Το Μεγάλο Θανατικό, οι εύκολες επιλογές και η «πρώτη φορά αξιολογική σειρά»

Φαντάζομαι ότι όλοι όσοι και όλες όσες ασχολούμαστε έστω και λίγο με τη μουσική, εκ των πραγμάτων θα αναφέρουμε το Μεγάλο Θανατικό του 2016. Δε θυμάμαι άλλη χρονιά κατά την οποία να έφυγαν τόσοι πολλοί και τόσο πολύ μεγάλοι – και μάλιστα με τόσο μεγάλη συχνότητα. Σημάδι ίσως ότι μεγαλώνουμε και εμείς μαζί τους – όσο τρομακτικό και αν μας ακούγεται αυτό. Μάλιστα, συνειδητοποίησα ότι όλοι σχεδόν οι δίσκοι της φετινής ενδεκάδας μου έχουν ως άμεσο ή ως έμμεσο αντικείμενό τους τον Θάνατο. Νομοτελειακό ή τυχαίο;

Σε κάθε περίπτωση, φέτος δεν δυσκολεύτηκα καθόλου να διαλέξω τα καλύτερα άλμπουμ της χρονιάς. Με την πρώτη ακρόαση, έμπαιναν εύκολα στη λίστα μου. Αυτό που με δυσκόλεψε όμως ήταν το ότι έπρεπε για πρώτη φορά να τα βάλω σε αξιολογική σειρά, ελέω #blogovision2016. Το να αξιολογείς έναν δίσκο που αγαπάς σε σχέση με άλλους είναι απίστευτα δύσκολο. Με ποιο κριτήριο είναι ο ένας καλύτερος από τον άλλο; Έχει καλύτερες μελωδίες; Είναι οι στίχοι περισσότερο λυρικοί; Έχουν νόημα τέτοιες ερωτήσεις; Ή οι αξιολογικές σειρές είναι «να’ χαμε να λέγαμε»;

Για άλλη μια φορά λοιπόν κινήθηκα τελείως διαισθητικά και η αξιολογική μου σειρά είναι κατά βάση συναισθηματική. Κοινώς, προσπάθησα να βρω τους δίσκους που με άγγιξαν περισσότερο αυτή τη χρονιά. Και ευτυχώς (και φέτος), ήταν πάρα πολλοί.

11. Jesu/ Sun Kil Moon - Jesu/ Sun Kil Moon
Δίσκος τρυφερός και ευαίσθητος, με θέμα του τη θνητότητα – των δημιουργών του και όλων των άλλων. Από τη μια, ο θάνατος του Arthur Cave, οι γονείς που θρηνούν, η χαμένη ξαδέρφη και ο νεκρός θείος, οι γεννήτορές μας που γερνούν και βαδίζουν προς το αναπόφευκτο τέλος, οι αρρώστιες, τα νοσοκομεία και το κοινό τέλος όλων μας. Από την άλλη, η ευλογία του να έχουμε ανθρώπους που αγαπάμε γύρω μας, του να ακούμε Hüsker Dü, του να ξεδιψάμε με δροσερό νερό. Ισορροπία – αναγκαία για να σηκώσουμε το βάρος της Ύπαρξής μας.

10. Jenny Hval – Blood Bitch
Στο «Κάτι καλό να ακούσω;» του Νοεμβρίου έγραφα ότι η Jenny Hval «με έμπνευση και αφετηρία της την περίοδο … καταλήγει στις ταινίες τρόμου και exploitation της δεκαετίας του ’70, μέσα από drones, λευκό θόρυβο, spoken word απαγγελίες, ατμοσφαιρικότητα που θυμίζει black metal και επαναληπτικά, απειλητικά μοτίβα από synthesizer». Ας προσθέσω εδώ και μια ακόμα ανάγνωση του δίσκου: η περίοδος, ενώ υποτίθεται ότι δίνει ζωή, ταυτόχρονα εμπεριέχει και το θάνατο, καθώς με αυτήν χάνεται ένα ωάριο που δεν γονιμοποιήθηκε και δεν θα γίνει ποτέ άνθρωπος. Η Ζωή ως άλλη ανάγνωση του Θανάτου – και το αντίστροφο.

9. Radiohead – A Moon Shaped Pool
Κακώς αποκαλούν τον οργασμό «μικρό θάνατο». Μικρός θάνατος είναι το διαζύγιο. Ο Άλλος ή η Άλλη ζει, κι εσύ απλά υπάρχεις, κάνοντας τα συναισθήματά σου τέχνη για να προχωρήσεις. 23 συμβολικές πόρτες στο βίντεο κλιπ του “Daydreaming”, παραπομπές σε άλλα βίντεο κλιπ των Radiohead, tracklist με αλφαβητική σειρά, ρόγχοι που αν παιχτούν ανάποδα ακούγεται “half my life”, ένα “True Love Waits” του οποίου το “don’t leave” σου κάνει την καρδιά σου κομμάτια. Μέχρι να έρθει ο κανονικός θάνατος, όπως έγινε με τη Rachel Owen, την (πρώην) σύντροφο του Thom Yorke, που πέθανε λίγες μέρες πριν.

8. Anohni – Hopelessness
Το τραγούδι διαμαρτυρίας δεν είναι απαραίτητο να έχει κιθάρες, λύσσα και ουρλιαχτά. Μπορεί κάλλιστα να είναι ένας dance electronica χορευτικός pop ύμνος με αγγελικά φωνητικά. Ίσως έτσι μάλιστα να είναι πιο εύκολο να φτάσει στα μαζικά ακροατήρια και να τα ενημερώσει/προβληματίσει/ευαισθητοποιήσει για εφτάχρονα κοριτσάκια που χάνουν την οικογένειά τους, για την απογοήτευση την οποία νιώθουμε όταν οι εκλεγμένοι από εμάς ηγέτες δεν καταφέρνουν (για άλλη μια φορά) να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους, για την πατριαρχία ως τον κύριο πυρήνα κάθε είδους καταπίεσης, για τον οικοφεμινισμό που πρεσβεύει η Anohni και για τη σύγκρουση καπιταλισμού και φύσης.

7. Iggy Pop – Post Pop Depression
Το σκυλί το μαύρο, που έπρεπε να είχε πεθάνει εκατό φορές και είναι ακόμα εδώ (που να φάω τη γλώσσα μου εκατό φορές, δεν έχει τελειώσει το 2016 τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές), βυθίζεται στη μελαγχολία και την ξορκίζει με shoegaze, disco, avant rock και electronica στοιχεία. Εννοείται φυσικά πώς o Iggy δεν ετοιμάζεται να συνταξιοδοτηθεί, να παίρνει υπογλώσσια και να πίνει χαμομήλι – το αντίθετο θα έλεγα. Πηδήματα σε φτηνά ξενοδοχεία, γυναίκες με σώμα σε σχήμα κλεψύδρας, μπινελίκια στους εξαρτημένους από την τεχνολογία – ο γερόλυκος έχει ακόμα δόντια, και μάλιστα πολύ κοφτερά.

6. Bat For Lashes – The Bride
Concept album, με την πιο κλασική του όρου έννοια. Πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας που ξώμεινε νύφη στην εκκλησία, γιατί ο αγαπημένος της σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα καθ’ οδόν για την τελετή. Ένα κομψό και λεπτεπίλεπτο rollercoaster συναισθημάτων: από την ανυπομονησία για μια νέα φάση ζωής στην απόλυτη ματαίωση αυτής, από την άρνηση της πραγματικότητας στην απελπισία της αποδοχής, από το σπαρακτικό κλάμα μέχρι το στέρεμα των δακρύων, από τη συνειδητοποίηση ότι ο θάνατος δεν είναι οριστικός αλλά προσωρινός αποχαιρετισμός μέχρι την επίγνωση ότι τελικά η ζωή συνεχίζεται. Και ότι είναι και όμορφη.

5. Savages – Adore Life
Το “I understand the urgency of life” από το “Adore”, παρά την ήπια εκφορά του, εμπεριέχει την πιο επιτακτική διαταγή προς όλους και όλες μας: ζήστε, ζήστε, ΖΗΣΤΕ. Πώς να το κάνουμε όμως, μετά το Μεγάλο Θανατικό του 2016, μετά τον τρόμο που πολλαπλασιάζεται από την σταθερή άνοδο του φασισμού γύρω μας, μετά τον ανθρώπινο πόνο που δεν σταματά είτε λόγω οικονομικής κρίσης είτε λόγω πολέμου; Το μοναδικό που μπορεί να μας κρατήσει είναι αυτό που ουρλιάζουν τα κορίτσια, παίρνοντας μας το κεφάλι με την ένταση που ξερνάνε τα αυλάκια του δίσκου: “love is the answer”.

4. Polly Jean Harvey – The Hope Six Demolition Project
Η Polly Jean πάντα τραγουδούσε για μάχες. Την εσωτερική μάχη του Κοριτσιού με τη Γυναίκα μέσα του στις πρώτες δουλειές της, τη δυιστική μάχη Άντρα και Γυναίκας στη συνέχεια, την εξωτερική μάχη μεταξύ λαών στο “Let England Shake” και στο “The Hope Six Demolition Project”. Και για τα αντίστοιχα θύματά τους. Την αθωότητα, την αγάπη, τα παιδιά. Οι λέξεις και η μουσική είναι τα πιο δυνατά όπλα. Καρφώνουν, ματώνουν, πονάνε. Και προξενούν δάκρυα. Σαν αυτά που έτρεχαν από τα μάτια της όταν τραγουδούσε το “The Wheel” στην Αθήνα τον περασμένο Ιούνιο.

3. Leonard Cohen – You Want It Darker
“Hineni, hineni…. I’m ready, my Lord”. “Hineni” σημαίνει «ιδού εγώ (Κύριε)» και είναι η απάντηση του Αβραάμ προς τον Θεό στην Παλαιά Διαθήκη, όταν Αυτός πρώτα του ζητά να θυσιάσει τον Ισαάκ και όταν κατόπιν τον εμποδίζει από το να το πράξει. Αυτός είναι ο ουσιαστικός τίτλος του δίσκου. Όταν η ζωή καίγεται όπως πρέπει και μένει η στάχτη της Ποιήσεως, το τέλος της δεν είναι τρομακτικό, αλλά καλοδεχούμενο. Το “You Want It Darker” δεν είναι τίποτα άλλο από το «Πάτερ, εις χείρας σου παραθήσομαι το πνεύμα μου» του σπουδαιότερου Ποιητή της Μουσικής.

2. David Bowie – Blackstar
Ακόμα και τώρα, σχεδόν ένα χρόνο μετά, δεν μπορώ να πιστέψω ότι ο άνθρωπος αυτός δεν ζει. Προτιμώ να σκέφτομαι ότι επέλεξε να οργανώσει και να ενορχηστρώσει το θάνατό του ως την τελευταία του λεπτομέρεια, ούτως ώστε να μπορέσει να γυρίσει στον πλανήτη του, όποιος και αν είναι αυτός, αφήνοντας στη Γη ως τελευταία παρακαταθήκη το “Blackstar”. Άλλωστε ήξερε πολύ καλά από αυτά – το είχε κάνει με πολύ μεγάλη επιτυχία στην περίπτωση του Ziggy Stardust. Ωδή στην ανθρώπινη Ύπαρξη, ύμνος στη Ζωή και μετατροπή του θανάτου σε Τέχνη. Αν ξέρεις να ζεις, ξέρεις και να πεθαίνεις.

1. Nick Cave & The Bad Seeds – Skeleton Tree
Άνοιξα με Cave εμμέσως, κλείνω με Cave αμέσως. Ο Βασιλιάς Μελάνι σε περιόδους τραγικού πόνου πάντα μεγαλουργούσε – και όντως αποδείχτηκε ότι το “Skeleton Tree” είναι ό, τι καλύτερο έχει βγάλει τα τελευταία 10-15 χρόνια. Ομολογώ ότι φοβόμουν να το ακούσω, γιατί ήξερα ότι ο πόνος του Cave θα μου θύμιζε δικές μου οδυνηρές στιγμές και θα με έκανε να κλαίω από την αρχή ως το τέλος του δίσκου. Έτσι κι έγινε. Αλλά αυτό είναι ο ορισμός της Τέχνης: να ανοίγεις και να κλείνεις τις δικές σου πληγές, με αφορμή αυτές του Δημιουργού.

Όσον αφορά την ενδεκάδα με τα καλύτερα τραγούδια της χρονιάς, ευτυχώς δεν έχει αξιολογική σειρά (εκτός και αν στη #blogovision2017 αποφασίσουν διαφορετικά). Η σειρά για άλλη μια φορά είναι τυχαία, το συναισθηματικό όμως δέσιμο με τα κομμάτια αυτά όχι.

Primal Scream & Sky Ferreira – Where the light gets in
Οι Primal Scream έχουν παράδοση στα χορευτικά single – δυναμίτες, τα οποία όμως κρύβουν μια ωριμότητα πίσω από τη φρεσκάδα τους. Το έκαναν στο παρελθόν με την Kate Moss και το “Some Velvet Morning”, το κάνουν και τώρα με χαρακτηριστική ευκολία με τη Sky Ferreira. Λαμπερή, αστραφτερή, αστεράτη ποπ, που σε κάνει να χορεύεις ασταμάτητα. Σε τέτοια κομμάτια κρύβεται η ευφορία.

Portishead – S.O.S.
Έχει παρατηρηθεί ότι μεγάλος αριθμός των τραγουδιών των ABBA, παρά τη χαρούμενη pop ενδυμασία τους, έχουν θλιβερούς στίχους και πολύ σκοτάδι μέσα τους. Το σκοτάδι αυτό το φέρνουν στο προσκήνιο οι Portishead με τη διασκευή αυτή. Χαμηλότονη, μινιμαλιστική, με σπασμένη ερμηνεία από τη Beth Gibbons, δήλωση ενάντια στο Brexit και ταυτόχρονος φόρος τιμής στην αδικοχαμένη Jo Cox: “We have far more in common than that which devides us”.

Chromatics – Dear Tommy
Dear Johnny Jewel, βγάλε το άλμπουμ επιτέλους, αυτό το “Dear Tommy” χειρότερο και από το “Chinese Democracy” έχει καταντήσει. Τουλάχιστον, μπορούμε να είμαστε σίγουρες και σίγουροι ότι θα πρόκειται για ένα από τα κορυφαία άλμπουμ του 2017 (ή όποιας χρονιάς θα κυκλοφορήσει τέλος πάντων), αν κρίνουμε από το ομώνυμο κομμάτι. Ανδρόγυνη και απόμακρη ερμηνεία, βαριά ντραμς, διασκορπισμένα σύνθια, παγωμένες κιθάρες, σε ένα κομμάτι υπόκωφα οργισμένο και μυστικιστικό.

Father John Misty – Real Love Baby
Το feelgood, ανεβαστικό, ερωτιάρικο τραγούδι του 2016, το οποίο μοιάζει λες και βγήκε κατευθείαν από τη δεκαετία του ’70 και πιο συγκεκριμένα, από πάρτυ με βερμούτ, παντελόνια καμπάνες και λουλουδάτα πουκάμισα. Περιγράφει την απόλυτη παράδοση και την ολοκληρωτική εμπιστοσύνη σε έναν άλλο άνθρωπο – κοινώς, αυτό το μοναδικό - και πολύ σπάνιο πια – συναίσθημα του να μην φοβάσαι να πληγωθείς. “Real Love Baby”, τόσο απλά.

Suede – Outsiders
Οι επιστροφές των σπουδαίων ονομάτων των 90’s είναι επίφοβες – όταν όμως είναι ουσιώδεις, εκπλήσσουν. Το κομμάτι αυτό των Suede είναι από τα καλύτερα που έχουν γράψει σε όλη την καριέρα τους, καθώς μπλέκει τη μελωδικότητα του soundgaze με την επαναληπτικότητα του post punk. Οργισμένο μεν, κομψό δε, ώριμο και ραφιναρισμένο ταυτόχρονα, αιθέρια ποπ και άγρια ωμό την ίδια στιγμή. Οι Suede ήταν πολλά περισσότερα από την Britpop τελικά.

Still Corners – Lost Boys
Είναι η πρώτη φορά που οι Still Corners δεν μπαίνουν στην ενδεκάδα των καλύτερων δίσκων της χρονιάς και ελπίζω ειλικρινά να είναι μεμονωμένο περιστατικό και να μην εμπέσουν στην κατηγορία «Προτιμώ τα παλιά τους» (βλ. Marilyn Manson). Ευτυχώς όμως το “Dead Blue” περιέχει αυτό το αιθέριο 80’s electropop διαμάντι για τη μάχη ανάμεσα στο φόβο και στην επιθυμία που μαίνεται μέσα σε όλους και σε όλες.

Kyle Dixon & Michael Stein – Stranger Things
Συνεχίζοντας στο 80’s κλίμα, δεν θα μπορούσα να παραβλέψω την σειρά που μας έχει κάνει όσες και όσους είμαστε στην δεκαετία των 30 – 40 να νοσταλγούμε την παιδική μας ηλικία: Goonies, ΕΤ phone home, πολλά συνθεσάιζερ, Jean-Michel Jarre, Winona Ryder, Στήβεν Κινγκ, Goblin, Gremlins, Vangelis και πάει λέγοντας. Από τον πρώτο ήχο, ξαναγινόμαστε παιδιά. In a world full of tens, be an Eleven.

Nick Cave & The Bad Seeds – I Need You
Πάντα προσπαθώ στα καλύτερα τραγούδια να μην βάζω κομμάτια από τους καλύτερους δίσκους. Δεν γινόταν όμως να παραλείψω το πιο ανατριχιαστικό τραγούδι μιας – ούτως ή άλλως – συγκλονιστικής δουλειάς. Η πιο τραγική απώλεια, η προσπάθεια αποδοχής της, η συνειδητοποίηση ότι το μόνο που έχει σημασία είναι οι άνθρωποι που αγαπάμε. Όλα στο ανατριχιαστικό βλέμμα του Βασιλιά Μελάνι στο βίντεο κλιπ του κομματιού.

James Blake – Love Me In Whatever Way
Το κλάμα ενός χωρισμού μπορεί εύκολα να γίνει κλάψα. Ευτυχώς εδώ ο James Blake ξεφεύγει από την παγίδα αυτή και κλαίγεται με τον πλέον αξιοπρεπή και ευαίσθητο τρόπο. Συμπεραίνει ότι το να πονάς και το να είναι μόνος σου δεν είναι τραγικό. Και ότι η καρδιά μας πρέπει να ραγίσει κάποτε για να μπορέσει να προχωρήσει και να βρει αυτό που πραγματικά χρειάζεται.

Ramin Djawadi – Light of the Seven
Το κομμάτι αυτό άνετα θα μπορούσε να έχει μπει στο Songs the TV taught us, το αφιέρωμα που είχαμε κάνει πριν δυο χρόνια στα τραγούδια από τηλεοπτικές σειρές, αν είχε κυκλοφορήσει τότε. Δέκα λεπτά που ξεκινούν με μινιμαλιστικό πιάνο, προσθέτουν φωνητικά και επιπλέον όργανα, χτίζουν αγωνία για το τι μέλλει γενέσθαι και σταματούν απότομα, αφήνοντας την ολοκληρωτική καταστροφή να λάβει χώρα επί της οθόνης.

Angel Olsen – Shut Up Kiss Me
Ένα κομμάτι για όλες εκείνες τις στιγμές που θέλουμε να είμαστε «κυρίες», που το πετυχαίνουμε (στην αρχή), που ξεκινάμε να χτυπάμε το τακούνι πάνω κάτω όταν ο Άλλος απέναντί μας κοιμάται όρθιος, που δεν αντέχουμε άλλο και παίρνουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Το τέλος του κόσμου πλησιάζει, το Μεγάλο Θανατικό μας περιτριγυρίζει, οπότε τι διάολο περιμένεις; Σκάσε και φίλα με, ώρα να ζήσουμε!

Καλή χρονιά να έχουμε όλες και όλοι, με υγεία και αγάπη!