Να το τυλίξω για δώρο;

Η μεγαλύτερη εκδίκηση που πήραν τα βινύλια από τα CD δεν ήταν ο ήχος, αλλά τα εξώφυλλα. Βλέποντας ένα CD και ένα βινύλιο δίπλα δίπλα, είναι σα να βλέπεις ταυτόχρονα την ίδια ταινία σε μια παλιά CRT τηλεόραση και σε μια νέα μεγάλη επίπεδη LCD. Για τα mp3 δεν το συζητώ, αν είσαι τυχερός θα δεις μια μικρή εικόνα στην οθόνη του υπολογιστή σου.

Ανέκαθεν τα εξώφυλλα ήταν αναπόσπαστο τμήμα του φετίχ του δίσκου. Όλοι όσοι αγοράζαμε βινύλια και ματώναμε τα ακροδάχτυλά μας στα δισκάδικα, αρχικά εντοπίζαμε το προϊόν που θα αγοράζαμε από το εξώφυλλο. Ένα ωραίο περιτύλιγμα σε κάθε περίπτωση σε προδιαθέτει να ακούσεις το περιεχόμενο. Με τα χρόνια, αποκτούσες εμπειρία και λίγο πολύ από την εικόνα που έβλεπες, πίστευες ότι καταλάβαινες το ύφος του δίσκου. Πόσες φορές δεν έχω αγοράσει «πατάτες» μόνο και μόνο επειδή πείστηκα από το περιτύλιγμα… Παρόλ' αυτά, τα εξαιρετικά εξώφυλλα περιείχανε καταπληκτικούς ή στη χειρότερη περίπτωση ενδιαφέροντες δίσκους.

Η ακόλουθη λίστα είναι με χρονολογική σειρά και δεν συμπεριλαμβάνει δίσκους που έχουν ως εξώφυλλο κλασικούς πίνακες ζωγραφικής ή διάσημες φωτογραφίες, μια που δεν θεωρώ πως αποτελούν νέα δημιουργία.

1. Big Brother & the Holding Company - Cheap Thrills (1968)
Τα σκίτσα του καρτουνίστα Robert Crumb αρχικά προορίζονταν για το οπισθόφυλλο του δίσκου, αλλά άρεσαν τόσο πολύ στην Janis Joplin, που έπεισε την εταιρία να μπουν ως εξώφυλλο. Παρόλη την αποδοχή του δίσκου, ο ίδιος ο δημιουργός δεν δέχτηκε να πάρει χρήματα για τη δουλειά το, μια που όπως είχε δηλώσει: «Δε θέλω τα βρώμικα κέρδη της Columbia!».

2. Rolling Stones - Let it Bleed (1969)
Το σουρεαλιστικό γλυπτό που κοσμεί το εξώφυλλο των Stones είναι μια δημιουργία του Robert Brownjohn. Η ιδέα γεννήθηκε από τον τίτλο “Automatic Changer” που είχε αρχικά ο δίσκος. Το 2010 η ταχυδρομική εταιρία των Ηνωμένου Βασιλείου για να τιμήσει δέκα κλασικά βρετανικά εξώφυλλα εξέδωσε μια συλλεκτική σειρά γραμματοσήμων που το συμπεριέλαβε (όπως και το επόμενο της λίστας).

3. Clash - London calling (1979)
Η φωτογραφία που συμπυκνώνει όλη την ένταση και την οργή των Clash τραβήχτηκε από την Pennie Smith. Επειδή είναι λίγο θολή, η φωτογράφος αρχικά δεν ήθελε να μπει για εξώφυλλο, αλλά τελικά άλλαξε γνώμη. Όλο το υπόλοιπο artwork, από τα χρώματα μέχρι τη γραμματοσειρά, είναι μια σαφής αναφορά στον ντεμπούτο δίσκο του Elvis.

4. Depeche Mode - A broken frame (1982)
Υπήρχε μια εποχή που οι εταιρίες πλήρωναν φωτογράφους και γραφίστες για να φτιάξουν καλά εξώφυλλα. Οι καλλιτέχνες έδιναν μεγάλη βάση σε αυτά και το ίδιο και οι δισκογραφικές. Από εκείνη την εποχή είναι και το “A broken frame”. Επηρεασμένος από το σοβιετικό ρεαλισμό, ο φωτογράφος Brian Griffin τράβηξε τη φωτογραφία μια βροχερή μέρα όταν κατά το μεσημέρι, για λίγο, άνοιξε ο ουρανός.

5. Cocteau Twins - Treasure (1984)
Αν το αφιέρωμα έχει τίτλο “11 αγαπημένα εξώφυλλα της 4AD”, πιστεύω πως δε θα ενοχλούσε και πολλούς από όσους γράφουν στον MiC. Υπήρχε μια περίοδος που στα αγαπημένα μας δισκάδικα υπήρχε ξεχωριστό ράφι μόνο με τους δίσκους της εν λόγω εταιρίας. Η αισθητική της, από τον ήχο μέχρι τα εξώφυλλα, μοναδική, ανεπανάληπτη και άμεσα αναγνωρίσιμη. Διαλέγω το “Treasure” γιατί όσο και να θέλω δεν μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου τον ήχο που περικλείει.

6. Concrete Blonde - Bloodletting (1990)
Τα κόκκινα ρόδα, το λευκό τριαντάφυλλο και οι κηλίδες αίματος τονίζονται καταπληκτικά στο κατάμαυρο φόντο, δημιουργώντας ένα ντελικάτο goth αποτέλεσμα. Η ζωγραφιά είναι μια δημιουργία τριών καλλιτεχνών συμπεριλαμβανομένης και της τραγουδίστριας της μπάντας Johnette Napolitano.

7. Nirvana - Nevermind (1991)
Την ιδέα του εξωφύλλου την συνέλαβε ο Cobain καθώς παρακολουθούσε ένα ντοκιμαντέρ για γεννήσεις μωρών μέσα στο νερό. Αρχικά φωτογραφήθηκε το τεσσάρων μηνών βρέφος και το δολάριο με το αγκίστρι προστέθηκαν με ψηφιακό τρόπο αργότερα. Κατά διαβολική σύμπτωση τρεις μήνες μετά την κυκλοφορία του δίσκου θα διαλυόταν και επίσημα η Σοβιετική Ένωση. Ο καπιταλισμός είχε κερδίσει ολοκληρωτικά!

Το μωράκι που κολυμπάει είναι ο Spencer Elden, οι γονείς του οποίου πληρώθηκαν 200 δολάρια για τη φωτογράφηση. Εικοσιπέντε χρόνια αργότερα ο Spencer πληρώθηκε -συμβολικά- ακριβώς το ίδιο ποσό για να ξαναφωτογραφηθεί με τον ίδιο τρόπο με την ειδοποιό διαφορά ότι αυτή τη φορά δεν ήταν ολόγυμνος…

8. Tindersticks - The first Tindersticks album (1993)
Η καταπληκτική αυτή ζωγραφιά είναι δημιουργία της Suzanne Osborne η οποία (τυχαίνει να) είναι η γυναίκα του τραγουδιστή των Tindersticks. Ο δίσκος μας συνεπήρε από την πρώτη ματιά, μέχρι την τελευταία νότα. Ένα διαμάντι της δεκαετίας του ’90 που δε θα χαθεί ποτέ.

9. Beautiful South - Miaow (1994)
Πάντα αυτή η μπάντα έβγαζε όμορφα εξώφυλλα. Το συγκεκριμένο σχεδιάστηκε από τον Γερμανό καλλιτέχνη Michael Sowa ο οποίος συνηθίζει να φτιάχνει σουρεαλιστικά δημιουργήματα. Η ιδέα δεν άρεσε καθόλου στην εταιρία HMV, η οποία είδε μεγάλες ομοιότητες με το λογότυπό της, οπότε κατάφερε στις επόμενες εκδόσεις ο δίσκος να κυκλοφορήσει με διαφορετικό εξώφυλλο. Σίγουρα υπάρχει ομοιότητα, αλλά το νιαούρισμα αλλάζει εντελώς το νόημα.

10. Spain - The blue moods of Spain (1995)
Το γνωρίζω πως υπάρχουν πολλά ανάλογα εξώφυλλα και για να μην ψάχνουμε μακριά, κάθε εξώφυλλο των Spain απεικονίζει μια γυναίκα. Η επιλογή μου ίσως επηρεάστηκε (υποσυνείδητα) από το γεγονός ότι για χρόνια έβλεπα την εικόνα αυτή σε πολύ μεγάλο μέγεθος, μια που εντελώς τυχαία είχα βρει μια μεγάλη αφίσα του δίσκου διπλωμένη και καταχωνιασμένη κάτω από ένα κρεβάτι σε ένα παλιό εξοχικό σπίτι! Το ότι η όλη αισθητική είναι καθαρά επηρεασμένη από κλασικά τζαζ εξώφυλλα δεν μειώνει καθόλου την ομορφιά του εξωφύλλου.

11. Vello Leaf - Tonight, I’m leaving (2009)
Η συγκεκριμένη δημιουργία σίγουρα θα είχε διθυραμβικές κριτικές αν προερχόταν από κάποιο μεγάλο συγκρότημα ή κάποια αγγλική ανεξάρτητη εταιρία. Το γεγονός όμως ότι το κυκλοφόρησε από ένα σχήμα το οποίο κατάγεται από τα Χανιά της Κρήτης, το καταδίκασε στην αφάνεια. Στο εξώφυλλο βρίσκεται ένα εξαιρετικό σκίτσο της Kate Alizadeh, η οποία, εκτός από αυτή τη ζωγραφιά, φιλοτέχνησε και οκτώ κάρτες, μία για κάθε τραγούδι του δίσκου. Ολόκληρο το CD είναι μια πανέμορφη συσκευασία η οποία αξίζει ν’ αποκτηθεί.

Δυο “άσχημα” εξώφυλλα, αγαπημένων δίσκων.

Nick Cave and the Bad Seeds - Tender Pray (1988)
Οι περισσότεροι θα με κρεμάσουν που τολμώ να θέσω υπό αμφισβήτηση έναν καλλιτέχνη ο οποίος βρίσκεται στον απυρόβλητο. Πείτε μου όμως ειλικρινά έχει μεγάλη διαφορά το εξώφυλλο με τη μούρη του Cave σε πρώτο πλάνο (και με αυτό το ύφος), από τα εξώφυλλα της Vasipap; Μόνο η γραμματοσειρά το σώζει λίγο. Τόσους κακούς σπόρους είχε μαζί του, έπρεπε να τους βάλει στο οπισθόφυλλο;

Mogwai - Come on die young (1999)
Τα πρώτα εξώφυλλά τους γενικά δεν μου άρεσαν, αλλά αυτό παραπάει. Μάλλον τους άρεσε πάρα πολύ η ταινία «Blair Witch Project» η οποία είχε κυκλοφορήσει δυο μήνες πριν τον δίσκο τους.

Bonus track:

Το πιο προφητικό εξώφυλλο όλων των εποχών. Λίγους μήνες πριν το τρομοκρατικό χτύπημα στη Νέα Υόρκη, η Apricot Records κυκλοφόρησε μια τριπλή συλλογή με ένα αεροπλάνο να πετάει δίπλα από τους δίδυμους πύργους! Δεν ξέρω αν τους έψαξαν για ανάκριση μετά την 11η Σεπτεμβρίου…