Μια σεμνά εγωιστική σχέση με τις λέξεις
Όταν σε μία συναυλία του Cohen άρχισε το χειροκρότημα στο ξεκίνημα ενός τραγουδιού, ο μεγάλος ρώτησε το κοινό πώς κατάλαβε για ποιο κομμάτι πρόκειται, αφού όλα αρχίζουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Πώς μπορείς να μη λατρέψεις έναν τέτοιον τύπο;
Έχω αρκετούς πιθανούς θεωρητικούς τρόπους. Τον τρόπο που σε κάνει να αποστασιοποιείσαι από κάτι που γνώρισες ως 'untouchable'. Το ότι έντεκα στους δέκα που έχουν μιλήσει δημοσίως για τη σημασία του στη ζωή τους αναφέρουν τη δισκοθήκη του πατέρα τους. Το ότι αν πρέπει οπωσδήποτε να τον τοποθετήσουμε σε μουσικά συμφραζόμενα, θα χρειαστεί να καταλήξουμε στην κακή πλευρά της κληρονομιάς αυτού που λέμε rock n roll των 60s.
Το ποια χαρακτηριστικά του έργου του οδηγούν στην υπέρβαση των ανωτέρω, χωρίς να μας απομακρύνουν από τη φανερή παρουσία τους, είναι κάτι που δεν έχει νόημα να αναλυθεί εδώ. Δεν έχω να πω κάτι που δεν έχει ειπωθεί και θα συμβάλει στην αποτίμηση ενός μεγέθους που μας ξεπερνά. Πέρα ίσως από το ότι είναι ο μόνος που κινήθηκε τόσο κοντά στο στερεότυπο της "σοφίας", απωθώντας τη ρουτίνα του, αλλά αγκαλιάζοντας πάντα τη μηχανική του.
Για να το πούμε απλά, τα λόγια του Cohen σε διδάσκουν, χωρίς ποτέ να διακρίνεις τη νόρμα από την πρόθεση. Δεν ξέρουμε σε τι τελικά απάντησε ο Cohen, ποιο από όλα τα ζητούμενα τον απασχόλησε πραγματικά, αλλά νιώθεις πως είχε τελικά δίκιο. Και πρέπει να έχεις πολύ δίκιο για να μείνεις ανέγγιχτος (όχι πάνω, αλλά δίπλα) από τα χασμουρητά της αλυσίδας ποιητής - παράδοση - bedsit music. Περισσότερο από αναζητήσεις περί την ποίηση, η καλλιτεχνική του ζωή διακρίθηκε από τη σουρεαλιστική πειθαρχία που επιβάλλουν οι καλοί δημοσιογράφοι στον εαυτό τους. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο κομπλιμέντο για μένα.
Δεν έχω αγαπημένο τραγούδι ή δίσκο, όχι γιατί δεν ασχολήθηκα μαζί τους ή γιατί θεωρώ το - σαφώς πάντως άνισο - έργο του καταστατικά λιγότερο σημαντικό από τις "λέξεις". Αλλά με ανθρώπους όπως αυτός, διαλέγεις τι δε θα επιτρέψεις να σε αγγίξει ώστε να μείνει αυτό που σου ταιριάζει. Αντί δηλαδή για αγαπημένο τραγούδι, έχω αγαπημένες περιόδους ενασχόλησης μαζί του που, καθόλου συμπτωματικά, ταιριάζουν με αγαπημένες φάσεις της ζωής μου γενικά. Σεμνά εγωιστική πρέπει να είναι πάντα η σχέση μας με τις λέξεις, τις δικές μας και των άλλων, αν θέλουμε να έχουν κάποιο νόημα. Νομίζω θα συμφωνούσε.
