Rock is the Road and Classical is a Temple
Η φίλη μου και μουσικός Χριστίνα Τσίγκα με ενημερώνει ότι η κλασική μουσική αναφέρεται ειδικά σε μια ιστορική εποχή που χρονολογείται περίπου 1780 με 1820, με οριακές αναφορές στους Μότσαρτ και Μπετόβεν. Ωστόσο, ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για να διακρίνει την έντεχνη μουσική δυτική παράδοση από τις πιο σύγχρονες μουσικές μορφές όπως η τζαζ και η ποπ μουσική και αναφέρεται στις μουσικές συνθέσεις της Αναγέννησης, του Μπαρόκ, της Κλασικής περιόδου, του Ρομαντισμού και του 20ου αιώνα. Οπότε, ποια είναι η κλασική μουσική του σήμερα; Αρκεί ο κινηματογράφος και η τηλεόραση για την μεγάλη δημοφιλία της; Είναι όντως ένα ελιτίστικο κλαμπ; Τι έχει να μας πει σήμερα η κλασική μουσική;
Αφού την ευχαριστήσω δημόσια για την ΑΠΕΙΡΗ υπομονή της μέχρι να καταλάβω τα παραπάνω, οφείλω να ομολογήσω ότι το αφιέρωμα αυτό με δυσκόλεψε ιδιαίτερα. Η θέση μου ως προς την (κάθε είδους) μουσική είναι ξεκάθαρα αυτή του ακροατή. Δεν ξέρω να παίζω κανένα μουσικό όργανο, δεν μπορώ να καταλάβω τι διαφορά έχει το κλειδί του σολ από αυτό του φα, δεν ξεχωρίζω το tremolo από το pizzicato. Αναγκαστικά, η όποια μουσική λίστα φτιάχνω έχει ως μοναδικό κριτήριο την αγάπη μου και τα συναισθήματα που μου προκαλεί το εκάστοτε κομμάτι. Έτσι και αυτή, και ας με συγχωρέσουν οι ψυχές των δημιουργών και τα νεύρα όσων αναγνωστών και συντακτών έχουν περισσότερες θεωρητικές γνώσεις από εμένα για τη μουσική-όλων σας δηλαδή, τώρα που το σκέφτομαι....
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν - Μπαγκατέλα νο. 25 σε Λα ελάσσονα (γνωστό και ως Fur Elise)
Μια οδυνηρή παιδική ανάμνηση είναι να προσπαθώ να κάνω την πρώτη ποζισιόν στο μπαλέτο, να μην το καταφέρνω και να κλαίω με μαύρο δάκρυ. Και μια ευτυχισμένη παιδική ανάμνηση είναι να χορεύω πρώτη φορά σε παράσταση μπαλέτου μπροστά στο κοινό, με τουτού και χρυσόσκονη στα μαλλιά. Και οι δυο με μουσικό υπόβαθρο το συγκεκριμένο κομμάτι. Νομίζω ότι εκεί πρωτοκατάλαβα την ικανότητα της μουσικής να συμμετέχει στη λύπη και στη χαρά σου-με το δικό της μοναδικό τρόπο.
Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ - Η Άρια από την Ορχηστρική Σουίτα 3 σε Ρε μείζονα
Από ό, τι διαβάζω (χωρίς να καταλαβαίνω και πολλά), ο τίτλος προήλθε από την ενορχήστρωση του βιολιστή August Wilhelmj, ο οποίος κατέβασε τη μελωδία μία οκτάβα και έτσι μπόρεσε να παίξει το κομμάτι σε μία μόνο χορδή. Για αυτό και το κομμάτι είναι γνωστό ως "Air on the G string". Αυτό βέβαια εμένα μου είναι αδιάφορο. Δεν με απασχολεί το πώς ενορχηστρώθηκε το κομμάτι-με απασχολεί που όποτε το ακούω, η ομορφιά του μου φέρνει δάκρυα στα μάτια.
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν - Το δεύτερο μέρος από την 7η Συμφωνία σε Λα Ελάσσονα (Allegretto)
Το πρωτοάκουσα στο τρέιλερ του αριστουργηματικού "Μη αναστρέψιμος". Χρόνια αργότερα, το άκουσα στην παράσταση "Το σωματίδιο του Θεού" της Ομάδας Χορού και Ακροβασίας "κι όμΩς κινείται". Δε μου φαίνεται τυχαίο που επελέγη για να ντύσει δυο τόσο ανόμοια, αλλά εξίσου τρομερά: από τη μια, η άβυσσος της μανίας του ανθρώπου για εκδίκηση και από την άλλη, το δέος για την προέλευση της καταγωγής και της κατάληξης του είδους μας. Terror mortis, terror animae. Στην τελική, είναι το ίδιο πράγμα.
Μωρίς Ραβέλ - Μπολερό
Ο βασικός λόγος για τον οποίο πρήζω κάθε φίλη μου κοριτσομάνα να στείλει το παιδί της μπαλέτο δεν είναι αποκλειστικά και μόνο η εκγύμναση. Κυρίως επιμένω γιατί το κάθε κοριτσάκι θα διδαχθεί, εκτός από τις ποζισιόν, καλαισθησία και αισθητική. Ειδικά σήμερα, που παιδικό τραγούδι θεωρείται η "Μπεμπέ Λιλή" (ακόμα να συνέλθω από την πρόσφατη επίσκεψη σε σπίτι με τρίχρονο), το να ακούν και να μαθαίνουν τα παιδάκια μελωδίες σαν αυτήν μόνο ως σωτήρια παρέμβαση μπορώ να το χαρακτηρίσω.
Χοακίν Ροδρίγο - Το δεύτερο μέρος από το Κονσέρτο του Αράνχουεθ (Adagio)
"Μ' αυτή τη μουσική ο δημιουργός προσπαθεί να μας δημιουργήσει εικόνες της Σεβίλλης και με την κιθάρα του προσπαθεί να μας πει μια ερωτική ιστορία". Δεν είναι έτσι ακριβώς, κύριε Μαρκορά. Ο τυφλός Ροδρίγο δεν έπαιζε κιθάρα και το κονσέρτο το έγραψε όταν η Βικτόρια, η σύζυγός του, έκανε αποβολή στο πρώτο τους παιδί. Ας πούμε ότι το κομμάτι είναι ένας ύμνος στη ζωή. Εκτός κι αν εννοείτε ότι ο έρωτας είναι ζωή, οπότε θα συμφωνήσω μαζί σας.
Γκιέργκι Λίγκετι - Musica Ricercata-II: Mesto, rigido e cerimoniale
Είναι αλήθεια ότι η κλασική μουσική έγινε δημοφιλής μέσα από τον κινηματογράφο και τις διαφημίσεις. Τα "Μάτια ερμητικά κλειστά" έκαναν γνωστό το υπέροχο Βαλς Νο. 2 του Σοστακόβιτς-σε σημείο που ακούστηκε και σε διαφήμιση πρωινάδικου (......) Ωστόσο, από το soundtrack προτιμώ προσωπικά αυτά τα τέσσερα και κάτι λεπτά. Λίγες νότες, παιγμένες με τόσο ιδιαίτερο τρόπο, που καταλήγουν να γίνουν ο ήχος του χειρότερου εφιάλτη σου. Να είστε καλά κύριε Κιούμπρικ, όπου κι αν βρίσκεστε.
Σεργκέι Προκόφιεφ - Μοντέγοι και Καπουλέτοι (γνωστό και ως "Ο χορός των ιπποτών")
Στο βίντεο μπορείτε να δείτε τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ να το χορεύει στη Σκάλα του Μιλάνου το 1980, και μάλιστα σε χορογραφία δική του. Νομίζω ότι μόνο σε συνδυασμό με τη δυνατή χορογραφία του Νουρέγιεφ μπορεί κανείς να συνειδητοποιήσει γιατί η πρώτη συνάντηση του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας λαμβάνει χώρα με μια τόσο έντονη μουσική υπόκρουση και όχι με μια γλυκερή μελωδία. Η ιστορία τους δεν είναι γλυκανάλατη με αστεράκια και καρδούλες, αλλά επαναστατική με πάθος και συναίσθημα.
Λεό Ντελίμπ - Το Ντουέτο των Λουλουδιών (από την όπερα Λακμέ)
Υποθέτω ότι σίγουρα κάπου θα έχει γραφεί μια ανάλυση για το λογοτεχνικό μοτίβο με τα κορίτσια που πάνε να μαζέψουν λουλούδια και κάτι απαραίτητο για την πλοκή του έργου τούς συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Από την Περσεφόνη της αρχαιότητας που μαζεύει λουλούδια με τις Ωκεανίδες πριν την αρπάξει ο Πλούτων μέχρι τη Λακμέ του Ντελίμπ που μαζεύει λουλούδια με την υπηρέτριά της τη Μαλλίκα και ερωτεύεται τον Ζεράλ, το μοτίβο αυτό συνεχίζει να είναι παρόν.
Βολφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ - Ρέκβιεμ
Το 1791 ο κόμης φον Βάλσεγκ ανέθεσε στον Μότσαρτ τη σύνθεση μιας λειτουργίας για τη νεκρή σύζυγό του. Μετά το θάνατο του Μότσαρτ, η χήρα του ζήτησε τη βοήθεια του Ζύσμαϋρ για την ολοκλήρωση του έργου. Ανεξάρτητα από την αυθεντικότητά του, δεν παύει να συγκλονίζει η πεποίθηση ότι ο Θάνατος είναι ο Εχθρός του Ανθρώπου, αλλά και το Πέρασμα σε μια καλύτερη ζωή. Για μένα, αυτό το έργο είναι η απάντηση σε όλα τα υπαρξιακά ερωτήματα του Ανθρώπου.
Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι - Η Λίμνη των Κύκνων
Όσο γράφω, καταλήγω στο ότι τα ελάχιστα που ξέρω για την κλασική μουσική (με την όσο πιο δυνατόν ευρεία του όρου έννοια), τα ξέρω από το μπαλέτο. Το μακρινό 1991 λοιπόν, η δασκάλα μάς λέει την υπόθεση της "Λίμνης των Κύκνων". Ενώ όλα τα εξάχρονα έχουν πλαντάξει στο κλάμα που ο Ζίγκφριντ πέρασε την Οντίλ για την Οντέτ, πετάγομαι η μικρή αναίσθητη και αναφωνώ: "καλά κυρία, χαζός ήταν ο Ζίγκφριντ και δεν κατάλαβε τίποτα;"! (Μελλοντική συναισθηματική κατάληξη: αναπόδραστη).
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν - Σονάτα για πιάνο Νο. 14, σε Ντο δίεση ελάσσονα, έργο 27/2 (γνωστό και ως Σονάτα του Σεληνόφωτος)
Στο βίντεο, ο Ρίτσος διαβάζει τη "Σονάτα του Σεληνόφωτος" του, με μουσική υπόκρουση το ομώνυμο έργο του Μπετόβεν. Έτσι πρωτάκουσα το μουσικό έργο και συνειδητοποίησα τη Μαγεία της Τέχνης: δυο σπουδαίοι Δημιουργοί, που υπηρετούν διαφορετική Μούσα ο καθένας, καταφέρνουν και επικοινωνούν με διαφορά πολλών δεκαετιών και μας χαρίζουν "κοράλλια και μαργαριτάρια και θησαυρούς ναυαγισμένων πλοίων... μιαν επαλήθευση σχεδόν αιωνιότητας". Αυτό εξάλλου δεν είναι που κάνει τη ζωή, αν όχι άξια να τη ζεις, τουλάχιστον πιο όμορφη;
_____
