Τα καλύτερα αγγλόφωνα #3

11 (+2) Αγγλόφωνα Ελληνικά Άλμπουμ και 11 Ελληνικά Αγγλόφωνα Τραγούδια
του Θάνου Σιόντορου

Η πορεία των κυκλοφοριών της ευρύτερης ποπ και ροκ κουλτούρας στη χώρα μας έχει περάσει από διάφορα στάδια και πολλά κύματα. Όπως και παντού άλλωστε, τηρουμένων όμως των αναλογιών, έτσι για να μη νιώθουμε ότι διακατεχόμαστε από κάποια ιδιαιτερότητα, ανεξαρτήτως θετικού ή αρνητικού πρόσημου.

Λογικό είναι, μιας και οι συγκεκριμένες φόρμες μουσικής γραφής δε γεννήθηκαν στα μέρη μας, με την απόφαση να χρησιμοποιηθούν από δημιουργούς της ημεδαπής θα έκανε την εμφάνισή του και το θεμελιώδες ερώτημα του ποια γλώσσα θα επιλεγεί για το στιχουργικό κομμάτι. Έτσι, εκεί που ένας Αμερικάνος, Ιρλανδός, Νεοζηλανδός κ.ο.κ. θα δρούσε πηγαία και αυθόρμητα, ο εγχώριος μουσικός έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στη μητρική του γλώσσα ή τη μητρική γλώσσα του είδους που αποτελούσε το μουσικό εκφραστικό του μέσο.

Μπερδεμένο ακούγεται, αλλά είμαι σίγουρος ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η απόφαση ήταν εντελώς ασυνείδητη και, αν όχι, λαμβανόταν με συνοπτικές διαδικασίες.

Για να μη μακρηγορώ, άσχετα από το αν οι ηχογραφήσεις είναι ελληνόφωνες ή αγγλόφωνες, η κρίση του αποτελέσματος οφείλει να επικεντρώνεται στις εκάστοτε συγκεκριμένες παραμέτρους και συντεταγμένες. Εξάλλου, η ιστορία έχει δείξει ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής παραγωγής εν τέλει απασχολεί μόνο τα ντόπια ακροατήρια. Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι δεν είναι αξιόλογο. Αντιθέτως.

Αρκεί να πάψουν κάποτε να ξεστομίζονται με άνεση αφορισμοί του στιλ "Για ελληνικό καλό είναι...". Η μουσική είναι μία, διεθνής, και κατ' αυτό τον τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Οι επιμέρους διαφοροποιήσεις υπάρχουν για να την ομορφαίνουν και όχι για να την γκετοποιούν, υποτιμώντας την.

Ιδού λοιπόν, μερικά αξιόλογα δείγματα (κατά την προσωπική μου άποψη) ελληνικής γραφής με αγγλικό στίχο. Έτσι απλά.

11 ALBUMS (+2)

1. The Last Drive - Underworld Shakedown (1986 - Hitch Hyke) και Heatwave (1988 - Hitch Hyke)

Όσο και αν προσπάθησα, δεν μπόρεσα να καταλήξω στο ποιο από τα δύο πρώτα άλμπουμ των Last Drive είναι καλύτερο. Χωρίς καμία δυσκολία όμως, μπορώ να δηλώσω πως πρόκειται για τις δύο πιο άρτιες δουλειές ελληνικού συγκροτήματος που χρησιμοποιεί την αγγλική γλώσσα στιχουργικά.

Όχι μόνον αντιπροσώπευσαν επάξια την εποχή τους, ανεξάρτητα από τη συνήθη καθυστέρηση με την οποία γινόμαστε παραλήπτες των πάντων, αλλά αν οι ίδιες ακριβώς ηχογραφήσεις προέρχονταν από αμερικάνικη μπάντα, δε μου το βγάζετε με τίποτα απ' το μυαλό ότι σήμερα θα μνημονεύονταν δίπλα σε κάθε λογής Cramps, Gun Club και Fuzztones, και όχι μόνον από τους ειδικούς αναλυτές του συγκεκριμένου ήχου.

Για τα άλμπουμ καθαυτά, τι να πρωτοπείς; Να μιλήσεις για το αψεγάδιαστο garage του ντεμπούτου; Το καταιγιστικό εναρκτήριο "Me `N My Wings" σε αρπάζει απ' τα μούτρα, δίνοντάς σου να καταλάβεις πως ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει δε θα είναι παίξε-γέλασε. Το "Poison" σου δηλητηριάζει το μυαλό μια για πάντα, ο Elvis κομπάζει εκεί ψηλά γι' αυτούς που λένε τα τραγούδια του (Blue Moon) και το συνολικό αποτέλεσμα διεγείρει ψυχή και σώμα.

Η διέγερση όμως, όχι μόνο δεν κοπάζει με το "Heatwave", αλλά διογκώνεται, σαν εξάνθημα εφηβικής ακμής έτοιμο να εκραγεί! Μπαρουτοκαπνισμένο surf (Heatwave `88), κολλητικά riff (I Love Cindy), μία διασκευή στο "It's All Over Now Baby Blue" που λες και ξεπήδησε μέσα από το "Days Of Wine And Roses" των Dream Syndicate (κι ας διαρκεί αγαπητέ Μπάμπη παραπάνω από έναν καφέ, δεν τη χορταίνεις) και ο διάβολος να σου χτυπάει αυτοπροσώπως την πόρτα... Για καλό ή για κακό, είναι άλλο ερώτημα.

2. The Earthbound - The Earthbound (2000 - Trade)
Το όλο project των Earthbound ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την ημεδαπή από τη γέννησή του. Απ' όσο γνωρίζω, κανείς άλλος δεν είχε καταπιαστεί με τη δημιουργία παρόμοιου ήχου, ούτε και με το μπόλιασμα των συγκεκριμένων διαφορετικών επιρροών. Σίγουρα αφετηρία αποτελεί η αμερικάνικη ενδοχώρα, με την έρημο, τις μοναχικές πόλεις και τους αυτοκινητόδρομους να βγαίνουν στο προσκήνιο, και οι λατίνοι όμως, Κουβανοί, Μεξικάνοι, το έβαλαν το λιθαράκι τους. Το χαρμάνι περιλαμβάνει λοιπόν, ροκ της ερήμου, παιχνιδιάρικα κρουστά, ημι-ηλεκτρικά (ή ημι-ακουστικά αν θέλετε) αυτοσχεδιαστικά τερτίπια και εν τέλει μία αίσθηση ισορροπίας ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν. Ισορροπία όχι όμως, πάνω σε τεντωμένο σχοινί, καμία σχέση. Ισορροπία γάργαρη, που παρόλο τον καυτό ήλιο και τις αμμοθύελλες του ήχου τους, δεν ίδρωσε κανείς για να επιτευχθεί. Είναι έμφυτη. Όπως σε όλες τις καλές παρέες.

3. Yell-O-Yell - Hello Hell! (1984 - Creep)
Συγκλονιστικό άλμπουμ, από την εταιρεία που ίδρυσε ο Μπάμπης Δαλίδης στην ουσία για να κυκλοφορήσει το πρώτο single των Yell-O-Yell (Shoot The Truth - 1982). Σίγουρα πρόκειται για ένα άκουσμα δύσκολο, ενίοτε ψυχοβγαλτικό θα έλεγα, μα ταυτόχρονα τόσο δυνατό και αληθινό που δεν πρόκειται να σε αφήσει σε ησυχία από τη στιγμή που θα στροβιλίσει στο πικ-απ ή στο cd-player.

Αναμφισβήτητος πρωταγωνιστής και συνάμα τραγική φιγούρα, ο πρόωρα αποθανών εν έτη 1993, Phil Scars (aka Φιλώτας Βασκαλής), ο οποίος άφησε κληρονομιά μία από τις πιο χαρακτηριστικές ερμηνείες σε αυλάκια ελληνικού αγγλόφωνου δίσκου. Ακούγοντάς την, συνειδητοποιείς ότι δεν μπορεί παρά να είναι αλήθεια όσα διηγείται μετέπειτα ο Δαλίδης για τις ηχογραφήσεις:

..."Όχι μόνο αυτό, αλλά για να καταλάβεις ο Fill για να γράψει το "Shoot The Truth" είχαμε σβήσει τα φώτα και είχαμε ανάψει τρία-τέσσερα κεριά. Ο Fill βρισκόταν σε μια κατάσταση, ας πούμε, κυλιόταν στο πάτωμα, ο ηχολήπτης από την άλλη να ουρλιάζει πως το μικρόφωνο πρέπει να είναι σε μια θέση και σε μια απόσταση τάδε, ενώ ο Fill κουτρουβάλαγε χάμω με τα ακουστικά στην τσίτα, όπου στο τέλος οι άνθρωποι έλεγαν "τι είναι αυτά; Εδώ έρχονται και γράφουν σοβαροί άνθρωποι"". (πηγή: ypokoultoura.gr.)

Στη μετέπειτα επανέκδοση της FM Records συμπεριλαμβάνεται και το EP "Funtime" (1983), γεγονός που κάνει την ακρόαση του δίσκου κάτι περισσότερο από απαραίτητη!

4. Blackmail - Life After Death (1993 - Hitch Hyke)
Ευαγγέλιο της κιθάρας είναι τούτος εδώ ο δίσκος. Εξάλλου και ο Γιώργος Καρανικόλας που ανέλαβε να τη δαμάσει δεν είναι κανένας τυχαίος. Είχε κερδίσει προ πολλού τα διαπιστευτήριά του. Κιθάρες που καλπάζουν, κιθάρες που κεντάνε, που πιάνουν κολλητηλίκια με το τραχύ μπάσο, που σε αφήνουν άφωνο με το πόσο αρμονικά διασχίζουν το μονοπάτι ανάμεσα στις ταξιδιάρικες μελωδίες και στην ατόφια ένταση. Σε αυτά, προσθέστε μία ερμηνεία γεμάτη αγωνία, σα να μην υπάρχει αύριο, και ένα σύνολο επιρροών πολύ πιο μεγάλο από την ατυχή ταμπέλα της νεοψυχεδέλειας που ακολουθεί το άλμπουμ. Highlight, το εξαιρετικό "Mouth", που σε κυκλώνει από παντού χωρίς περιθώρια διαφυγής.

5. Sigmatropic - Sixteen Haiku And Other Stories (2003 - Hitch Hyke)
Είχε βέβαια, προηγηθεί η υπέροχη ελληνική έκδοση του εν λόγω δίσκου, αλλά μόλις έπιασα στα χέρια μου το συγκεκριμένο cd, σαν άλλος Σπύρος Παπαδόπουλος από τους "Απαράδεκτους", αναφώνησα: Τι έγινε ρε παιδιά;

Ο Άκης Μπογιατζής συγκέντρωσε μερικούς όχι μόνο -υποκειμενικά- από τους πιο αγαπημένους μου ερμηνευτές, αλλά και -αντικειμενικά- από τους πιο αξιόλογους, για να ερμηνεύσουν τα Haiku, βασισμένα στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη (Steve Wynn, Howe Gelb, Robert Wyatt, James Sclavunos, Carla Togerson κ.α.). Αναμφισβήτητα "τρελό" συνονθύλευμα ποίησης ιαπωνικής τεχνοτροπίας από Έλληνα ποιητή, μελοποίηση από Έλληνα συνθέτη και ερμηνείας από μουσικούς διαφόρων εθνικοτήτων. Το αποτέλεσμα τους δικαίωσε όλους, συνδυάζοντας θαυμάσια ψηφιακούς ήχους με αναλογικά όργανα, υπό το πρίσμα κινηματογραφικής απόδοσης. Ο Μπογιατζής συνεχίζει δημιουργικά και σιωπηρά. Όπως κάθε σπουδαίος και σοβαρός δημιουργός που ουσιαστικά δεν έχει επίγνωση της προσφοράς του. Απλά εκφράζεται μέσα από το έργο του και τα άλλα τα γράφει η Ιστορία. Περιμένουμε την επόμενη έκπληξη.

6. The Sound Explosion - Teen Trash Vol.14 (1994 - Music Maniac)
Αν σκεφτούμε ότι οι Last Drive ήδη από το "Heatwave" άφησαν στην άκρη το πρωτόλειο garage που πίνει νερό στο όνομα των διάφορων τεντιμπόηδων εκεί πίσω στα 60s, οι Sound Explosion ήταν, είναι (τώρα που επαναδραστηριοποιήθηκαν) και μάλλον θα είναι, η μεγαλύτερη γκαραζόμπαντα που έδρασε στην Ελλάδα. Ζητούμενο είναι το fun (ελληνιστί: γλέντι ή γλεντάκι) και μας το προσφέρουν απλόχερα. Οι πίστες σείονται και τα κομμάτια δυναμίτες κάνουν ακόμα και τον πιο κρύο κώλο να κουνηθεί! Η farfisa χρωματίζει έντονα τα κομμάτια, ο ενισχυτής στα κόκκινα και ο επιθεωρητής Κλουζό σκέφτεται ν' αφήσει φράντζα και ν' αγοράσει κανένα πουά λαχουρέ φουλάρι...

7. Raining Pleasure - Nostalgia (1998 - Lazy Dog)
Ανέκαθεν ήμουν από αυτούς που η σχέση τους με την πατρινή μπάντα άρχισε και τελείωσε στα δύο πρώτα τους άλμπουμ. Τόσο η 80s ατμόσφαιρα και το ολοφάνερο flirt με το new wave στο "Memory Comes Back" του 1996 όσο και η λεπτεπίλεπτη, λυρική pop του "Nostalgia" είναι περισσότερο του γούστου μου. Χωρίς ίχνος υπερβολής, κομμάτια σαν το "Julie's Birthday" δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης, ενώ ξετυλίγονται περίτεχνα, φωτίζοντας τα πάντα γύρω τους. Το δε "Is That Yoo?" θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί υπόκρουση κρυφτοκυνηγητού, αλλά αυστηρά για ενήλικες, μιας και οι στίχοι του έχουν χάσει προ πολλού την αθωότητά τους.

Για τη μετέπειτα πορεία τους, ούτε θα τους υπερασπιστώ, ούτε θα τους κατακρίνω. Απλά θα αρκεστώ στο ότι με κάθε επιλογή, κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις. Διαλέγεις και παίρνεις.

8. Various Artists - Try A little Sunshine (1999 - Pop Art, compilation) και Various Artists - Pop Secrets (1997 - Voice Magazine 001, compilation)
Γίνεται μια συλλογή να είναι τόσο σημαντική ως κυκλοφορία; Γίνεται και παραγίνεται! Η συλλογή "Try A Little Sunshine" της Pop Art Records μαζί με την "Pop Secrets" που συνόδευε το περιοδικό Voice αποτελούν τη βίβλο της ελληνικής indie pop!

Απίστευτης ομορφιάς τραγούδια, κυρίως από τις αρχές της δεκαετίας του `90, που κατά την οποία, ευτυχώς για μας, έδρασαν πλήρως υποψιασμένες μπάντες, όπως οι Next Time Passions, οι One Night Susan, οι Sound Devise, οι Impossible Tymes (για να έχουμε και εμείς οπτικά κάτι από Byrds, Long Ryders, κ.λπ.), οι Crooner κ.α.

Δεν θα αναλωθώ σε αναλυτική περιγραφή των κομματιών, απλώς θα επισημάνω πως είναι έγκλημα κάποιος που αγαπά τους ήχους των Field Mice, της Sarah Records, των Felt, των Pastels, την anorak pop, να αγνοεί την ύπαρξη των άνωθεν συλλογών. Το πακέτο στην περίπτωση της "Try A Little Sunshine" περιλαμβάνει και ελκυστικότατη συσκευασία, και καλή τιμή, και μία σπέσιαλ έκπληξη! Μειονεκτήματα δεν υπάρχουν. Σπεύσατε!
(σημείωση: Όχι, δεν τα παίρνω από το Vinyl Microstore, μπορώ να προσκομίσω και ντοκουμέντα.)

9. Forminx - Forminx (1975 - Pan Vox)
Αν θεωρείται ακόμη και σήμερα δύσκολο να παρακολουθήσουμε τις διεθνείς εξελίξεις, να μυριστούμε τις αλλαγές και να συμπορευτούμε με τους αλλοδαπούς (κυρίως δυτικούς) μουσικάντηδες, σκεφτείτε πώς φάνταζε κάτι τέτοιο στη δεκαετία του `60. Η πληροφόρηση μηδαμινή, οι επιρροές δυσεύρετες κι όμως πέντε τρελόπαιδα (ανάμεσά τους και ο μετέπειτα πασίγνωστος Vangelis...), με κύριο άξονα το μεράκι, ξεσήκωναν τα πλήθη, σημειώνοντας και εμπορική επιτυχία με το ακαταμάχητο "Jeronimo Yanka". Αθωότητα (έστω αφέλεια), κέφι, ευφάνταστοι τίτλοι (Mandjourana's Shake), twist, shake, σπαραξικάρδιες μελωδίες (Say You Love Me) και εικόνες από μια εποχή που οι περισσότεροι από εμάς, πλέον, μόνο να φανταστούμε μπορούμε.

Η συλλογή αυτή μπορεί να κυκλοφόρησε το 1975, αλλά περιέχει ηχογραφήσεις τους από την περίοδο 1964-65 στις εταιρίες Decca και Pan Vox.

10. The Mushrooms - Taste Of (1986 - Pegasus)
Ένα από τα άλμπουμ που σημάδεψαν την αγγλόφωνη ελληνική σκηνή της δεκαετίας του `80 ήταν αναμφίβολα το ντεμπούτο των θεσσαλονικιών Mushrooms. Οι κιθάρες είναι αυτές που εντυπωσιάζουν και εδώ, χτίζοντας ακαταμάχητα riffs. Να μην παραλειφθεί το γεγονός ότι στους Mushrooms ανδρώθηκαν τόσο ο Ασκληπιός Ζαμπέτας (μετέπειτα στις Τρύπες), όσο και o Atmas των Blackmail. Χωρίς αυτό βέβαια, να υποβιβάζει τη συγκεκριμένη δουλειά, μιας και το "Taste Of" είναι από μόνο του δυναμίτης. Ακούστε το "Deviation" (και όχι μόνον) και τα λέμε.

11. Closer - In The Market (1997 - Studio II)
Οι πάνω των 25 σίγουρα θα θυμούνται τα διθυραμβικά σχόλια με τα οποία υποδέχτηκαν όλοι αυτόν το δίσκο. Μάλιστα όσοι ήταν τότε 16 με 22, στην τρυφερή ηλικία που δε χορταίνεις να ανακαλύπτεις τα πάντα δηλαδή, θα έχουν πολύ ζωντανή την ανάμνηση πως κάποιοι συμπατριώτες τους, της διπλανής πόρτας, κυκλοφόρησαν ένα άλμπουμ που μπορούσε επάξια να σταθεί δίπλα στους Sonic Youth, Deus, Smashing Pumpkins και λοιπούς ήρωες των εναλλακτικών `90s. Ήχοι άλλοτε μπουκωμένοι και άλλοτε διαυγείς, δημιουργικές αντιφάσεις και ένα ηλεκτρικό βιολί, τολμηρότατο, είτε να συντροφεύει, είτε να δείχνει το δρόμο. Με την υπέροχη φωνή της, ντύνει ένα κομμάτι η τραγουδίστρια των Make Believe, Φλώρα Ιωαννίδη (Blue Pussy). Και το κρασί όμως, ήταν από πολύ καλή σοδειά (Wine). Όπως και όλο το γεύμα.

11 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

1. Bokomolech - Last Supper (1995 - 7''/ Fractal Press, issue 114)
Παραμένουν μαζί με το χιτάκι τους, "Crazy Water", δύο τραγούδια που στιγμάτισαν τις προσωπικές μου ακροάσεις στα πρώτα τσαλαβουτήματα σε αυτό που γεμάτος δέος ονομάτιζα "νέο ροκ".

2. Art Of Parties - Central Room (1984 - 7''/ Creep)
Νιουγουεϊβιά από τις λίγες, για ατελείωτα μπρος-πίσω σε "σκοτεινές" υπόγες.

3. Scarecrow Dreaming - Marian (1994 - Fish, lp/ Ikaros Music)
Τρεχάτε ποδαράκια μου να προλάβετε το καλπάζον riff, γιατί χανόμαστε...

4. Jack Of All Trades - Time (1997 - Girls Re-Write Rock, Voice Magazine 002, compilation)
Ψυχεδελιάζεσαι τόσο ακούγοντάς το, που πράγματι συμφωνείς μαζί τους ότι αυτή η στιγμή είναι η κατάλληλη στιγμή για να πετάξεις.

5. Common Sense - Draft (1995 - Sun Comes Up, lp/ Pegasus)
Μα καλά, η 4AD πώς και δεν τους πήρε χαμπάρι αυτούς εδώ;

6. The Cardinals - She'll Be Back (1999 - Come To Where The Action Is, compilation/ Action)
Δε νομίζω να γυρίσει, την έχει καταβρεί με λευκά κουνέλια, κόκκινα τηλέφωνα, ινδιάνικα καλοκαίρια και ατελείωτα τούνελ.

7. Dirty Saints - I Was A Boy (1990 - Hi! 7''/ Fifth Dimension)
Γιατί τα Γιάννενα εκτός από μπακλαβάδες, βγάζουν και σπουδαίους βρωμορόκερ.

8. Headleaders - I'm Living Like A Fool (1983 - What It Means To Me, lp/ Creep)
H ελληνικούρα στην εκφορά του "My electronic games take me so far away" σκοτώνει... Υπέρτατο κομμάτι, όπως και όλο το άλμπουμ (What It Means To Me) των Headleaders.

9. Sharp Ties - Get That Beat (1981 - Get That Beat, lp/ Harvest)
Listen! Listen! This is a party man!

10. Anti Troppau Council - I Believe (1986 - A Way Out, lp/ Pegasus)
Αργό και βασανιστικό βάδισμα, βουτηγμένο σε μια ανίκητη αίσθηση παραίτησης.

11. The Occasional Flickers - This Song (Autumn Chill) (2002 - 7''/ Zacharias)
Άμα ποτίσουμε παρέα τα λουλούδια, θα κεράσεις παγωτό μετά;

Καλές ακροάσεις.