Τα καλύτερα live albums: Πάνος Πανότας
Some Like It Live!
Πρωτύτερα δε θυμάμαι κανένας μας να το διέγνωσε τόσο καθαρά, αλλά με το παρόν αφιέρωμα εν κινήσει, επιτέλους δε γίνεται κι αλλιώς: Οι λάιβ δίσκοι ορίζουν το περίγραμμα της ματαιοδοξίας μας. Όπως και με τα βίντεο από βαφτίσια και γάμους, τα οικογενειακά φωτογραφικά άλμπουμ κ.ά. Ο άνθρωπος αναζητεί διαρκώς να περισώσει στιγμές. Θέλει τη μνήμη γεμάτη για να τη σκαλίζει (εξ' ου κι η αμνησία στις σοβαρές νόσους), διότι έστω κι έτσι εναντιώνεται στο ρεύμα του χρόνου, κι αυτό είναι πάντα ένα αίσθημα που το απολαμβάνει. Χρειαζόμαστε το παρελθόν όπως τον πρωινό καφέ; Για μένα, διπλό και σκέτο...
Τώρα βέβαια δεν είναι και σαφές από ποιο σημείο και μετά όλο αυτό μεταπήδησε σε θέση των εταιρειών για να κλείνουν τις εκκρεμότητες σε συμβόλαια ή τη συνθετική αναδουλειά, αλλά η ουσία είναι πως όπως κάθε τρέλα έχει εντέλει το συγκεκριμένο σκοπό της, έτσι και κάθε μπάντα δικαιούται να 'χει στη δισκογραφία της ένα τουλάχιστον τέτοιο άλμπουμ.
Στο ζωντανό παίξιμο επιτρέπονται όλα, κι αυτό δεν είναι τόσο απόλυτο όσο ακούγεται. Κείνες τις στιγμές το γκρουπ δοξάζει τον εαυτό του, κι οι πιο επιτυχημένες συναυλίες είναι όποτε η σκηνή γίνεται παιχνιδότοπος - το 'χουμε δει να συμβαίνει. Που, όπως όλα, χαλιέται μόνον απ' τους νόμους των πιθανοτήτων.
Υπερασπίζομαι το ότι ένας συνθέτης δε χρειάζεται να υπερπροστατεύει ό,τι δημιουργεί, ειδάλλως η μουσική του θα στεγνώσει. Τα κονσέρτα δίνουν τη δυνατότητα το ρεπερτόριο να δοθεί αλλιώς, με την αποκλειστικότητα μιας βραδιάς, έξω απ' το καλούπι-κορσέ που το φυλάκισε ένας παραγωγός, ένα στούντιο κι ένας δίσκος κάποτε. Οπότε το κόνσεπτ "λάιβ δίσκος" τελικά οι μπάντες το κάνουν σημαντικό. Τίποτα απ' όλα αυτά φυσικά δεν αρκεί ως λόγος για να επανέρχεσαι με ακροάσεις επί ακροάσεων στο "πάγωμα του χρόνου". Ίσα-ίσα, περιττεύει να το κάνεις. Όμως, την υπερβατική φύση και το ένστικτο δεν μπορείς να μην τα αναζητάς. Και πάντοτε εκτιμούμε περισσότερο όσους έχουν τη δύναμη να πουν όχι στο δυνατό, το στάνταρτ, το γνώριμο, το σίγουρο και το πάνε εκ προθέσεως αλλού για αλλού, φτάνοντας σε απρόβλεπτες παραλλαγές. Η λίστα που ακολουθεί τέτοιους έχει, με αιχμή τα νο 3, 9 & 10 που υπάρχουν μονάχα σ' αυτήν τη μορφή.
Στο σημερινό θέμα η έννοια του "καλύτερου" είναι πιο απαξιωμένη απ' αλλού. Όσο ένα γκρουπ είναι άκτιβ, κακές λάιβ ηχογραφήσεις δεν εκδίδει, ευνόητο. Εξάλλου, πόσες συναυλίες του θα καταγραφούν σε σχέση μ' όσες θα δώσει; Όταν τα στόρια κατέβουν κι οι γνωστοί-άγνωστοι σκαλίσουν συρτάρια και ντουλάπες, όμως, ό,τι βρουν θα δει το φως. Το πόσο γρήγορα, εξαρτάται απ' το μέγεθος του ονόματος. Θες κι ένα λάιβ απ' το αγαπημένο σου γκρουπ σώνει και καλά; Ε, διάλεξε ένα που έβγαλε επισήμως όσο έπαιζε.
Τα 4 αξιώματα να υποθέσω ότι δεν τα 'χετε υπόψη σας, οπότε κι ακολουθούν αμέσως:
1) Λάιβ δίσκος εντελώς στο ξεκάρφωτο, μη κατέχοντας τίποτα άλλο απ' το γκρουπ που αφορά δηλαδή, μόνον κατά λάθος αγοράζεται.
2) Τα μισά ζωντανά άλμπουμ του πλανήτη είναι με συμφωνικές ορχήστρες.
3) Το ένα τρίτο των καλών λάιβ άλμπουμ του ίδιου πλανήτη είναι από radio sessions εποχής.
4) Όνομα που δεν άφησε καμία ζωντανή εγγραφή της προκοπής, ή είχε μάνατζερ απ' τη λαϊκή ή δρούσε στην Ελλάδα.
Ευκαιρίες που πέρασαν και δε χάθηκαν το λοιπόν. Αγαπημένοι λάιβ δίσκοι, χωρίς σειρά αξιολόγησης:
1. Talking Heads - "Stop Making Sense" (1984/99)
Η πρώτη εκτύπωση περιείχε μόλις 9 τρακ, αλλαγμένα απ' τις στούντιο εκτελέσεις. Πήρε από μέτριες ως κακές κριτικές θυμάμαι, εντούτοις μέσα της φάνηκε το τι εύρους μυαλό ήταν ο David Byrne για να επιδείξει τέτοια παρεμβατικότητα στα ίδια τα παιδιά του. Ιδιοφυές. Ψάξτε το remastered cd, περιέχει extras εν αφθονία κι ένα ακουστικό "Heaven" χάρμα.
2. Nirvana - "MTV Unplugged In New York" (1994)
Η ροκ'ν'ρολ αυθεντικότητα έψαξε μία διέξοδο. Κι όντως τη βρήκε, πέρα απ' το γεγονός ότι παράλληλα απεδείχθη πως αυτοί οι grunge φασαριόζοι ήξεραν να παίζουν, να διασκευάζουν, και να 'ναι εκδηλωτικά μελωδικοί. Με ενεργοποιημένο το ανθρώπινο αντιστάρ προσωπείο, στον Kurt Cobain ήδη διέκρινες την ευαίσθητη, μοιραία αγωνία.
3. The Ganelin Trio - "Catalogue, Live In East Germany" (1981/93)
Γερμανός τουρίστας έκανε τη ζημιά, διέρρευσε μία κασέτα στη Δύση. Η αρχική έκδοση έγραφε ότι οι μουσικοί δεν ευθύνονταν για την κυκλοφορία της. Ήταν ο πρώτος δίσκος του σοβιετικού underground που βγήκε εκτός παραπετάσματος κι ένας απ' τους εξαιρετικότερους free music από καταβολής. Οι Vyacheslav Ganelin (πιάνο, ηλεκτρική κιθάρα, κρουστά), Vladimir Tarasov (drums, κρουστά) και Vladimir Chekasin (πνευστά), αντλώντας από ένα τεράστιο εύρος μη δυτικών επιρροών, πήγαν θηριωδώς το πράγμα πάρα πολύ έξω.
4. U2 - "Under A Blood Red Sky" (1983/2008)
Κλασικό γηπεδικό φίλινγκ. Με τη διαφορά ότι οι Ιρλανδοί ήταν ακόμη ανυποψίαστοι για το δυσβάσταχτο της βιομηχανίας που 'χαν εμπλακεί, όπως και για το τι σόι μπάντα θα 'φταναν να γίνουν σε λίγα χρόνια. Έκτοτε, το "Party Girl" κανείς δεν το ξαναθυμήθηκε ως b-side. Στην επανέκδοσή του με το full concert dvd παθαίνεις μία αγνή πλάκα εφηβικών ορμονών.
5. Joy Division - "Peel Sessions" (1979/90)
Ήτοι, πώς σε δύο ραδιοφωνικές μεταδόσεις με διαφορά οκταμήνου, οι Bob Sargeant και Tony Wilson ως παραγωγοί για την εκπομπή του μακαρίτη έβγαλαν την ευθύτητα που στέρησε ο Martin Hannett απ' τα τραγούδια του Ian Curtis ενεργώντας πάνω τους κατά βούληση.
6. Portishead - "Roseland NY Live" (1998)
Ούτε το Bristol ξέφυγε απ' τις συμφωνικές συνεργασίες σε κονσέρτα για βαθιά καθίσματα. Η Beth Gibbons κι η παρέα της στα απ της μπήκαν εύκολα στο πνεύμα, λες και στο μυαλό τους είχαν προετοιμάσει τη συνεύρεση. Άλμπουμ που το άγγιγμά του δε βαριέσαι ποτέ.
7. Nick Cave & The Bad Seeds - "Live Seeds" (1993)
Όταν ο Nicolas Edward Cave θεωρούσε το σκοτάδι ως κάτι το ευεργετικό. Έξω απ' αυτό, εξάλλου, ποτέ του δε βρήκε τη μεγάλη έμπνευση. Εδώ σε διεγείρει, κλικ προς κλικ, με δράση, μυστικά και δράμα, όλα απ' τα δικά του. Αν κι από ένα σημείο και πέρα δεν ενδιαφέρουν οι λεπτομέρειες, ναι, προτιμώ έτσι τα τραγούδια των "The Good Son" και "Henry's Dream", ενώ το "Plain Gold Ring" της Nina Simone γίνεται μια τρακαρισμένη εμπειρία που δε χάνεται.
8. Sixteen Horsepower - "Live March 2001" (2008)
Με πιάνει λιγούρα με τις επαναλήψεις. Κι επειδή δεν τις αντέχω, βλ. αναλυτική κριτική εδώ. Ισχύει.
9. Kimmo Pohjonen and Tapiola Sinfonietta with Abdissa Assefa and Samuli Kosminen - "Kalmuk" (2002)
Κοινοπραξία του εκκεντρικού Φινλανδού ακορντεονίστα με 15μελές συμφωνικό σύνολο της κατηγορίας εγχόρδων-πνευστών και δύο κυρίους σε κρουστά και samples. Είναι εγκεφαλικό πανκ; Είναι άκρατος διονυσιασμός; Το πλήθος ακροάσεων που 'φαγε τα χρόνια που μεσολάβησαν απ' όταν κυκλοφόρησε συνηγορούν καταφατικά και στις δύο ερωτήσεις.
10. Robert Rental & The Normal - "Live West Runton Pavilion 6/3/79" (1980)
Ο πρώτος είναι ο Robert Donnachie. Ο δεύτερος ο Daniel Miller της Mute. Ο πρώτος πέθανε από καρκίνο το '00, ο δεύτερος ζει απ' τις επανεκδόσεις της εταιρείας του. Στα πλαίσια ενός 25λεπτου τρακ κατεγράφη στο παρόν μία απ' τις πρωτοπορίες πάνω στην diy χρήση των προηχογραφήσεων, των αναλογικών σινθεσάιζερ κι άλλου τινός εξοπλισμού, με βιομηχανικές παρεκκλίσεις. Μοναδικό κι άκρως προφητικό σε σχέση με το μέλλον που ερχόταν, ένα event-δρώμενο, κι ας μην ανήκει στις λίστες με τα καλύτερα κανενός.
11. Joe Jackson - "Big World" (1986)
Αδίκως παραγκωνισμένο. Στις μέρες του εκδόθηκε σε 2πλό βινίλιο, στις 3 πλευρές είχε τα 15 τραγούδιά του, στο λέιμπελ της τελευταίας το "there is no music on this side". Εσώκλειε κι ένθετο με στίχους και ίνφο σε 6 γλώσσες - πολιτική και πολυπολιτισμικότητα. Ο Jackson χρησιμοποίησε το θέατρο Roundabout της Νέας Υόρκης κι ένα βασικό σχήμα μουσικών (3 κι αυτός), για να μαζέψει στα κομμάτια του την ενέργεια της ζωντανής απόδοσης. Τα 'χε ταράξει στις πρόβες και σε 16 gigs σε κλαμπ πριν, εντέλει όμως τα ηχογράφησε μια κι έξω χωρίς overdubbing. Το ξέρω, ανέκαθεν δεν του φαινόταν.
Θέλετε κι αναπληρωματικούς τίτλους; Θα το καταχραστώ. Στρογγυλεύω σε 15άδα αποκλειστικά απ' το αρχείο των λοιπών αγαπημένων των 00s, λίγο πριν αυτά τελειώσουν:
12. Ex Orkest - "Een Rondjie Holland" (2001)
13. Medeski, Martin & Wood - "Tonic" (2000)
14. Jeff Mills - "Blue Potential, Live with Montpellier Philharmonic Orchestra" (2006)
15. Current 93 - "How I Devoured Apocalypse Balloon" (2005)
----
