Οι δικοί μου 11 μικροί Σινάτρα

Ζούμε στην πιο τραγουδοκεντρική και τραγουδιστ(ρι)οκεντρική χώρα του κόσμου. Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου σαν μουσική αντιλαμβάνεται μόνο το τραγούδι και οι φίρμες της μουσικής είναι αποκλειστικά οι τραγουδίστριες και οι τραγουδιστές, άντε και λίγοι συνθέτες, μπουζουξήδες και παραδοσιακοί οργανοπαίχτες (κλαριντζήδες στην Ήπειρο, λυράρηδες στην Κρήτη και στις περιοχές που κυριαρχεί το ποντιακό στοιχείο κλπ). Όταν ο Φίλιπ Γκλας είχε κάνει μια παγκόσμια περιοδεία και σε κάθε χώρα έπαιζε μαζί μ’ ένα ντόπιο μουσικό, η Ελλάδα ήταν η μόνη νομίζω χώρα που φιλοξένησε τραγουδίστρια: την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Στην Ελλάδα ο τραγουδιστής είναι ένας μικρός θεός.

Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα, σαν γνήσιο πνεύμα αντιλογίας, τους τραγουδιστές από μικρός τους κοιτούσα με μισό μάτι. Ήτανε για μένα οι λουφαδόροι και οι ευνοημένοι του συστήματος: δεν έκαναν τίποτα και έπαιρναν όλη τη δόξα. Γιατί δεν μπορεί ο καθένας να παίξει κιθάρα ή ντραμς, αλλά ο καθένας μπορεί ν’ ανοίξει το στόμα του και να τραγουδήσει, όπως και γινόταν τότε. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του '70 – αρχές '80 ο κόσμος τραγουδούσε: Οι παρέες στις ταβέρνες, οι οικογένειες στα γιορτινά τραπέζια, οι μαθητές στα σχολεία (σχεδόν κάθε Δημοτικό είχε τη χορωδία του), μέχρι και καντάδες πέτυχα μικρός στο δρόμο από κάποιους μερακλήδες, κι ας μη μεγάλωσα στα Επτάνησα. Σήμερα το να τραγουδάς έτσι θεωρείται γραφικό και παρακμιακό, συνήθεια μιας Ελλάδας που λατρεύουμε να μισούμε και ντρεπόμαστε που νοσταλγούμε.

Και μετά είδα το φως. Ο καθένας μπορεί να τραγουδήσει, αλλά δεν μπορεί ο καθένας να σε συγκινήσει, να σε ξεσηκώσει ή να σε κάνει να τον ερωτευτείς το ίδιο. Είναι κάποιες φωνές που δεν αντέχεις ν’ ακούς και κάποιες άλλες που αν δεν τις ακούσεις κάθε μέρα κάτι λείπει από τη ζωή σου. Και η φωνή είναι κάτι που αν δεν το έχεις δεν κατακτιέται με τίποτε στον κόσμο, γιατί μπορεί μεν ο οποιοσδήποτε να την καλλιεργήσει ώστε να μην είναι φάλτσος αλλά είναι και η γαμημένη η γκάμα και η χροιά που είναι δώρα από τους Θεούς. Ο Έλβις, η Ουμ Καλσούμ, η Ύμα Σουμάκ, η Αρίθα Φράνκλιν, ο Ξυλούρης και τόσοι άλλοι γεννήθηκαν με το χάρισμα, ήταν δυνάμεις της φύσης.  

Ιδού λοιπόν 11 φωνές που κάνουν παιχνίδια στο μυαλό μου. Ούτε η επιλογή ούτε η σειρά έγιναν με αξιολογικά κριτήρια, μια που στην περίπτωσή μας δεν χωράνε τέτοια.

John Fogerty
Η πρώτη ηλεκτρισμένη φωνή στο ροκ και ακόμη και σήμερα μια από τις πιο τέτοιες. Υποτιμημένος και σαν τραγουδιστής και σαν συνθέτης και σαν κιθαρίστας, για διάφορους εξωμουσικούς λόγους. Αυτοί που ξέρουν, όπως ο Thurston Moore, τον έχουν ψηλά στην εκτίμηση και στις επιρροές τους.
BORN ON THE BAYOU

Dion Di Mucci
O Βασιλιάς των δρόμων της Νέας Υόρκης, όπως τον προσφώνησε ο Paul Simon. Όταν κυριαρχούσαν οι μαύροι doo-wop τραγουδιστές με τις μεταξένιες και τις βελούδινες φωνές, βγήκε ένας Ιταλός πιτσιρικάς από το Μπρούκλιν, μέλος συμμορίας λένε οι κακές γλώσσες, και τραγούδησε με την σκληρή προφορά του δρόμου πώς είναι να είσαι ερωτευμένος έφηβος. Ίνδαλμα και επιρροή του επόμενου.
TEENAGER IN LOVE

Lou Reed
Τόσο ανησυχητικός και τόσο καθησυχαστικός, τόσο αθώος και τόσο διεφθαρμένος, τόσο του δρόμου και τόσο του σαλονιού, τόσο ροκ και τόσο crooner, τόσο ευθύς και τόσο υπαινικτικός, τόσο σοβαρός και τόσο ανατρεπτικός, τόσο απλοϊκός και τόσο διανοούμενος, τόσο λαϊκός και τόσο ελιτιστής, όλα αυτά μαζί κανένας άλλος.
CONEY ISLAND BABY

Neil Young
«Μικρέ, είσαι καλός κιθαρίστας αλλά μην τραγουδάς, δεν το’ χεις» του είπε ένας ηχολήπτης στην αρχή της καριέρας του. Περίοπτη θέση στο μουσείο των λάθος εκτιμήσεων. Από τους πιο συγκλονιστικούς τραγουδιστές (και συνθέτες και κιθαρίστες) του ροκ. Μέσα από μια ζωή βασανισμένη από αρρώστιες, μια φωνή που κουβαλάει την ιστορία της αμερικανικής γης.
CHANGE YOUR MIND

Ρένα Κουμιώτη
Όποια και να είναι τα ακούσματά σου, μόνο στη μητρική σου γλώσσα θα νιώσεις την ασυγκράτητη γενετήσια διέγερση. Κι εμένα μου συνέβη στην αρχή της εφηβείας μου ακούγοντας ένα τραγούδι από ένα κορίτσι 21 ετών όταν το ηχογράφησε, στη φωνή της οποίας ένιωσα την ουσία της ώριμης θηλυκότητας και της σεξουαλικότητας, την οποία δεν χορταίνω ποτέ. Ακόμη και τα μέτρια τραγούδια που είπε κάθομαι και τα ακούω ως το τέλος όταν τα πετυχαίνω.
ΔΩΣΕ ΜΟΥ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΣΟΥ

Roky Erickson
Φωνή σημαδεμένη από την παράνοια, τις εμμονές, τις καταχρήσεις και τις διαψευσμένες ελπίδες. Τα συστατικά του απόλυτου ροκ μύθου με δυο λόγια. Στα 19 του έγραψε το πιο σκληρό και εγωιστικό τραγούδι χωρισμού της ιστορίας, για πολλά χρόνια τον στοίχειωσε η αδυναμία να κάνει κάτι αντίστοιχο, αλλά όταν έκανε τους εφιάλτες του τραγούδια έγινε καλύτερος από ποτέ.
WHITE FACES

Paul Weller
Ο πρώτος σταρ που λάτρεψα και ακολούθησα τυφλά. Όρισε για ’μένα το ροκ και πολλά άλλα πράγματα. Φωνή αρρενωπή, εφηβική και ώριμη μαζί. Όταν διέλυσε τους Jam και έφτιαξε τους Style Council απογοητεύτηκα τόσο πολύ που έγραψα ένα γράμμα στο Ποπ&Ροκ για το οποίο ντρέπομαι ακόμη, 34 χρόνια μετά. Ευτυχώς δεν είμαι ο ίδιος άνθρωπος. Η μισή ντροπή του αρχισυντάκτη που το δημοσίευσε.
CARNATION

Françoise Hardy
Αν τα 60s στην εξιδανικευμένη και ονειρική μορφή, που μας πούλησαν μικρούς αλλά γρήγορα καταλάβαμε ότι δεν υπήρξε ποτέ, είχαν φωνή αυτή θα ήταν της Françoise Madeleine Hardy. Αγαπημένη των κοριτσιών με κοτσιδάκια αλλά και περίεργων και δημιουργικών τύπων όπως ο Wes Anderson, γιατί η ποπ είναι πολύ πιο σοβαρή υπόθεση απ’ όσο νομίζουν μερικοί, και σίγουρα πιο σημαντική από οποιοδήποτε εναλλακτικό–wave.
ΜΟΝ ΑΜΙ LA ROSE

Jeffrey Lee Pierce
Μαλακό σημείο στην καρδιά όλων εμάς, για όποιο εμείς και να μιλάω. Άλλη μια περίπτωση που η ιστορία της (σύντομης και επώδυνης) ζωής του αποτυπώνεται σε κάθε λέξη που τραγουδάει. Μια ζωή έψαχνε φως στα σκοτάδια του μυαλού του και το βρήκε στο πρόσωπο της Debbie Harry, αλλά δεν ήταν αρκετό. Έχει το απροσδιόριστο στοιχείο της αλήθειας που τον ξεχωρίζει από εκατοντάδες άλλους που γελοιοποιούνται προσποιούμενοι πόνο.
I HEAR YOUR HEART SINGING

Maura O'Connell
Το μεγεθυντικό «φωνάρα» ταιριάζει στη Maura όσο σε λίγες. Μέσα από την τεράστια δεξαμενή ταλέντου της ιρλανδέζικης παράδοσης, μια δύναμη της φύσης τόσο σε γκάμα όσο και σε συναίσθημα και λεπτές αποχρώσεις. Σε παίρνει και σε σηκώνει. Το μεγαλείο της φαίνεται σε μια ζωντανή εκτέλεση της μεγαλύτερης ίσως επιτυχίας της, του Summer Fly.

Fabrizio De André
Ο κορυφαίος όλων. Ο μέγας μπουρζουάς αναρχικός, το έργο του οποίου συνιστούσε υπόρρητη απειλή στα θεμέλια της κοινωνίας σύμφωνα ωστόσο με τους κανόνες της οποίας έζησε ως το τέλος. Και όλα αυτά αποτυπώθηκαν ακριβώς στη φωνή του που προκαλούσε με τον ίδιο τρόπο ανατριχίλες από την πρώτη στιγμή που ακούστηκε ως το προαναγγελθέν τέλος.
PREGHIERA IN GENNAIO

Ας πιάσουμε και το φτυάρι τώρα. Δεν έχει νόημα φαντάζομαι να πω ότι δεν αντέχω να ακούω τους διάφορους ντόπιους και ξένους έντεχνους, από Πλιάτσικα ως Mariah Carey, θα κάνω κήρυγμα στη χορωδία που λέμε κι εμείς στη Δυτική Βιρτζίνια. Το θέμα είναι να εκτεθείς λέγοντας ποιους δεν αντέχεις να ακούς από τα ιερά τέρατα. Όπως τους μετεφηβικούς μου ήρωες Cave και Lanegan ας πούμε. Με κούρασαν και κουράστηκαν και οι ίδιοι, σαν τον Τζακ Νίκολσον που στο τέλος της καριέρας του έπαιζε παραλλαγές του καλού εαυτού του. Και ο Καζαντζίδης μεγάλη φωνή ήταν αλλά η κλάψα του δεν αντέχεται. Όταν άνοιγαν σε κάθε πόλη σύλλογοι φίλων του ήμουν έτοιμος να ιδρύσω σύλλογο εχθρών αλλά τα σχέδια ματαιώθηκαν λόγω ανωτέρας βίας. Η Μαντόνα, παρά το κύμα υπερβολής που προκάλεσαν τα πρόσφατα εξηκοστά της γενέθλια (ο Μαλαθρώνας έγραψε στο FB ότι είναι δίπλα στον Bowie με όρους καλλιτεχνικής μακροζωίας, πολιτιστικού κύρους και μουσικής επανεφεύρεσης) και παρά την αναμφισβήτητη αξία της σαν εικόνα της ποπ κουλτούρας μου ακούγεται πάντα σαν ποντίκι που σκούζει. Και είναι και ο Tom o Waits που έχει μέρες που δεν τον αντέχω ούτε ζωγραφιστό και μέρες που απορώ γιατί ακούω οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ αυτόν.