του "Τουρκαλά-μπουνταλά" και το άλλο του "βάρβαρου Τούρκου", η έκφραση "τούρκικη μουσική" σημαίνει τσιφτετέλι (ό,τι σημαίνει η "ελληνική μουσική" για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δηλαδή) και το "τούρκικο ροκ" ακούγεται σαν ανέκδοτο, ανάλογο του "Αλβανός τουρίστας" των 80s. Για μια ακόμη φορά είμαστε θύματα του εθνικού μας αυτισμού. Γιατί η τούρκικη μουσική οικουμενικά αφορά σήμερα πολύ περισσότερο κόσμο από την ελληνική. Και γιατί το τούρκικο ροκ είναι καβάλα στο κύμα, τη στιγμή που το πρώτο, τελευταίο και μοναδικό ελληνικό group που έκανε αίσθηση εκτός Ελλάδας ήταν οι Aphrodite's Child του Vangelis και του Demis Roussos πριν από ...τριανταπέντε χρόνια!
Τη στιγμή που για τους Replikas γράφονται άρθρα στο Wire και στο Village Voice, και ο Alexander Hacke ταξιδεύει για να δει τι διάολο συμβαίνει στην Πόλη, να παίξει μαζί με τους Baba Zula και τελικά φτιάχνει ολόκληρη ταινία με τον Fatih Akin, την οποία αξίζει να δει κάποιος σαν εισαγωγή στο θέμα, τα δικά μας group, πολλά από τα οποία είναι πραγματικά αξιόλογα -δεν θέλω να υποτιμήσω κανέναν και καμιά που φτιάχνει μουσική κόντρα στη χούντα του μπουζουκιού και του λαϊκοπόπ- και δεν έχουν να ζηλέψουν σχεδόν τίποτα από τα απέναντι, είναι αποκλειστικά εγχώριας κατανάλωσης. Υπάρχει κάποιος λόγος; Ας το ψάξουμε λίγο.
Για να ξεχωρίσεις παγκόσμια όταν είσαι από μια μικρή χώρα, πρέπει να έχεις ευδιάκριτο στίγμα και να ανεμίζεις περήφανα την ιδιαιτερότητα της καταγωγής σου. Δεν έχω πετύχει δίσκο τούρκικου group που να μην είναι τουρκόφωνο, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Και όλοι πατάνε στην παράδοσή τους, λίγο ή πολύ, για να δημιουργήσουν. Πατάνε επάνω της και την ξεσχίζουν με σεβασμό και γνώση, δεν την ακολουθούν τυφλά, και αυτό είναι το μυστικό. Γιατί να ακούσει ο δυτικός Abbie Gale ή Raining Pleasure (επίτηδες αναφέρω δύο από τα καλύτερα group μας) όταν παίζουν όπως μια πολύ καλή δική τους μπάντα, και τραγουδάνε και Αγγλικά με περίεργη προφορά; Δεν θέλω να αρχίσω τις συγκρίσεις (και την πλάκα) με τη "διεθνή καριέρα" της Άννας Βίσση τώρα, γιατί θα αδικήσω τους προαναφερθέντες. Κάτι συμβαίνει όμως.
Οι Τούρκοι έχουν λοιπόν, αυτό το κάτι που τους ξεχωρίζει από εμάς. Ενώ πατάνε γερά στην παράδοσή τους και οι ρίζες τους είναι ευδιάκριτες στη μουσική τους, το αποτέλεσμα αφορά όλον τον κόσμο. Πραγματική world music. Η ελληνική μουσική δεν το έχει αυτό. Ίσως επειδή παίρνει τόσο σοβαρά τον εαυτό της. Ίσως επειδή στην πλειοψηφία της δεν είναι παρά μια υπόκρουση για να δοξαστεί ο Θεός τραγουδιστής/τρια. Ίσως γιατί στο τραγούδι δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στο στίχο. Ίσως γιατί ολόκληρη η κοινωνία μας ομφαλοσκοπεί και οι μουσικοί είναι ένα κομμάτι της. Ίσως γιατί "καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά τελευταίος στην πόλη". Ίσως να μην τους ενδιαφέρει ρε αδερφέ. Ίσως για όλα αυτά μαζί ή ίσως και για κάτι άλλο που μας ξεφεύγει. Ίσως και να είναι απλά και μόνο θέμα προώθησης ή marketing, θα πουν κάποιοι. Σίγουρα οι εταιρίες μας και τα "στελέχη" τους είναι πολύ περιορισμένων οριζόντων και δυνατοτήτων. Αυτοί που αγαπούν και ξέρουν τη μουσική είναι κακοί έμποροι, και οι γνώστες της αγοράς είναι σκυλάδες. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως. Οι τούρκικες μπάντες που αξίζουν έχουν πιο ανοιχτό μυαλό και πειραματίζονται περισσότερο από όλες σχεδόν τις ελληνικές. Και μπορεί εμάς να μας ακούγονται γραφικοί, ψιλογελοίοι ή απλά κάπως (η αλήθεια είναι ότι αυτή η γλώσσα μας τα χαλάει όλα, δεν μπορούμε να την ανεχτούμε και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι' αυτό), αλλά μόνο αν καταφέρει κάποιος να ακούσει μουσική και από τις δυο πλευρές σαν τρίτος, ή αν ρωτήσει έναν τρίτο, θα καταλάβει. Το έχει πει και ο Joe Boyd: η ελληνική μουσική είναι απλά Greek music, όχι world music.
Θέλετε ένα παράδειγμα από άλλο χώρο; O Orhan Pamuk γράφει εκπληκτικά μυθιστορήματα με καθαρά τουρκικό υλικό, που μεταφράζονται σε όλες τις μεγάλες και πολλές μικρές γλώσσες, αφορούν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και κερδίζει Nobel, ενώ οι σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς, με ελάχιστες εξαιρέσεις -σε πολύ μικρότερη κλίμακα- όπως του Πέτρου Μάρκαρη (αλλά κι αυτός μόνο στη Γερμανία) ή του Πάνου Καρνέζη (ο οποίος ζει στην Αγγλία, γράφει τα βιβλία του στα αγγλικά και μετά τα μεταφράζει στα ελληνικά), απλά δεν διαβάζονται, ή τους διαβάζουν μόνο Έλληνες που βρίσκουν στα βιβλία τους σημεία ταύτισης.
Με όλα τα παραπάνω δεν θέλω να πω ότι όλα είναι ωραία και σωστά στην τουρκική μουσική και όλα στραβά στη δική μας. Χρησιμοποίησα τη σύγκριση για να πω ότι σε παγκόσμιο επίπεδο για το τούρκικο ροκ (πρέπει να) μιλάμε το λιγότερο με τους ίδιους όρους που το κάνουμε για το ελληνικό. Όπως κι εμείς, η Τουρκία έχει τα κολλήματά της και τη σχιζοφρένειά της. Για να καταλάβετε τι λέω, θα σας διηγηθώ μια ιστοριούλα που μου συνέβη εκεί, και τα σχόλια δικά σας. Γνώρισα δυο πιτσιρικάδες (και παιχταράδες) μουσικούς, κάτω από τα 30, το 2004. Τον Hakan Gungor που παίζει kanun (κανονάκι) και τον Derya Turkan που παίζει kemence (πολίτικη λύρα - θυμίζω ότι οι Έλληνες Πόντιοι λένε τη λύρα τους κεμετζέ). Μια χαρά παιδιά, άνετοι, γελαστοί και φιλικοί. Ούτε που θα πήγαινε το μυαλό μου ότι τα ονόματά τους ήταν στα credits του τελευταίου δίσκου του Peter Gabriel! Έχει και συνέχεια, όμως. Ο Derya μας πήρε με το αυτοκίνητο για να πάμε να φάμε. Μόλις μπήκαμε, μαζί με έναν ακόμη Έλληνα φίλο, μας λέει "I love Greek music" και πετάει στη σιντιέρα ...Αλεξίου. Τη Διαθήκη, γαμώ τη διαθήκη τους!
Ας αρχίσει λοιπόν, η αντίστροφη μέτρηση. Φυσικά θα περιοριστώ στο rock, την electronica, λίγο στην jazz και το dub και τα παρακλάδια τους. Ιδιαίτερα θα μας απασχολήσει το anadolu rock (δε νομίζω να χρειάζεται μετάφραση) που είναι το fusion ροκ και ανατολίτικης μουσικής (αμανέδες, τσιφτετέλια, ύμνοι των δερβίσηδων και άλλα ωραία) που ξεκίνησε στα μέσα των 60s. Το υλικό είναι ατέλειωτο. Μια έρευνα στο Google θα βγάλει πολύ υλικό, αλλά ένα καλό συγκεντρωτικό site στα αγγλικά είναι το psychevanhetfolk.
11. Duman
Η εξαίρεση σ' αυτά που έγραφα. Διεθνής ήχος. Λίγο από πανκ ροκ, λίγο από grunge, λίγο από mainstream, ένα αξιοπρεπέστατο και συμπαθέστατο γκρουπάκι αλλά τίποτε το καταπληκτικό. Βρίσκονται συμβολικά στη λίστα, γιατί είναι από τα πιο πετυχημένα ονόματα στη ροκ σκηνή της Τουρκίας σήμερα. Τη θέση την αξίζουν περισσότερο άλλοι, όπως ο βετεράνος anadolu rocker Baris Manco που πέθανε πρόσφατα, οι αριστεριστές Grup Yorum, τη σημαντικότερη protest band της Τουρκίας, οι oriental trip-hoppers Orient Expressions, οι Asia Minor του κορυφαίου και επιδραστικού μπασίστα Kamil Erdem (το album Kedi Ruyasi/ Cat's Dream είναι από τους all time αγαπημένους μου τούρκικους δίσκους), από τις πρώτες και καλύτερες fusion μπάντες της χώρας στο jazz-folk-rock, και κάποια σύγχρονα εναλλακτικά γκρουπ όπως οι (αγγλόφωνοι - κι άλλη εξαίρεση) Rebel Moves, οι Fairuz Derin Bulut ή οι Fenomen. Ακόμα και οι Athena, αν και λέρωσαν το image τους στη Eurovision, δεν είναι τυχαίοι. Ας πούμε ότι τη θέση τη μοιράζονται όλοι. [ ]
10. Burhan Ocal
Αυτός είναι πατριωτάκι μου! Από το Kirklareli, τις παλιές Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης, που γεννήθηκε ο παππούς μου! Παγκόσμιας φήμης περφόρμερ στα κρουστά, έχει παίξει παντού, από χωριάτικους γάμους στην Τουρκία μέχρι συμφωνικές ορχήστρες στη Βιέννη και το Σαν Φρανσίσκο, και με τεράστια δισκογραφία, από τζαζ μέχρι οθωμανική συμφωνική μουσική. Τη θέση του στη λίστα την καπάρωσε με τους δίσκους του σαν leader των Trakya All Stars, με παραγωγό τον Γαλλοαλγερινό μάγο του studio Smadj, όπου ασελγεί επάνω σε σκοπούς της Θράκης, τους μισούς και παραπάνω από τους οποίους τους παίζουν και οι δικοί μας αστέρες του δημοτικού. Όχι έτσι όμως. [ ]
9. Laco Tayfa
Το σχήμα, όσο υπήρχε, ήταν υποταγμένο στο τεράστιο εγώ του κλαριντζή Husnu Senlendirici που σήμερα κάνει σόλο καριέρα. Ήταν σχεδόν όλοι τσιγγάνοι από την Πέργαμο (κοινώς τουρκόγυφτοι - σύμφωνα με ένα από τα πιο δημοφιλή ελαφρολαϊκά τραγούδια μας) και ήταν ένα φοβερό και τρομερό folk/funk fusion γκρουπ, με μια rhythm section που ξέσχιζε, όπως μπορείτε να δείτε εδώ. [ ]
8. Erkan Ogur
Από τους πιο σημαντικούς μουσικούς της λίστας, αν και δεν έχει θέση σε μια ροκ λίστα. Το φλερτ του με την τζαζ όμως, τον φέρνει μέσα, αλλά και το ότι είναι τόσο μεγάλος μουσικός που δεν θα μπορούσε να λείπει από καμία μουσική λίστα της χώρας. Βιρτουόζος στα περισσότερα έγχορδα (κιθάρα, ούτι, ταμπουρά, μπαγλαμά και πολλά άλλα) παράγγειλε την πρώτη καταγραμμένη άταστη κλασική κιθάρα στον κόσμο (για όποιον ενδιαφέρεται, τις καλύτερες τις φτιάχνει ο Ekrem Ozkarpat στο Tunel της Πόλης) και συνδυάζει τούρκικη φολκ μουσική, κλασική και τζαζ. Ψάξτε το album Bir Omurluk Misafir του '96, και το ομώνυμο που κυκλοφόρησε το 2006 με το τρίο Telvin. [ ]
7. Cem Karaca
Το γράμμα c στα τούρκικα προφέρεται τζ. Όταν έχει ουρίτσα από κάτω τότε προφέρεται τσ. Το όνομα λοιπόν, του τραγουδιστή προφέρεται Τζεμ Καρατζά. Ναι, το συνηθισμένο ελληνικό επίθετο... Γεννήθηκε το '55, ξεκίνησε όπως όλος ο κόσμος να παίζει διασκευές, αλλά γρήγορα στράφηκε στη δική του μουσική για να γίνει από τα μεγαλύτερα ονόματα του anadolu rock. To καθεστώς τον είχε πάντα στο μάτι, ανακηρύχθηκε εχθρός της τάξης, ανακρίθηκε, βασανίστηκε, και τελικά κατέφυγε στη Γερμανία, όπου έμεινε χρόνια χωρίς να μπορεί να γυρίσει, αφού του είχε αφαιρεθεί η ιθαγένεια. Τελικά ο Οζάλ του έδωσε αμνηστία, αλλά ήταν πολύ αργά για νέα καριέρα. Εξαιρετικά δυνατή φωνή και παρουσία, σήκωσε στον αέρα ολόκληρο φεστιβάλ στη Φρανκφούρτη των 70s αφήνοντας στη σκιά μεγάλα δυτικά ονόματα. Πέθανε το 2004. [ ]
7. Ilhan Ersahin
Άλλο ένα παιδί της διασποράς, γεννημένος στη Νέα Υόρκη, όπου διατηρεί δικό του club για να παίζει με τους φίλους του. Σαξοφωνίστας με τζαζ παιδεία, ανατολίτικες αναφορές αλλά και με πολύ ευρείς ορίζοντες. Τρέχει πολλά διαφορετικά project, ξεκινώντας από το πιο straight ακουστικό τζαζ τρίο του, πειραματίζεται με το hip-hop αλλά και, αναπόφευκτα, με τις μουσικές της Ανατολής. Στους δίσκους του μπερδεύονται όλα. Ιδρυτής του μουσικού εργαστηρίου και της δισκογραφικής εταιρίας Nublu η οποία, με βάση τη Νέα Υόρκη, πραγματοποιεί διάφορα East Meets West projects (Wax Poetic, Nublu Sessions, Love Trio in Dub κ.ά.). Προτεινόμενο album το Wonderland. [ ]
6. Erkin Koray
Η πλέον εμβληματική μορφή του anadolu rock. Status μεγαλύτερο από αυτό που έχουν οι Socrates για μας, και τα βινύλιά του πιάνουν πολλαπλάσιες τιμές στα παζάρια των συλλεκτών Ευρώπης και Αμερικής. Ο άνθρωπος που έβαλε την Τουρκία στο χάρτη. Από τους πρώτους που έπαιξαν ηλεκτρική κιθάρα. Ο πρώτος που έπαιξε ροκ. Εφευρέτης του ηλεκτρικού μπαγλαμά (άλλο πράμα από το δικό μας μπαγλαμαδάκι). Ηχογραφεί από τα τέλη των 50s (γεννήθηκε το '41) αλλά το πρώτο του album βγήκε το '73, καθώς στα 60s έβγαζε μόνο σαρανταπεντάρια! Εκπληκτικός κιθαρίστας, πιο πολύ στο ψυχεδελικό χάσιμο παρά στο straight ροκ χώσιμο, έφαγε κι αυτός τις ψιλές του και τις μαχαιριές του από καθεστώς και φανατικούς. Πιο τυχερός από τον Cem Karaca, σήμερα απολαμβάνει τις δάφνες του. Και ψηφίζει γκρίζους λύκους. Αυτό το γαμημένο το ροκ κάτι κάνει στον άνθρωπο όταν γερνάει. Δεν θα ξεχάσω τον Johnny Ramone να τελειώνει το λόγο του στο Hall of Fame φωνάζοντας "God bless President Bush and God bless America". Μετά από ένα χρόνο πέθανε. [ ]
5. Baba Zula
Ξεκίνησαν σαν Zen, με ηλεκτρικά σάζια, αυτοσχεδιασμούς επάνω σε ανατολίτικα μοτίβα και πολύ distortion. Μετά ανακάλυψαν το dub, άρχισαν να στήνουν συναυλίες-events με χορεύτριες της κοιλιάς (μμμμ), ποίηση, πρόζα και άλλα τέτοια που ισορροπούν ανάμεσα στο αυθεντικό και το γραφικό, τους ηχογραφεί ο Mad Professor και παίζει μαζί τους ο Alexander Hacke, o Fred Frith και άλλοι. Είναι πολύ ανεβασμένοι και έχουν ωραίο groove και ανοιχτά αυτιά και μυαλά και κάνουν και φανταστικά ατμοσφαιρικά live, αλλά εγώ τους προτιμούσα πριν, με την τελευταία περίοδο των Zen και το Tanbul του '97, με το ψηφιδωτό εξώφυλλο, αγαπημένα μου. [ ]
4. Mavi Isiklar
Μέσα των 60s. Παίξιμο επηρεασμένο από το αμερικάνικο garage και το βρετανικό merseybeat, και φωνητικά από τους Beach Boys. Υπάρχει το τουρκικό στοιχείο, αλλά είναι πιο πολύ η ελαφριά μουσική της εποχής, οπότε δεν εντάσσονται στο γνωστό κίνημα. Είναι ό,τι κοντινότερο υπάρχει στα αντίστοιχα ελληνικά γκρουπάκια της εποχής (Charms, Sounds, Forminx κ.λπ.) Μεγαλύτερη επιτυχία τους το Iyi Dusun Tasin που ήταν διασκευή του εκπληκτικού psych-pop For Your Information από τους Λιβανέζους ...Cedars (έλεος!). Αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό στην εποχή τους περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ροκ όνομα. [ ]
3. Mogollar
Αν υπάρχει ένα group που να εκφράζει το anadolu rock, είναι αυτοί. Στο προσκήνιο εδώ και 40 χρόνια, με πολλές διακυμάνσεις, αλλαγές και διακοπές, και με ομοιότητες με κάποιους δικούς μας της εποχής (πήγαν κι αυτοί στη Γαλλία να βρουν την τύχη τους και δεν τα πήγαν καθόλου άσχημα - Grand Prix du Disque της Academie Charles Cros το 1971). Από τις τάξεις τους πέρασαν οι περισσότερες μεγάλες φωνές του ανατολίτικου ροκ (Baris Manco, Cem Karaca) και πάμπολλοι μουσικοί, αλλά η φιλοσοφία της μπάντας έμεινε απαράλλαχτη. Γερόλυκοι σήμερα, αμετανόητοι ροκάδες, αλλά και ψαγμένοι καλλιτέχνες με άποψη. Και οι καλύτεροι συνθέτες του ιδιώματος. Και καταπληκτικοί παίχτες. [ ]
2. Mercan Dede
Μόνιμος κάτοικος Καναδά, όπου πήγε να σπουδάσει ηλεκτρονικά με υποτροφία, αφού μεγάλωσε φτωχός σε ένα χωριό της Ανατολίας, παίζει νέι (το μακρύ φλάουτο που όποιος το παίζει μοιάζει σαν να έπαθε εγκεφαλικό) και είναι ένας από τους πιο διάσημους dj της πιάτσας με το alter ego του, Arkin Allen. Βαθύς γνώστης της μουσικής των σούφι και της electronica, το χαρμάνι του είναι από τα πιο συναρπαστικά πράγματα που μπορεί να ακούσει κανείς σήμερα στη world music και όχι μόνο. Δείγματα της δουλειάς του μπορείτε να ακούσετε στο his space. Το τελευταίο του album με τίτλο 800 αρπάξτε το όπου το βρείτε, αλλά και οποιοδήποτε άλλο, όλα του λένε. [ ]
1. Replikas
Το απόσταγμα όλου του τούρκικου ροκ είναι αυτό το post-rock κουαρτέτο από την Πόλη. Στη μουσική τους θα ακούσεις τα πάντα που προηγήθηκαν τραβηγμένα στα όρια, αλλά και όσα δεν παίχτηκαν ποτέ στην Τουρκία. Και όλοι εμείς θα ακούσουμε σε αυτούς τους Wipers, τους Neubauten και δεκάδες άλλα group που μας στοίχειωσαν. Και όλα αυτά χωρίς ούτε ένα δευτερόλεπτο να περισσεύει. Ο Chris Cutler, ο Ηolger Czukay και εγώ ακόμη παραμιλάμε... [ ]
Θέλω να ευχαριστήσω τον Γιάννη Τσίγκα, που μοιραζόμαστε το πάθος για την Πόλη και τη μουσική της, και έχουμε περάσει ατέλειωτες ώρες στα δισκάδικα, τα φαγάδικα, τα χαμάμ, τα καφενεία και τα ...αστυνομικά της τμήματα, για τις παρατηρήσεις του, που έδωσαν στο αφιέρωμα την τελική του μορφή. Πότε θα ξαναπάμε Γιάννη;