Μουσική και λογοτεχνία

Eγώ δε θα σάς παραθέσω εντεκάδα. Θα αναφερθώ σε ένα και μόνο τραγούδι. Κατά πάσα πιθανότητα, για το τραγούδι αυτό θα διαβάσετε και από τους υπόλοιπους, αλλά η σπουδαιότητά του αξίζει, κατά την ταπεινή γνώμη του γράφοντα, μια κάπως εκτενέστερη αναφορά.

O Oscar Wilde έγραψε την Μπαλάντα της Φυλακής του Ρέντινγκ ("The Ballad of Reading Gaol") εις μνήμη του Charles Thomas Wooldridge, τον οποίο γνώρισε μέσα στην ομώνυμη φυλακή. Ο μεν Wilde πέρασε εκεί δύο χρόνια μετά την καταδίκη του το 1895 για ομοφυλοφιλία και έκλυτη συμπεριφορά. Ο Wooldridge είχε καταδικαστεί σε θάνατο, με την κατηγορία ότι είχε δολοφονήσει τη γυναίκα του κόβοντας το λαιμό της με ένα ξυράφι, και εκτελέστηκε στην ηλικία των 30. Στην Μπαλάντα της Φυλακής του Ρέντινγκ, το κυρίαρχο θέμα είναι, πέρα από τη θανατική ποινή, τα συναισθήματα που βιώνει ο θύτης μετά από την πράξη του. Για τον Wilde, o Wooldridge δεν είναι ένας στυγνός δολοφόνος, αλλά κάποιος που σκότωσε τον άνθρωπο που αγαπούσε, και για αυτόν ακριβώς το λόγο πρέπει να πεθάνει κι ο ίδιος: όχι για να τιμωρηθεί, αλλά για να μην υποφέρει για ό,τι έκανε.

Το ότι σκοτώνουμε αυτό που αγαπάμε είναι γνώρισμα όλων των ανθρώπων: "Each man kills the thing he loves", αναφέρει ο Wilde στον πιο διάσημο στίχο της Μπαλάντας, και με αυτό βρίσκει και την ευκαιρία να αναφερθεί και στο λόγο που βρίσκεται κι ο ίδιος στη φυλακή: ατιμωμένος και προδομένος από τον καλύτερό του φίλο, τον Λόρδο Alfred Douglas. Σύμφωνα με τον Wilde, οι άνθρωποι σκοτώνουν αυτό που αγαπούν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Οι γενναίοι και οι πονόψυχοι το κάνουν "με σπαθί" ή "με μαχαίρι" - σαν τον Wooldridge. Οι δειλοί το κάνουν "με ένα φιλί": σαν τον Douglas.

Ήταν η τελευταία του συγγραφική δουλειά. Πρόκειται για ένα ποίημα με 109 στροφές, χωρισμένες σε έξι ενότητες. Κάθε στροφή έχει έξι στίχους που ομοιοκαταληκτούν με έναν μη συνηθισμένο τρόπο: ο δεύτερος, ο τέταρτος και ο έκτος στίχος κάνουν ρίμα μεταξύ τους, ενώ οι υπόλοιποι τίποτα. Ως αποτέλεσμα, οι τελευταίες λέξεις από τους στίχους που μένουν έτσι "στον αέρα", αποκτούν υποσυνείδητα μια άλλη βαρύτητα, έτσι όπως έχεις συνηθίσει να περιμένεις να ταιριάξουν με κάτι που θα ακολουθήσει.

Κάτι λιγότερο από εκατό χρόνια μετά, ο Gavin Friday των Virgin Prunes μαζί με τον μόνιμο συνεργάτη του στη solo πορεία του, τον Man (Maurice) Seezer, πήραν την έβδομη, την όγδοη και την ένατη στροφή από την μπαλάντα του Wilde και τις έκαναν τραγούδι. Το κομμάτι πήρε το όνομά του από τον πρώτο στίχο της έβδομης στροφής: "Each Man Kills The Thing He Loves". Το ίδιο όνομα δόθηκε και στο ντεμπούτο album του Friday που κυκλοφόρησε το 1989 από την Island. Το "Each Man Kills The Thing He Loves" ήταν το εναρκτήριο τραγούδι. Και σε έκανε να αισθάνεσαι σα να σε έχει χτυπήσει κεραυνός ανάμεσα στα μάτια.

Πρόκειται για ένα ιδιότυπο βαλς με μπαρόκ χαρακτήρα που οδηγείται από μια έντονη μελωδική γραμμή, αγκαλιάζοντας με μοναδική μαεστρία τα εξάστιχα του Wilde. Αρχικά, οι δύο πρώτες στροφές χρησιμοποιούνται εν ίδει κουπλέ. Ο στίχος "each man kills the thing he loves" εκφέρεται ως άτυπο ρεφραίν. Η τρίτη στροφή ντύνεται κι αυτή με τη μουσική των δύο πρώτων, ενώ για το οργιαστικό φινάλε, οι τέσσερις πρώτοι στίχοι της δεύτερης και ολόκληρη η τρίτη στροφή επαναλαμβάνονται σε μια απογειωτική παραλλαγή της αρχικής μελωδίας που κόβει την ανάσα. Κάπου εκεί, ο Friday αποφασίζει να αλλάξει ελαφρά το στίχο "some sell, and others buy" σε "some buy, and others sell", για να καταστρέψει έτσι τη ρίμα με τον τέταρτο στίχο και να δώσει στο κομμάτι έναν επιπλέον τόνο αποξένωσης, ενώ η μπάντα που τον συνοδεύει μοιάζει σα να έχει φτάσει σε παροξυσμό.

Λίγα χρόνια πριν, ο Peer Rabin είχε μελοποιήσει κι αυτός στίχους από την Μπαλάντα, για την ηχητική επένδυση της ταινίας "Querelle" (1982) του Fassbinder. Η σύνθεση του Rabin είχε ερμηνευτεί από την Jeanne Moreau. Εκτός από τη δική του μελοποίηση, ο Friday διασκεύασε και την εκδοχή του Rabin και τη χρησιμοποίησε ως b-side για το 7ιντσο του "Each Man Kills The Thing He Loves". Ένα πολύ μικρό απόσπασμα από τη διασκευή αυτή κλείνει και ολόκληρο το ντεμπούτο album του Friday, έτσι όπως είναι τοποθετημένο ως "secret track" (πριν ακόμα επισημοποιηθεί ο όρος) μετά από το τελευταίο τραγούδι του δίσκου, τo "Another Blow On The Bridge".

Kαι τι δίσκος... το σκοτεινό εξώφυλλο με το τεράστιο δωμάτιο, τον Friday να κάθεται ακριβώς στο κέντρο, τον Man Seezer στο πιάνο του και με την πλάτη του σε εμάς, και ένα γυμνό ζευγάρι να είναι σφιχταγκαλιασμένο όρθιο στα αριστερά, σε εισάγει σε έναν κόσμο όπου η μουσική είναι αυστηρή, μοναχική, βαθειά και ρομαντική με έναν σχεδόν άρρωστο τρόπο. Ακολούθησαν άλλοι δύο σπουδαίοι δίσκοι, το "Adam'n'Eve" του 1992 και το "Shag Tobacco" του 1995. Πέρα από συμμετοχές σε soundtracks ("In The Name Of The Father", "The Boxer", "In America"), ο Friday έχει να δώσει προσωπικό υλικό γύρω στα 12 χρόνια.

Κι αν ακούσει κανείς το "Each Man Kills The Thing He Loves", αυτή η απουσία γίνεται ιδιαίτερα αισθητή.