Μια εικόνα, χίλιοι ήχοι (ή και όχι)

Πάντα ήμουν οπτικός τύπος – την ιστορία στις πανελλήνιες την μάθαινα με βάση τις φωτογραφίες της κάθε σελίδας, τις υποθέσεις μου τις θυμάμαι από το χρώμα του φακέλου της κάθε μιας και τους δίσκους μου από το εξώφυλλό τους. Ακόμα και τω καιρώ εκείνω που άκουγα μουσική από κασέτες, θυμόμουν ότι το “Mechanical Animals” του Marilyn Manson είναι στην κόκκινη TDK και οι τίτλοι είναι γραμμένοι με μπλε μαρκαδοράκι, ενώ οι τίτλοι του “MTV Unplugged in New York” των Nirvana είναι και αυτοί γραμμένοι με μπλε μαρκαδοράκι, αλλά σε μπλε Maxwell κασέτα. Ακολουθούν λοιπόν έντεκα εξώφυλλα που αγαπώ, εντελώς ανεξάρτητα από την ιστορική ή πολιτισμική σημασία τους…

Pink Floyd – The Dark Side of the Moon
Ο νονός μου, μεγάλος μουσικόφιλος, έχει ένα σωρό βινύλια από τη δεκαετία του ’70 σπίτι του. Όταν ήμουν μικρή, πήγαινα και έπαιζα μαζί τους – στα κρυφά εννοείται, μου είχε απαγορέψει να τα αγγίζω. Το πρώτο που έπιανα πάντα ήταν αυτό, γιατί μάθαινα τα χρώματα και τα έλεγα ένα-ένα, ακολουθώντας τη σειρά του φάσματος στο εξώφυλλο του δίσκου. (Το “Wish you were here” ούτε που το άγγιζα, με τρόμαζε ο φλεγόμενος άντρας στο εξώφυλλο). Στο εσώφυλλο το φάσμα γινόταν καρδιογράφημα και δεν καταλάβαινα γιατί. Το κατάλαβα στα 14 μου που άκουσα το δίσκο.

Joy Division – Unknown Pleasures
Πουθενά το όνομα του συγκροτήματος, του δίσκου ή της δισκογραφικής εταιρίας. Μόνο η εικόνα ενός πάλσαρ (pulsar = PULSating stAR, παλλόμενος ή παλμίτης αστέρας, ένα ουράνιο σώμα που εκπέμπει ανιχνεύσιμη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με τη μορφή ραδιοφωνικών κυμάτων, όπως μου εξήγησε ο φυσικός στην Τρίτη Λυκείου). Τολμηρή κίνηση – αρκούσε όμως. Το εξώφυλλο απεικόνιζε ένα φυσικό φαινόμενο, ο δίσκος αποτελούσε μια καταβύθιση σε έναν ευαίσθητο ψυχισμό. Εκ των υστέρων, μια τρομακτική διαπίστωση: στο πρώτο άλμπουμ η εικόνα, στο δεύτερο ο ήχος: “dance, dance, dance to the radio”. Το τέλος ήταν προδιαγεγραμμένο – και πολύ πιο κοντά από όσο φαινόταν.

Depeche Mode – Violator
Σε αυτό το δίσκο, οι Depeche Mode πέτυχαν την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στην τρυφερότητα και στην αγριάδα του πάθους, με κομμάτια όπως το “Enjoy the silence” από τη μια και το “Halo” από την άλλη. Και φρόντισαν να το απεικονίσουν άψογα και στο μινιμαλιστικό μεν, υπαινικτικότατο δε εξώφυλλο. Ένα κόκκινο τριαντάφυλλο σε μαύρο φόντο, δημιούργημα και αυτό του θρυλικού Anton Corbijn. Κόκκινο για τη λαγνεία, τριαντάφυλλο για την ευαισθησία, μαύρο για την άβυσσο που σε ρίχνει ο πόθος. Κάπου στη ντουλάπα μου έχω ένα μαύρο φανελάκι με το κόκκινο τριαντάφυλλο. Ώρα να το ξαναφέρω πάνω-πάνω στο συρτάρι.

Rage Against The Machine - Rage Against the Machine
Είσαι δεκαέξι χρονών και τη μια κλαις που δεν σε αφήνουν να κατεβείς μόνη σου στο Rockwave και την άλλη θες να επαναστατήσεις ενάντια στους πάντες. Έχει συμβεί σε όλες και σε όλους μας, και σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο το πρώτο άλμπουμ των Rage Against the Machine μπορεί να σώσει την κατάσταση. Ή να την εκτραχύνει, με το εξώφυλλό του: την ιστορική αυτοπυρπόληση – διαμαρτυρία του βουδδιστή μοναχού Τιτς Κουάνγκ Ντου εναντίον της κυβέρνησης του Νοτίου Βιετνάμ, όπως απεικονίστηκε από τον δημοσιογράφο Μάλκολμ Μπράουν του Associated Press την 11η Ιουνίου 1963.

Spiritualized – Ladies and Gentlemen, we are floating in space
Από τα λίγα άλμπουμ όπου το περιτύλιγμα σε cd είναι πολύ καλύτερο από ότι σε βινύλιο: - και βασικά δεν θα μπορούσε να αναπαραχθεί σε βινύλιο, τώρα που το σκέφτομαι. Ένα cd - χάπι 70 λεπτών σε blister, για από ωτός χρήση, μόνο με συνταγή γιατρού, για ακρόαση δις ημερησίως, με απαραίτητη την αποχή από το αλκοόλ, με ημερομηνία λήξης τον Μάρτιο του 3001. Το φυλλάδιο των οδηγιών που περιέχονται στη χάρτινη συσκευασία του άλμπουμ είναι σαφές: για θεραπεία ψυχής και καρδιάς. Άραγε θα το χρειάζεται ο ακροατής και το 3001;

David Bowie – Aladdin Sane
Από τις αμέτρητες περσόνες που υιοθέτησε ο David Bowie το χρονικό διάστημα που μας έκανε την τιμή να ζήσει στον ίδιο πλανήτη και χωροχρόνο με εμάς, ο Aladdin Sane (ή αλλιώς, «ο Ziggy Stardust στην Αμερικη») είναι η πιο χαρακτηριστική και η πιο αγαπημένη μου. Το κόκκινο μαλλί, το ολόλευκο δέρμα, το χαμηλωμένο βλέμμα, το νερό στην κλείδα και ο κεραυνός στο δεξί μάτι (η όχι και τόσο γνωστή λεπτομέρεια: το κόκκινο είναι τόσο λαμπερό γιατί είναι ζωγραφισμένο με κραγιόν) αποτελούν πλέον κτήματα ες αεί όχι μόνο της pop κουλτούρας, αλλά του συνόλου του ανθρωπίνου πολιτισμού.

Duran Duran – Rio
Ναι, το ξέρω ότι είμαι σχετικά μικρή για να ζαχαρώνω τον Simon Le Bon (αν και ακόμα είναι ωραίος ο άτιμος), αλλά αυτό το εξώφυλλο με την 80’s über alles αισθητική είναι απολύτως χαρακτηριστικό της εποχής του και εντελώς ενδεικτικό της μόδας τριάντα τόσο χρόνια πριν. (ΤΡΙΑΝΤΑ; ΘΕΕ ΚΑΙ ΚΥΡΙΕ). Όπως σε όλους σχεδόν τους πίνακες του Patrick Nagel, η εικονιζόμενη έχει μαύρα μαλλιά, λευκό δέρμα, σαρκώδη κόκκινα χείλη, περίεργα σκουλαρίκια και eyeliner στα μάτια. Και όλα τα κοριτσάκια ανυπομονούσαμε να μεγαλώσουμε για να γίνουμε κι εμείς έτσι – κι ας μην πετύχαμε ποτέ τη γραμμή του eyeliner.

Pulp – This is Hardcore
Όταν βγήκε το “This is Hardcore” το 1998, οι γκραφιτάδες του Λονδίνου είχαν βαλθεί να γράψουν πάνω σε όλες τις διαφημιστικές καταχωρίσεις του άλμπουμ στο μετρό της πόλης σλόγκαν όπως «αυτό προσβάλλει τις γυναίκες», «αυτό είναι σεξιστικό», «αυτό είναι υποτιμητικό». Στην Τέχνη όμως η μοναδική λογοκρισία που μπορεί να υπάρξει είναι αποκλειστικά αυτή που επιβάλλει ο δημιουργός στον εαυτό του. Και εν προκειμένω, το εξώφυλλο, που δημιουργήθηκε από τον Peter Saville της Factory και τον ζωγράφο John Currin, αποτελεί ένα έργο τέχνης. Και ως εκ τούτου, χαρακατηρισμοί όπως οι ανωτέρω απλά δεν μπορούν να το αγγίξουν.

Sonic Youth – Goo
Σε συνέχεια των ως άνω παρατηρήσεων περί Τέχνης, να μια ακόμα παράμετρος: το εξώφυλλο του “Goo” είναι ένα σχέδιο του Raymond Pettibon, από μια παπαρατσική φωτογραφία των Maureen Hindley και David Smith καθ’ οδόν για την κατάθεσή τους ως μαρτύρων το 1966 στη δίκη των Ian Brady και Myra Hindley για τους φρικιαστικούς φόνους και σεξουαλικές κακοποιήσεις πέντε ανήλικων παιδιών στην περιοχή του ευρύτερου Μάντσεστερ, γνωστές και ως “The Moors murders”. (Το ίδιο θέμα είχε και το “Suffer little children” των Smiths). Ασέβεια στα θύματα; Εκμετάλλευση του γεγονότος; Η κουβέντα είναι τεράστια και δεν θα τελειώσει ποτέ.

Have A Nice Life – Deathconsciousness
Το σημαντικότερο ίσως άλμπουμ της δεκαετίας που μας πέρασε έχει για εξώφυλλό του ένα τμήμα του πίνακα «Ο θάνατος του Μαρά» του Ζακ-Λουί Νταβίντ, ο οποίος απεικονίζει τις τελευταίες στιγμές της ζωής της σημαντικής αυτής προσωπικότητας της Γαλλικής Επανάστασης. Όταν πήγα στο Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Βελγίου στις Βρυξέλλες, όπου και εκτίθεται ο πίνακας, έμεινα μπροστά του για πολλή ώρα. Ο άνθρωπος ζει ξέροντας ότι θα πεθάνει. Τι σκέφτεται όταν η γνώση γίνεται γεγονός; Ίσως η απάντηση βρίσκεται στο “Deep, Deep”: “How do we reconcile our deaths? We'd better figure it out before long”.

Μ83 –Before the Dawn Heals Us
Πολύ πριν αρχίσουν να γεμίζουν μεγάλα στάδια, οι Μ83 έγραφαν μουσική πασπαλισμένη με αστρόσκονη, φτιαγμένη από το υλικό των ονείρων, που την ακούς τις νύχτες του χειμώνα κουκουλωμένη σε χοντρά παλτό, όταν περπατάς κόντρα στον παγωμένο αέρα κάτω από τα φώτα της πόλης. Αυτή στο εξώφυλλο του δίσκου τυχαίνει να είναι η Μπανγκόκ, η πρωτεύουσα της Ταϊλάνδης. Δεν έχει όμως σημασία – θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη. Άλλωστε όλες στο Λος Άντζελες του Blade Runner μοιάζουν κατά βάθος πια και οι κάτοικοί τους μοιραζόμαστε τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες ιστορίες – εν αγνοία μας.

Ακολουθούν και τέσσερα εξώφυλλα που τα ΣΙΧΑΙΝΟΜΑΙ, έτσι για να συμπληρώσω δεκαπεντάδα:

Nightwish – Oceanborn
Νερά και θάλασσες; Τσεκ! Πλανήτες; Τσεκ! Γυμνή γυναικεία μορφή με έντονο κόκκινο κραγιόν; Τσεκ! Γραμματοσειρά βγαλμένη από προσκλητήριο γάμου στο χωριό της δεκαετίας του ‘80; Τσεκ! Κουκουβάγια που μεταφέρει το γράμμα αποδοχής στο Χόγκουαρτς; Τσεκ! Φεγγάρι που έχει μετατραπεί σε μάτι (φάση «εστίν δίκης οφθαλμός ος τα πάντα ορά»); Τσεκ! Βουνά στο βάθος δεξιά; Τσεκ! New age ψευτοπνευματική αίσθηση του σύμπαντος και του «ως εμεγαλύνθη τα έργα σου Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας»; Τσεκ κι απ’ αυτό! Storm Thorgerson και όλοι εσείς εκεί στη Hipgnosis, φάτε τις νερομπογιές σας με την ησυχία σας, τώρα υπάρχει η Maria Sandell.

Y Kant Tori Read - Y Kant Tori Read
Το έχω γράψει και στο παρελθόν εδώ μέσα, έχω όλους τους δίσκους της Tori Amos, τη λατρεύω και έχω μάθει από αυτήν και τους δίσκους της το τι σημαίνει να είσαι Γυναίκα. Αυτό που δεν θα καταλάβω ποτέ είναι αν όντως ήξερε να διαβάζει όταν υπέγραφε το συμβόλαιο για να ηγηθεί αυτού του βραχύβιου synthpop συγκροτήματος. Και κυρίως, ΓΙΑΤΙ ΔΕΧΤΗΚΕ ΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΘΕΙ ΕΤΣΙ. Αν το εξώφυλλο του “Rio” ήταν η καλή πλευρά της αισθητικής των 80’s, το εξώφυλλο του “Y Kant Tori Read” είναι η κακή της. Στην πυρά και γρήγορα!

Pooh-Man (MC Pooh) – Funky as I wanna be
Η γνώμη μου για τη rap ταυτίζεται απόλυτα με αυτή του σοφού και αείμνηστου Screamin’ Jay Hawkins, όπως την είχα διαβάσει προ ετών σε ένα τεύχος του Ποπ και Ροκ: «Τι γνώμη να έχω για το rap, μια μουσική που αποκαλεί τις γυναίκες “bitches” και τους άντρες “niggers”»; Άσε δε που η πλειονότητα των rappers δείχνουν μια σαφή προτίμηση σε εξώφυλλα τέτοιας αισθητικής (ο Θεός να την κάνει). Γκραφιτάδες του Λονδίνου, δεν σας είδα να αντιδράτε σε αυτό το εξώφυλλο με τον ίδιο τρόπο που αντιδράσατε στο “This is Hardcore”. Γιατί άραγε;

The Rolling Stones – Dirty Work
Όλα κι όλα, ο Mick Jagger υπήρξε ένας από τους πλέον σέξι και γοητευτικούς άντρες της ιστορίας της μουσικής, και ακόμα και σήμερα που κοντεύει τα 80 βάζει άνετα κάτω ένα σωρό άντρες με τα μισά του χρόνια. Αυτό όμως το κίτρινο φωσφοριζέ παντελόνι πάνω στον βεραμάν καναπέ στο εξώφυλλο του “Dirty Work” δεν καταπίνεται με τίποτα – όπως και όλο το καρακίτς εξώφυλλο δηλαδή. Η μοναδική δέουσα αντίδραση σε αυτή την πανδαισία εκτυφλωτικών χρωμάτων, παντελώς ασύνδετων αναμεταξύ τους, είναι μία: στράβωμα προσώπου, μετακίνηση κεφαλιού προς τα πίσω και εκφορά της φράσης «Θεέ μου μεγαλοδύναμε, ΓΙΑΤΙ;».