+ Rest in Peace Michael Jackson
Michael Jackson
της Χίλντας Παπαδημητρίου
Ούσα αρκετά μεγάλη το 1982 για να παρασυρθώ από τη λαίλαπα του Thriller, πολύ αργότερα αντιλήφθηκα την πολλαπλή πολιτιστική/πολιτική σημασία του Michael Jackson. Ήταν η πρώτη φορά που ένας σούπερ-σταρ της μαύρης Αμερικής πετύχαινε ένα τέτοιο crossover στο λευκό πληθυσμό των ΗΠΑ, αλλά και στον κόσμο όλο. Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι η επιτυχία δεν οφειλόταν στο ξέπλυμα της αυθεντικής soul και του funk, το Thriller και λίγο νωρίτερα το Off the Wall έδωσαν την ευκαιρία σε όποιον είχε την περιέργεια, να το ψάξει πιο βαθιά. Κι αν αυτό μοιάζει κοινότοπο, θυμηθείτε για παράδειγμα το φωνητικό στυλ του Jackson, το οποίο παρέπεμπε σε μια ολόκληρη γενιά falsetto μαύρων τραγουδιστών: Ronald Isley, Frankie Lymon κλπ.
Από τα ελάχιστα παιδιά-θαύματα που κατάφεραν να πετύχουν και ως ενήλικες, ο Jackson μεταμορφώθηκε σ' έναν λεπτοκαμωμένο και ευλύγιστο έφηβο, με πρωτοφανές χορευτικό ταλέντο, το οποίο αναγνώρισε και ο (πολύ μεγάλος) Fred Astaire. Ενσωματώνοντας στις χορογραφίες του τη χορευτική κουλτούρα του δρόμου, την έκανε γνωστή, στην πιο ιλουστρέ μορφή της, στα εκατομμύρια των θεατών του MTV, το οποίο έκανε τα πρώτα του βήματα εκείνη την εποχή περίπου. Εκτός των άλλων, ήταν υπεύθυνος για τη μετατροπή ενός απλού videoclip σε μια ανεξάρτητη μορφή τέχνης, στην οποία δεν δίστασε να βάλει το χεράκι του και ο Martin Scorsese.
Ωστόσο, όταν λίγο αργότερα ο μικρός σγουρομάλλης μαυρούλης άρχισε να μεταμορφώνεται, φάνηκε καθαρά ότι εδώ είχαμε άλλη μια τραγική φυσιογνωμία α-λα Elvis. Ο Michael, ο οποίος από μαύρος θέλησε να γίνει λευκός, και από άνδρας γυναίκα, ζώντας στη Χώρα του Ποτέ-Ποτέ εφ' όρου ζωής, ήταν άλλο ένα θύμα των μηχανισμών της αμερικάνικης μουσικής βιομηχανίας. Ένα από τα δεκάδες που δεν κατάφεραν να βρουν μέσα τους ή γύρω στο περιβάλλον τους τη δύναμη να διαχειριστούν την ανθρωποφάγο δημοσιότητα: όπως η Marilyn Monroe και η Judy Garland, ή οι πιο δικοί μας: Elvis, Janis, Jim Morrison, Jimi Hendrix. Κι ενώ ο Elvis πέθανε από βουλιμία, ο Jackson έζησε τα τελευταία του χρόνια ανορεξικός και βαθιά χωμένος στα παυσίπονα και τα βαριά οπιοειδή.
Ήδη, από τα τέλη της δεκαετίας του '80 ήταν φανερά "καμένο χαρτί", πράγμα που θα πρέπει να είχε συνειδητοποιήσει και ο ίδιος. Εξ ου και οι μεταγενέστερες, όλο και πιο σπασμωδικές επαγγελματικές και προσωπικές επιλογές του. Δεν θα θρηνήσω την απώλεια του, αλλά δεν θα μπω στη χορεία αυτών που διατείνονται: what Michael got to do with us. Υπήρξε κι αυτός μια ψηφίδα στο τεράστιο παζλ της μαύρης μουσικής, όσο αμφιλεγόμενη κι αν ήταν η προσφορά του.
+++
A Thriller Life - Michael Jackson (1958-2009)
του Πάνου Πανότα
Στους επικήδειους, συνήθως κομπιάζεις υπό το βάρος της απώλειας, στον προκείμενο όμως γι' άλλους λόγους. Από ας πούμε κάτι σαν αμηχανία... Εξάλλου, κανένας δεν ανέμενε ότι η παρατεταμένα προβληματική μέση ηλικία του Michael Jackson υπήρχε έστω και μία απειροελάχιστη πιθανότητα να κατέληγε σε χάπι έντ. Αυτό είχε αποκλειστεί ως ενδεχόμενο, τραγικά θα τελείωνε, κι έτσι έβγαζε και νόημα. Στο μουσικό χώρο έχουμε μιλήσει ένα σωρό φορές για άνοδο και πτώση. Ωστόσο, ο Jackson ήταν απ' τους λίγους που με την πορεία του πήγε τις έννοιες των λέξεων αυτών στην απόλυτη σημασία τους, στα βαριά άκρα. Δεν υπάρχει παράδειγμα σύγκρισης, ξεπέρασε ακόμα και τον Elvis Presley, οι βασιλιάδες κοντράρονται και στις λάσπες...
Οι γενιές μουσικόφιλων μετά το '90, αναλογιστείτε πόσες, ήταν άτυχες. Σχεδόν ολόκληρες οι δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του είχαν λιγότερο μουσική, τραγούδια, χορό, συναυλίες και περισσότερο σκάνδαλα, αστυνόμους, δικηγόρους, διαζύγια, χειρουργεία, φάρμακα, πλειστηριασμούς, χρέη... Όλα θυσία για να παραλλάξει τη γέννα του και να γίνει λευκός, μία εμμονή ζωής που τον κατέληξε ένα φοβισμένο πλάσμα που δεν ήθελε να βλέπει καθρέφτη... Οι φακοί απαθανάτισαν την τελική του παραμορφωμένη εικόνα, το μυαλό του όμως, και τους γρίφους του, ουδέποτε. Ο άγραφος νόμος που λέει πως οι μεγάλοι σταρ έχουν και πολύ ιδιαίτερες αδυναμίες, πάλι σε εφαρμογή.
Εντούτοις, υπήρξαν και τα χρόνια της δόξας. Οι μόλις δύο δίσκοι που 'βγαλε στα eighties είχαν μαζί δεκαεννιά τρακ, τα δεκάξι κόπηκαν σε σινγκλ. Απλησίαστη αναλογία. Όταν έμαθα ότι τότε ακριβώς έγραφε ο ίδιος αρκετά απ' τα κομμάτια του, με αποκορύφωμα το "Bad" του '87, κόντρα στο ατλαντικό σταρ σίστεμ παραγωγών και λοιπών του χώρου της μέινστριμ ποπ, του 'δωσα πόντους σεβασμού. Μολαταύτα, το "Thriller" του '82 ήταν ως άλμπουμ ένας θρίαμβος του Quincy Jones, ενός εκ των μεταμορφωτών της μαύρης μουσικής, και της γενικότερης, που τονίζεται λίγο μέσα σ' αυτά τα ξαφνικά μεταθανάτια που μας έλαχαν. Είναι ο δίσκος που ποτέ δε σταμάτησε να πουλάει, ποτέ δεν έγραψε έλλειψη στα δισκοπωλεία, οι anniversary εκδόσεις ήταν τυπικότερες από άλλων διότι στερούνταν βαθύτερου νοήματος. Αποτελεί δε, και case study επίμονου μάνατζμεντ: απογειώθηκε όταν κόπηκε το "Billie Jean" ως σινγκλ, το δεύτερο του άλμπουμ - το πρώτο "The Girl Is Mine" είναι σα να μη βγήκε... Από δω, ωστόσο, ξεκίνησε κι η κατάρα, μία πάλη ενάντια στις ισορροπίες της φύσης, που 'δωσε τον τίτλο του θρίλερ, πραγματικά αυτήν τη φορά, στο ένα τρίτο σχεδόν της ζωής του δημιουργού του. Κι όταν η φύση εκδικείται, το κάνει ιδιαίτερα, ολισθηρά, με ξεκάθαρα βήματα προς τα κάτω και δε χρειάζεται να προσκαλέσει κανείς τον Vincent Price, θα 'ναι από μόνος του εκεί, ξέρει αυτός...
Ο ξαφνικός θάνατος του Michael Jackson πέτυχε ό,τι δεν μπόρεσε ο ίδιος μετά το '93, να λάμψει ξανά πρωτίστως ως ποπ σταρ, με αναφορές κι αφιερώματα παντού. Έτσι όπως θα τον ξεκαθαρίσει και στις γραφές της η Ιστορία, προσθέτοντας μπροστά απλά και τελεσίδικα το επίθετο "εκκεντρικός".
+++
Michael Jackson
του Δημήτρη Κάζη
Από την Παρασκευή το πρωί κάτι με τρώει. Ποτέ δεν ήμουν φαν του Michael Jackson, αλλά όπως κάθε παιδί των 80s χόρεψα αμέτρητες φορές το Billie Jean και το Beat It, τόσες που έγιναν μέρος μου. Η είδηση του θανάτου του μου προκάλεσε μια θλίψη που δεν ένιωσα για μουσικούς που θαύμαζα και αγαπούσα πολύ περισσότερο. Επειδή ο Μιχαλάκης ήταν ένας πονεμένος άνθρωπος που έζησε μια ζωή μαρτύριο. Εδώ ο μέσος κυνικός μαλάκας θα γυρίσει με μισή γκριμάτσα "χαμόγελο" και θα πει "για δες ρε προβλήματα που έχουν οι πλούσιοι". Τον αφήνω στη μικροαστική καφρίλα και την ημιμάθειά του. Γιατί η ζωή του Michael ήταν σκληρή, δύσκολη και γαμημένη πατόκορφα. Όταν τα άλλα παιδιά έπαιζαν κρυφτό, μάθαιναν ποδήλατο και τσαλαβουτούσαν στα νερά για καραβίδες αυτός είχε πρόβες και παραστάσεις. Όταν οι άλλοι έφηβοι είχαν αγωνία αν θα τους αφήσει το κορίτσι να το φιλήσουν και μέχρι πού θα φτάσει το χέρι πριν να τους το τραβήξει αυτός ήταν ένας σταρ που όλοι τον κολάκευαν υποκριτικά και του δίνανε τα πάντα στο πιάτο. Και όταν οι υπόλοιποι νέοι άρχιζαν δειλά δειλά να φτιάχνουν τη ζωή τους, αυτός τα είχε δει, τα είχε κάνει και τα είχε βαρεθεί όλα. Το τίμημα της επιτυχίας και το αντίτιμο του λαμπερού, μοναδικού του ταλέντου ήταν βαρύ, και ό ίδιος είχε χάσει τη μπάλα από νωρίς. Τον θυμάμαι στο γάμο - κατασκεύασμα των μάνατζερ και των δημοσιοσχετιστών με την κόρη του Έλβις. Το βλέμμα του ήταν κάτι ανάμεσα σε βλέμμα φοβισμένου ζώου και μικρού παιδιού. Μικρού παιδιού που ο πατέρας του του στέρησε την παιδική ηλικία, και το κοινό που του αρέσει να κολακεύεται ότι έχει προοδεύσει από εκείνο της αρχαιότητας που η διασκέδασή του ήταν οι μονομαχίες και του μεσαίωνα που ήταν οι απαγχονισμοί, το χειροκροτούσε εκστασιασμένο. Το κενό στην ψυχή και στο μυαλό του ήταν τόσο μεγάλο, που όταν βρέθηκε σχετικά ανεξάρτητος και με ένα σκασμό λεφτά στα χέρια, προσπάθησε να το καλύψει με όλες τις γνωστές πράξεις του, που μπορεί να φαίνονται βλακείες σε μας αλλά ήταν απεγνωσμένες προσπάθειες ενός απελπισμένου ανθρώπου να βρει κάτι που του έλειπε αλλά δεν ήξερε τι ακριβώς ήταν αυτό. Οι πλαστικές, το άσπρισμα του δέρματος, τα πανάκριβα παιχνίδια. Και ποτέ δεν πίστεψα τις κατηγορίες για πέσιμο σε αγοράκια. Ήταν απλά ένα παιδί που ήθελε να παίξει με τα άλλα, αλλά όλοι το κοίταζαν περίεργα γιατί είχε μεγαλώσει χωρίς να το καταλάβει. Αναπαύσου εν ειρήνη Michael, το μόνο που θα μείνει τελικά θα είναι τα τραγούδια σου και η ανάμνηση του τεράστιου ταλέντου σου.
+++
Ο άνθρωπος που γεννήθηκε μαύρος και πέθανε λευκός
του Κώστα Καρδερίνη
Έτσι τον χαρακτήρισε ο εύστοχα βιτριολικός Νίκος Μαστοράκης, παρευρισκόμενος "Μες την τρελή χαρά" της Ναταλίας Γερμανού. Την προηγούμενη φορά που θυμάμαι ελληνική αναφορά στο όνομά του είναι από τους Άγαμους Θύτες που μας έδειξαν επί σκηνής μερικούς σύγχρονους τρόπους χορέματος του ζεϊμπέκικου, μεταξύ αυτών και το "ζεϊμπέκικο του Μάικλ Τζάκσον" όπως το είπανε. Δεν άρχισα καλά αλλά σύντομα επανορθώνω.
Ποια η προσφορά του εκδημίσαντος στην 7η τέχνη, αναρωτήθηκα. Πρώτη και σοβαρή εμφάνιση στα 20 ως σκιάχτρο στο μιούζικαλ "Ο μάγος του Οζ" [The Wiz, 1978] του Sidney Lumet, να τραγουδά στη σκιά της πρωταγωνίστριας Diana Ross.
Μετά ήρθαν οι μεγάλοι του σκηνοθέτες. Το βιντεοκλίπ Thriller [1983] περιποιείται ο John Landis με την Janet Jackson να κάνει ένα ανώνυμο zombie. Το βιντεοκλίπ Bad [1987] αναλαμβάνει ο Martin Scorsese και η Roberta Flack γίνεται μαμά του Darryl/Michael. Ανάμεσα, ο Francis Ford Coppola τον μεταμορφώνει σε Captain EO [1986] με αντίπαλο δέος την Anjelica Huston [The Supreme Leader].
Ύστερα έρχεται ο Moonwalker [1988] και τα βιντεοκλίπ γίνονται επεισόδια. Και δέκα χρόνια αργότερα αποκτά πολλά πρόσωπα τρομαχτικά και συμπαθητικά στο 38λεπτο Ghosts [1997]. Το 1991 έχει δανείσει ανώνυμα τη φωνή του σε μια περαστική φιγούρα των Simpsons, ενώ το 1999 μια γιαπωνέζικη εταιρία τον κάνει βιντεογκέημ [Space Channel 5 και Space Channel 5: Part 2, 2002].
Κάπου εκεί περνά περαστικός από τους Men in Black II [2002] του Barry Sonnenfeld και την ανεκδιήγητη και αγέλαστη παρωδία Miss Cast Away [2004] που ξαναβαφτίστηκε "Mission Almost Impossible" και πέρασε στην ιστορία με το σχόλιο "το τρέιλερ ήταν πολύ καλύτερο από την ταινία".
Ως ύστατη ανάμνηση κρατώ τα δυο βιντεοκλίπ του κατεδαφιστικού Weird Al Yankovic που τον τίμησε με τον προσωπικό του μοναδικό τρόπο.
Video: I'm Fat [who's fat]
Video: Eat It [beat it]
+++
Το Έκπτωτο Παιδί της Χώρας του Ποτέ
του Πρόδρομου Γιαγκόπουλου
Όταν θα παλέψεις να γράψεις κάποια πράγματα που θα ακουστούν όμορφα για ένα πρόσωπο τόσο αμφιλεγόμενο, όπως ήταν ο Michael Jackson, πρέπει να ξεκινήσεις με κάποια "δεν..." που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να καταλάβει πως όσα γραπτώς θα ειπωθούν δεν έχουν να κάνουν με φανατισμό, λατρεία ή οποιαδήποτε μορφή υπέρμετρης αγάπης για τη μουσική ή την περσόνα του αποθανόντος.
Έτσι λοιπόν, δηλώνω, πως είχα ξεπατικώσει κάθε κίνηση του Βασιλιά της Ποπ μέχρι τα 14 μου. Άκουγα τη μουσική του μέχρι τα 15 μου και διάβασα τη βιογραφία του στα 16 μου. Και μετά τέρμα. Δεν ξανασχολήθηκα ποτέ μαζί του κι εκείνος δεν έκανε απολύτως τίποτα (μουσικά εννοώντας) για να με κερδίσει έστω κι ελάχιστα. Το μόνο που έφτανε από τηλεοράσεις και sites ήταν κουτσομπολιά, φήμες και εξωφρενικά γεγονότα, ως επί το πλείστον δυσάρεστα για τον ίδιο τον Michael Jackson. Και ύστερα... ο Michael Jackson νεκρός... είναι από τις ειδήσεις που διασταυρώνεις ένα εκατομμύριο φορές για να δεις αν είναι αλήθεια. Και ήταν... αυτή τη φορά δεν υπήρχαν κουτσομπολιά ή φήμες... υπήρχε ένα μη-αναστρέψιμο γεγονός.
Στο παρόν άρθρο, δεν θα μιλήσω για τη μουσική του, τις πωλήσεις, τα βραβεία, το αν άλλαξε ή όχι την ιστορία της μουσικής. Μόνο ο χρόνος μπορεί να πει... αν δεν το έχει κάνει ήδη. Εγώ θέλω να μιλήσω για αυτή τη σκιά ανθρώπου, που μοιάζει να μην μπόρεσε ποτέ να ταιριάξει με τον κόσμο των ενηλίκων. Ο Michael Jackson ήταν ο Peter Pan. Ένα αιώνιο παιδί που εξέπεσε από τη χώρα του Ποτέ και καταδικάστηκε να μεγαλώσει. Προσπάθησε όπως μπορούσε για να συντηρήσει την ψευδαίσθηση: Έκανε το σπίτι του λούνα παρκ και τσίρκο, ξόδεψε εκατομμύρια για να προσπαθήσει να κερδίσει την αιωνιότητα (και αντί γι' αυτό κέρδισε ένα από καιρό κατεστραμμένο πρόσωπο), διάλεξε οι μόνες του παρέες να είναι παιδιά. Και στο τελευταίο θέμα, όλα ήταν εντάξει όταν ο Michael ήταν 30 χρονών. Όταν έγινε πια 40 και 50, το παιδί που έπαιζε με τα παιδιά μετατράπηκε στο Κτήνος του Σκότους, στον διεστραμμένο παιδεραστή που με τα λεφτά του μπορεί να έχει τα πάντα. Εγώ πιστεύω πως απλά εκεί έπεσαν και οι τελευταίες άμυνες λογικής που τον προστάτευαν. Ο αληθινός κόσμος κατέρρευσε και έμεινε μόνο το γυμνό τοπίο, ο ονειρικός δρόμος για τη Χώρα του Ποτέ.
Δεν πίστευα πως η ιστορία του Michael Jackson θα μπορούσε να έχει χαρούμενο τέλος. Ένα παιδί που το πέταξαν μέσα στη show-business από τα 8 του χρόνια, που γεύθηκε κάθε καρπό στον δρόμο προς τον παράδεισο και έπεσε σε κάθε γκρεμό στον δρόμο προς την κόλαση, που του βίασαν την όψη που είχε για τον κόσμο, που τον εκβίασαν να μεγαλώσει, δεν θα μπορούσε στο τέλος να βγει αλώβητος. Μόνο διαλυμένος, κατακερματισμένος και ερείπιο και στην καλύτερη περίπτωση νεκρός. Δυστυχώς, ο Michael Jackson, πριν περάσει στην τελευταία πράξη έπρεπε να υπομείνει όλη την προηγούμενη του ζωή στο σανίδι.
_____
