Music of the Year of my/our Discontent

Τώρα λοιπόν που η αιθέρια folk των '60ς και οι πιανίστες/τραγουδοποιοί των '70ς έγιναν πάλι της μόδας, τώρα που η αναβίωση της soul (όταν λέμε soul, εννοούμε τον ήχο της Stax, 'νταξει;) ανηφορίζει στα charts, καιρός να χαλαρώσω και να ξεχωρίσω τι μου έμεινε από το απαισιότατο (ghastly) 2015. Εδώ αρχίζουν τα ζόρια: πώς γίνεται ενώ η χρονιά, υποτίθεται, δεν είχε αυτό που λέμε δισκάρες, να μην ξέρω τι να αφήσω απέξω; Ή μήπως είχε; Ας το πάρω αλλιώς. Το ζητούμενο είναι τι με εντυπωσίασε στο πρώτο άκουσμα, τι μου έμεινε μετά από πολλαπλές ακροάσεις, τι θα έχει συνέχεια στο χρόνο;

Σπάνια κάνουμε ερωτήσεις, αν δεν έχουμε ήδη έτοιμες τις πιθανές απαντήσεις. Οι ενδεκάδες μου αποτελούνται από τα άλμπουμ που φόρτωσα στο iPod και με συνόδευαν τη φετινή χρονιά, και κυρίως το καλοκαίρι της δυσαρέσκειας μας - για να παραφράσω τον Μεγάλο Βάρδο. Η μουσική μπορεί να πορευτεί χωρίς τη δική μου άποψη για το πού οφείλει να βαδίσει. Η τέχνη (οφείλει/πρέπει/απαιτείται να) είναι απόλαυση, κατά κύριο λόγο. Ωστόσο, να επισημάνω ότι ο μοναδικός δίσκος που δεν μου θύμισε απολύτως τίποτα, με πέτυχε απροετοίμαστη και μου τίναξε τα σωθικά στον αέρα (κυριολεκτικά) ήταν των Algiers. Μουσική φορτισμένη με την πίκρα και την οργή που συναντάμε στα βιβλία της Τόνυ Μόρισον, μου δίδαξε έναν καινούργιο μουσικό όρο: τη δυστοπική soul.

Σας εύχομαι καλή καινούργια μουσική χρονιά - κι ένας λόγος που την περιμένω με ανυπομονησία είναι οι καινούργιοι Tindersticks (όχι ο Bowie· το είπα! Ουρανέ, ρίξε τώρα τον κεραυνό σου).

Albums

1 Algiers - Algiers

Η τριμελής μπάντα από την Τζόρτζια των ΗΠΑ κουβαλάει στις αποσκευές της την αυθεντική μαύρη κουλτούρα του Νότου, και τα διδάγματα του post-punk και της industrial. Κοιτάζοντας το επίσημο site των Algiers, παρατηρούμε ότι οι αναφορές τους είναι εξίσου ευρωπαϊκές, όσο αμερικανικές, πολιτικές αλλά και καλλιτεχνικές: το εξώφυλλο του δίσκου είναι φωτογραφία της (πρόσφατα χαμένης γαλλίδας σκηνοθέτιδας) Agnes Varda, ένας πίνακας του Έγκον Σίλε ακολουθεί τη φωτογραφία της Ronnie Spector, τους RDMC και τη Nina Simone διαδέχεται ένα βιβλίο του Zizek και μια αφίσα του De Stilj. Οι Franklin James Fisher, Lee Tesche και Ryan Mahan έγραψαν το δίσκο τους στα στούντιο της 4AD του Λονδίνου, την άνοιξη του 2014. Το ηχητικό αποτέλεσμα συνδυάζει με τρόπο πρωτόγνωρο - για τα δικά μου αυτιά, τουλάχιστον - το call-and-response των πρωτόγονων blues και την πολιτικοποιημένη soul των '60ς με την post-punk αισθητική - η οποία συνήθως περιφρονεί τα blues. Το Algiers είναι η υλοποίηση του συνθήματος, Blues is the teacher, Punk is the preacher. Είπαν τη μουσική τους δυστοπική soul, επειδή ξεχειλίζει από οργή και φυλετική/ταξική συνείδηση, στοιχειοθετημένη κι αιτιολογημένη απελπισία. Η Matador, στη σελίδα της για τους Algiers, αναφέρει μια φράση του Μαρξ: "Η παράδοση όλων των νεκρών γενεών βαραίνει σαν εφιάλτης το μυαλό των ζωντανών".

2 Robert Forster - Songs to Play

Δεν είμαι της άποψης ότι οι παλιές αγάπες πάνε στον παράδεισο, αλλά ο Robert Forster με συγκίνησε ιδιαίτερα, κάτι που είναι το ζητούμενο για μένα. Αυτό επιζητώ από τη τέχνη, τη συγκίνηση που λείπει από τους υπόλοιπους τομείς της καθημερινότητάς μας που βουλιάζουν μέσα στον κυνισμό. Ο Forster, με τους ευφυείς, ποιητικούς στίχους και τις ευφάνταστες μελωδίες του με παρέσυρε όσο κανείς άλλος τη φετινή χρονιά. Συγχρόνως, χάρηκα το γεγονός ότι δεν σκαλίζει χαμένους παραδείσους, ούτε βουτάει σε δοκιμασμένες συνταγές. Ο αληθινός ποιητής δεν πορεύεται με κλειστά μάτια, βαδίζει μέσα στον κόσμο και συλλογίζεται, σχολιάζει, παθιάζεται. "A poet walks, shits and talks... Past all the lives I outgrown".

3 Ryley Walker - Primrose Green

Ο νεαρός folkie που ανέβασε απίστευτα τον πήχη της folk αναβίωσης. Τραγουδάει σαν τον Tim Buckley, συνειδητά. Και στήνει τα τραγούδια του με τον Van "the Man" Morrison κατά νου. Ακούστε τη μπάντα που τον συνοδεύει, είναι σαν να τζαμάρει ξεχασμένη από τα τέλη των '60ς. Και αυτό είναι καλό, θα με ρωτήσετε. Όταν καταφέρνεις να ενώσεις τις folk & rock & jazzy επιρροές σου με μια μαεστρία που είχαμε να ακούσουμε από το Greetings from LA ή το Astral Weeks - ε ναι, τότε υποκλινόμαστε στον Ryley.

4 Courtney Barnett - Sometimes I Sit and Think, And Sometimes I Just Sit

Βρίσκεται σε όλες τις λίστες των καλύτερων άλμπουμ του 2015, από τις πιο εμπορικές ως τις πιο εναλλακτικές και ψαγμένες. Και της αξίζει. Η φρεσκάδα της ερμηνείας της, ο σκηνικός αυθορμητισμός της (μακάρι να αποκτήσουμε προσωπική εμπειρία, διότι προς το παρόν αρκούμαστε στο youtube), η πρωτοτυπία των στίχων της - τα κορίτσια με τις κιθάρες πάλι στο προσκήνιο! Ξέφρενοι πανηγυρισμοί!

5 Bill Fay - Who is the sender?

Κάθε χρόνο, οι μουσικοί αρχαιοδίφες ανακαλύπτουν ένα χαμένο ταλέντο των '60ς, κατά προτίμηση μια άκρως ευαίσθητη και ιδιοσυγκρασιακή τραγουδοποιό που δεν άντεξε τη μάχη της δημοσιότητας κι εξαφανίστηκε σε μια καλύβα των Απαλαχίων.

- Και τώρα παίρνω πίσω όλες τις κακίες που έγραψα πιο πάνω και τους ευγνωμονώ για την επιστροφή του Bill Fay (το 2012, για να είμαστε ακριβείς). Ένας Μεγάλος (με κεφαλαίο το Μ) τραγουδοποιός, εσωστρεφής και λυρικός, σπαρακτικός στα ερωτήματα που διατυπώνει, εκφράζει ιδανικά την αγωνία κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου στο κατώφλι του 2016. Το Who is the sender? είναι μια ήρεμη κραυγή απελπισίας, ντυμένη με μαγευτικά πνευστά κι έγχορδα της βρετανικής folk. Για πρώτη φορά, δεν μ' ενοχλούν οι θρησκευτικοί προβληματισμοί ενός μουσικού. Ο Bill Fay αναφέρεται στο θείο με οικουμενικούς όρους. Ή έτσι τον διαβάζω εγώ.

6 Hugo Race & the True Spirit - Hugo Race & the True Spirit

Ο Hugo Race περιγράφει τον ήχο του φετινού άλμπουμ του: "μια μετωπική αντιπαράθεση επιρροών που περιλαμβάνει την κοσμική πλευρά της psychedelia, την κοφτερή αιχμηρή επιθετική πλευρά των πρωτόγονων blues από τις δεκαετίες του 30, 40 και 50, όπως επίσης την απαλή σέξι soul των 70's". Να προσθέσω την αισθησιακή ερμηνεία του και τους στίχους που θα μπορούσε να έχει γράψει ο Leonard Cohen.

7 Death and Vanilla - To Where the Wild Things Are

Το ντουέτο από το Μάλμε γράφει σκοτεινή/γλυκόπικρη pop, μια μπαρόκ ψυχεδέλεια εν δυνάμει κινηματογραφική. Με επιρροές από το krautrock ως τη γαλλική pop των '60ς, οι Nilsson & Hansson επεξεργάζονται τις πλούσιες και πυκνές μελωδίες τους με παλιομοδίτικα μουσικά όργανα (Moog, mellotron, βιμπράφωνο) και σύγχρονα συνθεσάιζερ. Ο όρος "ονειρικό μουσικό τοπίο" δίνει το ακριβές καλλιτεχνικό τους στίγμα, και νονός τους θα μπορούσε να είναι ο Angelo Badalamenti. Τα ψιθυριστά αισθησιακά φωνητικά της Marleen Nilsson (που θυμίζουν τη Hope Sandoval) οφείλονται στο βίντατζ μικρόφωνο Sennheiser των '70ς που χρησιμοποίησαν στην ηχογράφηση. Πώς το παλιό μπορεί να ξεπροβάλει μέσα από το νέο, χωρίς να το πνίξει.

8 Thayer Sarrano - Shaky

Όταν το southern gothic συνάντησε το shoegaze: ένας πιθανός υπότιτλος για το άλμπουμ της Sarrano. Και παρότι συνήθως συνδυάζουμε τη δυσοίωνη, τρομακτική θεματολογία του αμερικανικού Νότου με πιο τραχιές φωνές, η κρυστάλλινη ερμηνεία της Sarrano θα μπορούσε να είναι το ιδανικό σάουντρακ των βιβλίων της Κάρσον ΜακΚάλλερς - μιλάμε δηλαδή για τον πολύ βαθύ και σκοτεινό Νότο. Μια μοναδική ισορροπία διαπερνά το άλμπουμ, κάτι που ίσως οφείλεται στην ενασχόληση της καλλιτέχνιδας με τα εικαστικά: η προσωπική εξομολόγηση μετατρέπεται σε οικουμενική οδύνη, ο ηλεκτρικός ήχος της κιθάρας ηρεμεί δίπλα στα υπόκωφα κρουστά, το φως διαδέχεται το σκοτάδι που διαδέχεται το φως. Η εμπειρία της συνεργασίας της με τον Jim White, τους Of Montreal, τους Band of Horses έχει σμιλέψει το δίσκο άψογα.

9 Leon Bridges - Coming Home

Το αυθεντικό rhythm'n' blues - και η μετεξέλιξή του σε soul - είχε την ιδιαιτερότητα να συνδυάζει το θρησκευτικό με το κοσμικό πάθος, τα ουράνια φωνητικά της εκκλησίας με το αισθησιακό χορευτικό ξεφάντωμα. Αυτό το στόχο έβαλε και ο "διάδοχος" του Sam Cooke, ο νεαρός Τεξανός Leon Bridges, και τον πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό - έστω κι αν οι παραγωγοί του καταφεύγουν σε κόλπα όπως η αναλογική ηχογράφηση και το κατακόκκινο παλιομοδίτικο εξώφυλλο. Τα doowop φωνητικά και το εκκλησιαστικό όργανο μπερδεύουν τις δεκαετίες - αλλά επιτέλους, η μαύρη μουσική δεν χρειάζεται βιντεοκλίπ με χρυσές αλυσίδες και κινούμενα οπίσθια για να μας κατακτήσει. Δεν ξέρω τι λέει αυτό για τη μαύρη αμερικάνικη κοινότητα, φυσικά. Βρίσκεται στον αντίποδα των Algiers - και για να χρησιμοποιήσω μια λογοτεχνική μεταφορά, ο δίσκος του Bridges αποπνέει την αισιοδοξία της Alice Walker και της Maya Aggelou, μια αισιοδοξία που ακολουθεί τη μάχη για αυτοσεβασμό.

10 Max Richter - Sleep

"Μια πρόσκληση για ύπνο", ονομάζει ο Richter το οκτάωρο μουσικό έργο του. Με επιρροές από τον Philip Glass, τον Arvo Part και τον Brian Eno, δημιούργησε ένα ηχητικό τοπίο μοναδικής 0μορφιάς και ηρεμίας. Κι αυτό το λέω όχι απλώς ως άτομο που υποφέρει από αϋπνίες, αλλά ως ακροάτρια που βαριέται συνήθως τις κλασικίζουσες μινιμαλιστικές συνθέσεις με υψηλούς στόχους. Η συντομευμένη εκδοχή του έργου που άκουσα είναι πράγματι μια γοητευτική ευκαιρία για να πατήσει κανείς το pause και να ονειρευτεί - κυριολεκτικά και μεταφορικά.

11 Calexico - Edge of the Sun

Όσο οι Calexico βγάζουν δίσκους κι έρχονται για συναυλίες στην Ελλάδα - όσο ο Γούντι Άλεν συνεχίζει να γυρίζει ταινίες, και ο Νικ Χόρνμπι να γράφει βιβλία - η γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της και γύρω από τον Ήλιο, και ο κόσμος διατηρεί ίχνη του πολιτισμού του. Ενός πολιτισμού που προπαγανδίζει τη χαρά, την αγάπη, τη διασκέδαση, το χιούμορ - τα πνευστά και τα κρουστά, τη συνεργασία ανθρώπων από διαφορετικές ηπείρους και κουλτούρες. Όχι, η μουσική δεν θα πάει ένα βήμα μπροστά με το Edge of the Sun, θα μείνει στο σήμερα και στο χθες και θα συνοδεύσει παρέες που ξεφαντώνουν στη Μαλακάσα.

Songs

Όταν το ζητούμενο είναι όμορφα, στρογγυλά τραγούδια, ξεπερνάμε τη συνολική αδυναμία ενός άλμπουμ και απολαμβάνουμε το ταλέντο τραγουδοποιών που ίσως είναι ήσσονος σημασίας - αλλά η Μούσα τους ευλόγησε μ' ένα τρίλεπτο έστω μικρό αριστούργημα.

1 Courage - Villagers

Οι Villagers, δηλαδή ο ιρλανδός τραγουδοποιός Conor J. O'Brien, είναι ό,τι πιο κοντινό στη θλίψη των Sparklehorse και στη γλυκύτητα του Paul Simon. Δεν χρειάζομαι τίποτα παραπάνω.

2 On the motorway - Bill Wells & Aidan Moffat

Δύο σκοτσέζοι μουσικοί, ο πιανίστας της jazz Bill Wells κaι ο έτερος των δημιουργών των Arab Strap Aidan Moffat, δίνουν μια εξήγηση γιατί τα αντίθετα έλκονται: για να φτιάχνουν ποιητικούς, slowcore δίσκους.

3 Sprinter - Torres

Να και μια αμερικανίδα τραγουδοποιός που ονειρεύεται να γίνει PJ Harvey, τηρουμένων των αναλογιών και με δεδομένο ότι ηχογράφησε στο στούντιο του Tony Joe White (του βασιλέα του swamp rock).

4 Death ride through wet snow - Taxiwars

Η συνεργασία του Tom Barman (των Deus) με τον βέλγο σαξοφωνίστα Robin Verheyen θα μπορούσε να είναι ακυκλοφόρητο υλικό των Morphine, αν ο Barman είχε καλύτερη φωνή κι αν το jazzy στοιχείο ήταν πιο μαζεμένο, κι αν... Αφήνοντας την άκρη τις συγκρίσεις, το κομμάτι είναι έξοχο!

5 Blue Moon Drive - Lee Harvey Osmond

Η μπάντα του Καναδού Tom Wilson έφτασε ως εμάς χάρη στη βοήθεια των Cowboy Junkies, και ακολουθεί τη συνταγή των Chris Eckman/Walkabouts. Νυχτερινό τραγούδι με ωραία πνευστά. Για blue moon βόλτες.

6 Komodo - Deradoorian

Η Angel Deradoorian με την αγγελική φωνή είναι σαν να μεγάλωσε με Μάνο Χατζιδάκι. Οι αρμονίες της μοιάζουν βγαλμένες από το Reflections. Δηλώνω μαγεμένη από την ουράνια φωνή της.

7 I'm old-fashioned - Eleni Mandell

Τραγούδι για κορίτσια και αγόρια της παλιάς σχολής: βινύλια, χαρτί και μολύβι, επιστολές, χάρτινη ενημέρωση... καταλάβατε. Πρώην μέλος των Living Sisters, εδώ παίζει παλιομοδίτικη jazzy/pop/folk.

8 S.O.B. - Nathaniel Rateliff & the NightSweats

Παρότι δεν είμαι της εικονογραφικής άποψης, αυτό το βιντεοκλίπ στηρίζεται σε μια ευφυή ιδέα. Συνεχίζει από εκεί όπου έκλειναν οι Blues Brothers, από την τελευταία σκηνή στη φυλακή όπου ο Joliet Jake και ο Elwood έπαιζαν το Jailhouse Rock. Και οι λευκοί λατρεύουν τα gospel - κι ενίοτε τα τραγουδούν από βάθους καρδιάς.

9 Chwyldro - Gwenno

Ουαλή, πρώην μέλος των Pipettes (ποιών;), τραγουδάει στα ακατανόητα ουαλικά - αλλά δεν είναι folk. Γράφει ηλεκτρονική μουσική στο ύφος των Stereolab και την τραγουδάει με τη γλυκύτατη pop φωνή της. Απροσδόκητος συνδυασμός που με κάνει να αναφωνώ: Τι βγάζει το Κάρντιφ!

10 Sororal Feelings - U.S. Girls

Όταν μεγαλώνεις ακούγοντας Raincoats, Yoko Ono & Suicide, η pop σου δεν μπορεί παρά να έχει πειραματικές διαστάσεις - στιχουργικά, μουσικά, ενορχηστρωτικά. Το άλμπουμ θέλει πολλαπλές ακροάσεις για να ξεδιαλύνεις τι στο καλό κάνει η Meg Remy, το Sororal Feelings είναι το πιο βατό κομμάτι, μια καλή εισαγωγή στο αλλόκοτα σύμπαν της Remy.

11 Getting Ready to Get Down - Josh Ritter

Ό,τι πιο κοντινό στον Paul Simon άκουσα φέτος, και άκουσα πολλούς τραγουδοποιούς να ακολουθούν τα χνάρια του - επιτέλους! Folk/country/pop από το Άινταχο.
________________________________________________________

ΑΡΧΙΚΗ <---> ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΡΝΑΣ