Πώς προσεγγίζεις ένα θέμα;

Διαβάζοντας το άρθρο "Φάτε μάτια δίσκους: Τα αγαπημένα μας εξώφυλλα" σκέφτηκα πως προσεγγίζεις ένα θέμα. Τα εξώφυλλα είναι η αφορμή. Είδα και διάβασα πολλά, και διαφωνώ και συμφωνώ, αλλά ποιο είναι το θέμα; Να κάνω τον έξυπνο, τον περίεργο, τον κριτικό τέχνης, τον ξερόλα, τον συλλέκτη, τον εγκυκλοπαιδιστή, τον ονειροπόλο, τον χρονογράφο, τον είρωνα, τον τυμβωρύχο, τον συγγραφέα, τον καλλιτέχνη, τον ερευνητή, τον αρχειοθέτη κλπ… μπερδεύτηκα.

Όλοι τελικά είμαστε διαφορετικοί. Σήμερα, μετά από 45 χρόνια αναζητήσεων, προσμονής εκπλήξεων κατέληξα στο ότι προσεγγίζεις με την καρδιά σου γίνεται πλέον απαραίτητο και ανεξίτηλα τυπωμένο στο πίσω μέρος του μυαλού σου.

Αν και είχα πικάπ στο σπίτι από τον πατέρα μου, τη μουσική την άκουγα πρώτα με το μυαλό, μετά με τα μάτια και τέλος με τ’ αυτιά. Τα παρακάτω εξώφυλλα, χωρίς σειρά αξιολόγησης, χωρίς φανφάρες, έχουν την ίδια βαρύτητα όπως την πρώτη στιγμή που τα είδα μπροστά μου.

1. COCKNEY REBEL - The Psychomodo (EMI-1974) 

Μαθητής Γυμνασίου στα Τρίκαλα χαζεύω σε δισκάδικο το οποίο είναι απέναντι από το μαγαζί που εργαζόταν ο πατέρας μου. Δίπλα στο δισκάδικο υπάρχει ένα ποδηλατάδικο. Ιδιοκτήτρια του δισκάδικου η γυναίκα του ποδηλατά. Τότε όλα λειτουργούσαν κάπως έτσι, πώς ν΄ αντλήσεις πληροφορίες μεταξύ Καζαντζίδη και Iron Butterfly. Με πλησιάζει κάποιος, δέκα χρόνια μεγαλύτερος μου περίπου, τον κόβω φοιτητή. Μου λέει, αν θες ν΄ ακούσεις κάτι και να με θυμάσαι, άκου αυτό και πιάνει κάπου μέσα από τον σωρό το Psychomodo. Βλέπω το εξώφυλλο και παθαίνω, ταξίδι στο παρόν και το μέλλον. Σαν τις “πειραγμένες” φωτογραφίες που έβγαζε ο πατέρας μου με την Lubitel. Μου λέει ο καθοδηγητής μου, αυτό που θ’ ακούσεις λέγεται θεατρικό ρoκ, ξαφνικά με βάζει στο κάδρο, μπροστά μου. Ο Steve Harley σαν ξένος ηθοποιός, ήρωας από αφίσα σύγχρονης εκδοχής αρχαίου ελληνικού δράματος. Τον αγοράζω αβλεπεί, παθαίνω με την φωνή του S. Harley, όσα φανταζόμουν από το εξώφυλλο γίνονται βαθιά λειτουργία μέχρι την τελευταία γραμμή του δίσκου.

2. ZZ TOP - Fandango (WARNER-1975) 

Ηχογραφημένο το 1974-1975, κυκλοφορεί στην πόλη μου το 1976. Έχω την γιορτή μου. Ο νονός μου θέλει να μου πάρει ένα δώρο αλλά να το διαλέξω ο ίδιος, θέλει όμως να μου πάρει πουκάμισο. Στο δισκάδικο της στοάς το έχω τσεκάρει στην θαμπή βιτρίνα. Η Ελλάδα από την δικτατορία και μετά έχει εθιστεί στην αντιπαροχή, στην τηλεόραση και στα σπαγγέτι γουέστερν. Είναι σα να βλέπω τρείς τύπους από τα πανηγύρια της περιοχής μου να παίζουν καουμπόικα δημοτικά, πάνω κάτω από λεζάντες περιοδεύοντος τσίρκου. Αυτόν θέλω, λέω τον νονό μου και πριν προλάβει να φέρει αντίρρηση τον πάω στο ταμείο για πληρωμή. ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ!!

3. CHUCK E. WEISS - The Other Side of Town (SELECT-1981)

Εικονοκλαστικό εξώφυλλο της καθημερινότητας ή αυτού που θα θέλαμε να ζούμε ή ν’ αποφύγουμε. Όταν γυρίσεις τον δίσκο από την άλλη μεριά, παίρνεις ακριβώς τον μήνυμα του τίτλου του δίσκου. Τα συμπεράσματα δικά σας.

4. YES - Tales from Topographic Oceans (ATLANTIC-1973)

Το 2002 το εκπληκτικής ομορφιάς εξώφυλλο του μάγου του αερογράφου και όχι μόνο Roger Dean που «κλίνει τα μάτια μας» και «ανοίγει» την φαντασία και το μυαλό μας, ψηφίζεται από τους αναγνώστες του «Rolling Stone» το καλλίτερο εξώφυλλο όλων των εποχών. Το 1978 που το αγοράζω, στην βιτρίνα του δισκάδικου βλέπω ένα «ζωντανό» ενυδρείο και μια παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια τοπο-γεωγραφίας στο μυαλό μου. Από τότε στο μάθημα της γεωγραφίας γράφω πάντα 10!

5. ELO - The Light Shines On (HARVEST-1977)

Δεν θα μιλήσω για τα εξώφυλλα της Harvest, αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο στην μουσική βιομηχανία και στην διαμόρφωση ήχου, ήθους και ύφους. Ο δίσκος κυκλοφορεί τον Απρίλιο του 1977, τον Αύγουστο του ίδιου έτους βρίσκομαι σε κάποιο από τα πατώματα του HMV Store στο Λονδίνο. Σε μια προθήκη, με ντάνα δίσκων, στην κορυφή αυτής, ο παρών. Στον Gore Verbinski δεν έχει ακόμα ανατεθεί να σκηνοθετήσει τους «Πειρατές της Καραϊβικής» και ν’ απογειώσει την καριέρα του, οι ELO όμως με την μουσική τους παιδεία και ενορχηστρωτική πρωτοπορία τους έχουν κάθε λόγο να συνθέτουν με την μουσική και το ύφος του ευφυείς εικόνες. Η εικόνα και το οπισθόφυλλο με κάνει περισσότερο παιδί που θέλει να ζήσει κάθε είδους «εικονική» και όχι μόνο περιπέτεια και τον βάζω κάτω από την μασχάλη μου.

6. GERRY RAFFERTY - Another World (HYPERTENSION-2000)

Όταν το 2000 κυκλοφόρησε το συγκεκριμένο CD σε 15.000 μόνο κόπιες παγκοσμίως, ήξερα κυρίως τον Gerry Rafferty όπως όλοι οι Έλληνες από το διαχρονικό «Baker Street». Όταν όμως έπιανα το CD – το οποίο δυστυχώς δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε LP - βρέθηκα σ’ έναν άλλο κόσμο ανοίγοντας το τετράπτυχο εξώφυλλο. Δεν συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για δίσκο του Gerry Rafferty, απλώς κατάλαβα από την πρώτη στιγμή ότι κρατούσα στα χέρια μου ένα μοναδικό έργο τέχνης από κάθε άποψη. Ποιος θα το ‘λεγε όμως ότι αυτός ο δίσκος θα ήταν ο τελευταίος του. Ο φίλος του Σκωτσέζος επίσης John Patrick Byrne φιλοτέχνησε για τελευταία φορά τον καλλίτερο επιτάφιο.

7. IT’S A BEAUTIFUL DAY - It's A Beautiful Day (COLUMBIA-1969)

Αυτό το υπέροχο εξώφυλλο, είναι ένα παράθυρο στην άνοιξη, στην ζωή, στην κυριολεκτικά ψυχική ανθρώπινη ανάταση. Πρώτη φορά το αντίκρισα σε δισκοπωλείο του Βόλου σε μαθητική εκδρομή. Μπήκα μέσα και ρώτησα, 180δρχ. δεν είχα μαζί μου ούτε τα μισά. Τύπωσα αυτήν την ανάταση του ανθρώπου χαμένου στο μαγικό γαλάζιο στο μυαλό μου. Τον απέκτησα χρόνια αργότερα, ήδη όμως κουβαλούσα την «μουσική» του μέσα μου.

8. CRASS - Penis Envy (CRASS-1980)

Αν ο Φρόιντ αποφάσιζε να γράψει το ριζοσπαστικό έργο του υπό μορφή στίχων και έψαχνε συγκρότημα για μελοποίηση και απόδοση αυτού, οι CRASS φαντάζουν στα μάτια μου, το απόλυτο γκρουπ. Το περιτύλιγμα του έργου αυτού θα ήταν σίγουρα η φιλήδονη πακεταρισμένη «κούκλα» του εξωφύλλου. Ποιος θα «εξέδιδε» … τον δίσκο; Μόνο μια ανεξάρτητη εταιρεία. Η CRASS Records. Pay no more than £3.00.

9. ZOUNDS - The Curse of Zounds (ROUGH TRADE-1982)

Αν και οι Clash έγραψαν το London’s Burning, ήρθαν 5 χρόνια αργότερα οι Zounds και το έκαναν εικόνα, κορνίζα. Όπως «φωνάζουν» στον κόσμο, αυτή είναι η «κατάρα» τους. Απόλυτη απόδοση του κλίματος και της εποχής που έμπαινε ο κόσμος και η Αγγλία. Μοναδική περίπτωση punk-new wave-post punk, αποδώστε το όπως θέλετε, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Να΄ναι καλά ο Σπύρος από το Stereodisc που το τ’ αγόρασα στην «ώρα» του.

10. DEAD BOYS - Younger, Louder, Snottier (NECROPHILIA-1989)

Τι να πω για ένα από τα αγαπημένα μου εξώφυλλα και δίσκους . Η έκδοση του 1ου τους δίσκου με τις «πρωτόγονες» ηχογραφήσεις του εμβληματικού αυτού άλμπουμ το οποίο καθόρισε ήχο και άποψη στο πανκ το 1976 και έπειτα. Περιέχει για μένα το καλλίτερο πανκ κομμάτι που γράφτηκε ποτέ, το«Sonic Reducer». Τα υπόλοιπα σχόλια για το εξώφυλλο δικά σας.

11. COMSAT ANGELS - Sleep No More (POLYDOR-1981)

Το magnum opus των Comsat Angels, άξιο παιδί του «Unknown Pleasures» αλλά με εξώφυλλο που δείχνει την αισιόδοξη πλευρά του dark-wave. Άλλωστε το 1981 έχουμε μπει για τα καλά στο new-wave καθώς επίσης και προς άλλες μουσικές κατευθύνσεις. Στην Ελλάδα δεν έγιναν ποτέ γνωστοί γιατί πιστεύω πώς για dark-wave είχαν πολύ σοφιστικέ και αισιόδοξα εξώφυλλα για τους Έλληνες φαν του είδους.

12. FRANK ZAPPA - Over-Nite Sensantion (DISCREET–1973)

Το συγκεκριμένο εξώφυλλο το έχω κάνει κορνίζα στο σπίτι μου. Ο «θείος» Frank όπως λέει γλαφυρά και ο τίτλος του δίσκου, παρουσιάζει όλη την «τρέλα» και τη μοναδικότητα της κοινωνίας, της νύχτας, της διασκέδασης, όλων των ειδών, των ΜΜΕ, του star-system, του rock γίγνεσθαι. Ο Frank Zappa με την βοήθεια του Dave McMacken που το φιλοτέχνησε μας το δίνει στο πιάτο, συγνώμη στο πικάπ. Απολαύστε!!!

13. FLAMIN’ GROOVIES - Teenage Head (KAMA-SUTRA–1971)

Ο δίσκος βγήκε την ίδια χρονιά που κυκλοφόρησε και το Sticky Fingers των Stones. Προσπαθούσα πολλά χρόνια να τον ακούσω και να τον αποκτήσω, αλλά καθώς ήμουν, ατυχώς, παιδί της επαρχίας, δεν είχα καμία τύχη εκείνη την εποχή. Είχα δει από τύχη κάπου το εξώφυλλο, είχα σχηματίσει στον μυαλό μου για χρόνια το ηχητικό αποτέλεσμα. Αυτό που είχα δει στο εξώφυλλο, με στοίχειωνε, έκτισε τον ήχο σαν αόρατος παραγωγός για χρόνια μέσα μου. Κάποια στιγμή βρέθηκα στην Αθήνα, στο ιστορικό Jazz-Rock στην Ακαδημίας, ένα αντίτυπο βρέθηκε τελικά στα χέρια μου. Έτρεξα να τον ακούσω. Για μένα ήταν καλλίτερο από το Sticky Fingers, άλλωστε αυτό το είχα ήδη λειώσει στο πικάπ. Αυτό που άκουγα εκείνες τις στιγμές, ήταν πιο rock, πιο blues, πιο «πραγματικό» και πιο «αυθεντικό» από αυτό που είχα χρόνια μέσα μου. Αποζημιώθηκα με το παραπάνω.

14. INCREDIBLE STRING BAND - Incredible String Band (ELECTRA US-copy-1966)

Για τους Incredible String Band είχα διαβάσει σ’ ένα τεύχος του περιοδικού «ΜΟΥΣΙΚΟ-ΕΞΠΡΕΣ» και τα λίγα λόγια μαζί με την παρουσίαση του γκρουπ με κέντρισαν. Πολύ αργότερα έπεσε στα χέρια μου, στο ιστορικό «BLOW-UP» της πλατείας Αριστοτέλους, η αμερικάνικη έκδοση του 1ου άλμπουμ. Τώρα που το σκέφτομαι, αν είχα βρει την εγγλέζικη έκδοση μάλλον δεν θα άκουγα ποτέ τους Incredible String Band. Η φωτογραφία στο εξώφυλλο για μένα είναι καθοριστική. Τα ρούχα, το ύφος, οι πόζες, τα χαμόγελα. Και οι τρείς διαφορετικοί, και οι τρείς μοναδικοί. Έπρεπε να περάσουν τα χρόνια, ν’ ακούσω και τους υπόλοιπους δίσκους για να καταλάβω πόσο μοναδικοί υπήρξαν. Αλλά αυτός ο πρώτος δίσκος που είναι όλοι μαζί για πρώτη και τελευταία φορά παραμένει αξεπέραστος.

15. CHUCK BERRY - Golden Decade (CHESS-1967)

Νοσταλγικό εξώφυλλο μιας άλλης εποχής, μιας χαμένης αθωότητας την οποία μάταια σήμερα επιζητούμε. Αν πάρεις μόνο αυτό τον διπλό δίσκο του Chuck Berry τα πήρες όλα. Σήμερα βέβαια βλέποντας το ροζ ραδιόφωνο του εξωφύλλου, κάποιοι «πειραγμένοι» νέοι και όχι μόνο μπορεί να βλέπουν και στεγνωτήρα χεριών σε γυναικείες τουαλέτες. Αυτό, σήμερα λέγεται, αθωότητα!!

16. 13th FLOOR ELEVATORS - The Psychedelic Sounds of 13th Floor Elevators (I.A.-1966)

Στις αρχές της δεκαετίας του '80 κυκλοφορεί επιτέλους και στην Ελλάδα ο πρώτος δίσκος των Elevators. Το Ποπ&Ροκ του Οκτωβρίου 1981 –τεύχος Νο44 -στη στήλη της δισκοκριτικής αφιερώνει τρείς αράδες μιας στήλης για τον εν λόγω δίσκο. Περισσότερο χώρο πιάνει η φωτογραφία παρά η «κριτική» του Πητ Κωνσταντέα, ο οποίος γράφει μεταξύ άλλων χαρακτηριστικά τα εξής «…..αν περιμένατε τίποτε εντυπωσιακό θα απογοητευτείτε, μιας και υπήρχανε τότε πιο αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα του είδους ………..ας κυκλοφορήσει το δεύτερο άλμπουμ που είναι σαφώς καλύτερο…»(sic). Προσωπική μου άποψη ένας από τους σημαντικότερους, εκφραστικότερους και ριζοσπαστικότερους δίσκους στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής με τον Jon Cleveland που φιλοτεχνεί το «μάτι» στον εξώφυλλο, αυτό και μόνο το έργο τον κάνει «αθάνατο».

17. GRATEFUL DEAD - American Beauty (WARNER-1970)

Στην αυγή της δεκαετίας του '70 οι Grateful Dead έκαναν στροφή από τον  ψυχεδελικό μπλουζ ήχο της προηγούμενης δεκαετίας στην country. Απίστευτα δηλωτικό το εξώφυλλο, ένα αριστούργημα ζωγραφικής, εικόνας, τεχνικής. Ότι βλέπεις, ακούς, με το πιο χαρακτηριστικό τρόπο. Κλείνεις τα μάτια και ακούς. Θα μπορούσε να ήταν και το εξώφυλλο soundtrack ψυχεδελικού γουέστερν.

18. JOHNNY WINTER - Nothin’ But the Blues (BLUE SKY-1977)

Όταν είδα στο ράφι του Blow-Up στην Αριστοτέλους τον δανδή τύπο καθισμένο με στυλ στην κονσόλα ηχογράφησης να «καίει» το άσπρο εξώφυλλο κρατώντας μια τεράστια μεταλλική κιθάρα – πρώτη φορά έβλεπα κάτι παρόμοιο – εντυπωσιάστηκα μεμιάς. Σκέφτηκα ότι και να παίζει ο τύπος, το κάνει σίγουρα με στυλ και όρεξη. Δεν το σκέφτηκα δύο φορές.

19. AREA - Arbeit Macht Frei (CRAMPS-1973)

Οι Ιταλοί κατ’ άλλα AREA του μοναδικού Έλληνα σολίστα Demetrio Stratos με το «Η εργασία απελευθερώνει», το σύνθημα πάνω από την πύλη του στρατοπέδου Νταχάου, έβαλαν το 1973 τον ακρατή ν’ ακούσει και να σκεφτεί. Έπρεπε επίσης ν’ ανοίξεις και το τρίπτυχο εξώφυλλο με το πιστόλι για να καταλήξεις στο συμπέρασμα. Αγνοήθηκαν κραυγαλέα από την τοπική δισκογραφική αγορά και έτσι δεν κυκλοφόρησε ποτέ επίσημα δίσκος τους. Τα μεγάλα διευθυντικά μυαλά αποφάσισαν, δεν υπάρχει αγορά, δεν υπάρχει κοινό, άρα δεν υπάρχει «κενό». Ευτυχώς υπήρξε ο Άσιμος και τους έγραψε σε κασέτες και ένα άρθρο στο περιοδικό «ΜΟΥΣΙΚΗ».

20. CARAVAN - In the Land of Grey and Pink (DERAM-1971)

Έτσι τον είδα για πρώτη φορά μπροστά μου. Μπορεί  κανείς να του αντισταθεί. Άλλωστε ήμουν και μικρό παιδί, αλλά και τώρα που είμαι μεγάλος, ασκεί την ίδια γοητεία, μπορώ να πω και μεγαλύτερη. Γιατί τώρα ξέρω, έχω δει και ακούσει καλλίτερα και χειρότερα.

21. SAVOY BROWN - Blue Matter (DECCA-1969)

Το Blues-rock τέρας των Savoy Brown ξυπνά απ’ τον βάλτο, έτσι τον πρωτοαντίκρισα τον δίσκο. Οι Savoy Brown γνήσια παιδιά του Alexis Korner κρατούν ζωντανό τον ακροατή και τον θεατή.

22. STEELEYE SPAN - Commoners Crown (CHRYSALIS-1975)

Το «κόσμημα» στέμμα των «απλών» ανθρώπων, κορυφαία έμπνευση της Nancy Fouts αφήνει πιστεύω άφωνο όποιον προσέξει τι δείχνει το εξώφυλλο των Steeleye Span. Εκατοντάδες τενεκεδένια βαμμένα ανθρωπάκια της Airfix φτιάνουν τον κόσμο τους, τον κόσμο μας. Το punk και το God save the Queen των Pistols ήρθαν μετά.

23. VARIOUS - Go Go Crankin’ (Paint the White House black) (4th & BROADWAY-1985)

Πάντα μ’ αρέσουν τα εξώφυλλα με μήνυμα. Είμαστε πιστεύω και κοινωνικά αλλά και πολιτικά όντα και αν όχι, πρέπει να είμαστε. Αυτά τα πράγματα πάνε την κοινωνία μπροστά, τον άνθρωπο, την κοινότητα, την ομάδα. Πρέπει να λέγονται ξεκάθαρα τα πράγματα, με ξεκάθαρο τρόπο.

24. JELLO BIAFRA with D.O.A - Last Scream of the Missing Neighbours (ALTERNATIVE TENTACLES-1989)

Ο εικαστικός και ανατρεπτικός Winston Smith μαζί με τον Jello Biafra τους Dead Kennedys αλλά και πολλούς άλλους εκλεκτούς κυρίους έχει κάνει μικρά «θαύματα» με χτυπήματα κάτω από την μέση στην συντηρητική, ομοφοβική και ρατσιστική Αμερική.

25. TOWNES VAN ZANDT - Live at the Old Quarter, Houston Texas (TOMATO-1977)

Μια ξεχωριστή, μοναχική, μουσική προσωπικότητα, με άσχημη ως συνήθως κατάληξη, όπως σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Ήμουν στο «παρά πέντε» να βάλω τον πρώτο δίσκο του Nick Drake.

+1=26. LENE LOVICH - Flex (STIFF-1979)

Αν η Madonna είχε το μισό ταλέντο της Lene Lovich και η Lene Lovich το μισό επιχειρηματικό δαιμόνιο και τύχη της Madonna, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Τώρα τι «χρωστά» η Madonna στην Lovich από «δικαιώματα» και σε άλλους, αυτό είναι μια άλλη υπόθεση.